week 51-2016 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Harry Snijder. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is: Weet u waar dit is?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Willem Witsen maakte dit soort schetsen ter voorbereiding van een schilderij van hetzelfde punt, de Binnenkant bij de Prins Hendrikkade. Ondanks dat (bijna?) alle huizen op deze schets zijn afgebroken, is het beeld toch vertrouwd voor veel deelnemers. |
||||||||||||
En dit is dan het schilderij dat Willem Witsen ervan maakte. Het is in particulier bezit en we zijn verheugd dat we door tussenkomst van Fons Baede een afbeelding kunnen laten zien. Willem Witsen maakte ook een ets van deze voorstelling. Die vindt u in de Beeldbank. De prent staat daar in spiegelbeeld. Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Arjen Lobach, Ria Scharn, Otto Meyer, Robert Raat en Hans Goedhart. |
||||||||||||
Fotoquiz: Gerard's keuze |
||||||||||||
Gerard Beerman heeft weer eens in het familiealbum gegrasduind en vond deze foto van zijn grootvader van moederszijde: Alle Zoethout (1895-1972). De man staat in een gang naar inpandige bebouwing. De gang is toegankelijk via de poort op de achtergrond. Het geheel bevindt zich wel buiten de Singelgracht. Hoe heet de straat waarin zich deze poort bevindt?Uw oplossing via deze link Wij vinden de keuze van Gerard zó moeilijk dat wij op eigen gezag de buitenkant van de poort er ook bij doen (zie foto hieronder). |
||||||||||||
Oplossing: Dolf's keuze |
||||||||||||
Ook al komt deze foto niet van de Beeldbank, ze hebben 'm daar wèl. Hij is gewoon van Jacob Olie die hem in 1896 maakte. Het houten hek met kwart-ronde vleugels is Middenweg 60 en dat hek komt ook op andere foto's van Olie voor. In het centrum van de foto het bruggetje dat de Voorweg met de Middenweg verbindt. Ook op de plattegrond die Jacobus van Eck voor ons in 1870 maakte is dat punt precies in het midden. In het blikveld stonden in 1870 nog een groot aantal molens; in 1896 zijn dat er nog twee. Links net buiten beeld staat De Otter en rechts, eveneens net buiten beeld, De Eenhoorn. Die laatste is in 1929 gesloopt en De Otter staat er vandaag nog. Zolang de Gemeente Amsterdam de poot stijf houdt, tenminste. |
||||||||||||
De omschrijving in de Beeldbank bij de foto van Olie kan ietsje aangescherpt worden. Over Frederik Hendrikplantsoen kan beter niet gerept worden; Frederik Hendrikstraat is toepasselijker. Dat plantsoen ontstaat ver buiten beeld, op de plattegrond hierboven helemaal rechtsonder, op aangeplempte grond. Dan was er nog de vraag naar het grote buitenhuis dat Olie in de verte in beeld kreeg. De suggestie dat dit het woonhuis van Spatenholz bij de teerfabriek kon zijn moet vergeten worden. De teerfabriek stond rechts iets onder het midden en kwam dus niet in beeld. Dit huis zal aan de overkant van de Kostverlorenvaart gestaan hebben. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Roeland Koning en Robert Raat. |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
Dit pand werd begin 20ste eeuw verbouwd en verhoogd. We kunnen nog niet verklappen wie de nieuwe gebruiker werd; dat hoort u volgende week. In welke straat staat de fotograaf?Weet u ook welke tekst er nu onder de dakgoot staat?Oplossingen graag via deze link Foto: BMZ; bron: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Hadden we toch nog maar zulke goede ogen als die paar deelnemers die op de luifel van het uitgebrande maar nog rechtop staande deel van Hotel Polen de naam "Hotel Polen Hotel" zagen staan. De foto werd gemaakt op 11 mei 1977, twee dagen na de rampzalige brand in dit hotel. Het was verbazend hoeveel mensen hieraan nog persoonlijke herinneringen hebben, als professional of als vrijwilliger. Foto: Anefo; bron: Stadsarchief Amsterdam (SAA) |
||||||||||||
Waarom zouden we hier in een paar regels dit drama proberen te omschrijven? Als u de foto links klikt kunt u in 7 minuten meer over deze gebeurtenis lezen en/of 30 minuten naar een aflevering van 'Andere Tijden' over 9 mei 1977 kijken. Luister ook naar het scannerverkeer tussen brandweer-centrale en de brandweer ter plaatse. De opname is van Freek Dozy. Klik op de pagina op de geluidsstrip onder de tekst "Hotel Polen". |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Adrie de Koning, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Fanta Voogd, Kees Huyser, Martin Ex, Roeland Koning, Otto Meyer, Maaike de Graaf, Hans Goedhart, Simone Prak, Leo van Geuns, Robert Raat, Jos Mol en Freek Dozy. |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Soms ontdek je straten waarvan je het bestaan niet eens wist. Zoals dit piepkleine straatje dat rond 1920 werd gefotografeerd. De belangstelling voor de fotograaf doet aan een halve eeuw vroeger denken. U gelooft het misschien niet, maar dit straatje bestaat nog steeds en de huizen staan er grotendeels ook nog. Gerestaureerd, dat wèl. Behalve het hoekhuis; dat is gesloopt en nu een "modern" huis. Er zitten een paar ijzersterke hints in de foto verborgen. Weet u hoe dit straatje heet?Uw oplossing graag via deze link Foto: BMZ; bron Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Dit is Keizersgracht, hoek Leliegracht. Het hoekhuis zal niet het hoofdonderwerp van de fotograaf geweest zijn, maar nagenoeg alle inzenders wisten met naam en toenaam wat er in dat hoekhuis (nr.157) gevestigd is (of was?): Café Brandon. "Eén van de weinige ojiefgevels in Amsterdam", weet Ton Brosse. Een klok-ojief om precies te zijn: onder bol, boven hol; ze zijn er ook omgekeerd. Opmerkelijk is dat het pand zeer oud is; het komt in het grachtenboek van Caspar Philips van 1768 al voor. De raamopstelling is geheel gelijk, alleen de trappen zijn vervangen. Dat gebeurde meestal door een eenvoudige tuitgevel ervan te maken, maar in dit geval dan net iets interessanter. Foto: Dolf Toussaint; bron: Pinterest |
||||||||||||
Volgens zeggen is dit hoekhuis vanaf de dag dat het pand gebouwd werd een café gevestigd geweest. Daarmee schaart het zich - met een bouwdatum van 1626 - bij het rijtje "Oudste café's van Amsterdam".
Café Brandon is vijftien jaar lang gesloten geweest. Al die tijd stond een bordje met bovenstaande tekst achter het raam. Lees meer... Of lees een krantenbericht in De Echo of dat in Het Parool. Goede oplossingen kwamen van Erwin Meijers, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Carol de vries, Jan Snijders, Fanta Voofd, Ria Scharn, Ton Brosse, Maarten Helle, Kees Huyser, Roeland Koning, Otto Meyer, Maaike de Graaf, Ruud Fontijn, Hans Goedhart, Robert Raat, Jos Mol en Simone Prak. |
||||||||||||
Hulp gevraagd: Vele Handen |
||||||||||||
Op het Velehanden project Amsterdamse Monumenten beschrijven vrijwilligers foto’s uit de collectie van Monumentenzorg voor de Beeldbank van het Stadsarchief. |
||||||||||||
Weer een geveltop, een halsgevel met een paard in de afdekking en vleugelstukken met acanthusblad. Weet u waar dit is?Door de foto links te klikken kunt u in de Beeldbank weer inzoomen Uw oplossing graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Vele Handen houdt geen rekening met het feit dat deze quiz maar één keer per week uitkomt. Als u dus de afbeelding in de Beeldbank bezoekt om in te zoomen en de beschrijving is al onder de foto te vinden, dan is de klus geklaard en kunt u dit raadsel vergeten. |
||||||||||||
Vele Handen: oplossing vorige week |
||||||||||||
Martin Ex noemt dit een van de leukste geveltoppen in Amsterdam: Singel 288. Anneke Huijser had veel steun aan een site van fotograaf en architectuur-liefhebber Klaas Schoof. Die toont een serie foto's van Klaas P. Bommel waaronder ook deze gevel voorkomt. Daar staat echter geen adres bij, dus de deelnemers hebben dat voor ons moeten uitzoeken. Dolf zocht op een omschrijving van een verhoogde lijstgevel in Lodewijk XV-stijl en kwam ook bij Klaas Schoof terecht. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Links een detail uit de stadskaart van Balthasar Florisz. van 1625 (SAA). Het pand ligt in de Tweede Uitleg tussen Gasthuismolensteeg en Romeinsarmsteeg (vanaf 1586). De vroeg 18de-eeuwse bouwstijl verraadt dat aan dit pand nog iets vooraf ging. Hier was ooit de Benninghweer, eigendom van Cornelis Benningh. Benningh kreeg zijn grond na de stadsuitbreiding weer ter beschikking en liet hier speculatief bouwen. Als gevolg daarvan ontstond er een hele rits inpandige huizen achter de gevelrijen van Singel en Herengracht en deed daarmee precies wat anderen ontzegd werd. Dat hield o.m. in dat de betreffende huizen aan het Singel geen tuin hadden. Die inpandige huizen stonden aan een binnenplaats die bereikbaar was via een opening in de gevelrij aan de Herengracht t.p.v. het huidige nr.255 en 255a. In dat gat verscheen in 1895 een groot administratiekantoor en later verzekeringsmaatschappij. In 1975 opende in plaats daarvan Amster Centre Hotel (vandaag The Hoxton Hotel). De huizen Singel 288-294 maken deel uit van het hotel en zijn tussen 1973 en '75 verbouwd. Van het kantoorgebouw bleef alleen de gevel staan, alle inpandige bebouwing verdween en het grootste deel van de vm. binnenplaats werd volgebouwd. Bekijk het complex in 3D via Google Earth. |
||||||||||||
Het huis rechts van "ons" nr.288 is de Moriaenshoofd (nr.286), één van een serie van vier huizen die Philip Vingboons i.o.v. burgemeester Anthonie Oetgens van Waveren verbouwde tot drie huizen die achter een gemeenschappelijke gevel gebracht werden, onder een lijst met fronton. Een jeugdwerk van Vingboons, waarmee hij zich als architect toegang verschafte tot clientèle in de hoogste kringen van 17de-eeuws Amsterdam. Voorlopig alleen nog voor dit soort verbouwingen. Zelf betrok Oetgens alleen het middelste huis (drie vensters breed), beide andere werden verhuurd. De fronton is verdwenen, alleen die boven de ramen van de bovenste verdieping bleven. Vooral de onderpui werd totaal verknoeid en gedeeltelijk tot bedrijfsruimten gemaakt. Bij de restauratie vanaf 1973 werd dat enigszins rechtgetrokken maar de oude ordening is nooit hersteld. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Dolf van Wijngaarden, Martin Ex en Hans van Efferen. |
||||||||||||
...en dan nog een keer de Uiver |
||||||||||||
Met onze conclusie in de hand zocht en vond Maaike de Graaf de originele foto bij GaHetNa. Ook dag en tijdstip zijn geheel volgens het door ons geschilderde scenario. Dit is het bijschrift bij GaHetNa: De foto is in diverse regionale kranten afgebeeld. |
||||||||||||
Column |
||||||||||||
aarom hebben wij Amsterdammers toch altijd zo’n heimelijk plezier in schelmen en oplichters. Tenminste…, zolang het niet onszelf raakt. Neem nou Gerrit de Stotteraar, Sjako Muller of de Miljoenenjuffrouw. Legendarische figuren in het Amsterdamse. De laatste was zó beroemd dat er in het Panopticum een wassen beeld van haar stond.
|
Het hotelpersoneel werd zo nodig ingeschakeld, om de komst van advocaten en notarissen luid aan te kondigen, zodat wachtende schuldeisers of nieuwe slachtoffers onder de indruk zouden raken. Een echte notaris kreeg door Jaantje alvast een nieuwe grotere brandkast geleverd; de oude zou immers al dat geld niet kunnen bevatten! Natuurlijk bleef dat niet goed gaan. Het trio besloot Amsterdam te verlaten en nam zijn intrek in een Rotterdams herenhuis aan de Leuvenhaven. Maar ze hadden niet gerekend op de hardnekkigheid van een aantal geldschieters, dat de afstand Amsterdam-Rotterdam geen bezwaar vond. In Rotterdam volgde het proces tegen het trio; in 1883 kreeg Jaantje vijf jaar cel opgelegd. Gerrit en Anthony gingen vrijuit, wegens gebrek aan bewijs. Amsterdam was nog niet van Jaantje af. Na het uitzitten van haar straf woonde ze enkele jaren bij Gerrit in Apeldoorn. In de gevangenis had ze Stien Goedvolk ontmoet, die voor medeplichtigheid aan moord zat. Toen ook Stien in 1893 vrij kwam en een kroeg op de Haarlemmerdijk begon, trok Jaantje bij haar in. Aan de tap verkochten zij hun levensverhaal voor 15 cent aan iedereen die het horen wilde. Lang hield dat niet stand; Jaantje woonde de rest van haar leven in een logement in de Duvelshoek. De Amsterdammers leerden haar kennen als bedelares op de Dam en omstreken. In januari 1908 werd zij opgenomen in het Binnengasthuis waar ze dezelfde dag nog overleed. Ze werd ‘van-de-armen’ begraven.
|
|||||||||||
De afbeelding boven is een prentbriefkaart van het Panopticum in de Amstelstraat. Op de afbeelding onder Jaantje aan het bedelen in de Raadhuisstraat (afb: SAA) en links idem in het Beurspoortje. |
||||||||||||
De grote stadsbranden |
||||||||||||
|
||||||||||||
Brandbestrijding in de 15de eeuw |
||||||||||||
Brandemmers werden centraal opgeslagen. De gebouwen waar dit gebeurde werden gemarkeerd met bordjes als dat op de afbeelding hiernaast. |
||||||||||||
Stadsbrand 1452 |
||||||||||||
Aan de oude zijde werden alle kloosters het slachtoffer van het vuur, 14 in totaal. Thomas á Kempis deed vanuit Zwolle verslag hoe het met de kloosters in Amsterdam na de brand gesteld was. De zusters liepen verweesd door de stad, bedelend om onderdak en voedsel. Voor het Minderbroedersklooster betekende het ’t einde; het stond tien jaar leeg voordat een andere onderdeel van de orde, dit keer Observanten, de draad weer oppakten. De deels reeds versteende St. Anthoniespoort werd zozeer aangetast door het vuur dat tijdens de verstening van de stadsmuur het poortgebouw een nieuwe stenen schil kreeg. De jaartalsteen 1488 die in het (Waag-)gebouw te vinden is betreft geen nieuwbouw maar een definitieve reparatie.
Opnieuw werd de Nieuwezijds Kapel in de as gelegd. Deze en bovenstaande prent zijn afkomstig uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam. |
||||||||||||
Ook over persoonlijk leed wordt bericht. Jan Woutersz. van Outshoorn stamde uit een middeleeuwse regentenfamilie en was koopman van beroep. Hij had het tot burgemeester gebracht toen de grote stadsbrand van 1452 hem een zware financiële klap toebracht. Hij zag voorlopig geen mogelijkheid om er te Amsterdam weer bovenop te komen, en vertrok naar Vlaanderen. Eerst probeerde hij het te Antwerpen, daarna te Gent. In laatstgenoemde stad werden zijn pogingen met succes bekroond, en opnieuw werd hij als zeepzieder in 'de Swarte Winthont' een rijk koopman. Hij is nooit meer naar Amsterdam teruggekeerd. |
||||||||||||
Hulpverlening |
||||||||||||
Deze serie huizen in houtbouw werd gebouwd in de 18de eeuw en staat er nog steeds, gerestaureerd en wel - Haarlemmer Houttuinen. Maatregelen |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Zaterdag 23 december 1916 - Een zware storm, die in de loop van de dag aanzwelt tot kracht 12 (orkaan), raast over de stad. Er wordt melding gemaakt van diverse ongelukken, soms met dodelijke afloop. Op de Dam, hoek Kalverstraat, wordt de schutting rond Peek & Cloppenburg in aanbouw, opgepakt en tegen het passerende publiek en de gevel van de Groote Club geworpen. Een vijftal mensen lopen tot vrij ernstige verwondingen op. Een zesde, de 13-jarige Dina Visser loopt een schedelfractuur op waaraan ze ter plekke overlijdt. De rest van de schutting wordt in allerijl ook maar afgebroken om erger te voorkomen. P&C is toch bijna klaar. Op de Weesperzijde ter hoogte van de Overamstelstraat wordt een vrouw pardoes in de Amstel geblazen. Voor men haar kan redden verdrinkt de vrouw omdat ze niet kan zwemmen. Op de Koninginneweg worden werkzaamheden verricht aan het perceel 103. Een metselaar wordt door de wind van de steiger geblazen en valt te pletter op de grond. |
||||||||||||
Er volgt een lange reeks van schepen die zich tenauwernood weten te redden of in de problemen komen. Personeel en/of schippers worden overboord geblazen en een enkeling verdrinkt. Dat is Wietse de Vries (52), schipper van een tjalk die voor de storm achter het eiland Marken gaat schuilen. Bij het voor anker gaan slaat de schipper overboord en verdrinkt. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2016. De keuze '2015' leidt naar de laatste aflevering van 2015, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2015 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | |
wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | |
wk24 | wk25 | wk26 | wk28 | wk29 | wk30 | wk31 | wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | |
wk37 | wk38 | wk39 | wk40 | wk41 | wk42 | wk43 | wk44 | wk45 | wk46 | wk47 | wk48 | |
wk49 | wk50 | wk51 | ||||||||||
Wilt u zelf ook eens grasduinen in bijna 400.00 afbeeldingen van Amsterdam? Bezoek het Stadsarchief Amsterdam online. |
||||||||||||
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |