![]() |
||||||||||||
week 20-2020 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Harry Snijder. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Zijn vragen zijn: Welke gracht is dit?Welke steeg komt er hier op uit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Het firmaopschrift, dat we verduisterd hadden, luidde: R. Determeijer. Hun noodwinkel stond in 1929 op de Liesdelsluis (#207) over de Oudezijds Voorburgwal tussen de Korte en Lange Niezel. Sinds deze foto is deze liggerbrug gewijzigd in een gemetselde boogbrug.
Foto: Stadsarchief Amsterdam Foto onder: bruggenvanamsterdam.nl |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Anneke Huijser, Ria Scharn, George Hulshof, Berry Feith, Kees Huyser, Arjen Lobach, Otto Meyer, Anje Belmon, Adrie de Koning, Mike Man, Jos Mol, Robert Raat, Hans Van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: Paul's keuze |
||||||||||||
Deze keuzefoto betreft een locatie buiten de Singelgracht. Paul is benieuwd of u deze toch wel bekende foto weet te plaatsen. Het gaat om openbaar vervoer met een eindhalte dicht bij de stadsgrens van Amsterdam. Welke eindhalte dat is? Hebben we verduisterd! Welke straat/weg/kade is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Paul's keuze |
||||||||||||
Jacob van Eck fotografeerde een heel onbekende kant van het Buitengasthuis, ook wel Pesthuis genoemd. Het grote misverstand leeft nog altijd volop: het Pesthuis werd niet gesloopt om het Wilhelminagasthuis te kunnen bouwen! Dat laatste is gebouwd tussen 1891 en '94, het Pesthuis werd pas in 1937 afgebroken. Toen het niet meer als ziekenhuis nodig was, kwam het in 1905 in gebruik bij Hulp voor Onbehuisden (HvO), de particuliere zorg voor daklozen door het echtpaar Jonker. Verderop in deze weekkrant vindt u een artikeltje over dit deel van de geschiedenis van het Pesthuis. Afb: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Berry Feith, Anthony Kolder, Carol de Vries, Harald Advokaat, Arjen Lobach, Ria Scharn, Onno Boers, Anje Belmon, Otto Meyer, Robert Raat, Mike Man, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Vanaf 2020 moet het onderwerp zich juist buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
De (DRIE) vragen bij deze foto zijn: Waar is dit?Wat was de bestemming van dit pand?En tegenwoordig? Naam?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Oké..., de fotograaf stond op het Singel maar het huis is genummerd Haarlemmerstraat 2. Het pand werd als bijkantoor gebouwd voor de Levensverzekeringmaatschappij Noord-Braband te Waalwijk. Braband met een 'd', inderdaad. De architect van het gebouw is E.M. Rood. Na de verhuizing van de Noord-Braband naar de Nieuwezijds Voorburgwal bleven de reclames, het vignet en de engel op het dak gewoon op het pand maar de kantoren op de verdiepingen werden woningen. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Maarten Helle, Anneke Huijser, Berry Feith, Carol de Vries, Anthony Kolder, Harald Advokaat, Kees Huyser, Harry Snijder, Otto Meyer, Ria Scharn, Adrie de Koning, Jos Mol, Jan Six van Hillegom, Mike Man, Ton Hupkens, Hans Goedhart, Anje Belmon, Age van der Veer, Robert Raat, Hans van Efferen, Hans Olthof, Cor van Duinen, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Niet zo moeilijk, toch? We lieten het lijnnummer van de bus staan om u een handje te helpen als deze straat toch niet direct een déjà vu oproept. De vraag is: Welke straat is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Voor de een was het gebouw aan het eind van deze straat behulpzaam bij de oplossing, voor de ander verwarrend. Het is de GLO lagere school Zeemanshoop aan het 's Gravenhekje die inmiddels gesloopt is (zie foto hieronder vanaf de andere kant). We staan aan het begin van Rapenburg en kijken in de richting van dat 's Gravenhekje. Het unieke pand is sinds de oplevering in 1614 nauwelijks verbouwd. Lees over geschiedenis van steen en pand de desbetreffende pagina op de site van de VVAG. Foto: Stadsarchief Amsterdam Foto onder: VVAG |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anthony Kolder, Arjen Lobach, Ria Scharn, Onno Boers, Anneke Huijser, Jos Mol, Mike Man, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Pakhuis Oostenburg |
||||||||||||
Het tweedelige verhaal van Fons Baede over het Nieuwe Magazijn der VOC op Oostenburg, nu bekend als Pakhuis Oostenburg is ook als PDF verschenen. Klik hier om te lezen |
||||||||||||
Oeps... |
||||||||||||
Dit gaat over Jos Otten die de gevelsteen uit de quiz van Gijsbreght heeft gerestaureerd. Er waren bij het antwoord twee foto's met een schilder in actie geplaatst maar de rechter laat niet Jos Otten zien doch Wil Abels. Wij hebben het bijschrift van vorige week inmiddels gecorrigeerd. |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Hulp voor Onbehuisden (HvO) |
||||||||||||
De Fries Tjitte Jonker, ex-heilsoldaat van het Leger des Heils, zag mogelijkheden de zorg voor daklozen in Amsterdam te verbeteren. Niet tegen betaling, hoe weinig dat ook was, maar gratis. Dat moest mogelijk gemaakt worden door lidmaatschapsgelden en donaties aan een vereniging "Hulp Voor Onbehuisden". Samen met zijn vrouw zette hij eerst tehuizen op in de Haarlemmer Houttuinen (mannen) en Bloemgracht (vrouwen en kinderen). Zijn goede werken vielen op bij zowel stadsbestuur als bij de politie. De laatste voorzag de patrouillerende agenten met kaarten die toegang gaven tot de huizen van Jonker: de "kaart voor Jonker'. In plaats van 'opbrengen' werden zwervers doorverwezen naar 'n oplossing van het probleem. |
||||||||||||
|
||||||||||||
Langzaam maar zeker breidde Jonker het aantal bedden uit en verbeterde de verblijven zodat verantwoorde opvang gewaarborgd werd. Niettemin bleef het Pesthuis bouwvallig en bleef de vereniging uitzien naar betere huisvesting. Op de foto boven de jongensafdeling en op de foto links de meisjesafdeling. Langer verblijf in de opvang was mogelijk maar daar stond enige inspanning tegenover. Mannen konden werkzaamheden in en rond het huis uitvoeren en vrouwen en meisjes hielpen bij het dagelijks werk in verblijven en keuken. Hieronder een foto van de binnenplaats met een aantal tewerkgestelde mannen. |
||||||||||||
Jonker breidde zijn activiteiten ook uit in de richting van criminele jongeren door stichting van een observatiehuis in de Vosmaerstraat (foto). |
||||||||||||
De Weesperzijde 110 (foto) werd het nieuwe mannenasyl en vrouwen en kinderen kregen nieuwe onderkomens in oude schoolgebouwen in de Van Neckstraat en Roggeveenstraat. Los daarvan kwam er opvang voor onder voogdij gestelde kinderen. Na WO2 werd de HVO professioneel uitgebouwd en de Bijstandswet zorgt ervoor dat mensen niet al te snel op deze opvang aangewezen zijn. Hieronder de tuin voor de ingang van de HvO in het Pesthuis met een gedenkteken voor de stichters van het tehuis, het echtpaar Jonker. |
||||||||||||
Schutterij |
||||||||||||
|
||||||||||||
Tijdens de Opstand viel het landsheerlijk gezag aan de Staten Generaal en daarmee aan de Gewesten. Benoemingen werden wel gecontroleerd door de SG maar werden in de praktijk door de steden vervuld. De schutterij werd een stedelijk apparaat dat politiediensten uitvoerde. Schutter zijn werd bijna een erebaantje, zeker dat van officier en onderofficier. Het dagelijkse werk werd uitgevoerd door de nachtwachten terwijl de top zich tegoed deed aan schuttersmaaltijden en drankgelagen. |
||||||||||||
|
||||||||||||
We werken langzaam naar de nieuwe schutterij toe, een volkomen afwijkend instituut aan het begin van het Koninkrijk der Nederlanden. Van de Fransen had Nederland het fenomeen dienstplicht geadopteerd en de schutterij was een korps dienstplichtigen naast het 'staand leger'. Zij werden alleen overdag opgeroepen maar de rest van de tijd werkte men en sliep en at thuis. Dat spaarde kazernes en een hoop soldij. De dienstplichtigen moesten zelf voor hun uniform zorgen, alleen de kepie werd ter beschikking gesteld. Geweren waren maar mondjesmaat aanwezig. Het korps had een uitgesproken militaire structuur met zelfs een eigen krijgsraad, in dit geval schuttersraad. De diverse compagnieën werden wel in de eigen stad gesitueerd zodat de schutters makkelijk naar huis konden. Ze werden in eerste instantie geacht rust en orde in de eigen stad te bewaren. |
||||||||||||
Voor de schutterij werd je opgeroepen in het 25ste levensjaar en bleef dienstplichtig t/m je 34ste, waarvan de eerste 5 jaar actief en de laatste 5 als reservist. Het kon dus goed zijn dat de schutters al een dienstplicht in het staande leger hadden vervuld; dat vrijwaarde hen niet van de plicht schutter te worden, alleen van een heleboel oefenen omdat ze dat al in het leger hadden geleerd. Elke man werd op zijn 25ste opgeroepen om te loten of hij wel of niet bij de schutterij ingelijfd werd. Er was een mogelijkheid van vrijstelling, ongeveer gelijk aan wat vandaag nog geldt: studenten kregen tot 5 jaar uitstel, broederdienst of een onmisbaar beroep waren redenen voor vrijstelling. Verder wilde men geen criminelen in de gelederen en ook 'bankbreukigen' werden afgewezen. Het was mogelijk een oproep 'af te kopen' door een remplaçant in te huren. Dat kostte de ingelote persoon gemiddeld tussen de ƒ250 en ƒ350 aan de vervanger (over de vijf jaren uitgesmeerd) plus een vette contributie aan de overheid. Daarboven was hij ook verplicht de kosten van het uniform van zijn vervanger te dragen. Alleen voor rijkeluiszoontjes dus! Ook de opgeroepen mannen die uitgeloot werden, betaalden een (weliswaar lagere) contributie. Uit al deze contributies betaalde de schutterij alle kosten, wat dan nog te kort was paste de stad bij waar ze gelegerd waren. Om de inkomsten aan te vullen bedacht de stad boetes voor bijvoorbeeld roken tijdens de dienst. |
||||||||||||
Ook al waren de schutters bedoeld om orde en rust in de eigen stad te bewaren, de landelijke overheid kon wel degelijk een beroep op hen doen in tijden van nood. Zoiets brak aan in 1830 toen de Zuidelijke Nederlanden zich onafhankelijk verklaarden. Koning Willem I was hevig teleurgesteld maar zijn zoon, de held van Quatre Bras, overrede zijn vader om gewapenderhand op te treden. Daarbij kwam een groot contingent Amsterdamse schutters in het geweer..., letterlijk! Ze marcheerden daadwerkelijk af naar België (tot de Berebijt en verder per boot) en speelden zowaar een opvallende rol in de schermutselingen. Na afloop werden ze door de bevolking met gejuich binnengehaald. Daar werd later nog een gedenkteken voor opgericht: Naatje. Tot dat teveel aan een pijnlijke episode in onze geschiedenis herinnerde en in 1914 werd weggehaald. |
||||||||||||
|
||||||||||||
De galgenparade was ook een zaak van de schutterij. Hierbij moest wel degelijk de orde bewaard worden want veroordeelden hadden altijd wel een aantal supporters onder de toeschouwers. De Franse routine van het schavot met guillotine aan het waaggebouw op de Nieuwmarkt bleef in werking tot in 1850 de nieuwe cellulaire gevangenis aan de Weteringschans in gebruik kwam. De doodstraf werd in 1854 afgeschaft, gelijk met het geselen en brandmerken. |
||||||||||||
|
||||||||||||
Wist u... |
||||||||||||
...dat de hele gevel van het in 1924 gesloopte gebouw van 't Nut op de Nieuwezijds Voorburgwal 212 is opgeslagen om later gebruikt te worden? Het hele blok huizen waarin 't Nut stond, moest wijken voor het Geldkantoor van de Posterijen. De gevel was het bewaren waard omdat het één der zeldzame voorbeelden was van een gebouw in Lodewijk XVI-stijl. De gevel was geheel van natuursteen opgetrokken. Dat deze gevel werd bewaard voor later gebruik weten we door een publicatie van architect A.A.Kok uit 1943. Wij vragen ons wel af wat er van de opslag is terechtgekomen na eerst de illegale uitverkoop in de 80-er jaren vanaf de monumentenwerf en de kortelings aangekondigde uitverkoop van bouwfragmenten door de Gemeente Amsterdam zelf. |
||||||||||||
Sinck's toestel |
||||||||||||
Paardenslagerij Het Zwarte Paard aan de Marnixstraat was het bedrijf dat gerund werd door Johan Christoph Sinck (1837-1923). Deze paardenhandelaar zou vooral bekend worden als uitvinder van het paardenhijstoestel, bij ons beter bekend als 'het toestel van Sinck'. De combinatie geeft te denken... wat was het belang van Sinck bij het redden van paarden? Mededogen? Niet alle dieren kwamen levend uit het water, zoals nevenstaande foto laat zien. Of Sinck dan meteen een bod deed op het corpus? Zover gaat de historie niet, we zullen het niet weten. |
||||||||||||
Column: Verkeersagent Brinkman |
||||||||||||
|
|
|||||||||||
Op de foto's: in de tekst Gerrit Brinkman kort voor zijn pensioen; hierboven links Gerrit Brinkman op de Dam in 1912 en rechts de eerste tien leden van de Motorbrigade, alle tien in 1921 gerekruteerd uit de Verkeerspolitie, nog zonder Brinkman die in 1923 volgde. |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Dinsdag 18 mei 1920 - De regering kondigt aan dat met ingang van morgen bij het kopen van brood geen bonnen meer hoeven te worden ingeleverd. Dit geldt voor alle soorten brood. Deze wijziging geldt alleen voor Amsterdam. Er worden ook geen bonkaarten meer uitgegeven en dat schept problemen voor reizenden en schippers. Die moeten maar in andere steden aan bonnen zien te komen. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | |
wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | |
wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |