Bedankt voor alle positieve reacties op deze Oudejaarsquiz. We doen het blijkbaar niet voor niets. Iedereen die ingestuurd heeft, had ook meer van 20 foto's goed geraden. Hieronder het overzicht.
Alle 25 goed: Mike Man, Jos Mol, Harry Snijder, Adrie de Koning, Anthony Kolder, Kees Dalmeijer,
24 foto's goed: Ria Scharn, Marike Muller, Anneke Huijser,
23 foto's goed: Kees Huyser,
22 foto's goed:
Nils Wernars,
Onder hen die niet alles goed hadden, bleek foto 2 de meeste problemen gegeven te hebben. Met in de stralende zon het hoekpand Prinsengracht 248, Rozengracht 2 in de verte kan het toch niet anders zijn dan dat de koets
op de Westermarkt rijdt.
Wij verwachtten eigenlijk dat het vinden van de naam Willem Toussaint moeilijk zou zijn, maar niets bleek minder waar. Zodra die gevonden was volgde de oplossing van vraag 11 bijna automatisch..., bijna dan.
Ook bij vraag 10 ging het enkele keren fout. Op dit buurtkaartje staat de kijkrichting naar de Zuiderkerkstoren met een pijl aangegeven en precies in die kijkrichting komt de Moddermolensteeg op de Raamgracht uit.
Alle foto’s blijken in de Beeldbank voor te komen en tussen haakjes staat steeds het bestandsnummer achter de oplossing.
Doelen Hotel (10019A000259)
Westermarkt (010019001192)
Realengracht (10019A000605)
Oudebrugsteeg (10019A000128)
Nieuwezijds Voorburgwal (10019A000051)
Huidekoperstraat (010019000448)
Toussaint, Willem (ANWS00244000091)
Reguliersbreestraat (010018000094)
Weteringschans (010019000205)
Moddermolensteeg (10019A000344)
Rozenboomsteeg (ANWS00244000006)
Vijzelstraat (10019A000235)
Nicolaas Witsenkade (10019A000699)
Lindengracht (10019A000617)
Grimburgwal (010019000148)
Bloedstraat (10019A000145)
Koningsplein (OSIM00001005231)
Bokkinghangen “Huis de Zalm” (10019A001133)
West-Indisch Huisbrug #17 (10019A000560)
Westerdoksluis (10019A000557)
Binnenkant (10019A000317)
Sarphatipark (010019000600)
Ringdijk (10019A001099)
Rijksmuseum (010019000319)
Amstelveenseweg (10019A000847)
Links een zelfportret van de maker van de meeste der foto's: Jacob Olie
Fotoquiz 1: Plaatje
Tram ontmoet tram! Meer dan een eeuw geleden werd deze foto gemaakt van Union nr.105, die een straat passeert waar nog meer trams staan. Hij heeft er flink de sokken in, zodat wagen en passagiers 'bewogen' op de foto staan.
We staan aan de Prinsengracht; het dak van de Westerkerk piept net boven de andere daken uit. Maar dat was de vraag niet. Het hoekpand links staat aan de Leliegracht en heeft daar het huisnummer 51. Het nog hogere pand dat slechts voor een deel op de foto staat, is Keizersgracht 174-176, gebouw Astoria.
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Jos Mol, Hans Olthof, Mike Man, Adrie de Koning, Peter Waagen, Hans van Efferen, Marike Muller, Kees Dalmeijer,
Fotoquiz 2: ra-ra?
September aan de Amstel. Dit een mooie gelegenheid om weer eens naar het werk aan de Nieuwe Amstelbrug te kijken. Ik maak een aantal foto’s van het werk aan de landhoofden en sta daarbij op de Amsteldijk. Het is voor mijn neus een chaos van werkschepen, drijvende bouwketen, vlotten met mannen erop en los drijvende balken. Ik was hier in mei al een keer, toen de brugdelen geplaatst werden.
Ik richt de camera op de gezellige drukte op de Weesperzijde. Recht voor me rijdt de paardentram richting de Schollenbrug. Iets rechts daarvan is de aanlegsteiger van een veerdienst, niet die van de Haven Stoomboot Dienst en ook niet de afgedankte stoompont van het IJ, die tijdens de bouw van de brug de verbinding tussen de oevers regelt. Het is een druk bezette salonboot en op de steiger staan mensen te wachten om aan boord te kunnen. Over de leuning hangen enkele mensen die mij in de gaten hebben. Dat is vaste prik als ik in de stad fotografeer. Zal dit ooit overgaan?
Helemaal rechts zet de oude pontbaas enkele mensen met zijn roeiboot over. Zijn baantje is gedoemd te verdwijnen zodra de brug in gebruik genomen kan worden. Ondanks de gemeentepont blijven oude trouwe klanten zijn roeiboot gebruiken om hem nog even te ondersteunen. Het was 's mans brood...
Rechts van de boot zie ik het hoge dubbele woonhuis van houthandelaar Gottfried Adolph Harff Jr. Zijn vader, eerst sluiswachter, is het bedrijf in 1860 begonnen, maar met hem is het slecht afgelopen. Drie zoons, waarvan nog een Gottfried de oudste is, hebben het bedrijf voortgezet op naam van hun moeder, de weduwe Trijntje Bruin. Rechts van het dubbele woonhuis van Harff weet ik een open vlakte met het toegangshek van de Koninklijke Nederlandsche Beiersche Bierbrouwerij.
Zie hier de nieuwe rubriek voor de fotoquiz 2024. In de tekst zijn een of meerdere hints verborgen die moeten leiden naar een historische foto die in de Beeldbank van het Stadsarchief voorkomt. Het is de bedoeling dat u ons de permalink naar die foto stuurt. NIET de foto zelf, want dan stroomt onze mailbox binnen de kortste keren over en komt de provider weer zeuren over een duurder abonnement.
Hoe krijg ik een permalink in mijn e-mail? Hierin leggen wij stap voor stap uit hoe te handelen. Als het gelukt is, gebruikt u onderstaande link om de permalink in te kopiëren.
Geen punt om in het gebouw de Stadsschouwburg te herkennen. Dat was vast één. Maar voor de naam Floris Vos moest u toch het internet op. Het blijkt dat het hier om de verkiezingscampagne van Lijst 9: de Middenpartij voor Stad en Land te gaan, die een gooi doet tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 1929. Die partij was opgericht door Abraham Staalman, die eerder (zonder succes) een middenstandspartij geprobeerd had. Deze keer had hij de doelgroep uitgebreid naar alle ondernemers die last hadden van bureaucratie en knellende regeltjes. Als lijsttrekker koos hij de regionaal populaire Gooise melkboer en dwarsligger Floris Vos. De partij haalde net de kiesdrempel en kreeg voor 4 jaar een zetel in de Kamer die Vos bezette. Natuurlijk kregen ze ruzie en in 1933 deden ze niet meer mee.
De 3e vraag
over de ene dag gevangenis voor Vos betrof zijn verzet tegen het in 1904 ingestelde tol bij Muiden. Hij meende dat tolheffing in Het Gooi onrechtmatig was omdat volgens nog steeds geldend Saksisch recht de Erfgooiers zelf over hun streek konden beslissen en niet een of andere overheid van elders. Bij de slagboom van het tol weigerde hij elke vorm van betaling te verrichten en dreigde hij met zijn vrachtwagen de versperring overhoop te rijden. Voor dát dreigement werd Vos door de politie voor een dag in de cel gegooid. En niet omdat hij de mening toegedaan was dat het tol onrechtmatig was, zoals veel van u kopieerden. Zelfs toen werd je voor een mening niet in het gevang gegooid. De 3e vraag telt niet mee bij de beoordeling. Gevolg van Vos' actie was wel dat het tol na enkele maanden alweer opgedoekt werd.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Kees Huyser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Kees Dalmeijer, Adrie de Koning, Hans Olthof, Jos Mol, Mike Man, Otto Meyer, Peter Waagen, Han Mannaert, Hans van Efferen, Marike Muller,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
Dit is de laatste Waarom? Hoezo? In de toekomst wordt deze rubriek vervangen door opnieuw de Hulpvraag, die uw steun vraagt bij het aanvullen of verbeteren van beschrijvingen in de Beeldbank.Het is alleen niet waarschijnlijk dat dit elke week zal gebeuren.
Nog één keer dan. Een groot statig gebouw in de stad. Een hoofdingang en twee poortjes naar een binnenruimte.
1. Wat is het adres van dit gebouw?
2. Wat was hier oorspronkelijk in gevestigd?
3. Wat was er ten tijde dat deze foto gemaakt werd in gevestigd?
De combinatie gevelsteen met huisnummer gaf de oplossing snel prijs. Deze steen vindt u op het Begijnhof en stelt Johannes de Evangelist voor, vergezeld van enkele van zijn vaste attributen, namelijk een boek (het Evangelie naar Johannes) en de adelaar (dat is de eend die over zijn schouder kijkt wat de baas aan 't doen is). Vergelijk steen en voorbeeldprent.
De toewijzing van het anonieme evangelie aan Johannes is omstreden, om niet te zeggen 'verworpen'. Dat hij het zelf geschreven zou hebben is al helemaal onbespreekbaar.
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Kees Huyser, Adrie de Koning, Anthony Kolder, Jos Mol, Ria Scharn, Hans Olthof, Mike Man, Otto Meyer, Nils Wernars, Peter Waagen, Han Mannaert, Hans van Efferen, Kees Dalmeijer,
Fotoquiz 4: Zoektocht
Deze gevelrij lijkt ons redelijk ongewijzigd uit de strijd gekomen, maar het gaat ons om het neo-renaissancepand helemaal rechts.
1. Wat is het adres van het neo-renaissancepand rechts?
2. Voor wie of wat werd het pand gebouwd?
Wij willen u even laten kijken wat er vandaag achter de getoogde winkelruit voor bedrijfje schuilgaat. Als het zo slecht weer is als op de foto zijn we ook tevreden met wat er volgens de laatste opname van Google Street View in huisde, maar als u vaststelt dat dit inmiddels veranderd is..., graag een foto erbij.
3. Welke business maakt vandaag van de winkel gebruik?
De steen links vindt u in de Eerste Tuindwarsstraat 21 maar komt oorspronkelijk van het pand Spuistraat 189. Daar zat onder de steen nog een losse tekststeen die verloren is gegaan. Daarop stond "Den Haemer".
Verwijzingen naar een verdacht hierop lijkende steen "D.Goudt Slagers Hamer" is wel opvallend maar hebben niets van doen met de steen links.
Die zat ooit in de Egelantiersstraat 102 en nu in de zijmuur van het Rijksmuseum.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Gevelstenen: VVAG
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Kees Huyser, Adrie de Koning, Jos Mol, Anthony Kolder, Ria Scharn, Hans Olthof, Mike Man, Nils Wernars, Otto Meyer, Peter Waagen, Hans van Efferen, Kees Dalmeijer,
3. Ontworpen door Gabriel Lester en uitgevoerd door Grijsen BV
Foto: Grijsen
Goede oplossingen kreeg ik van Kees Huyser, Anneke Huijser, Kees Dalmeijer, Anthony Kolder, Jos Mol, Mike Man, Hans van Efferen, Arjen Lobach, Marike Muller en Hans Olthof.
Een extraatje! Hieronder een YouTube-filmpje over de bouw van de megabank van vorige week.
Column: Mokum Kerststad
In de Spaarndammerbuurt woonde ik de eerste tien jaar van mijn leven. Ook daar vierden we uitbundig de goede gaven van Sint en woonden we kille nachtmissen bij in de Sint Maria Magdalenakerk aan de Spaarndammerstraat en prikte ik van hard papier op de bewaarschool een kerststalletje uit met een raampje erin met een rood snoeppapiertje erachter, zodat de os en de ezel af en toe even naar buiten en de jonge herdertjes even naar binnen konden kijken. Half op het dak van de kerstboom een ster en een boodschappenbrengende engel en achter de stal een cilindertje waar een kaarsje in paste zodat als het kaarsje brandde het rode papiertje ter opluistering wat sfeervol rood licht zou uitstralen ter ere van de Heere. Het kaarsje mocht niet aan, maar o wee, toen papa en mama kerstboodschappen aan het doen waren, stak ik toch een lucifer af om het lichtje ook eens in werkelijkheid te zien branden en dat was dom. Het watten dakje vatte in minder dan een halve seconde vlam en de vlammen verteerden gelijk het halve huisje en het loszittende behang boven de schoorsteenmantel. Huis in de fik, dacht ik, en daar er geen volwassenen in huis waren, bonkte ik in paniek op de deur van buurman G. die aan mijn geschreeuw kon aflezen dat het weer eens zover was…, kleine Gijsbreghtje met zijn gekke en soms roekeloze streken! Buurman G. vulde een tienliteremmer en kieperde de inhoud mooi gericht over de kerststal en de fikkende schoorsteenmantel en dat hielp. Toen mijn ouders terugkwamen waren ze erg onblij met mijn vuuractiviteiten en wel erg blij met buurmans actie. De rest van de week zat ik in een hoekje te miepen en besloot me eventjes nergens mee te bemoeien. De kerstboom werd opgezet en iedereen mocht er wat ballen in hangen.
De kaarsen kwamen in houdertjes met knijpertjes die op de takken geklemd. De kaarsje moesten precies vertikaal staan en boven zich geen overhangende takken hebben i.v.m. het brandgevaar. Naast de boom stonden twee emmers water en ik mocht twee emmers zand halen voor eventuele bluswerkzaamheden. Op straat liepen twee weken later mijn vrienden te slepen met weggegooide oude kerstbomen om ze op te stapelen op het plein voor een beheerste oudejaarsfik. Tot diep in de nacht stonden we daar, met rode wangen te kijken en te keutelen, tot pa ons kwam halen voor een oliebol en een appelflap en daarna… naar bed! Na mijn tiende woonden we in de tuinsteden. Daarvan herinner ik me het fik op de hoek van de straat. Ik mocht er niet heen, maar we konden het aanslepen en gejoel allemaal bewonderen vanaf ons balkon. De volgende dag kon het verkeer amper de bocht om, vanwege de restanten van het kerstfik. Een buurjongen moest naar het ziekenhuis. Hij wilde zelf vuurwerk c.q. knalwerk maken en had in een koperen buis kruit e.d. gepropt en toen aangestoken. Dat ging fout en de jongen moest met zware verwondingen naar het Binnengasthuis. Amsterdam heeft veel leuke kerstdingen (zie aanhangsel). Nu loop ik de Hortus in of de grachten over, overal is wel een lichtshow of een superboom vol leuke glitterlampjes, met als hoogtepunt natuurlijk de Dam met de jaarlijkse twintigmeterhoge Damboom, veelal geschonken door de Scandinaviërs of de Zwartewoudbewoners. Fijne Kerst en Oudjaar en een veelbelovend 2024 met veel leuke Mokumsche dingen!
Uw Gijsbreght!
De gigantische kerstboom voor op de Dam komt niet zomaar uit een tuincentrum. De boom van het jaar 2018 bijvoorbeeld komt uit het Duitse Nürnbrecht. Een reportage uit 2016 verslaat de moeilijke, jaarlijkse zoektocht naar de perfecte kerstboom voor Amsterdam. Midden in de winternacht klapt de kerstboom open. Het is bijna 01.00 uur, drie uur nadat de ruim 21 meter lange ‘Abies Nordmanniana’ - een Nordmannspar - met een oplegger de Dam op kwam rijden. Met een kraan wordt de ingebonden boom eerst rechtop getild, waarna de voet met een kettingzaag op maat wordt gezaagd. Daardoor past hij precies in de speciale 'kerstboomput' die jaren geleden op de Dam is aangelegd.
Volgende stap: het rechtzetten en het zekeren, met staalkabels aan de lantaarnpalen. Pas daarna kunnen de spanbanden waarmee de takken bij elkaar zijn gebonden worden losgemaakt, waarmee de boom zijn vorm krijgt. Het is een kerstboom uit het boekje, met de karakteristieke vorm van een langgerekte driehoek. Klassieker dan die van vorig jaar, die een beetje een buikje had. Bob Croese, teamleider groen/boomwerk van de gemeente en al negentien jaar verantwoordelijk voor de kerstboom op de Dam, kijkt dan ook tevreden. Er zijn wel een paar takken afgevallen, maar dat krijg je volgens hem 'met zo'n knoeperd van een boom'. En met tiewraps worden die er door zijn team wel weer ingehangen.
En dan lijkt hij precies op de boom van de foto die al sinds september op zijn bureau pronkt. "Wordt dat hem dit jaar?" vragen mensen al weken aan hem. "Ja, dat wordt hem," antwoordt Croese elke keer. En nu staat hij er eindelijk, kaarsrecht op de Dam. Een kerstboom van 21 meter neerzetten lijkt dan veel werk - er waren vannacht acht man aan het werk - het vinden van een mooie kerstboom van 21 meter is nog veel meer gedoe. Dat soort bomen, die decennia moeten groeien, wordt namelijk niet gekweekt. Dat is amper rendabel te krijgen. Dus wordt naar geschikte bomen gezocht in de tuinen van particulieren.
Zo stond Croese in september in de achtertuin van een Duitse familie in het dorp Grünscheid, in de buurt van Keulen, de boom die vannacht op de Dam werd geplaatst te bewonderen. Zo'n anderhalf jaar daarvoor had iemand - noem het gerust een bomenscout - van het bedrijf Groen-Direkt uit het Zuid-Hollandse Hazerswoude-Dorp bij de familie aangebeld. Wat een mooie boom in de tuin. Hadden ze er toevallig plannen mee? "De familie moest er een tijd over nadenken," zegt Taaf Rosbergen, eigenaar van ‘Groen-Direkt’. "Opa had de boom vijftig jaar geleden zelf nog geplant, maar het belemmerde ook wel het uitzicht. En nu leverde de boom nog iets op en werd hij door ons gratis verwijderd. Als de boom nog ouder zou worden zouden ze er alleen maar kosten aan hebben." Zo houdt ‘Groen-Direkt’ een heel boekwerk bij met potentiële kerstbomen die zijn gespot, waarvan eens in de zoveel tijd eens wordt nagevraagd of de eigenaren er al plannen mee hebben. Er staan zelfs bomen op die nu nog een stuk kleiner zijn, maar waarvan de bomenscouts zeker weten dat ze over vier of vijf jaar interessant zijn. De boom in Grünscheid was een van de drie mogelijke kerstbomen voor op de Dam die door Groen-Direkt dit jaar aan Croese werden aangeboden. Croese bezocht ze alle drie, maar wist meteen dat het deze boom moest worden. "De Dam is groot en het paleis is imposant. Deze boom kan dat aan. Hij had de juiste lengte en breedte en was gewoon goed vol." Uiteindelijk ging de familie akkoord. De boom werd twee weken geleden omgehakt - als afscheid gaf de familie nog een buurtbarbecue - en op transport naar Amsterdam gezet. Over de kosten van de boom wil Croese weinig kwijt. Maar met de zoektocht, de vergunningen, de kap met behulp van hijskranen en het transport lijkt het niet helemaal ondenkbaar dat een boom zo vijftienduizend euro kost. "Nee, zo veel is het ook weer niet," is het enige wat hij er over wil zeggen. De komende dagen worden de duizenden lichtjes in de kerstboom gehangen. Vrijdag, om 20.45 uur, worden die onder begeleiding van ‘Het Zwanenkoor’ aangestoken. En over twee weken komt de familie uit Grünscheid - die tegenwoordig vanuit huis bij helder weer uitzicht heeft op de dom van Keulen - naar Amsterdam. Dan kunnen ze zien wat er met de boom is gebeurd die vijftig jaar geleden in hun tuin werd geplant.
Olifanten in Artis spelen met de Kerstboom van de Dam 8 januari 2021: Vandaag kreeg de kerstboom van de Dam een nieuw leven in Artis. De Gemeente Amsterdam had de 22 meter hoge kerstboom ook dit jaar weer aan Artis geschonken. Hoewel een van de olifanten bij de eerste aanblik van de kerstboom op een drafje meteen weer de andere kant op ging, werd er uiteindelijk volop met de boom gespeeld, onder luid gekraak op gestampt en ook van gegeten. Na korte tijd was er dan ook niet veel meer over van de imposante kerstboom.
Impressies van hoe en waar je een Mokumse Kerst kan genieten...
Boven: Ook elders in de stad staan kerstbomen in de openbare ruimte, rechts die op de Dam en de Bijenkorf-etalages
Onder: In museum Willet-Holthuysen is het ont-zèt-tend kerst
en rechts struinen in het winterfestival in de RAI
Vorig jaar kon er gecurld worden op het dakterras
In Kersttijd: curlen op 85 meter hoogte.
Op het dak van hotel ‘Ramada Apollo Amsterdam Centre’ draait het allemaal om schuiven en bezemen. Op 85 meter hoogte komen - het net als vorig jaar - namelijk twee curlingbanen te liggen. Bezoekers van Floor17 mogen gratis een uur lang curlen bij besteding van minimaal 60 euro. Dat mag met maximaal 6 personen tegelijk.
Hortus
Onder de noemer ‘Hortus by Light’ bleef de Hortustuin op enkele dagen in december 2018 langer open. De tuin en de kassen waren die avonden verlicht, er was een speciaal verlichte wandelroute, een winterterras met kampvuur, glühwein en warme choco met rum en voor de liefhebber serveerde de Oranjerie een diner.
Zwieren over de schaatsbaan
Muts op het hoofd, ijzers onder de voeten en hup, daar ga je. Vastgeklampt aan een stoeltje of driedubbele pirouettes draaiend, schaatsen is misschien wel de meest ultieme vorm van winterpret. Op natuurijs moeten we nog wel even wachten, maar gelukkig zijn er zat schaatsbanen in de stad te vinden: op het Museumplein bijvoorbeeld, in het Olympisch Stadion en natuurlijk de Jaap Edenbaan.
YouTube: Nieuw depot voor Stadsarchief
Deze week honderd jaar geleden
Zondag 30 december 1923 - Onthulling grafmonument op het graf van Tjitte Jonker op Zorgvlied. Bij leven was Jonker hoofddirecteur van de Vereniging Hulp voor Onbehuisden. Hij overleed in juli 1922.
Op een ijzig en winderig Zorgvlied verzamelden zich talloze mensen die op een of andere manier met Jonker in aanraking waren geweest, zij het als medewerker, zij het als 'patient'. Diverse sprekers hielden een toespraak waarin een van de kwaliteiten van het echtpaar Jonker belicht werd.
De heer C. H. Benning, die bijna 20 jaar vanaf de oprichting van de vereniging met de heer Jonker samenwerkte, herinnerde nog eens aan diens humaniteit, aan het feit dat hij talloze schipbreukelingen op de levenszee geholpen heeft het hoofd boven water te houden. Jonker's lijfspreuk was: „Draagt elkanders lasten”. Hij heeft altijd daarnaar gehandeld.
Het monument, werd daarop onthuld en overgedragen aan den oudsten zoon van de heer Jonker.
Foto: Facebook
Hieronder het nachtasyl op de bovenste verdieping van het Buitengasthuis, het zogenaamde Pesthuis.
Lees meer over de geschiedenis van de vereniging Hulp voor Onbehuisden.
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
of een superboom vol leuke glitterlampjes, met als hoogtepunt natuurlijk de Dam met de jaarlijkse twintigmeterhoge Damboom, veelal geschonken door de Scandinaviërs of de Zwartewoudbewoners. Fijne Kerst en Oudjaar en een veelbelovend 2024 met veel leuke Mokumsche dingen! 
