Anneke Huijser was de snelste met het juiste antwoord op de vraag van vorige week. Van haar komt dan ook deze nieuwe opgave. De vraag is:

Waar?

Voor degenen die verzuchten "weer de Jordaan": niet dus!

Oplossingen via deze link.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Eerste Weteringplantsoen 6. Het hoekhuis werd in 1883 door architect W. Langhout gebouwd. Om de hoek zou later het appartementengebouw komen waar Simon Carmiggelt jaren gewoond heeft. Foto: SAA

In deze strook bebouwing buiten de schans tot de Singelgracht kwamen vooral kwaliteitshuizen. Dat is een tamelijk onbekend onderdeel van de concessie die Samuel Sarphati van het stadsbestuur kreeg om de buurt rond zijn Paleis voor Volksvlijt vorm te geven en te exploiteren.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn en Kees Huyser.

Na loting werd Ger Theuns verzocht een nieuwe opgave te bedenken. De vragen bij de foto's hiernaast luiden:

Waar staat dit torentje?

Voor de bonus: weet u de naam van de schoorsteenveger?

Uw oplossing via deze link.

Foto's: Ger Theuns

Dit is een tekening van J.M.A. Rieke die hij in 1886 maakte van de Amsterdamsche Gasfabriek, voorheen The Intercontinental Pipe Gaz Association aan de Marnixstraat, voorheen Schans. Tegenwoordig staat hier de Europarking. Na het verdwijnen van de gasfabriek (1890) kwam het terrein in gebruik als groentemarkt. Nadat die in 1934 naar de Jan van Galenstraat verdween kwam het terrein in gebruik bij PW. Later kwam er het busstation voor interlokale diensten, anders dan van de GVB.
De Schans werd in vier porties omgedoopt tot Marnixstraat: in 1872, 1876, 1881 en 1912. Op de Marnixstraat staat een paardentram getekend, de AOM-lijn Leidscheplein-Haarlemmerplein, die in 1883 pas ging rijden en in 1900 werd vervangen door een elektrische tram. Het water in de voorgrond is de Lijnbaansgracht.
Kees Huyser zag nog veel meer dan de gasfabriek met zijn (vijf) gashouders. De stad (PW) had ook een deel van de oever langs de Lijnbaansgracht in gebruik genomen. Er liggen rioolbuizen en ander materiaal opgeslagen. Links daarvan is de steenhouwerij van Wiebes. De houten voetbrug over de Lijnbaansgracht lag voor de Elandstraat. De brug is verdwenen en werd ook niet vervangen.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Maaike de Graaf en Kees Huyser.

Ik heb me eerst overtuigd of dit wel Amsterdam is, want het origineel hangt in Teylers Museum in Haarlem. Maar het is echt Amsterdam.

Maar waar?

Oplossingen graag via deze link. Afb: Teylers Museum

Daar zijn we met z'n allen flink beetgenomen. De foto stond zonder verdere aanduiding op Facebook als zijnde in Amsterdam gemaakt. Anna Denekamp hielp ons uit de droom met de mededeling dat dit de Groest in Hilversum was, bij de kruising met de Leeuwenstraat (zie Street View hieronder). Ook Kees Huyser kwam met dezelfde conclusie. Het gebouw met de twee kleuren bakstenen achter de man met de hoed is gebouwd voor de Gooi en Eemlander.

Goede oplossingen kwamen van Anna Denekamp en Kees Huyser.

Deze foto komt uit de tijd dat op pad gaan met een camera een gigantische onderneming was en veel bekijks trok.

Weet u het adres van het pand in 't midden?

Oude of nieuwe nummering is O.K.

Voor de bonus: weet u hoe de steeg heette?

Voor de vetlederen medaille: weet u hoe het pand heette?

Uw oplossing graag via deze link. Foto: Stadsarchief Amsterdam

De Prinsengracht was al gegeven en het pakhuis (half op de foto) werd dus niet bedoeld. Op de foto (zie detail hier links) is duidelijk te zien dat de dekschuit baal voor baal gelost wordt en op het hoofd door mannen naar de ladder tegen Elandsstraat 2-4 worden gebracht en naar binnen getild. Zo te zien zijn het balen meel. De laatste buurtkaart van de Elandsstraat (buurt FF) wijst uit dat het dubbel-pakhuis het huisnummer 2-4 had gekregen. De zijgevel van Prinsengracht 274 sluit op het pakhuis aan. Achter het pakhuis is de Rapengang met de huisnummers Elandsstraat 6-12. Op het moment dat deze foto gemaakt werd was de gang met vier huisjes in eigendom van dezelfde eigenaar als het dubbel-pakhuis en ingericht als werkplaats, c.q. bergplaats. In 1920 wisselde het geheel van eigenaar en kwam het pakhuis in gebruik bij het kartonnagebedrijf Backx. De gang met huizen werd afgestoten.

In onze tijd is Prinsengracht 274 gesplitst en heeft het achterste deel het adres Elandsstraat 2 gekregen en dat is nog eens horizontaal gesplitst in 2A t/m 2E. Ook het pakhuis is gesplitst en bevat nu de appartementen 4A t/m 4G.

Degenen die dachten dat de lading voor de winkel Prinsengracht 276 of pakhuis 278 bestemd was, hadden het mis.

Goede oplossingen kwamen van Minne Dijkstra, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Roelof Weide, Ria Scharn, Anna Denekamp en Maaike de Graaf.

Honderdvijftig jaar geleden heette het Vondelpark Vondelspark. Wanneer is niet bekend, maar al snel werd de naam gewijzigd. Dit éne hek verbaast me steeds weer, omdat het laat zien met welke pragmatische ingreep het bestuur de naamswijziging doorvoerde.

Zou Kikkie de Bruggetrekker hiermee raad geweten hebben?

Deze bus reed zichzelf klem op het brugdek.

De meest voor de hand liggende metamorfoses in Amsterdam zijn de ontelbare dempingen in het laatste helft van de 19de eeuw. In drie weken nemen we de zes*) gedempte Jordaangrachten als onderwerp. Drie weken elk twee en in chronologische volgorde. We zullen zien dat de eerste bittere noodzaak waren terwijl de laatste twee best open hadden kunnen blijven. Dat was mogelijk geweest omdat de doorspoeling van de grachten sterk verbeterde doordat het stoomgemaal bij Zeeburg in 1879 in werking trad.
*) afgezien van de Elands Stinksloot (Lijnbaansstraat: 1859) en Oude Looierssloot (Derde Looiersdwarsstraat: 1897)

1889

Ook de demping van de Rozengracht was ingegeven door twee beweegredenen. De bewoners waren de stinkende Rozengracht met de vele industrie meer dan beu en vierden feest toen zij hun zin kregen. Zij kregen echter hun zin omdat de Rozengracht een rol ging spelen in de grote verkeersdoorbraak die de binnentad moest verbinden met de enorme stadsuitbreiding aan de westkant van de stad. Of de bewoners dit een goede ruil vonden, vertellen de analen niet maar het is zeker dat ze van de regen in de drup kwamen. Meteen vanaf het begin van de doorbraak werd dit dé racebaan van Amsterdam. Als het verkeer de laatste bottleneck Westermarkt voorbij was werd het gaspedaal ingedrukt om zo snel mogelijk de stad uit te komen. Ook al is er geen foto met spitsverkeer te vinden, het kan er verschrikkelijk druk zijn. Foto: Stadsarchief Amsterdam

1891

De Elandsgracht werd gedempt om vanuit de binnenstad snel naar de groentemarkt langs de Marnixstraat door te kunnen steken. Zo prozaïsch was het en niet beter. Er lag nog wel een advies uit het verleden om de Elandsgracht te dempen ter verbetering van de waterhuishouding, maar zoals we in de inleiding zagen was dit, na inwerking treden van het stoomgemaal bij Zeeburg, van steeds minder belang. Na de verhuizing van de groentemarkt in 1934 lag de straat er wat nutteloos bij en werd het een grote parkeerplaats. Zoals de Street View hieronder bewijst is dat tot vandaag het geval. Zowel foto als Street View betreffen hetzelfde deel van de Elandsgracht. Foto boven: Stadsarchief Amsterdam (foto betreft 't Fort van Sjako, Elandsgracht 71-77, de beide hoge panden)

Woensdag 23 februari 1916 - Toneeljubileum Louis Bouwmeester (1842-1925), het aantal jaren was punt van discussie. Officieel was het krap 55 jaar geleden dat Bouwmeester op 19 december 1861 zijn eerste rol op de planken bracht. Dat was 'Fridolin' in Fridolin of de gang naar de ijzersmelterij (naar Schillers ballade door Franz von Holbein). Maar de organisatoren van de huldiging telden wat kindrolletjes mee en kwamen op 60 jaar. In 1861 begon Bouwmeester met een engagement bij P. Boas en N. Judels in de Salon des Variétés aan de Amstelstraat. In 1914, kort voor het jubileum, was Bouwmeester na een levenlang zwalken van het ene gezelschap naar het andere en tussendoor nog wat eigen gezelschappen, teruggekeerd naar de Stadsschouwburg. Daar zwaaide Eduard Verkade de scepter en die vond de acteerstijl van Bouwmeester dermate passé dat beide heren niet door één deur konden. Bouwmeester werd echter door het publiek op handen gedragen. In 1919 kwam het tot een breuk en Bouwmeester verdween naar het gezelschap van Herman Heijermans. Na een jaar richtte hij opnieuw een eigen gezelschap op en kwakkelde door tot 1924. Hij was toen zó oud dat de gemeente Amsterdam hem een jaargeld toezegde zodat hij zich terug kon trekken. Het jaar erop overleed hij.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2016. De keuze '2015' leidt naar de laatste aflevering van 2015, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Wilt u zelf ook eens grasduinen in een kwart miljoen afbeeldingen van Amsterdam? Bezoek het Stadsarchief Amsterdam online.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave