week 14-2020 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Anthony Kolder. Hij leverde een nieuwe opgave die enkele jaren geleden al eens verscheen, maar dat kon hij niet weten omdat hij nog niet zo lang meedoet. Op ons verzoek een nieuwe te bedenken hoorden wij niets en daarom nu een uit de reservebak, ingestuurd door Harry Snijder. De nieuwe opgave komt dan ook van hem en Anthony kan gewoon meedoen. De vraag is: Welke kruising van straten is dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Er kwamen drie soorten antwoorden op deze opgave. Dat stemt toch tevreden, dat er in onze stad nog meer van dit soort fraaie renaissance-huizen staan. Maar dit is niet het Rembrandthuis en ook niet één van de drie Hendrikken op de Bloemgracht. Nee, dit is de Leeuwenburg op de Oudezijds Voorburgwal 14, het Goodwill Center van het Leger des Heils. Foto: Stadsarchief Amsterdam De gevelsteen toont het wapen van Riga. Klik de foto om de uitleg van de VVAG te lezen. Foto: VVAG |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anthony Kolder, Ria Scharn, Jos Mol, Olaf Horn, Carol de Vries, Ger Lange, Maarten Gaillard, Adrie de Koning, Kees Huyser, Robert Raat, Fanta Voogd, Arjen Lobach, Dirk Fuite, Anje Belmon, Lyn Erisman, Hans Olthof, Jaap van Strien, Mike Man, Ruud Fontijn, Otto Meyer, Patrick Nieuwenhuis, Hans van Efferen, Anne Eijsten, Louis Castelijn, |
||||||||||||
Fotoquiz: Jos' keuze |
||||||||||||
Deze keuzefoto betreft een locatie buiten de Singelgracht. Jos pakte een detail uit een foto van een groot gebouw. Hij wil het volgende van u weten: Welk gebouw is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Paul's keuze |
||||||||||||
De fotograaf stond op de Amstelkade, niet ver van het Muzenplein en keek uit over de werkzaamheden aan Apollopaviljoen en Apollohal. Het water in de voorgrond is de Boerenwetering waar van rechts (onzichtbaar) het Amstelkanaal in uitmondt en daarna splitst in Noorder- en Zuider Amstelkanaal (links). De brug in beeld is #405 in de Stadionweg, onofficieel ook wel Mozartbrug genoemd naar de dichtbij liggende Mozartkade t/o de Reinier Vinkeleskade. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Maarten Helle, Robert Raat, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jan Six van Hillegom, Anje Belmon, Adrie de Koning, Harry Snijder, Mike Man, Jos Mol, Ton Brosse, Otto Meyer, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Vanaf 2020 moet het onderwerp zich juist buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
Nog een oudje, wat ons betreft een vondst. Het herkennen van dit water geeft steeds weer problemen, dus heeft u er nu nog eentje bij. Welke water is dit?Hoe heet het gebouw in het midden van de foto?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Grappig hoe vaak een onjuiste naam van deze sluis kwam en hoe weinig deelnemers maar weten dat dit de Rapenburger(schut)sluis is. Omdat het ook verkeerd in de beschrijving van de Beeldbank staat zullen wij daar niet moeilijk over doen. Afgaande op de grondige kennis van Kruizinga over bruggen in Amsterdam is de naam van de ijzeren ophaalbrug over deze sluis Scharrebiersluis. Zeer ongewoon: in onze stad is een brug van hout of staal en sluis als zij van steen gemetseld is. Dat brug #278 toch sluis genoemd wordt bewijst onderstaande foto van de site 'Bruggen van Amsterdam'. Foto sluis: Stadsarchief Amsterdam; foto brugnaam: bruggenvanamsterdam.nl |
||||||||||||
Interessant is nog de draaibrug aan het eind van de sluis (waar de brugwachter op staat), bedoeld voor voetgangers gedurende de lange tijd dat de ijzeren ophaalbrug open kon staan. Let op het contragewicht om de brug door één man te laten sluiten. Die voetbrug is nu verdwenen. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Carol de Vries, Adrie de Koning, Kees Huyser, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Robert Raat, Ria Scharn, Anje Belmon, Jos Mol, Anneke Huijser, Harry Snijder, Mike Man, Ton Brosse, Peter Pijst, Jos Mol, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Als uitzondering een door Dick van der Kroon ingestuurde prentbriefkaart, maar binnen de Singelgracht dus geen keuze-onderwerp meer. Nu dus het 'plaatje van de week'. Waar zijn we hier?Oplossingen graag via deze link Foto: collectie DvdK |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Omdat het meer dan duidelijk was dat dit een koninklijk gezelschap was, leverde deze foto niet veel moeilijkheden op. De dame in het zwart is koningin-regentes Emma naast haar dochter Wilhelmina, in 1895 - toen deze foto genomen werd door Jacob Olie - nog prinses. Via het herkennen van de foto in de Beeldbank was het niet moeilijk uit te vinden dat de koets net de Nieuwe Spiegelstraat uitrijdt en de Prinsengracht oversteekt. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Jos Mol, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Kees Huyser, Robert Raat, Anthony Kolder, Ria Scharn, Anje Belmon, Harry Snijder, Mike Man, Ton Brosse, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Dit is nog een foto uit de Beeldbank met de beschrijving "locatie onbekend". Het gaat om een achtergevel, dus dat bemoeilijkt het zoeken aanzienlijk. De foto kunt u klikken voor een grotere versie in de Beeldbank. Het is niet zeker of dit binnen de Singelgracht is maar de typische kadering van foto's van Bureau Monumenten doet geloven dat dit wel degelijk Amsterdam is. Het wel heel typische trappenhuis zou toch te herkennen moeten zijn? Op welk adres vinden wij dit trappenhuis?Als u een idee heeft waar dit is/was, laat ons het weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Hulp gevraagd... maar niet gekregen |
||||||||||||
Het is vorige week niemand gelukt de foto te plaatsen. De suggestie dat dit een ingang van het Vondelpark zou zijn kan niet bevestigd worden door andere foto's. De rails zouden op een (paarden)tram kunnen duiden maar dit is niet de ingang aan de Amstelveenseweg. Daar waren nooit zo massaal kastanjebomen achter het hek. Alle andere gokjes hebben wij één voor één gecontroleerd en moeten verwerpen. Heeft u de tramrails op de straat gezien? |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Gebruikerstest Beeldbank |
||||||||||||
Het Stadsarchief Amsterdam is serieus geïnteresseerd in uw mening over het werken met de nieuwe Beeldbank-software. Via een reactieformulier kunt u spuien wat u ervan vindt. Klik hier om te beginnen. |
||||||||||||
Sint Willibrordus buiten de veste |
||||||||||||
Sinds de 17de eeuw waren er direct buiten de stad diverse schuilkerken in boerenschuren ingericht, zo ook de statie Sint Willibrordus buiten de veste. Eerst aan het Kuiperspad en later aan het Hoedenmakerspad. In 1856 verhief de bisschop van Haarlem, niet meer gehinderd door het verbod op katholieke kerken, alle staties tot parochiekerk. In dat jaar was net een nieuwe pastoor aangetreden: Joannes Wubbe, toen 30 jaar oud. Wubbe had vernomen van de ambitieuze plannen van Samuel Sarphati voor het gebied buiten de Singelgracht, tegenover zijn geplande Paleis voor Volksvlijt. Wubbe was minstens zo ambitieus als Sarphati en droomde van een statige nieuwe kerk voor de buurt met welgestelde Amsterdammers, daarbij zwaar leunend op het door Van Niftrik in 1866 gepresenteerde plan voor stadsuitbreiding buiten de Singelgracht. Zoals we nu weten ging dat plan niet door vanwege de hoge kosten en zou in 1876 Ir. Kalff een zwaar afgeslankt plan indienen dat de buurt een heel stuk eenvoudiger maakte: de Pijp. Maar toen was het eerste deel van de Willibrordus al in gebruik. |
||||||||||||
In 1863 kreeg Wubbe van het kerkbestuur opdracht de bouw van een nieuw kerkgebouw te onderzoeken. Als architect benaderde deze niet de eerste de beste, de befaamde Pierre Cuijpers. Die liet zich meeslepen en ontwierp een kathedraal aan de Amstel. Het kerkbestuur kocht in alle stilte enkele weilanden, net binnen de gemeentegrens van Amsterdam (de huidige Willibrordusstraat) dat bekend stond als 'het land van Stolk'. Zonder enige kennis van het stratenplan dat Amsterdam zou uitrollen zodra het betreffende deel van Nieuwer-Amstel geannexeerd was, sloeg Cuijpers aan het tekenen. Die annexatie ketste af en zou pas in 1896 plaatsvinden maar de Ceintuurbaan werd vast aangelegd. Om die op de gewenste breedte aan te leggen moest een deel van de aangekocht grond voor de kerk 'om niet' aan de stad afgestaan worden, een streep door de rekening want de kerk moest nu smaller worden. Bovendien legde de stad een smalle straat direct tegen het grondstuk voor de kerk die zijn hoofdingang niet aan een beoogd plein maar aan die Servaes Noutsstraat kreeg. In ruil voor de gratis grond kreeg het kerkbestuur ƒ16.000 o.a. om een hek rond het grondstuk te bekostigen. Cuijpers liet zich niet ontmoedigen en versmalde de zijbeuken maar liet de machtige middenbeuk van 14 meter breed in stand. De kerk zou de grootste kerk van Amsterdam worden, zelfs van Nederland: 95½m lang, 46½m breed en torens tot 108m hoog. Boven de viering zou een koepel komen van 86m hoog. |
||||||||||||
In 1857 werd definitief besloten de kerk te bouwen. Er was besloten eerste het koor, een deel van de middenbeuk tot het dwarsschip en de pastorie te bouwen. Eens kijken hoever het bijeengeschraapte geld - ƒ120.000 - reikte. In juni 1871 ging de eerste paal de grond in en op 10 september 1873 nam pastoor Wubbe zijn nieuwe kerk in gebruik. Het voorlopige eind van de kerk werd met planken afgesloten. |
||||||||||||
Alle grootse plannen ten spijt stond de machtige kerk in een eenvoudige arbeidersbuurt. Het ideaal om van de Sint Willibrordus een bisschopskerk te maken en de bisschop uit Haarlem naar Amsterdam te lokken viel in duigen. Geldnood maakte dat het nog bijna een kwart eeuw duurde voor de koepel eindelijk gebouwd kon worden en dat alleen nog door een gigantische gift van een parochiaan. Architect werd de kleinzoon van Cuijpers, ook een Pierre. De koepel werd veel lager dan grootvader bedoeld had maar het was al duidelijk geworden dat het fundament het gewicht nooit kon dragen. Maar eerlijk is eerlijk, in 1923 stond er toen wel een indrukwekkende kerk, ook al is de krans van acht torens rond de koepel nooit gebouwd. Het bleven spitsjes. Net als andere kerken van Cuijpers die met beperkte budgetten gebouwd waren, begonnen een kwart eeuw later de problemen. Het gebouw vertoonde ernstige bouwtechnische mankementen. |
||||||||||||
In 1966 werd de kerk gesloten voor de eredienst. Reparatie was te duur en de Gemeente Amsterdam en het Rijk waren niet bereid subsidie te geven voor ingrijpend herstel. De parochie week uit naar een ander gebouw in de Van Ostadestraat en fuseerde uiteindelijk (1994?) met de parochie die in de Vredeskerk kerkte. |
||||||||||||
Klik hier voor een 3D animatie over de Sint Willibrorduskerk zoals Cuijpers hem bedoelde en hoe het is geworden.
Alle afbeeldingen bij dit item komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam. |
||||||||||||
Grote brand in de Admiraliteitslijnbaan - 1673 |
||||||||||||
Op 12 januari 1673 ontstond een grote brand in de Admiraliteitslijnbaan op Oostenburg. Voor 't eerst werd bij deze brand de nieuwe slangspuit van de gebroeders Jan en Nicolaas van der Heijden ingezet..., en met groot succes. Zij wisten in een overtuigende demonstratie de brand te blussen zodat niet de hele lijnbaan verloren ging. Groot succes voor Van der Heijden en groot succes voor burgemeester Hudde die hen de kans had gegeven hun uitvinding productierijp te maken en in te zetten. Op bovenstaande ets van Romeyn de Hooghe staan de oude en nieuwe installatie in de voorgrond. |
||||||||||||
In een in 1690 uitgegeven beschrijving van de brandslangspuit dragen de gebroeders Van der Heijden de spuit op aan hun gunner burgemeester Hudde. De broers melden trots dat zijn door gewichtsbesparing de spuit optimaal mobiel hadden gemaakt. Een verdere noviteit was de dubbelwerkende pomp. Via een slang in gracht of sloot werd water aangezogen en met dezelfde moeite via een slang op de brand gespoten. Voor die tijd moest een reservoir met emmers gevuld worden voordat er water uit de slang kwam. Met de nodige vertraging van dien. Ook kon de slang door zijn grote lengte dichter bij de vuurhaard gebracht worden. Bij de oude installatie (A-links) zat de blusser op de pomp met een korte spuitmond (D), bij Van der Heijdens pomp (B-rechts) werd de slang naar de brandhaard gebracht en de andere in de gracht gehangen. Vergelijking tussen de werking en toepassing van oude brandspuiten en de nieuwe slangbrandspuiten. Links staat het oude model weergegeven en rechts het nieuwe systeem, waarbij waterslangen de verschillende elementen met elkaar verbinden. Door deze slangen, die een bereik van 300 meter hadden, was het voor het eerst mogelijk om tot de kern van de brandhaard te komen, zelfs al moest je door smalle stegen. Uit: Jan van der Heyden, Beschryving der nieuwlyks uitgevonden en geoctroyeerde slang-brandspuiten, en haare wyze van brand-blussen (Amsterdam 1690). |
||||||||||||
Column: Kikkie de kargadoor |
||||||||||||
Christiaan Smit heet hij eigenlijk, maar dat weten maar weinig mensen. Kikkie is zijn naam in het dagelijks gebruik en Kikkie trekt karren over de hoge bruggen die over de Prinsengracht liggen. Bijvoorbeeld de Reesluis waarover alle karren van en naar de honderden nerinkjes in de zuidelijke Jordaan onderweg zijn. Die brug is Kikkies werkterrein, altijd present, hoe beroerd het weer ook is. Hij heeft honderd baantjes gehad maar het was nooit een blijvertje. Hij heeft zijn vrijheid nodig. |
Hij leunt tijdens het wachten tegen de brugleuning, bij regen heeft hij een zeiltje over zijn jas en bij vorst gaat daar nog een extra jas overheen. Kraag omhoog, de pet diep over de ogen getrokken en die eeuwige dot pruimtabak in de wang. Altijd loopt er een straaltje bruin speeksel over zijn wang. Af en toe gaat er een straal tabakssap in de Prinsengracht. Bij slecht weer besteedt Kikkie een paar van zijn verdiende centen in de slijterij vlakbij aan een 'graantje'. Onderwijl houdt hij zijn brug nauwlettend in de gaten, hij laat niets lopen. In de Bloemstraat numero vijf De grote vrachtschepen verdwenen uit de Prinsengracht en één voor één werden de bruggen verlaagd. Het vak van kargadoor verdween en Kikkie verhuisde naar het oudemannenhuis in de Roetersstraat.
Op 5 februari 1940 overleed Christiaan Smit, 82 jaar oud. |
|||||||||||
Liedtekst: de Sweepstake! |
||||||||||||
't Was mis met ome Arie, eens een keurig nette vent Refrein De buurt had van de Sweepstake nog niet al te veel verstand Refrein De stemming van de menigte was spoedig zo gegist Refrein De openbare mening werd algauw opnieuw verstoord Refrein En Arie wist het vege lijf te redden in de stad Refrein |
Refrein:
Louis Davids - 1932 Tekst: Jacques van Tol Muziek: Louis Davids © Cor B. Smit Luisteren... (naar een sterk ingekorte versie om op een 78-toerenplaat te passen) |
|||||||||||
Poortjes van Amsterdam 1571-1782 |
||||||||||||
Van oorsprong een inventarisatie door Minne Dijkstra en nu in afleveringen hier; waar nodig geactualiseerd. |
||||||||||||
± 1675 - Portugese Synagoge Jonas Daniël Meijerplein 3 en Muiderstraat Historie Toestand Eigenaar Huidige toestand |
||||||||||||
1732 - Gasthuiskerk Oude Turfmarkt 129 Historie Toestand Eigenaar Huidige toestand |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Woensdag 7 april 1920 - Herdenking van 400 jaar Burgerweeshuis. |
||||||||||||
Vrijdag 9 april 1920 - Opening Derde Heemschut Conferentie in het American Hotel aan het Leidseplein. De conferentie zal ook de hele zaterdag nog in beslag nemen. Lezingen worden gehouden door voorzitter Prof. Dr. H. Brugmans (foto), A.W. Weismann, A.H. Wegerif Gzn, H.P.J. Bloemers, J.W. Gerhard, A. van Erven Dorens, W. Kromhout Czn en A. Keppler. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | |
wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |