week 45-2020 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Ria Scharn. De nieuwe opgave komt dan ook van haar. Ria is benieuwd of u dit romantische plaatje aan een straatnaam weet te verbinden. Waar is dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Wanneer deze opgave u bekend voorkwam, geen wonder! In 2019 kwam dezelfde opgave al eens voorbij maar dan de situatie vóór de restauratie ervan; lees de finesses van de oplossing nog eens door: rubriek WaarWat.
Foto: Jan van Veen |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Anneke Huijser, Mike Man, Kees Boas, Fanta Voogd, Hans Goedhart, Adrie de Koning, Bert Brouwenstijn, Jos Mol, Arjen Lobach, Robert Raat, Harry Snijder, Han Mannaert, Otto Meyer, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: Ton's keuze |
||||||||||||
De keuzefoto's betreffen locaties buiten de Singelgracht. De vraag is: Welke hoek is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Wim's keuze |
||||||||||||
Deze prentbriefkaart is van de Oostzaanstraat hoek Spaarndammerplantsoen. Velen herkenden in het gebouwtje links het postkantoor in de schepping van Michiel de Klerk, Het Schip, waar vandaag (de helft van) het Amsterdamse School-museum met dezelfde naam is gevestigd. Bent u al een keer geweest na de gigantische uitbreiding met de voormalige kleuterschool? Doen! Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Otto Meyer, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Harald Advokaat, Ger Theuns, Han Mannaert, Onno Boers, Maaike de Graaf, Robert Raat, Bert Brouwenstijn, Adrie de Koning, Jos Mol, Mike Man, Harry Snijder, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Vanaf 2020 moet het onderwerp zich juist buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
Amsterdam opnieuw in feesttooi, maar ook deze week speelt dat geen rol. De vragen zijn: Welke straat kijken we in?Op de foto eindigt de straat in een grauwe massa niets. Daar past een vraag bij: Wat zou er aan het eind van de straat zichtbaar moeten zijn?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Deze foto is op dezelfde dag gemaakt als die van de rijtoer (twee weken geleden) van Wilhelmina en haar Hendrik t.g.v. hun huwelijk in 1901. Vandaar de feestelijke versiering van de Utrechtsestraat. De fotograaf kiekte het gebeuren over de fontein van het Frederiksplein heen. Voor de grapjassen die meenden dat de fotograaf met de rug naar de Nederlandsche Bank stond: daar stond tot 1929 het Paleis voor Volksvlijt... toch?! Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Adrie de Koning, Carl Mollee, Ria Scharn, Jos Mol, Anneke Huijser, Otto Meyer, Anthony Kolder, Harald Advokaat, Nils Wernars, Onno Boers, Maaike de Graaf, Robert Raat, Henk Swart, Mike Man, Bert Brouwenstijn, Han Mannaert, Herman Schim van der Loeff, Ton Brosse, Jouke Nienhuis, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
"Wat nou misplaatst?" Halsgevel met pilasters, wat wil je nog meer?" De verongelijkte architect van het hoekpandje zag de kritiek helemaal niet zitten. En dat terwijl hij het voorbeeld - waar hij een stuk aan moest bouwen - ernaast had staan. Niet te helpen! De vraag is: Wat is/was het adres van het perceel met die moderne gevel?Oplossingen graag via deze link Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Wat een plaatje, niet waar? Precies wat we van Bernard Eilers kunnen verwachten. Dit is de Zanddwarsstraat in 1911 en de fotograaf stond op de hoek van de Zandstraat. In de verte de Raamgracht met de brug over de Groenburgwal. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Anneke Huijser, Adrie de Koning, Fons Baede, Robert Raat, Mike Man, Jos Mol, Harry Snijder, Ton Brosse, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Opnieuw een foto die nog niet gelokaliseerd is. In de opsomming van fonteinen in Amsterdam komt deze niet voor. We houden dus ons hart vast. Waar is dit?U kunt de foto weer klikken voor een grotere afbeelding in de Beeldbank. Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Hulp gevraagd... maar niet gekregen |
||||||||||||
Er kwam geen oplossing of zelfs maar bruikbare hint op deze foto. Dat wordt er weer eentje voor Zoekplaatjes.nl. Foto: Stadsarchief Amsterdam
|
||||||||||||
Hulp kwam niet |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Eindejaarsquiz een keer heel anders |
||||||||||||
Vanaf vandaag is de eindejaarsquiz 2020 van het Digitaal Weekblad beschikbaar. Een paar jaar geleden vroeg mijn zus of ik haar en een paar van haar vriendinnen wilde rondleiden in Amsterdam. Dat kon toen nog. Ik vond het een leuke uitdaging en stelde een route samen door Middeleeuws Amsterdam en een stukje van de Lastage. De bedoeling was om deze wandeling ook een keer te maken met deelnemers van de Amsterdam-quiz, maar er kwamen kinken in de kabel. Sinds 1 april van dit jaar zijn er strenge regels voor het rondleiden van groepen mensen in het centrum van Amsterdam. Je mag nu nog maar met hooguit 4 personen een wandeling maken in de stad. Voor grotere groepen tot 15 personen is ontheffing nodig en moet een hoop geld betaald worden. Momenteel is het helemaal moeilijk. De horeca is gesloten en onderweg een kop koffie drinken, zit er eventjes niet in. Vandaar dat we besloten hebben de wandeling om te zetten in de eindejaarsquiz en hem ook virtueel te maken. Iedereen kan dan kiezen of hij echt gaat wandelen of het liever doet vanachter de computer. De vragen zijn zo opgesteld dat ze met Google Maps en Streetview heel goed te bekijken zijn en bovendien moeten veel antwoorden sowieso opgezocht worden. Succes met de quiz! |
||||||||||||
Wij geven u ruimschoots de tijd om alle vragen op te lossen. Of u er nu langsloopt of via Google Street View bezoekt, verzamel uw antwoorden in een e-mail (zie link rechtsonder) of maak een (leesbare) foto van de ingevulde vragenlijst en verstuur die bij de antwoordmail vóór 20 december a.s. Wanneer u niet alle vragen weet te beantwoorden kunt u de oplossing toch versturen; het aantal goede antwoorden bepaalt de ranglijst. Wie de meeste goed heeft, is de winnaar en bij meerdere inzendingen met hetzelfde aantal goede antwoorden bepaalt een loting door Ria Scharn de uitslag. Zoals sinds een paar jaren gewoonte is, is er een prijs te winnen en ook dit jaar is dat weer een proefabonnement op het tijdschrift Ons Amsterdam. De verzending stopt na 1 jaar wanneer u niet ingaat op de uitnodiging abonnee te worden. U kunt zowel routekaart als vragenlijst naar wens vanuit de browser afdrukken. Als uw printer dubbelzijdig afdrukken ondersteunt, kunt u de vragenlijst op twee A4-tjes kwijt. Klik hier om de wandeling met Street View te starten. U belandt dan voor de St.Nicolaaskerk en kunt met de cursor aangeven hoe u wilt lopen. Een handig hulpje bij vragen over gevelstenen is de site van Gevelstenen van Amsterdam. Klik hier. Download de routekaartDownload de vragenlijstStuur uw oplossing |
||||||||||||
Regeringsjubileum koning Willem III |
||||||||||||
Al meerdere keren kwamen in de quiz foto's van versierde stadsdelen aan de orde. Om de eer van de uitbundigste versiering strijden de inhuldiging van het piepjonge koninginnetje Wilhelmina in 1898 en het 25-jarig regeringsjubileum van haar vader koning Willem III in 1874. Feesten die overal in Nederland werden gevierd, maar bij het jubileum spande Amsterdam de kroon met rijkelijke versierde straten en allerlei erebogen, gedenknaalden en andere speciale bouwsels. Plus een omvangrijke historische optocht met gekostumeerde groepen en allegorische praalwagens die het hoogtepunt vormde. Het was een eerbetoon dat daarvoor ongekend was en daarna nooit meer is geëvenaard. |
||||||||||||
Annexatie van 1921: 100 jaar geleden |
||||||||||||
De annexatie van 1921 had nogal wat voeten in de aarde. Dat wordt wel duidelijk als u bedenkt dat Amsterdam het verzoek om een wetswijziging die dat moet regelen al in 1905 indiende bij Gedeputeerde Staten (GS) van Noord-Holland. Aansluitend trad dit college in contact met de betrokken gemeenten om die te polsen hoe ze hier tegenover stonden. Net als vandaag bij pogingen gemeenten bij elkaar te vegen het geval is, brak ook toen de pleuris uit. En net als nu nog steeds delft in de regel de kleinere gemeente het onderspit. Welke gemeenten waren dat dan wel? Op de kaart hierboven is de omvang van de stad anno 1905 met een zwarte contour aangegeven. De massief gekleurde velden zijn de gebieden waarop de stad in de aanvraag van 1905 aanspraak maakte. Van middenboven met de klok mee ten koste van de randgemeenten Oostzaan, Nieuwendam, Ransdorp, Diemen, Watergraafsmeer, Ouder-Amstel, Nieuwer-Amstel, Sloten en Zaandam. De getinte velden daarbuiten laten zien wat er in 1921 daadwerkelijk geannexeerd is. Kaart: SAA, overlay eigen bewerking. |
||||||||||||
Er was geen gemeente die het plan omarmde en sommigen verzetten zich zelfs met hand en tand. Waar in die buurgemeenten altijd ruzie gemaakt werd, werden opeens de rijen gesloten en ging men de grote slokop te lijf. Dat neemt niet weg dat zowel GS als de regering wel te vinden waren voor de wensen van Amsterdam. Ook toen al was er een streven naar schaalvergroting en een kleiner aantal gemeenten. De onderhandelingen met onwillige gemeenten werden echter na enkele voorbereidende gesprekken als hopeloos terzijde gelegd. |
||||||||||||
Zelfs de gemeenten boven 't IJ waarvan op slechts minimale gebieden aanspraak gemaakt werd, leverden veel verzet. Er moest een drietal grote gebeurtenissen plaatsvinden voordat het tij keerde en bij elke gelegenheid dat de stad vermoedde dat het sentiment wel eens kon zijn omgeslagen, probeerde men de annexatie weer aan te zwengelen. In 1916 vond de grote watersnood (o.a.) in Waterland plaats. Grote delen overstroomden, mensen werden dakloos, agrariërs verloren oogst of veestapel en menig gemeente wist niet eens zijn inwoners te voeden, laat staan hulp te verlenen bij het weer opstarten van een bedrijf of het bouwen van een woonhuis. In Waterland werd grote armoede geleden en met argusogen zagen de inwoners dat die in Amsterdam de zaakjes ondanks de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog nog enigermate onder controle hadden en alles in het werk stelden om de bevolking tijdens die oorlog aan het eten te houden. |
||||||||||||
In december 1917 werd een grondwetswijziging van kracht die alle mannen actief kiesrecht verleende. Opeens maakte niet meer een handjevol notabelen de dienst in een gemeente uit maar had een oneindig veel groter aantal mensen inspraak via verkiezingen. Tot de volgende verkiezingen wilde niet iedereen wachten en meteen werd in de getroffen Waterlandse gemeenten via petities aangedrongen de weerstand tegen annexatie op te geven. Steeds meer mannen in Waterland zochten werk in de alsmaar uitbreidende industrie rond de Volewijck, in de Hammen en langs het Noordzeekanaal. Zij waren dan wel hun frisse buitenlucht kwijt maar daar kan je per slot van rekening niet van eten. Zij raakten gewend aan de Amsterdamse mentaliteit en verhuisden soms naar een van de nieuwbouwwoningen die in Noord verrezen. De stap voor hun dorpsgenoten was nog maar klein. Ransdorp was de eerste gemeente die overstag ging, Nieuwendam volgde en de rest spoedig daarna. |
||||||||||||
In juni 1918 werd de Zuiderzeewet aangenomen. Heel veel mensen waren dolblij dat het eeuwige overstromingsgevaar voorbij zou zijn, maar heel veel vissers wisten dat door de Afsluitdijk hun broodwinning binnen afzienbare tijd verloren zou gaan. Vooral de jongere vissers zochten werk aan de wal en waar vind je dat makkelijker dan in een grote stad?
|
||||||||||||
Amsterdam had gevraagd om gebiedsuitbreiding tot de teen (voet) van de Waterlandse Zeedijk. De dijk zelf interesseerde niet, waarschijnlijk omdat automatisch het onderhoud dan ook voor haar rekening zou komen. GS dacht daar anders over en plaatste de grens over het hart van de dijk en gaf opdracht de annexatie in tekening te brengen om mee te sturen met het voorstel aan de regering. Een overijverige tekenaar tekende de grenslijn aan de binnenkant van de dijk; niemand had iets in de gaten en zo werd de bewuste tekening met het voorstel bij de regering ingediend. Tot ieders verbazing is dit nooit gecorrigeerd, misschien wel omdat bij de definitieve vorm het grootste deel van het achterland in de annexatie opgenomen was. Volgende week de reacties van Watergraafsmeer. |
||||||||||||
Wat doet Sint Michael op een olifantenkop? |
||||||||||||
Je ziet op daken wel eens beelden langs de grachten, en wapens, vazen, noem maar op. Maar dit is toch wel een unieke versiering aan een gevel. Wat is er allemaal te zien? Het meest in het oog springt Sint Michael die een draak verslaat, een klassiek thema. Maar dat gebeurt allemaal op een olifantenkop die als console dient. Uit de slurf komt een festoen, maar geen horizontale zoals gewoon, maar vertikaal. Op vier plaatsen aan de gevel nog meer festoenen over de volle hoogte. En dat voor een koekebakker...eh, koekbakker. En wat voor een! Een rijke Amsterdammers kan je gerust stellen. Pieter Schoorel volgt zijn vader op in bakkerij De Witte Olifant op de Nieuwendijk, hoek Kolksteeg, het huidige nr.124. Zijn vader had naast de bakkerij zijn tijd besteed aan huizenspeculatie en dat niet onverdienstelijk. De familie zit er warmpjes bij. Pieter boert ook niet slecht want hij kocht zeven percelen bouwgrond aan de Herengracht samen met drie anderen investeerders: Nicolaas Vis (koopman en wapenhandelaar), Cornelis de Graaf (10x burgemeester) en Gerard van Papenbroek (schepen en koopman op Venetië). De vier spreken in 1664 voor een notaris met elkaar af dat ze de de percelen onder elkaar verdelen en daarop vier huizen bouwen in dezelfde stijl, onder een doorlopende lijst en met dezelfde raamindeling. |
||||||||||||
De koekbakker krijgt het kleinste stukje, verschil moet er zijn. Die is ook niet van gisteren, weet een achtste aangrenzend perceel te kopen en bouwt uiteindelijk in 1667 het grootste huis van alle vier. Als enige brengt hij dan ook deze versiering aan; dat schijnt niet tegen de regels te zijn geweest. De olifant verwijst niet alleen naar de naam van zijn bakkerij maar is ook een soort van mascotte voor de beroepsgroep der bakkers. Waar St.Michael symbool voor staat blijft onduidelijk. Al met al is zijn grondstuk nu niet 42 maar 68 voet (19,3 meter) breed, waarop een dubbel woonhuis gebouwd wordt. Schoorel koopt aan het Reguliersplein (Rembrandtplein) ook nog een perceel waarop een koetshuis neergezet wordt. In één helft gaat Schoorel zelf wonen en familieleden van hem trekken in de andere helft. |
||||||||||||
Na het overlijden van Schoorel in 1681 gaat het dubbelhuis van hand tot hand binnen de familie. We raken de weg door vererving volledig kwijt maar het heet nog steeds familiebezit, tot de linkerhelft (nr.579) in 1731 wordt verkocht en de eigenaar van het complex in de rechterhelft (nr.581) gaat wonen. In die periode wordt er flink gesleuteld aan 581; de ramen worden zgn. Franse ramen (zonder roedeverdeling) met getoogde bovenkant (zie tekening Grachtenboek 1768 hierboven). Deze helft gaat in 1833 in de verkoop en dan begint het grote verbouwen, het moderniseren. De stoep verdwijnt in 1904 en de ingang komt in het souterrain zodat de kamer op de bel-etage over de volle breedte van het pand kan komen (foto links; SAA). Spoedig wordt het in een kantoorpand veranderd. In 2004 krijgt het pand de stoep terug maar dat is een hele heisa... Lees over deze restauratie een artikel van de VVAB. Wij stelden eerder voor het jaarboek 2015 een PDF samen over het rijtje huizen Herengracht 571-581. Klik hier om nog eens te lezen. Daarin gaat de geschiedenis nog verder tot en met hotel Schiller dat de tuinen kaapt. |
||||||||||||
Column: Daan & Daan -25 |
||||||||||||
om Gijsbreght heeft jarenlang in een van de mooiste wijken van Amsterdam gewoond, genaamd ‘De Plantage’. Hij vertelt graag over Amsterdam en ook over gevelstenen en buitenkunst, waardoor Daan en Jelle vaak aan zijn lippen hangen. Maar het meeste toch vertelt hij over ‘zijn’ ouwe buurtje, ‘De Plantage’. Oom Gijsbreght trakteerde de jongens vandaag op een middagje Artis, en daarna zouden ze nog even kort zijn buurtje ingaan zodat hij de bekende plekjes kon aanwijzen en ze wegwijs kon maken in deze monumentale en klassieke wijk. In de dierentuin zelf moesten ze ook goed opletten, want de stad liep hier vroeger gewoon door; er staan en stonden allerhande prachtige beelden en erfgoedhuizen. De jongens hielden zich niet helemaal aan hun belofte want de dieren deden nu juist die dag allemaal aandachttrekkende dingen zodat het verhaal over artisgebouwen en artisbeelden niet echt bleef hangen. Nu ja, dat geeft ook niet, kinderen zijn kinderen. ‘We gaan gewoon nog een keer, maar dan moeten jullie ook op de gebouwen letten waarover ik een verhaaltje vertel.’ Dat beloofden ze. |
Die is genoemd naar de ‘rebbe’ van de diamantbewerkers i.c. de voorzitter van de diamantbewerkersbond, de eerste vakbond die in Nederland werd opgericht. Het voormalig hoofdkantoor van deze bond staat er nog steeds en is bekend onder de naam ‘Burcht van Berlage’. Vroeger stond hier de ‘Plantage Schouwburg’ waar ‘De Jantjes’ floreerden met sterspeler Louis Davids! |
|||||||||||
Nieuwe raadplaat week 45 De vragen zijn: Waar vinden we dit monumentale geveltje over de hongerwinter?Wie maakte het?Waar hangt het origineel?Laat het ons weten via deze link |
||||||||||||
‘Grenspaal’ alias ‘Zuildragende Schildpad’ alias ‘Monument voor Jacob Israël de Haan’ 1986 Locatie: Jodenbreestraat / Sint Anthoniesluis Kunstenaar: Hans ’t Mannetje Hij gebruikte delen van gesloopte panden De schrijver: Jacob Israël de Haan Buurtverzet heeft hier verdere vernieling van de historische stratenstructuur geblokkeerd Persona non grata: Han Lammers Goede oplossingen kreeg ik binnen van |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Woensdag 10 november - Herdenking in de Keizersgrachtkerk van de maandag overleden Abraham Kuyper. Aan de vooravond van zijn begrafenis wordt in de Keizersgrachtkerk een samenkomst gehouden op uitnodiging van de kieskring Amsterdam van de ARP. De hele kerk stroomde vol. De "man der kleine luyden" wordt door verschillende sprekers herdacht. Er wordt opgeroepen jonge volgers op te leiden want het werk is nog niet af. Zijn inspanningen voor de gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs wordt geroemd. De samenkomst wordt door gezang onderbroken en met gebed afgesloten. De begrafenis zal in Den Haag plaatsvinden op begraafplaats Oud-Eik en Duinen. De kunstenaar Toon Dupuis heeft gisterenmiddag een dodenmasker afgenomen. Afb: Collectie VU |
||||||||||||
Woensdag 10 november - Louis Bouwmeester viert zijn 60-jarige toneeljubileum. Bij zo'n gelegenheid komen de anekdotes los: Foto: ? |
||||||||||||
Woensdag 10 november 1920 - De Tweede Kamer neemt zonder hoofdelijke stemming het wetsontwerp aan tot uitbreiding van Amsterdam. Dat is nogal opmerkelijk omdat er wel degelijk tegenstand is. Tevoren echter zijn amendementen van kamerleden al weggestemd en blijft er niets meer te wijzigen over. Nu de Eerste Kamer nog... U kunt de kaart klikken om hem in de Beeldbank in volledige resolutie te bekijken. Afb: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | |
wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | |
wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | |
wk31 | wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | wk37 | wk38 | wk39 | wk40 | wk41 | wk42 | |
wk43 | wk44 | wk45 | wk46 | wk47 | wk48 | wk49 | wk50 | wk51 | wk52 | Oudjaar | ||
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |