Het verbleken van deze foto nam ook de toren van de Oude Kerk mee. Maar ook zonder dit merkteken vond u de locatie. We staan hier op het Damrak en kijken naar de oude Korenbeurs die toen boven het water van het Damrak was gebouwd. Voor de bouw van de Beurs van Berlage werd weer een stuk Damrak gedempt tot aan de Oude Brug. Ook die bleef op deze foto buiten beeld. De handelaren van de Korenbeurs kregen in Berlages Beurs een nieuwe plek aan de Oudebrugsteeg (foto onder). Met speciale voorzieningen was daar volop daglicht, wat van belang is om de kwaliteit van de graankorrels te bepalen.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Adrie de Koning, Arjen Lobach, Ria Scharn, Jos Mol, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Peter Waagen, Kees Huyser, Mike Man, Marike Muller, Otto Meyer, Han Mannaert, Hans van Efferen,
Fotoquiz 2: Wat? Waar?
Wij verklappen u vast dat dit NIET Onder de Bogen is. Maar wat dan wel? De vragen zijn:
Zoals gezegd werden de meeste foto's van de binnenplaats van het hoofdkantoor van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie vanuit dit poortje de andere kant op gemaakt. Hieronder zo'n foto, ook van A.Th. Rooswinkel, maar dan was dit al geen quizvraag meer geweest.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Adrie de Koning, Arjen Lobach, Ria Scharn, Jos Mol, Marike Muller, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Kees Huyser, Mike Man, Han Mannaert, Otto Meyer, Ton Hupkens, Hans van Efferen, Peter Waagen, Harry Snijder,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
Twee pakhuizen die afgebroken worden. De vragen zijn:
Dit was best een lastige. U diende het te zoeken in de 19de-eeuwse bebouwing van randgebieden van de toenmalige stad en dan denk je niet meteen aan de Marnixstraat 415-417. Toch horen die in dat rijtje thuis omdat de Trapjesschans zo lang een industrieel karakter bleef houden. Tegenover Maison Stroucken (Bellevue) ontstonden deze huizen op een terrein dat bij het fabrieksterrein van suikerraffinaderij De Granaatappel had behoord. Een neefje van directeur Willem Spakler was bouwkundig ingenieur en architect en mocht voor het bedrijf van zijn oom op dat grondstuk acht huizen met bovenwoningen bouwen. Naar de 'mode' van die jaren gebeurde dat in neo-renaissance. Bouwbegin was in 1889 en de foto is gedateerd 1892. Spiksplinternieuw dus!
Lees nog iets meer over dit project bij amsterdamopdekaart.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Kees Huyser, Mike Man, Marike Muller, Jos Mol, Peter Waagen,
Fotoquiz 4: Zoektocht
Een piepkleine uitsnede uit een bekende foto. Het gaat ons om deze beide huizen.
1. Waar staan we hier?
2. Wat was de naam van het café op de hoek?
3. Wie was de uitbater van de tabakswinkel?
Daarnet vroegen wij om een huidig huisnummer, nu willen we weten welke huisnummers deze panden destijds hadden, laten we zeggen die van na 1875. Wij zullen ons aan de nummering op de buurtkaart houden.
4. Wat waren de huisnummers van deze beide panden?
Gesticht voor Gehuwden der Nederlands Hervormde Gemeente.
Als bijzonder schrijnend werd het ervaren wanneer armlastige echtparen in armenhuizen werden ondergebracht... van elkaar gescheiden, hij in de mannenafdeling en zij op de vrouwenafdeling. Ook in vroeger eeuwen vond men dit ongewenst. U weet wel: "Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden" (Marcus 10:9). Maar wegens de toenmalige zeden was dit onoverkomelijk. Tenzij er een speciale afdeling of een apart huis zou komen voor echtparen en daarvan is Nieuwe Herengracht 2 (nu 14) een voorbeeld. Het huis is als uitbreiding van de echtparenhuisvesting in het Corvershof gebouwd. De verbouwing tot verblijven voor echtparen lijkt pas in 1883-'88 te zijn gebeurd, waarbij er een extra verdieping op het huis kwam. Het gebouw heet nu Neerlandia en is onderdeel van het H*Art museum, de vroegere Hermitage
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Bestedelingenhuis der Hervormde Diaconie.
Een bestedeling was een armlastige die op kosten van overheid of instelling ondergebracht werd, meestal in een gesticht (armenhuis) maar wezen ook wel bij een gastgezin. In beide gevallen werd kost en onderdak door de overheid of instelling betaald.
Dit Bestedelingenhuis Nieuwe Herengracht 20 is door Johanna Bontekoning, derde echtgenote van Jan van Mekeren, als Bestedelingenhuis in 1789 geschonken aan de Diaconie. Jan van Mekeren had met zijn tweede vrouw de Nooteboome Uytkijk gesticht en De Eendracht was zijn buitenverblijf. Johanna is op 3 mei 1789 overleden en op 9 december heeft Van Mekeren de eerste steen gelegd voor dit huis. Van Mekeren zelf is twee jaar later gestorven.
Het is nu Opvanghuis Elandsstraat Amstelrank en Mission House en behoort als zodanig bij de Protestantse Diaconie Amsterdam.
De huidige bestemming van dit huis is opvang- en missiehuis 'Huis van de Wereld', nog steeds van de Protestantse Diaconie.
Foto: Wikipedia
Wanneer we de werkelijke situatie willen laten zien met alle drie de gebouwen erop, komen we terecht bij een panoramafoto van Shinji Otani die we hier niet mogen plaatsen. Kijkt u dus zelf in de Beeldbank via deze link.
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Jos Mol, Adrie de Koning, Kees Huyser, Mike Man, Marike Muller, Han Mannaert, Harry Snijder, Hans van Efferen, Peter Waagen,
REDACTIONEEL
Gijsbreghts raadplaat…
Nieuwe raadplaten (meervoud!) voor week 30
De vraag bij deze steen is:
1. Op welk adres beoefent deze man zijn oeroude ambacht?
En dan bent u er nog niet!
Er is nog een steen met bijbehorende vraag:
Vandaag is dit het internationale hoofdkantoor van de Rosewood Hotel Group
Foto: amsterdam-monumentenstad.nl
Góéde oplossingen kreeg ik van: Anthony Kolder, Anneke Huijser, Jos Mol, Mike Man en Hans van Efferen.
Achter de voordeur... van Huis de Neufville
Als er sprake is van een heus stadspaleis willen wij natuurlijk ook eens binnen kijken.
Dit pand werd in 1730 door Francois Blancard ontworpen en gebouwd door H.J. Husly. Opdrachtgever is de doopsgezinde weduwe Petronella van Lennep-de Neufville ]1688–1749], de schoonzus van Dirck van Lennep, die dan op Herengracht 476 woont. Zij geeft Jacob de Wit in 1731 de opdracht voor het maken van een grote plafondschildering ‘De terugkeer van Diana van de jacht’ dat zich in de achterzaal bevindt. Ook worden stucwerker Ignatius van Logteren en schilder Isaac Moucheron ingehuurd voor om het interieur vorm te geven.
Koopman en kunstverzamelaar Jan Gildemeester kocht het huis in 1792, nadat de vorige bewoners waren omgekomen bij de grote Stadsschouwburg-brand Gildemeester richtte de linker voor- en achterkamer in als kunstsalon die in 1794 wordt geschilderd door A. de Lelie (hieronder). Het stucwerk en de schouwpartij zijn in 1907 gemaakt, geïnspireerd op de Lodewijk XIV-stijl. De twee grisailles, eveneens van Elliger, stellen Architectuur en Beeldhouwkunst voor.
Isaac de Moucheron schilderde vier Italiaanse fantasievoorstellingen voor de wanden van de rechter voorkamer. Gildemeester gaf in 1792 schilder Jurriaan Andriessen opdracht om een landschap en twee grisailles te schilderen voor dezelfde voorkamer.
In 1907 werd in de rechter voorkamer een plafondschildering van Anthony Elliger [1701-1781] uit 1736 aangebracht, afkomstig uit het pand Keizersgracht 269. Het is een scene uit de Æneas van Vergilius.
We komen nu bij een serie buslijnen die ofwel kort reden of regelmatig andere routes - soms heel andere buurten - aandeden.
Op 27 mei 1926 begon een dienst met buslijn F die vanaf het Leidsebosje door de Frederik Hendrikbuurt, Staatsliedenbuurt naar de Zaanstraat in de Spaarndammerbuurt bediende. In 1931 werd die lijn opgeheven maar in 1932 ging die lijn als buslijn Ff verder tussen (Oude) Hemweg naar De Ruijterkade achter het CS. Het was duidelijk een pendelbus voor de industrie in de Amsterdammer polder en reed alleen in de spitsuren. In 1949 werd het beginpunt de Nieuwe Hemweg (Ford) en in 1961 is die lijn opgeheven.
Een tweede (kortstondig) leven kreeg buslijn F in 1940 tussen Sloterdijk en Rozengracht via Bos en Lommer en Jan van Galenstraat
die nog datzelfde jaar werd opgeheven. Een derde buslijn F reed vanaf 1950 tussen Sloterdijk naar het Haarlemmermeerstation via Hoofdweg en Zeilstraat. In 1952 werd die verlegd om Slotervaart en Bos en Lommer te bedienen.
In 1960 is buslijn F opgeheven.
Op 3 december 1925 ging buslijn G rijden op de route die voorheen gereden was door de Sloter paardentramlijn 21, waarbij de paarden op enig moment werden vervangen door een tractor. Dat was de lijn die Sloten verbond met de Andreas Schelfhoutstraat bij de Overtoomsesluis. In 1927 werd die lijn verlegd van Sloten over de Zeilbrug naar het Haarlemmermeerstation. Er volgden nog een aantal routewijzigingen maar begin- en eindpunt bleven gelijk. Buslijn G heeft bijna de hele oorlog doorgereden op houtgasgeneratoren maar moest in september 1944 toch de dienst staken tot augustus 1945. In 1965 werd dit buslijn 29 die echter van het Haarlemmermeerstation doorreed naar de Amstelveenseweg-Kalfjeslaan (zie buslijn H). Die lijn 29 met die route werd in 1971 opgeheven.
Op 1 april 1926 begon buslijn H te rijden tussen de Nieuwe Kalfjeslaan en het Museumplein via Amstelveenseweg en De Lairessestraat. In 1928 werd de beginhalte verlegd naar de Kalfjeslaan en in 1931 werd de lijn ingekort om te eindigen bij het Haarlemmermeerstation. Eind 1941 staakte de GTA de busdienst maar de NS heeft de route verder bediend. In 1946 pakte de GTA de draad weer op tot in 1965 buslijn 29 de voormalige lijnen G en H aan elkaar knoopte tot 1971.
Bij de bespreking van buslijn A hebben we het in deel 1 al even over buslijn K gehad. Die bediende vanaf 1 september 1927 de Watergraafsmeer (Hogeweg) in verbinding met het Frederiksplein via Weesperzijde en Amsteldijk. Eind 1927 liet de K het Frederiksplein rechts liggen en bleef op de Stadhouderskade om door te rijden naar het Leidsebosje. In 1931 werd de route Archimedesweg-Station Weesperpoort om in het eerste oorlogsjaar opgeheven te worden.
Vermeld moet nog worden dat buslijn K in 1951 een tweede leven begon als kringlijn CS-De Ruijterkade tot de opheffing in 1968. Dit was in 1951 een verlettering van buslijn 22 die op zijn beurt in 1950 tramlijn 22 had vervangen.
Op 1 september 1927 startte een andere verbinding tussen de Watergraafsmeer
en de Transvaalbuurt: buslijn L, die begon in Onderlangs (Betondorp) en via Middenweg, Linnaeusstraat en Pretoriastraat naar de Tugelaweg reed. Buslijn L werd een verschoppeling die van de ene naar de andere buurt gejaagd werd. In 1928 werd dat Noord op de route Beursplein-Kamperfoelieweg via de Valkenwegpont. In 1931 werd de lijn ingekort tot het Stationsplein en in 1932 bleef de L in Noord met de halte op de Buiksloterweg (Tolhuispont; foto 1934). In 1951 werd de route van de L opgenomen in buslijn A en verdween de L naar de route Nassauplein-Sloterdijk waar voorheen tramlijn 18 reed. In 1956 werd Sloterdijk ingewisseld voor de Bos en Lommerweg. In 1965 werd buslijn L opgeheven omdat de route in de nieuwe buslijn 18 opgenomen werd.
Foto: coll. R.v.Lier. Dit is een verbouwde gelede bus van Latil/Geesink uit 1924. Het is de voormalige wagen 14 die in 1930 een vast chassis kreeg, wat met alle drie bussen is gedaan. Zodoende kon deze bus het oude kenteken van de Latil/Geesink behouden. Ze werden van 1930 tot 1935 ingezet als aanvulling op het wagenpark in Noord en verschenen ook op lijn A.
Buslijn M begon op 9 oktober 1930 met de kleinschalige verbinding
van Tuindorp Nieuwendam met Zunderdorp om een maand later doorgetrokken te worden naar Ransdorp. De lijn werd in 1932 alweer opgeheven maar herrees in 1966 als buslijn 30 met microbusjes van Austin/Verheul.
Buslijn M kreeg een tweede leven door op 1 januari 1951 de Czaar Peterstraat met het CS te verbinden. Op die route hadden tramlijn 19 en daarna buslijn 19 gereden die dus in 1951 verletterd werd tot buslijn M.
Op de foto uit 1930 lijn M met een microbus van Mercedes/Roosdorp in Nieuwendam.
Buslijn P begon zijn carrière als werkliedenvervoerder tussen CS en de Amsterdammerpolder en reed alleen in de spitsuren.
De lijn werd ook aangeduid als lijn Ph voor Petroleumhaven, de eindhalte. In 1948 is de lijn weer opgeheven en van het toenmalige materieel is geen foto.
De 'P' werd vanaf 15 juni 1953 weer ingezet voor een lange verbinding tussen het IJ-eiland (Javakade) helemaal langs het IJ naar de Coenhaven (Fosfaatweg). De route ging via Oostelijke Handelskade, Piet Heinkade, De Ruijterkade, Westerdoksdijk, Spaarndammerdijk en Nieuwe Hemweg.
Buslijn P werd in 1968 vernummerd naar buslijn 28. Die nieuwe buslijn begon met de omvormers (Kromhout/Verheul) uit een serie van 30 stuks die tussen 1948 en 1950 geleverd waren. De bijnaam 'omvormer' was te danken aan de nieuwe manier waarop de kracht van de motor op de wielen werd overgebracht, namelijk via olie. Ze hebben tot 1962 op veel lijnen dienst gedaan. Dat ze door lijn P in riskant gebied verkeerden, bewijst de foto van een aanrijding met een rangeerloc.
We kunnen nog even verder gaan met personeelsbussen, met buslijn AI op de lijn CS-Nieuwe Hemweg (Hembrug-Artillerie Inrichting) die vanaf 1 april 1939 reed.
Nog een personeelslijn was de buslijn R die zijn eindhalte bij de Roxane-fabriek (Philips-Duphar) had, nabij de Jan van Riebeeckhaven, eveneens in de Amsterdammer polder. Vanwege die eindhalte werd de lijn ook aangeduid als buslijn Rox. De dienst begon op 1 september 1951 en reed alleen in de spitsuren vanaf de Oostzaanstraat tot begin 1958.
Dit soort diensten werd in de regel met kleinere bussen gereden zoals deze met 20 zitplaatsen van lijn Ff, een enkel stuk van Ford/Den Oudsten.
Als laatste een bijzondere lijn, buslijn T die slechts twee keer enkele dagen heeft gereden voor het vervoer van bezoekers vanaf het CS naar de land- en tuinbouwtentoonstelling Amato op het terrein van de Centrale Markthallen aan de Jan van Galenstraat. Dat was 14-24 september 1934 en 23-28 september 1952. De bussen werden 'geleend' uit de serie Tramcoaches van Beers/Verheul. Tramcoach staat voor een bedieningsruimte inclusief instapdeur vóór de vooras, net als het balcon van de tram vroeger. De GTA nam een testserie van 4 stuks van Beers af. Die firma had ze in eigen huis ontworpen en was daarmee zijn tijd ver vooruit. Met deze indeling konden veel meer passagiers vervoerd worden op eenzelfde chassis.
We zijn hier niet alleen aan het eind gekomen van het buslijnen-alfabet van de GTA, de 'I' en 'J' zijn om begrijpelijke reden overgeslagen, net als de 'S' omdat die te zeer op een 5 zou lijken. We zijn ook definitief verzeild geraakt in de blauwe volfrontbussen, de bussen zonder 'neus'.
Daarover meer in een vervolg in de nabije toekomst.
De afbeeldingen bij dit artikel komen van de site Traminfo.nl, tenzij anders vermeld.
YouTube: Vakantie Kinderfeest 1927
Deze week honderd jaar geleden
Woensdag 25 juli 1923 - 7000 Amsterdamse schoolkinderen
gaan op uitnodiging van de organisatoren van het Vakantie Kinderfeest naar diverse locaties in Noord-Holland (Gooi, Oud-Valkenveen, Hollandse Rading, enz) voor een gezellig dagje uit. Het VKF wordt aangeboden door de afdeling Amsterdam van de Bond van Ned. Onderwijzers en de Amsterdamse Gymnastiek-onderwijzers Vereniging onder leiding van J.W. Roskam en W.B. Nooteboom.
Op de foto de kinderen die met de boot naar Wijk aan Zee gingen. Op onderstaande foto zien we het plezier dat ze daar hadden.
Krantenfoto links: De Courant / Nieuws van den Dag, onder De Telegraaf via Delpher
Zie ook YouTubefilm hierboven waar het in 1927 naar Nunspeet gaat.
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
