week 05-2020 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Arjen Lobach. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Hij maakt het u niet moeilijk met deze foto. Wij weten bijna zeker dat deze foto eerder in deze quiz voorbij kwam. De vragen zijn: In welke straat is dit?Welk gebouw was dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Het eerste houvast is de Posthoornkerk, die makkelijk te herkennen is. Dan nog even de richting bepalen van waaruit die kerk is gefotografeerd en dat is niet een nieuwe wijk of Haarlemmerplein maar oude stad..., heel oude stad. Met de stadsplattegrond erbij zou u voor het huis in het midden op de samenkomst van Singel en Brouwersgracht moeten kunnen komen. Indien u nu een lijn van de vieringtoren van de kerk over die hoek trekt komt u in de voorgrond op de Stromarkt terecht. Het gevraagde huis in de voorgrond heeft een zijingang en daar moet dus een steeg zijn. Na wegstrepen van wat niet kan, blijft alleen de Gouwenaarsteeg over en is het bewuste huis dus Stromarkt 15. Dat pand kent u nog van de quiz enkele weken terug. Foto: Stadsarchief Amsterdam
|
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Adrie de Koning, Mike Man, Ria Scharn, Maaike de Graaf, Hans Olthof, Han Mannaert, Harry Snijder, Cor van Duinen, Fons Baede, Jan Burgers, Dick van der Kroon, Robert Raat, Jos Mol, Otto Meyer, Anje Belmon, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: webmaster's keuze |
||||||||||||
Deze keuzefoto betreft een locatie buiten de Singelgracht. Een flink eind buiten de Singelgracht zelfs, maar al een hele tijd Amsterdam. Waar is dit?Welk kerkje is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Adrie's keuze |
||||||||||||
Adrie zadelde u op met een foto van een kerk die allang weer gesloopt is. Het gaat namelijk om de noodkerk van de HH. Martelaren van Gorkum op de Linnaeusparkweg Adrie vertelt zelf het een en ander over de kerk: Onder: Nog een keer het exterieur van de kerk aan de Linnaeusparkweg en het interieur van dezelfde kerk. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Mike Man, Fons Baede, Hans van Noort, Ria Scharn Hans Olthof, Dick van der Kroon, Anje Belmon, Otto Meyer, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Vanaf 2020 moet het onderwerp zich juist buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
En dan te bedenken dat deze hele zandvlakte na de sloop van wat er voorheen op gestaan had weer bebouwd werd. Aan u de vraag: Waar is dit?In welke straat staan de overgebleven huizen?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Deze foto geeft een beeld van het Entrepotdok met rechts de pakhuizen en links de voormalige Nieuwe Rapenburgergracht die omgedoopt werd in Entrepotdok. Hieronder volgt nog een nadere verklaring van het begrip Entrepothaven. Deze foto uit de 50-er jaren is van na de verhuizing van het Rijksentrepot naar de Cruquiusweg en geeft een beeld van het alternatief gebruik van de haveninrichtingen. Foto: Internet (vorige week meldden wij abusievelijk dat deze foto in de Beeldbank te vinden zou zijn maar Anneke Huijser had 'm op internet gevonden) En dan de vragen over wat er nou precies voor handel gedreven werd in het Entrepot. Aan het eind van de 18de eeuw werd er geëxperimenteerd met het opslaan van goederen in de stad zonder dat ze daadwerkelijk ingevoerd werden en er dus invoerrechten betaald moesten worden. Daar had Amsterdam tot dan toe schatten mee verdiend maar de internationale handel ontweek landen die dit systeem langer omarmden. |
||||||||||||
Na het faillissement van de VOC onder de Bataafse Republiek werd een deel van Oostenburg al ingericht als Entrepot. Na 1813 werd het systeem eerst weer afgeschaft maar in 1827 alsnog door het Koninkrijk Nederland opnieuw ingericht. Daartoe werd de strook pakhuizen en bijgebouwen tussen de Nieuwe Rapenburgergracht en de Hoogte Kadijk hermetisch afgesloten (muur, poortgebouw; foto links) en nieuwe pakhuizen bijgebouwd. Dit geheel functioneerde tot 1895 toen het Entrepot verhuisde naar het Nieuw Entrepotdok langs de Cruquiusweg. Ook dat Entrepot is weer verhuisd, nu naar het Westelijk Havengebied. |
||||||||||||
De quizfoto uit ±1950 geeft dus een beeld van het gebruik van het Entrepotdok en de pakhuizen in een tijd dat het al opgeheven was en normaal commercieel gebruikt werd. Kort daarna werden pakhuizen gesloopt of omgebouwd tot appartementen. Dit was een der vroegste voorbeelden van dit soort hergebruik en heeft heel wat 'haken en ogen' aan dit systeem aan het licht gebracht, maar is nu een gewilde locatie met uitzicht op het uitgebreide Artis. Deze beide foto's komen dan weer wèl uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anje Belmon, Mike Man, Jos Mol, Kees Huyser, Adrie de Koning, Carol de Vries, Fons Baede, Maaike de Graaf, Harry Snijder, Han Mannaert, Ton Hupkens, Peter Pijst, Hans Olthof, Jos Mol, Hans Goedhart, Pauline Dorhout, Robert Raat, Anje Belmon, Hans van Efferen, Otto Meyer, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Jammer als u nog niet zo lang meedoet met deze quiz. Dit hoekje van de stad kwam al twee keer voorbij en er werd zelfs een aflevering van een jaarboek over gemaakt. En geloof ons maar..., dit staat er vandaag nog net zo bij. Behalve de auto's natuurlijk. Waar is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Dat was smullen voor sommige deelnemers, echt iets om je tanden in te zetten. De foto is van Jacob Olie die hij vlak bij zijn woonhuis maakte, om de hoek in de Huidenkoperstraat. We kijken naar de de laatste huizen van de Weteringschans. Het dubbele woonhuis is nr.130-132, dat staat op grond van de opgeheven Hollandsche Gasfabriek. Het meest linkse huis is Westeinde 2. Daartussen staat, iets terug van de rooilijn, de Diakonieschool nr.2 van de Nederduits Hervormde Gemeente. In 1933 werd die school verkocht en omgebouwd tot bioscooptheater Alhambra. In 1977 werd die bioscoop gesloten en afgebroken. Er kwam een appartementencomplex voor in de plaats, wat anders?! Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Maarten Helle, Arjen Lobach, Jos Mol, Mike Man, Adrie de Koning, Ria Scharn, Harry Snijder, Hans Olthof, Robert Raat, Anje Belmon, Otto Meyer, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Wij kregen een hele waslijst met nog niet gelokaliseerde - soms nieuwe - foto's in de Beeldbank. Dit is een nieuw schoolgebouw in een van de buitenwijken. Het jaar zou 1949 zijn (??) maar de locatie in onbekend. Als u een idee heeft, laat ons het weten. Klik hier... |
||||||||||||
Hulp gevraagd... en gekregen |
||||||||||||
Deze pekelwagen staat in de Tollensstraat met het Bellamyplein op de achtergrond. Dat is tegenover de ingang van de tramremise in de Tollensstraat en de wagen hoort dan ook bij het wagenpark van de Gemeentetram (GVB). Vervelend is dat dezelfde foto (zonder witte vlek) nog een keer in de Beeldbank zit maar dan met de juiste omschrijving. Jammer van het eventuele zoekwerk. Dat was een betere zaak waardig geweest. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Olaf Horn, Paul Graalman, Mike Man, Arjen Lobach, Remco Stig, |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Amsterdamse burgemeesters in de 17de en 18de eeuw |
||||||||||||
Jeronimo de Haze de Georgio (1651-1725) De naam viel vorige week als opponent van burgemeester Corver. De Haze was een neef van Joannes Hudde en diverse benoemingen had hij direct aan zijn oom te danken. Hoe exotisch de naam er ook uit mag zien, overgrootvader De Haze was rond 1587 naar Amsterdam verhuisd vanuit Noord-Holland Noord. Jeronimo werd in Amsterdam geboren. De familie haalde het basisinkomen uit de handel op de Levant en Italië. Jeronimo intussen kon het zich veroorloven te rentenieren van het familiekapitaal. Hij trouwde met zijn ook al steenrijke nicht om dat kapitaal niet nodeloos te versnipperen. Beiden waren enig kind gebleven of als zodanig overgebleven. Zij spanden de kroon door hun huwelijk kinderloos te laten blijven. De Haze had een buitenechtelijke zoon, waarover later meer. Benoemingen tot burgemeester: 1695*), 1697, 1698, 1701, 1703, 1705, 1706, 1708, 1709, 1711, 1712, 1714, 1715, 1717 Zoals gewoon komen de afbeeldingen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld, zoals het schilderij van het woonhuis van De Haze op Herengracht 520 zoals dat op een schilderij van Carel Willink voorkomt. Een uitgebreide lijst van alle burgemeesters van Amsterdam op Wikipedia |
||||||||||||
De carrière van De Haze begon in 1675 toen hij commissaris van de stad werd. In 1677 werd hij kapitein der Burgerij en in 1680 schepen. In 1683 werd hij lid van de vroedschap wat hij tot zijn dood bleef. Zijn burgemeesterschap is wat diffuus. Wikipedia weet te melden dat De Haze in 1694 de eerste keer burgemeester werd, andere bronnen houden het op basis van wat chroniqueur Jan Wagenaar vermeldt op 1695. Dat wordt ondersteund doordat De Haze burgemeester was tijdens het Aansprekersoproer*). Ook het aantal keren dat hij benoemd werd varieert van 12 tot 14. In 1696 werd hij bewindhebber van de VOC en in 1708 ook van de WIC. Vermeldenswaard is het nog dat hij dijkgraaf van De Volewijck was en commissaris van meerdere waterschapsbesturen. In 1706 kocht De Haze de titels Heer van Mijnden en van beide Loosdrechten van de Utrechtenaar Willem de Gruyter. |
||||||||||||
*) Tijdens het Aansprekersoproer begin 1696 deed De Haze van zich spreken. Het gepeupel trok op naar de huizen van de burgemeesters die verantwoordelijk werden gehouden. Dat was in de eerste plaats Jacob Boreel wiens huis geplunderd en vernield werd. Toen men daar klaar was, trok een deel op naar het huis van schutterskapitein Spaaroog op de Reguliersgracht weaar de boel ook kort en klein geslagen werd en een ander deel naar het huis van De Haze schuin aan de overkant van de Herengracht. Die liet bedienden handenvol met muntjes op straat strooien wat de meute zolang bezig hield dat de Burgerij ter plaatse arriveerde en 'het roofgierig grauw' verdreef. De schutterij trad ferm op maar steeds te laat. Als represaille werden twee oproerkraaiers opgehangen uit een raam van het schuttersverblijf boven de waag op de Dam. Later volgden nog 10 die opgehangen werden, waaronder 7 zeelieden. Nog eens 8 lieden werden uit de stad verbannen. Het optreden vergde ook nog eens tientallen doden en een veelvoud aan gewonden. De schutterij huldigde zichzelf voor deze actie door Romeyn de Hooghe een prent te laten vervaardigen. |
||||||||||||
Toen het echtpaar De Haze enkele maanden na elkaar in 1725 in Loosdrecht overleed lieten zij een vermogen van ƒ 3½ miljoen na aan nichtje Anna De Haze, het meeste in contanten en verder onroerend goed. Zij was getrouwd met Lieve Geelvinck en beide zaten al niet bepaald op zwart zaad. Anna liet in de Sijpekerk in Nieuw-Loosdrecht twee rouwborden (links) van bijna 4 meter hoog aanbrengen als dank. Afbeelding uit een boek over de Sijpekerk
|
||||||||||||
Jeronimo De Haze had een buitenechtelijke zoon Isaac die hij handig de stad uit loosde naar het pleeggezin van Jacob van Eck in Amersfoort. Isaac groeide als diens zoon op tot hij aan een inkomen geholpen moest worden en De Haze in stilte een baan als schipper in Rotterdam voor hem regelde. Alweer ver van huis. Tot Isaac in 1710 wilde trouwen en als pseudo-moeder een Amsterdamse uit de Jordaan werd gearrangeerd. Die vond uit dat het arrangement het werk van burgemeester De Haze was en vertelde dit aan Isaac waarna beiden bij de steenrijke De Haze te biecht gingen of er geen geld te halen was. Deze schakelde in 1712 de schout in en liet de vrouw gerechtelijk vervolgen. Zonder proces en zonder gerechtelijke bijstand werd zij veroordeeld en gegeseld. Nog niet genezen bleef zij in het openbaar De Haze beschuldigen en dat ze dat met brieven van hem kon bewijzen. Aansluitens belandde zij samen met Isaac uiteindelijk op het schavot en werden beiden gegeseld. Isaac verdween toen voor 15 jaar in het Rasphuis en zijn nep-moeder voor 30 jaar in het Spinhuis. Zo regelde je dat in die tijd! |
||||||||||||
Het kleine drama rond het Centraal Station |
||||||||||||
In de bouwgeschiedenis van het Centraal Station gooide de bodemgesteldheid roet in het eten. Het heien van de benodigde 9000 palen werd voorgesteld als een overzichtelijke klus die snel afgewerkt zou worden. In 1881 joegen de stoomheimachines per dag 100 á 120 palen de grond in en begon men te bouwen. In mei ´86 werd het werk stilgelegd omdat de fundamenten van de perronoverkapping hier en daar begonnen te verzakken. Er moest opnieuw geheid worden, nu met palen van 25 meter lang. De problemen deden zich voor aan de noord/westkant van het bouwwerk. Dat zou nog een staartje krijgen... |
||||||||||||
Wij zijn gewend het kolossale entreegebouw van het Centraal Station als ´het station´ te zien, maar zo is het niet gebouwd. De hele infrastructuur met rails, perrons, dijklichamen en viaducten werden door de eigen dienst van het Staatsspoor gebouwd en het entreegebouw naar een ontwerp van Pierre Cuypers die de bouw- en werktuigkundige A.L. van Gendt toebedeeld kreeg om het technische deel van het gebouw te verzorgen. Dat Van Gendt een bekend architect was die vaak in Amsterdam bouwde betekent niet dat de stad verder iets met de bouw te maken had. Had het Staatsspoor zich maar niet zo hautain opgesteld en geprofiteerd van de kwalijke ervaring die de stad bij het leggen van de Westerdoksdijk en -sluis**) heeft gekend. Ook daar heeft de bodemgesteldheid de aanleg door verzakkingen twee volle jaren vertraagd. Dat gebeurde nu opnieuw bij de bouw van het station. |
||||||||||||
Met de betere fundering kwam het werk toch nog gereed en kon het station in 1889 geopend worden. Niet lang daarna kwamen nieuwe verzakkingen aan het licht bij het westelijk viaduct. Het gewicht van het dijklichaam drukte de slappe ondergrond zijdelings weg waardoor een pijler begon te verzakken. Dat had tot gevolg dat de rails mee verzakten en de treinen een steeds grotere hobbel moesten nemen. In 1905, toen die hobbel meer dan 60 cm was geworden, stelde de directie een Zwitserse expert (prof. Zschokke) aan die een oplossing moest zoeken. Dat werd een rigoureuze..., hij liet het viaduct op een andere plaats herbouwen. Gefundeerd werden de pijlers nu op caissons die in de bodem van de Westelijke doorgang werden neergelaten. Daarna werden verbindingen tussen de caissons gemetseld die moesten voorkomen dat de caissons alsnog van hun plaats zouden worden gedrukt. Toen alles weer opgebouwd was stond het viaduct 83 meter verder westelijk en was de doorvaart eveneens verlegd. Hieronder het viaduct in 1877 |
||||||||||||
**) De Oosterdoksdijk werd gelegd op een bodemlaag die nog resteerde van de voormalige IJ-oever met bijbehorende zeewering uit een ver verleden. Daar werd de materie voor het nieuwe dijklichaam gewoon op gestort en die bleef ook liggen als vaste kern voor de dijk. Zo niet bij de Westerdoksdijk. Daar lag dermate slappe grond dat niets op z'n plaats bleef liggen. De noodmaatregel, het gebruik van schanskorven hielp evenmin. Die korven werden soms honderd meter verder weer uit de vaargeul gevist. Er moest een brede mat van rijshout op de bodem gelegd worden om het afgezonken materiaal houvast te geven. De aanleg van de Westerdokssluis (tekening onder) was zo mogelijk nog problematischer en dus duurder. De aannemer die de klus had aangenomen ging er aan onderdoor, ware het niet dat de stad de problemen inzag en ingreep. Al met al kwam de Westerdoksdijk twee jaar later klaar dan de Oosterdoksdijk. |
||||||||||||
Column: Daan&Daan -7 |
||||||||||||
p zaterdagmiddag was Daan bij Opa Daan en Oma Matilde. Oma had nu zelfgemaakte rabarbertaart, dat was dus smikkelen. Daan en Opa Daan werkten de boeken bij en Daan kreeg van Opa natuurlijk weer van alles te horen over Mokumse gevelbeelden en aanverwante en over de materialen waarvan ze gemaakt waren. Het poortje van de Olofskapel (zie vorige aflevering) werd opgezocht en daaruit bleek dat deze kapel al in de vijftiende eeuw bestond en ruimte bood aan zeelieden uit het noorden en dat de kapel volledig in de as was gelegd, maar dat uiteindelijk alles werd herbouwd tot een zeer groot conferentiecentrum (500 pp!) compleet met een door van Stigt ontworpen torentje en onderdeel werd van het Barbizonhotel, kortom een zeer bewogen geschiedenis. Het poortje met het geraamte was bedoeld als… hoop op een beter leven! Zo deden ze dat in oude tijden. Ook vertelde Opa het verhaal over het huis met de kabouters (zie vorige aflevering) en dat er ook een versie was van twee gezinnen waarvan de een minder geld had en het rijkere gezin dus wat geld toeschoof naar het arme, vandaar die geldbuidel die de ene kabouter lijkt te gaan werpen. |
‘Ha ha,’ zei Daan, ‘je moet nu zelf aan de slag, Opa!’ En de TheoBakker-lezers ook vanzelfsprekend! (zie onder). |
|||||||||||
Weet u op welke straathoek zich dit beeld bevindt? Laat het ons weten via deze link Oplossing vorige aflevering: Johan Brouwerpad |
||||||||||||
Liedtekst: Radijswals |
||||||||||||
ls de mei is in het land 'k Heb witte en rooie radijs Dikwijls ga ik uit de buurt 'k Heb witte en rooie radijs |
Jopie Koopman e.a. 1917 Tekst: Louis Davids Muziek: Margie Morris |
|||||||||||
Poortjes van Amsterdam 1571-1782 |
||||||||||||
Van oorsprong een inventarisatie door Minne Dijkstra en nu in afleveringen hier; waar nodig geactualiseerd. |
||||||||||||
1616 - Stadsbank van Lening Enge Lombardsteeg Historie Eigenaar Huidige toestand |
||||||||||||
1616 - Walenkerkhof Oude Hoogstraat 22 Historie Toestand Eigenaar Huidige toestand Onder: Ontwerptekening uit boek Architectura Moderna en gerestaureerde poort |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Vrijdag 6 februari 1920 - Tekenaar en schilder Ludwig Willem Reimert Wenckebach wordt gehuldigd t.g.v. zijn 60e verjaardag. Vereerders en genodigden verzamelen zich in de kunstzaal van kunsthandel J.S. Fetter & Co Weteringschans 79. Tezelfdertijd wordt daar een expositie van schilderijen van Wenckebach gehouden. Onder de genodigden een delegatie van het gemeentebestuur, waaronder Treub en Wibaut. Treub houdt een openingsspeech zodra de jubilaris binnenkomt. Er was een commissie gevormd die een passend cadeau heeft bedacht. Zij heeft met ingezameld geld een schilderij van Wenckebach gekocht en zal dat vandaag een het gemeentebestuur aanbieden. Het gaat om het werk "Gezicht op Leerdam" (afbeelding) en dat wordt aangeboden aan wethouder Wibaut omdat de burgemeester verhinderd is. Wibaut neemt het cadeau dankend aan, belooft dat het een goede plaats in het Stedelijk Museum zal krijgen en feliciteert de kunstenaar met zijn jubileum. Na een korte speech van de heer De Balbian Verster overhandigd deze de jubilaris een boekje met alle namen van degenen die bijgedragen hebben aan het cadeau, waarna Wenckebach een dankwoord uitspreekt. |
||||||||||||
Zaterdag 7 februari 1920 - Na vijf jaar verwisseld de ANWB het pand dat het hoofdconsulaat van de vereniging is. Van 1915 tot 1920 was dat Keizersgracht 494 en vanaf vandaag is dat Keizersgracht 590. Voorafgaand werd Keizersgracht 588 geheel verbouwd zodat het nu een mooi geheel is geworden, zoals de bovenstaande dubbele foto goed laat zien. Links oud, rechts nieuw. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | |
wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |