week 52-2020 |
||||||||||||
Alweer een jaar teneinde... en wat voor een! En dan te bedenken dat we ons vroeger wel eens zorgen maakten over zo'n futiliteit als een stevige sneeuwbui. - Foto: RTL
Wij kregen een kerstgroet toegestuurd met een aanhangsel dat we u niet willen onthouden. Klik de afbeelding links om te starten (PowerPoint). Beeldwisselingen door Return/Enter of scrollwiel. |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Aschwin Merks. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. De vraag is: Waar is dit, ofwel welke kruising is dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
De fotograaf staat in de Ramskooi en kijkt over de Nieuwendijk de Brouwerssteeg in. Door nieuwbouw van het hele blok tussen die steeg en de Nieuwezijds Voorburgwal is de steeg afgesloten. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Aschwin Merks, Anneke Huijser, Jos Mol, Arjen Lobach, Robert Raat, Harry Snijder, Mike Man, Hans van Efferen, Adrie de Koning, Bert Brouwenstijn, |
||||||||||||
Fotoquiz: Ria's keuze |
||||||||||||
De keuzefoto's betreffen locaties buiten de Singelgracht. Ria stuurde deze foto met een herinnering: bijgaande foto is een jeugdherinnering van mij. Het witte hekje leidde naar een trap waarmee je de lokaaltjes onder de kerk kon bereiken. De kerk stond nog op poldergrond. Daar zat mijn eerste kleuterklas. Ik herinner mij nog goed de eerste dag dat mijn moeder mij daar bracht. De vraag is: Waar is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Ton's keuze |
||||||||||||
De enkeling die deze opgave oploste moest toegeven dat de hint met het uitzicht over weilanden een hoop zoeken scheelde. Eigenlijk vindt u dat alleen achter de Durgerdammerdijk en eenmaal zo ver was de zoektocht naar Durgerdammerdijk 126 flink ingekort. Die tocht moest u wel achterop de Google motor maken via Google Maps. Klik hier om dat alsnog eens te doen. Met de auto mag dat niet meer maar op deze manier wèl. Dan eindigt de tocht hier. Foto: © Ton Brosse |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Jos Mol, Mike Man, Aschwin Merks, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Vanaf 2020 moet het onderwerp zich juist buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
Handig, zo'n reclame met een verkeersbord ervoor. Net nu we willen weten hoe dat café op de hoek heet. De vragen zijn: In welke straat staat de fotograaf?Hoe heet de steeg waar we in kijken?Hoe heet het café (vandaag nog steeds)?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Een foto van Jacob Olie uit de 90-er jaren van de 19de eeuw. Omdat de foto niet precies gedateerd is, weten we niet welk gezelschap hier over het Frederiksplein rijdt of ter gelegenheid waarvan. De koninklijke familie bracht elk jaar wel een of meer dagen in Amsterdam door. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Schrn, Arjen Lobach, Jos Mol, Robert Raat, Harry Snijder, Adrie de Koning, Mike Man, Hermen Schim van der Loeff, Hans van Efferen, Bert Brouwenstijn, Aschwin Merks, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Nu weer eens een historische foto, alhoewel dit niet eens zo heel lang geleden is. De vraag is: Wat is het adres van dit pand?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Hoe specifiek dat torentje ook is, er kwamen maar weinig oplossingen op deze foto. We staan hier schuin voor Prinsengracht 739-741, de in 1884 door architect Ed. Cuijpers gebouwde melkfabriek de Amsterdamsche Melkinrichting (VAMI). Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, Aschwin Merks, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... maar niet gekregen |
||||||||||||
Sorry, wij hebben u op het verkeerde been gezet met de beschrijving van deze hulpvraag. Als u inzoomt op het origineel in de Beeldbank kunt u zien dat er boven de nok van de schuur met de molen een stelling is. Het is dus geen paltrokmolen maar een stellingmolen. Dat maakt het zoeken een stuk eenvoudiger maar we zijn er nog niet uit. Als u nu een ingeving heeft, laat het ons weten via deze link |
||||||||||||
Hulp kwam niet |
||||||||||||
Zomaar... een oplossing |
||||||||||||
Het was de bedoeling dat u een foto met de situatie van 1883 vond waarop een verschil te ontdekken was. Vele suggesties kwamen langs, behalve de goeie. Logement Rondeel kreeg rond 1865 een chique voorgevel en ging 'hotel' heten en in 1883 een dito zijgevel (zie foto hieronder). Nou is die gevel weliswaar niet op de foto links te zien maar de uitbouw aan de oude versie (bij de rode pijlen) staat er wel op. Bovendien zou de rode kiosk er ook op moeten staan als de foto in of ná 1883 gemaakt zou zijn. De werden gedurende enkele jaren na 1881 geplaatst. Ria Scharn vond nog een groot gebouw (Amstel 20-22) dat 1880-'82 gebouwd is en op de foto links ontbreekt. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Hier de deelnemers die een gooi deden: Adrie de Koning, Harry Snijder, Robert Raat, Ria Scharn en Mike Man. Harry zat er 't dichtst bij met zowel hotel Rondeel als de kiosk. Alle andere suggesties zouden de datum van fotograferen vroeger gesteld hebben. |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Vader en zoon Blaeu: kaartenmakers -1 |
||||||||||||
Zoveel als we weten van de producten die uit de drukkerij van de Blaeu's kwamen, zo onduidelijk is de levensloop van vader en zoon, hoe ze woonden en waar ze werkten. |
||||||||||||
Op de afbeelding links een aardglobe (re) en hemelglobe (li) In 1596 keerde Willem Janszoon naar de Nederlanden terug naar Alkmaar waar hij Marritgen Cornelisdr. van Uitgeest huwde en waar zijn oudste zoon Joan werd geboren. Het gezin vestigde zich in 1599 in Amsterdam “op ’t Water bij de oude brugghe” waar hij een boekwinkel wilde beginnen. Willem had echter geen goede ‘ingang’ in Amsterdam en kocht een perceel grond aan de Oude Waal. Hij ontdekte net op tijd dat alle boeken op ’t Water werden verkocht en huurde daar een pand, naar we nu aannemen het huidige Damrak 60 op de hoek van de O.L.Vrouwesteeg. Bekend is een vroege uitgave van Willem Janszoon die zich in de Leidse Bibliotheca Thysiana bevindt, waar deze aangeeft te werken op ’t Water inde Vrouwesteeg. Na enkele jaren kon hij een beter pand huren of kopen, iets noordelijker op de hoek met de Mandenmakerssteeg, het huidige Damrak 46. De winkel was aan de zuidzijde van de steeg en kreeg de naam “Inde Vergulde Sonnewijzer”. Het was een diep perceel met achter het woonhuis/winkel productieruimten met eigen ingang(en). Daar werd namelijk een binderij en drukkerij ingericht en nu bleek dat Willem nóg een kwaliteit bezat: hij was constant doende zijn drukpersen te verbeteren, zodanig dat hij nu nog daarvoor geroemd wordt. Waar die vinding uit bestond is niet duidelijk maar zijn drukwerk stak met kop en schouders uit boven wat er gebruikelijk op de markt kwam. Hij moest in drukkwaliteit alleen de beroemde drukkerij van Elzevier voor laten. Voor het bindwerk, dat zich eveneens van de concurrentie gunstig onderscheidde, had Willem de uit Bremen afkomstige Jan Arentsz Tijt gestrikt die ook in de privésfeer nauw verbonden was met het gezin. Op de afbeelding links is schematisch weergegeven hoe een globe gedrukt werd |
||||||||||||
Voor 1612 had Willem Janszoon nog geen drukkerswerk; hierboven links het eerste merk met de weegschaal. Rechts de aardbol en links de hemelbol; het doorslaan van de laatste mag als symboilisch gezien worden. Praestat betekens zoveel als 'gegarandeerd/gewaarborgd'. In 1622 gebruikte hij niet alleen voor 't eerst de familienaam Blaeu maar ook een nieuw drukkersmerk met links van de astronomische bol Chronos en rechts Hercules. Indeffessus Agendo betekent 'Onvermoeibaar Bezig'. |
||||||||||||
Naast boeken produceerde Willem in 1599 ook meteen een globe, in 1602 gevolgd door een hemelglobe waarop zijn leermeester Tycho Brahe met een opdracht geëerd werd. Hij maakte ze in meerdere maten tot een diameter van 68 centimeter. Ook verkocht hij landmeetkundige instrumenten als astrolabia en graadbogen voor de zeevaart. Dat de zeevaart een nieuwe en interessante markt was, ontdekte Willem spoedig door de vraag naar kaarten. In 1604 zag een kaart van het gewest Holland het licht en in 1606 een wereldkaart. |
||||||||||||
Deze successen en de bijbehorende octrooien trokken concurrentie aan. Naast De Vergulde Zonnewijzer vestigde zich in 1617 kaartenmaker Janssonius, een schoonzoon van Jodocus de Hondt, in het huis “In de Pascaert” op ’t Water. De familie De Hondt maakte al generaties kaarten en zag Willem Janszoon als concurrent liever bij zijn boeken blijven. In één dezer octrooien zien we voor ’t eerst de toevoeging Blaeu(w) verschijnen, naar we aannemen om zich te onderscheiden door al die "Janszonen" naast elkaar. Eerst werd het ‘Blaeuw’ en later 'Blaeu'. De nieuwe familienaam Blaeu zullen ook wij verder gebruiken. |
||||||||||||
Niet ontmoedigd door deze – voor de 17de eeuw niet ongewone praktijken – bracht Blaeu in 1623 een verbeterde zeeatlas uit met allerlei nieuwe en grotere kaarten: de Zeespiegel (Konst der Zeevaert). Deze werd talloze malen verbeterd en herdrukt.
Volgende week komen twee van zijn zoons in de zaak werken en verhuisd de drukkerij eerst naar de Bloemgracht en later naar de Gravenstraat. Wordt vervolgd |
||||||||||||
Amstelodamia: Fonteinen in de stad -1 |
||||||||||||
Amsterdam heeft meer dan tachtig fonteinen. Daar zijn mooie, lelijke, leuke, oude, nieuwe en bijzondere exemplaren bij. Soms zijn het gedenktekens, soms esthetisch of nuttig. Nuttig in de zin dat bij er zomers weer heel veel kinderen waterpret aan beleven! |
||||||||||||
Fontein Frankendael Langs de Middenweg in Watergraafsmeer ligt het park van de rond 1695 gebouwde hofstede Frankendael. Vooraan bij de straat valt gelijk een imposante gebeeldhouwde, zandstenen fontein op. Deze is gebouwd in 1714 en gesigneerd door de Nederlandse architect en beeldhouwer Ignatius van Logteren (1685-1732), die destijds op de Prinsengracht tegenover het Amstelveld woonde. We kunnen stellen dat dit de oudste fontein van Amsterdam is. Hij staat hier vanaf 1770. Oorspronkelijk stond de fontein op een verdwenen buitenplaats in Driemond. De drie beelden stellen de stroomgoden Amphitrite, Arion en Neptunus (foto links) voor, symbolisch voor de rivieren waaraan het buiten gelegen was, respectievelijk het Gein, het Smal (Weesp) en de Gaasp. De fontein is in 1965 gerestaureerd. Foto boven: Pinterest |
||||||||||||
Fontein Wertheimpark Het Wertheimpark ligt aan de Plantage Middenlaan, Plantage Parklaan en de Nieuwe Herengracht. Het park was ooit een deel van de tuin van de Hortus Botanicus, maar is sinds 1897 is het een openbaar stadspark. Na het overlijden van Abraham Carel Wertheim (1832-1897) werd ter ere van zijn nagedachtenis een monumentale, natuurstenen fontein, ontworpen door architect Jonas Ingenohl (1855-1925), opgericht. De joodse bankier Wertheim, wonend in op de Herengracht 615-617, naast het beroemde Six-huis van Adriaan Dortsman op nummer 619, stond als weldoener bekend, was sociaal bewogen en had diverse verantwoordelijke functies, met name Commissaris van de Nederlandse Bank; Lid van de Eerste Kamer; Voorzitter Maatschappij tot Nut van het Algemeen; Oprichter Stoomvaart Maatschappij Nederland, Toevlucht voor Behoeftigen, Voorzitter van de Kerkenraad van de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge, enz. |
||||||||||||
Fontein Sarphatipark Het Sarphatiepark ligt in de Pijp langs de Ceintuurbaan. Het is gereedgekomen in 1885 en vernoemd naar de Portugees-joodse arts, apotheker, projectontwikkelaar en bestuurder Samuel Sarphati (1813-1866), die woonde op de Herengracht 598 in het hoekhuis met de Amstel, en die zeer sociaal bewogen was. Hij zorgde op velerlei gebied voor een betere geestelijke en lichamelijke gezondheid, vooral als arts voor de bewoners van de arme joodse wijk. Hij bedacht een plan voor de afvalverwijdering in de stad, richtte de eerste Openbare Handelsschool op, net als de Maatschappij ter bevordering van landbouw en landontginning, waarbij huisvuil als meststof werd gebruikt. In 1877 nam de Stadsreiniging deze taak op zich. Ook was hij betrokken bij het bouwen van meel- en broodfabrieken. Verder zorgde hij voor de bouw van betere woningbouw, bv. in Oost. Daarnaast propageerde hij de verbetering van de volksvlijt en nijverheid en nam het initiatief voor de bouw van het Paleis voor Volksvlijt en het nabij gelegen Amstelhotel, allebei ontworpen door ingenieur Cornelis Outshoorn. |
||||||||||||
Fontein Vondelpark Aan het Vondelpark werd in 1873 door C.P. van Eeghen een drinkfontein met vier kranen geschonken, ontworpen door Pierre Cuypers (1827-1829, die ook de ontwerpen van de Vondelkerk, het Rijksmuseum en het Centraal Station op zijn naam heeft staan. De zandstenen fontein heette oorspronkelijk de van Eeghenfontein. Door zijn neogotische vorm en de katholieke achtergrond van Cuypers werd de fontein al gauw in de volksmond het ‘Roomse fonteintje’ genoemd. Een andere bijnaam was ‘Kraantje Lek’, vernoemd naar de uitspanning Kraantje Lek in Overveen, gelegen in de Kennemerduinen, waar het Amsterdamse drinkwater vandaan kwam en komt. Deze drinkfontein was destijds een van de eerste plekken in Amsterdam waar je veilig en schoon duinwater kon drinken. Hij stond vlakbij het beeld van Vondel en het paviljoen. In 1947 werd de fontein wegens bouwvalligheid gesloopt. Foto huidig uiterlijk (rechts): Paul Berendsen |
||||||||||||
Fonteinen Beursplein Voor de hoofdingang van de Beurs van Berlage zijn in 1930 (of in 1903, toen de Beurs opgeleverd werd, men is het er niet over eens…) twee natuurstenen fonteinen geplaatst, ontworpen door Hendrik Berlage (1856-1934), één aan de zijde van het Damrak en de ander aan de kant van de Effectenbeurs. De fonteinen bestaan uit een ronde bak, met daarin een fontein met waterspuwers op vier poten. Vanuit de kleinere ronde bak rijst een pilaar omhoog met nog vier waterspuwers en uit de met een gietijzeren ornament bekroonde top stroomt nog meer water. Er wordt wel beweerd dat deze fonteinen drinkbakken voor paarden zouden zijn. En inderdaad is op de foto een drinkend paard te zien, maar volgens kenners heeft Berlage dit nooit zo bedoeld… Jarenlang was het Beursplein een rommelige parkeerplaats voor auto’s, waardoor de allure van het plein en de ornamenten volkomen zoek was. Rond 2017-2018 is het Beursplein met alle kunstobjecten gerenoveerd en gerestaureerd. Nu ziet het er weer uit volgens het plan van Berlage. --wordt vervolgd |
||||||||||||
Uitslag Oudejaarsquiz 2020 |
||||||||||||
Ria Scharn heeft ook de oplossing vormgegeven. U vindt die opgesomd in een Word-document dat voorzien is van foto's van details bij de vragen. Wij hebben het document omgezet naar een oudere versie van Word zodat het ook in andere Office-versies zoals OpenOffice te lezen is. Klik hier om het te openen. |
||||||||||||
Voor degenen die dit niet voor elkaar krijgen hier een samenvatting. 1. Sint Olofskapel: 1620 |
||||||||||||
Nadat uw webmaster jarenlang de prijs voor het goed oplossen van de Oudejaarsquizzen zelf financierde, bood de hoofdredacteur van Ons Amsterdam dit jaar aan de prijs ter beschikking te stellen. Natuurlijk waren wij zeer vereerd met dit aanbod en danken hem hartelijk voor dit genereuze gebaar. De winnaar van dit jaar 2020 is geworden: Aschwin Merks Gefeliciteerd Aschwin. Je gegevens worden in de verzendlijst van Ons Amsterdam verwerkt.
Wanneer de prijs van deze Oudejaarsquiz aan u voorbij ging, hoeft u nog niet zonder dat tijdschrift te zitten. Klik hier of op de afbeelding links om kennis te nemen van het introductieaanbod. |
||||||||||||
YouTube: Straten en pleinen in 1920 |
||||||||||||
De straten en pleinen van Amsterdam, een film van bijna 9 minuten met beelden van 1920. Klik de afbeelding om te kijken |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Dinsdag 28 december 1920 - En nu is het officieel. Vandaag ging ook de Eerste Kamer accoord met de uitbreiding van Amsterdam. Het wetsontwerp is vandaag nog doorgestuurd naar H.M de Koningin ter ondertekening waarna de wet gepubliceerd kon worden in de Staatcourant. Vrijdag 31 december - De administraties van de geannexeerde gemeenten zijn door het gemeentebestuur van Amsterdam overgenomen. |
||||||||||||
|
||||||||||||
Woensdag 29 december 1920 - Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik bezoeken Amsterdam t.g.v. de tewaterlating van de pantserkruiser Sumatra (Java-klasse). Voor de gelegenheid heeft de NSM een paviljoen voor de koninklijke gasten gebouwd op de scheepshelling. Klik op het krantenknipsel rechtsboven om de foto's beter te zien en de tekst te lezen. Aansluitend brengen koningin en prins ook nog bezoeken aan het Rijksmuseum en het gebouw van Liefdadigheid naar Vermogen. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | |
wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | |
wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | |
wk31 | wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | wk37 | wk38 | wk39 | wk40 | wk41 | wk42 | |
wk43 | wk44 | wk45 | wk46 | wk47 | wk48 | wk49 | wk50 | wk51 | wk52 | Oudjr | Oplos. | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |