De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Harry Snijder. Van hem komt dan ook de opgave van deze week.

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam (SAA)

We kijken naar de zojuist gedempte Vijzelgracht. De foto werd gemaakt op 11 juni 1934 door de Vereenigde Fotobureaux N.V. (bron: SAA).
Op de achtergrond de Prinsengracht en de flat in de Vijzelstraat waarvan in 1955 een deel zou instorten. In de PDF over de verkeersdoorbraak Vijzelstraat wordt uitgewijd over het hoe en waarom van deze demping.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Arjen Lobach en Otto Meyer.

Han Mannaert stuurde deze foto van een bekend hoekje. Het straatnaambordje is op zijn verzoek 'verdonkeremaand'. De bijzondere zijgevel zal voor de kenners echter voldoende indicatie zijn met welke hoek we hier te maken hebben.

Han was vooral getroffen door de vindingrijkheid van de Jordanezen en in dit geval die van de 'zuster' die op het plat van een onderstuk achter het huis de was ophangt. Vast een kraamhulp bij een bevalling! Omdat er geen deur naar dat plat zal zijn nam Han aan dat, om daar te komen, men door een schuifraam moest klauteren.

Welke hoek is dit?

Uw oplossing via deze link.

De koninklijke familie kwam jaarlijks op meerdaags bezoek naar Amsterdam. In 1927 gebeurde dat van 17 tot 22 mei met dat jaar als bijzonderheid dat kroonprinses Juliana voor 't eerst na haar 18de verjaardag de hoofdstad bezocht. Nog een bijzonderheid: zij zat dit jaar naast haar moeder en prins Hendrik dit keer tegenover hen. De hoofdmoot op de eerste dag was een bezoek aan het Zeemanshuis op het Kadijksplein en de Zeevaartschool aan de overkant. Moeder en dochter bezochten daarna het bejaarden- en weeshuis van de Hersteld Evangelisch- Lutherse gemeente aan de Haarlemmerstraat. De foto claimt daar een beeld van te geven. Van deze gebeurtenis is ook in de Beeldbank een foto bewaard gebleven. Dat is het moment dat het weesmeisje Snitseborg de koningin bloemen aanbood. Naast de koningin dus haar dochter Juliana. De foto van Arjan doet twijfels rijzen. Bij nauwkeurig kijken bekroop ons een "Hans Aarsman-gevoel". Kent u die foto-detective? Die speurt een foto centimeter voor centimeter af naar ongerijmdheden. Die zijn op deze foto's ook ruim aanwezig.

De Beeldbank-foto hierboven zou best bij het West-Indischhuis gemaakt kunnen zijn, maar dan niet aan de kant van de Haarlemmerstraat maar aan de Herenmarkt. Zie de foto links uit het jaar 1921. De lage souterrain-ramen en het hekje daarvoor lijken te kloppen. Maar de grote foto, zoals Arjan die stuurde, kan niet van dezelfde gelegenheid zijn.
De koetsen verschillen, te zien aan de handgreep van het deurtje, aan de treeplank en aan de ingeklapte kap. Een laagbouw zoals die op de achtergrond staat vindt u niet op de Haarlemmerstraat en net zo min op de Herenmarkt. Alle gebouwtjes daar waren van hout. De laagbouw lijkt sprekend op die rond de binnenplaats van de Portugese Synagoge aan het J.D. Meijerplein. Niet Wilhelmina krijgt op de grote foto bloemen aangeboden maar Juliana. Die draagt wel op beide foto's precies dezelfde kleding. Dan het weesmeisje van de grote foto. Het is wel degelijk uniforme kleding zoals die door weesmeisjes gedragen werd maar het schort verschilt aanmerkelijk van die op de Beeldbank-foto. Dit heeft afhangende schouders. Het lijkt nog 't meest op de dracht van katholieke weesmeisjes.

Ria Scharn was de gelijkenis van de laagbouw met die van de Portugese Synagoge ook opgevallen. Zij ging op zoek naar koninklijke belangstelling voor Amsterdamse synagogen en kwam op de herdenking van het 250-jarig bestaan van de Grote Synagoge op 1 april 1924. Ook toen droeg Juliana een grote witte hoed en een soortgelijke bontmantel. Bij deze gelegenheid zat zij echter nog tegenover haar vader en moeder. Dat laatste houdt in dat prins Hendrik bij die gelegenheid ook van de partij was. En kijk eens naar de koets en de handgreep. Dit is weer de koets van de Beeldbank-foto.

Kortom, we komen er niet uit. Als we de vragen nog even langslopen kunnen we zeggen dat het om het aanbieden van bloemen gaat aan een lid van de koninklijke familie, naar we mogen aannemen aan Juliana met de grote witte hoed. Maar waar is de grote foto gemaakt? Als het echt het J.D. Meijerplein is zou het 1 april 1924 zijn maar als de datering en omschrijving van de grote foto wel kloppen zou het 17 mei 1927 zijn.

Als we ervan uitgaan dat het om het aanbieden van bloemen door een (wees)meisje ging, kunnen we stellen dat de beste oplossing van Ria Scharn kwam.

Laat ons meegenieten en stuur hem aan ons. Graag via deze link.

Geen foto van een stadsgezicht maar een foto van een ingelijste tekening. Dick van der Kroon stuurde deze gekleurde tekening uit 1945. Hij vroeg zich af of de deelnemers dit punt kunnen thuisbrengen. Hij vertelde er nog bij dat het huisje rechts van de middelste hoge halsgevel later ook wat hoger opgetrokken is, maar zijn klokgevel mocht houden. Links tot de zijstraat is alles afgebroken maar in stijl weer opgebouwd. De hoge gevel steekt er ook vandaag nog steeds parmantig bovenuit.

Wat? Waar?
Welke zijstraat?

Oplossingen graag via deze link.

Stellingmolen De Victor tussen Marnixstraat en Singelgracht, ter hoogte van de Rozengracht. Deze foto werd vlak voor de afbraak van de foto gemaakt in 1898. De wallekant in de voorgrond is die van de Lijnbaansgracht. Rondom schieten de nieuwe huizen omhoog. De rechter huizenrij wordt afgesloten met de iets lagere brandweerkazerne R(ozengracht). Aan de overkant bebouwing aan de Nassaukade. Het bolwerk Rijk is dan al geslecht en in 1903 zal de brug naar de De Clercqstraat gebouwd worden: door de EMS en voor de Haarlemse tram (Kikker).
Foto: Stadsarchief Amsterdam

Zo zag dezelfde hoek er tien jaar eerder uit. De huisjes staan aan de Schans, de latere Marnixstraat.

De tekening is van J.M.A. Rieke en werd gemaakt in 1888. Bron: SAA

Korenmolen De Victor werd in 1685 gebouwd ter vervanging van de standerdmolen De Smeerpot. De molen werd incidenteel ook De Veghter genoemd. Waar de stellingmolens in de regel een vierkant onderstuk hadden was dat van De Victor achtkantig. Ook de rest van de molen mocht er wezen; het werd algemeen als de fraaiste stellingmolen op de Amsterdamse Schans gezien.
Afbraak was eigenlijk niet nodig; de molen stond buiten de as van de doorgetrokken Rozengracht.
In 1892 kreeg eigenaar G. Boxman aanzegging van de gemeente Amsterdam om bolwerk Rijk per 1 mei 1893 te ontruimen. Boxman verweerde zich tot het uiterste tegen deze beslissing en tekende beroep aan. B&W besloten de zaak voor de rechter te brengen, iets dat bij de molens De Kraay en De Leeuw eerder tot succes had geleid. Op 17 maart 1896 kreeg de stad gelijk, maar Boxman tekende hoger beroep aan. Op 3 december 1897 werd Boxman opnieuw in het ongelijk gesteld. De molen moest weg.

Sint Victor was de patroonheilige van de molenaars. 10 Oktober was St.Victorsdag of St. Veghtersdag. De zetel van het gilde was dan ook in deze molen gevestigd. Ook na de sloop beheerde Boxman het archief van het gilde.

Nog zo'n tien jaar eerder werd deze foto gemaakt over de Singelgracht. Links van de molen is de Westerkerktoren te zien. Links dáárvan het schoolgebouw dat later het eerste onderkomen van het NINT zou worden. Het blok huizen daarachter staat aan de Lijnbaansgracht.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Roeland Koning, Maaike de Graaf, Arjen Lobach, Anneke Huijser en Dick van der Kroon.

Kijk nou toch eens..., wat een prachtplaat.

Welke hoek is dit? (ook de dwarsstraat benoemen)

Foto: De Magische Stad. Uw oplossing graag via deze link.

Vorige week zeiden we al dat het niet moeilijk was om deze foto thuis te brengen. Alle deelnemers die inmiddels het trucje met Google Picture Search onder de knie hebben kregen het antwoord Kleine Wittenburgerstraat cadeau. Daarom hadden we, om het moeilijker te maken, nog een aantal vragen gesteld. Op de foto is duidelijk te zien dat de Kleine Wittenburgerstraat op een dwarsstraat uitkomt en dat er in de poort aan die straat deuren zitten. Dat betekent privé-terrein. U had daarom een oude stadsplattegrond nodig om vast te stellen dat die dwarsstraat de Tweede Wittenburgerdwarsstraat moest zijn. Uit de buurtkaart hieronder zien we zelfs dat de poort zich in perceel 23 bevindt.
In de wazige verte zijn met veel moeite de contouren van de Oosterkerk te zien. Foto onder: SAA

Ria Scharn deed een prachtige ontdekking in de Beeldbank, namelijk een blik door de Kleine Wittenburgerstraat de andere kant op. Op deze tekening is de poort aan het einde van de straat fraai in beeld. Links de steunberen van de Oosterkerk.

Tekening: Albert Meijlink uit 1942, bron: SAA

Het goede antwoord kwam van Ria Scharn.

...mag het zeggen! Ons Amsterdam Digitaal kent een rubriek waar honderden vragen van lezers vergaard worden met de bedoeling dat degene die daar wat zinnigs over kan zeggen dit aan de redactie doorgeeft. Uit ervaring weten we dat uw antwoord meteen doorgestuurd zal worden naar de vraagsteller. Zo kunnen leuke contacten ontstaan.
Klik hier om de recente vragenlijst in te kijken.

Op de pagina van de Magische Stad vonden we deze foto, zonder opgave waar de opname gemaakt was. Dat is echt 'spekkie-voor-ons-bekkie' denken we zomaar. De foto werd in 1974 gemaakt door Rob Mieremet. Weet u waar dit is? In plaats van te gissen zien we graag dat u een Street View van bijvoorbeeld de gevelwand aan de overkant meestuurt. Uw antwoord graag via deze link.

Nog even terugkomend op de 'toeslede' van vorige week. Winfried Bij opperde het volgende over het begrip 'toe' in dat woord: op de slede stond een gesloten (=dicht) koetswerk. Zoals Winfrieds moeder vroeger al zei: "Doe de deur toe" als ze bedoelde: "Doe de deur dicht".

Op 5 mei 2016 was er een schipbrug over het IJ gelegd. De belangstelling om daarover te lopen was zo groot dat er toegangskaartjes uitgegeven moesten worden. De brug moest herinneren aan een gebeuren in de hongerwinter van 1945. Voor als u niet het fijne daarover weet, hebben we een PDF samengesteld met veel technische weetjes over de pontbrug over 't IJ. Klik hier om die PDF te lezen. Het is de vierde bijdrage geworden voor het jaarboek 2016.

Beide foto's: Stadsarchief Amsterdam

Robert Raat wil weer vrij uitzicht op het Centraal Station. Eerst moet dan dit aluminium misbaksel tegen de vlakte.

Zoiets als Jacob Olie in 1890 deed..., dat wil Robert ook nog kunnen.

Fotocollage: Jacob Olie 1890, bron: SAA

Wat steekt u de ogen uit als u door de binnenstad loopt/fiets/rijdt? Wij nodigen u uit ons mee te laten gruwen van wat u een doorn in 't oog is. Alles is goed; laat ons weten waarom u het object zo verschrikkelijk vindt of u schrijft er verder niets bij en wij bedenken zelf wat tekst erbij. Uw reactie a.u.b. via deze link.

Donderdag 25 mei 1916 en maandag 5 juni 1916 - Grote artikelen in respectievelijk De Telegraaf en De Tribune over de oplopende kritiek op het handelen van minister Folkert Posthuma. Posthuma was onder het kabinet Cort van der Linden verantwoordelijk voor de voedseldistributie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij nam daarvoor vele impopulaire maatregelen die nu toch tot massieve kritiek leidde. Posthuma was pro-Duits en kwam openlijk in conflict met Treub, die pro-Entente was. In de eerste jaren had Posthuma alle kaarten gezet op het faciliteren van de boeren zodat die konden blijven produceren. De kritiek nu betrof zijn laksheid bij het distribueren van de boerenproducten. De coöperaties mochten die van de minister op de vrije markt brengen, waar de hongerende Duitsers alles wegkochten wat ze te pakken konden krijgen en door overbieden de reguliere nationale handel het nakijken gaven. De eerste aardappelrelletjes zullen we in een komende week nog tegenkomen. Dat was nog maar de opmaat naar ernstiger, het zgn. aardappeloproer in 1917.

Folkert Evert Posthuma (1874-1943) was partijloos liberaal en werd uitgenodigd deel te nemen aan het oorlogskabinet van Cort van der Linden met voedselvoorziening en landbouw in zijn portefeuille. Hij werd al direct bij de troebelen rond de melkvoorziening van Amsterdam ervan beschuldigd zijn geliefde boeren wel héél erg te ontzien ten koste van de stadsbevolking. Hoe dat afliep hebben we eerder bericht onder het hoofdstukje "Melkoorlog". Lees ook nog even over de beledigingen aan het adres van Posthuma in de Telegraaf en Het Volk.
In augustus 1916 zou Posthuma's Distributiewet van kracht worden maar door wat van tevoren uitlekte stak een storm van protest op. Posthuma zei overtuigd te zijn dat de Nederlandse economie niet kon functioneren zonder export en gaf aan de lopende band ontheffingen van het uitvoerverbod op aardappelen. Schepenvol voedsel werden naar Duitsland getransporteerd terwijl er in Nederland her en der honger geleden werd.
Voor en na zijn ministerschap bekleedde hij leidinggevende functies bij verzekeringsmaatschappij 'Centraal Beheer'. Later in de jaren dertig werd hij sympathisant van de NSB en in 1943 door Mussert gevraagd als gemachtigde voor landbouw. In dat zelfde jaar werd hij geliquideerd door het verzet.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2016. De keuze '2015' leidt naar de laatste aflevering van 2015, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Wilt u zelf ook eens grasduinen in een kwart miljoen afbeeldingen van Amsterdam? Bezoek het Stadsarchief Amsterdam online.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave