Wij zoomden wat verder in op een foto van Doriann Kransberg in de Beeldbank om wat al te opvallend muurwerk te elimineren. Wat overbleef was een markant beeldhouwwerk van Lambertus van Zijl dat "Handel en Nijverheid" heet. Het bevindt zich aan het gebouw De Bazel - gebouwd voor de Nederlandsche Handels Maatschappij - op de hoek van de Vijzelstraat met de Keizersgracht.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Onder: Google Street View
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anthony Kolder, Kees Huyser, Anneke Huijser, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Marike Muller, Adrie de Koning, Harald Advokaat, Ton Hupkens, Otto Meyer, Peter Waagen, Han Mannaert, Mike Man, Hans van Efferen, Harry Snijder,
Fotoquiz 2: Wat? Waar?
De enige foto met hetzelfde straatbeeld mogen wij hier wegens beeldrechten niet tonen. Daarom deze Street View met het enige verschil dat de toren in de verte toen in de steigers stond. Eerst vaststellen om welke toren het gaat en voor het antwoord moet u de stadsplattegrond op schoot hebben. Dan de vraag:
Vanuit welke straat is die toren op deze manier te zien?
Hier dan de complete foto, de helft van een stereofoto van de Kloveniersburgwal, gezien over de Amstel. Op het linkerdeel dat wij afsneden ziet u de voormalige waltoren Swych Utrecht (volgens een gevelsteen was het "SVYCH WTRECHT") uit de omwalling van 1482. Wij konden niets inbrengen tegen de stelling dat de Kloveniers Doelen bedoeld waren. De toren werd na 1600 overgelaten aan die afdeling van de schutterij. Na het verwijderen van de borstwering bouwden ze hun nieuwbouw aan de toren vast, volgens onderstaande tekening zeker ná 1607. Logement of hotel De Doelen is niet goed gerekend, want dat was nóg latere bouw. In onze streken eindigen de Middeleeuwen algemeen geaccepteerd met de Reformatie (beeldenstorm Amsterdam in 1566).
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anthony Kolder, Kees Huyser, Harald Advokaat, Mike Man, Jos Mol, Marike Muller, Otto Meyer, Adrie de Koning, Han Mannaert, Hans van Efferen, Harry Snijder,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
Op de luifel staat een ellenlange tekst maar zelfs in de maximale resolutie in de Beeldbank is daar geen chocola van te maken. Wij kwamen niet verder dan "eertydts in de…" en dan op de korte kant waarschijnlijk een straatnaam. De foto is vóór WOII genomen maar de winkel is schijnbaar ongewijzigd gebleven. Hieronder nog een detail van het beschilderde bord dat op de luifel staat. Genoeg hints! De vragen zijn:
1. Wat is het adres van dit winkelpand?
2. Wat is de specialiteit van de winkelier op moment van fotograferen?
Oordeel zelf! Hoe jammer is het dat de huizenrij van 12 huisjes onder een doorgaand dak aan de Kloveniersburgwal er niet meer zijn. Op de prent hieronder staan ze nog in volle glorie. Er is ook nog een foto van een deel der huisjes in de Beeldbank. Klik hier om die te zien.
De huisjes hadden een naam, namelijk de "nummerhuizen" omdat ze - heel ongebruikelijk in die tijd - een huisnummer kregen. Het waren huurhuizen die als inkomstenbron gebouwd waren voor het Sint Pietersgasthuis. Het ontwerp lijkt van Claes Adriaansz van Delft en de eerste drie huizen kregen een jaartalsteen 1604. De huizen golden destijds als toplocatie.
Iets dergelijks gebeurde ook met huizen in het Noordsebosch, waar 3 gestichten huurhuizen bouwden als inkomstenbron: de zgn. 'wevershuisjes'. Ook die kregen een huisnummer, aangevuld met een code van het gesticht: WH voor het Burgerweeshuis, GH voor de gasthuizen (Binnen- en Buiten-) en L voor het Leprozenhuis.
Afbeeldingen: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Otto Meyer, Peter Waagen, Mike Man, Marike Muller, Hans van Efferen, Han Mannaert,
Fotoquiz 4: Zoektocht
De locatie vindt u het snelst door na te gaan welke gevelsteen in het eerste huis van rechts zit. Die was namelijk enkele weken - of zijn het intussen al maanden? - geleden onderwerp van een quizvraag. Links van dat pand ziet u een poortje of deur met brievenbussen en bellen ernaast. Dat is van oorsprong een gang naar drie inpandige huizen die zelfs op sommige buurtkaarten "steeg" wordt genoemd. Om achter de naam van die steeg te komen heeft u de buurtkaarten nodig. Alleen op de oudste kaarten wordt de steeg benoemd, waarvan de alleroudste een afwijkende naam geeft. We zoeken de vaakst voorkomende naam. We hebben wat firmanamen weggepoetst want het is een redelijk recente foto.
Dat leidt tot de volgende vragen:
Het middelste pand op deze foto is Prinsengracht 299, ofwel het Casteel van Beveren. In 1920 werd dit het kantoor Nederland van de Duitse Kaffee Handels Aktien Gesellschaft, op z'n Nederlands Koffie HAG Maatschappij. Van 1925 tot 1936 bracht deze Nederlandse tak zes grote series albums uit waar bij de koffie verpakte sluitzegels in geplakt konden worden. De Duitse tak van het bedrijf bracht dit soort albums wereldwijd uit. In de Rozenstraat heeft nog een fabriekje van de firma gestaan. Lees meer…
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Adrie de Koning, Ria Scharn, Jos Mol, Peter Waagen, Otto Meyer, Mike Man, Marike Muller, Hans van Efferen,
Hulp gevraagd...
Het Amsterdam Museum is in 2007 in het bezit gekomen van een tegeltableau t.g.v. het 10-jarig bestaan van de Geheelonthouders Vereniging Excelsior. Wij nemen aan dat op het tableau het trotse eerste kantoor van de vereniging staat... maar waar is/was dat? Het feit dat het tableau uit zijn muur verwijderd is, laat vrezen dat het pand gesloopt is. Het AM vraagt dringend om hulp om deze locatie te achterhalen. Helpt u mee? Lees nog meer over Excelsior op hun site.
Weet u het? Stuur uw suggestie direct aan het Amsterdam Museum of via deze link aan ons.
Foto: AmsterdamMuseum
REDACTIONEEL
Achter de voordeur…
Voortbordurend op de zoekopdracht van vorige week nemen we een kijkje in het pand Prinsengracht 299 waar de Koffie HAG Maatschappij vanaf 1920 resideerde. Er is ontzettend veel gesleuteld aan dit pand maar als intermezzo toch aardig om het goed verzorgde interieur eens te bekijken. Het maakt tegenwoordig deel uit van een hele rij huizen aan de Prinsengracht die de VvE Casteel van Beveren vormen.
Nr.299 is een rijksmonument en zij stellen bijvoorbeeld dat de gebeeldhouwde verhoogde lijstgevel
in Louis XIV-stijl uit het tweede kwart 18de eeuw stamt, terwijl dit toch een huis uit de Derde Uitleg (1613) is.
Het interieur is dan weer ontstaan in de verbouwing van 1763-'64 en vertoont een andere stijl, namelijk Louis XV ofwel Rococo. De foto links toont de grote zaal in het achterhuis in de tijd dat die als directiekamer van Koffie HAG fungeerde. De wanden en plafonds op de bel-etage zijn, zoals de stijl voorschrijft, bezaaid met stucwerk. Helaas zijn daar weinig overtuigende foto's van, waarschijnlijk omdat het van een minder bekende ambachtsman gemaakt werd. Dat van de zaal heeft ook nog een geschilderd middendeel uit 1764, beschilderd door Anthony Elliger (zie foto hieronder). De balusters van de trap hieronder zijn handgestoken.
Hieronder nog twee foto's van kenmerkende onderdelen van het pand. Links gebeeldhouwde houten deuren en en rechts een bijzondere kast die een buffet herbergt.
Alle afbeeldingen in dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld.
Column: Mooi…, zo'n ouwe winkel!
‘Dà ’s toch mooi, zo’n ouwe winkel!’ Ik beaamde het, Catrien Keereweer–Kistemaker had gelijk! Gróndig gelijk!, zou m’n ouwe pipa zeggen. Catrien en ik zaten in het zonnetje op een bankie aan de Vijzelstraat. Ze had net effe ‘gesjopt’ op het Waterloopleintje, daar kwam ze wekelijks; daar lag deze keer op een grondzeil, tussen een voorhistorische waspers en een paar roestige Sjoukje-Dijkstra-schaatsen, een smoezelig mapje met ouwe zwartwit-ansichten. Catrien, die daar grondig oog voor heeft, bood vijfenzeventig eurocentjes, en na wat podiaal heen en weer bieden, verdween het mapje voor één onvervalste Nederlandse euroflorijn in haar boezeroen. ‘Kijk, dâ vinnuk nou zó mooi hè, Gijssie.’ Ze liet me een paar kiekjes zien uit de ouwe doos. Op de kiekjes zag ik de oude mij wel bekende apotheek van Van der Meulen aan de Geldersekaai 84 hoek Stormsteeg, zowel van buiten als van binnen, alsook de dichtbijgelegen Bantammerbrug, inderdaad, foto’s vól nostalgie.
Ook ik loop al bijna tachtig jaar meerdere malen per week te stekkeren over de Mokumse kinderhooffies en herken al gauw teennoffander. ‘M’n Cárel, m’n eigenste ouwe paartnur Cááárrulll!, dié zou ’t tenseerste kenne waardere, éch wél, Gijssie! Hij hield van die ouwe saakkies!’ Catrien stopte een vijftal kiekjes in mijn hand, zodat ik ze nóg beter kon beobachten. Een van de kiekjes bleek geen kiekje te zijn, maar een volgeschreven ansicht met allerlei teksten over de apotheek. ‘Moe je kijken, Catrien, hier, ‘n héél verhaal over die apotheek van die ansichten, wacht ik lees het wel effe voor. Catrien ging d’r voor zitten en luisterde aandachtig, warempel, ze móést wel, d’r éígenste Carel Keereweer had het vást óók zo gewild! ‘Hij kijkt vanuit de hemel mee,’ suste Catrien d’r eige.
't Betreffende fotomapje dat Catrien voor één euro scoorde
op het Waterlooplein.
De apotheek op de hoek van de Geldersekade en de Stormsteeg is de enig overgebleven 17de-eeuwse winkel in Amsterdam. In 1696 begon de eerste apotheker Harmanus Meurs hier zijn apothekerswinkel. In de loop van de 18de eeuw werd hij opgevolgd door Gerrit Everwijn en zijn zoon Evert Everwijn. Kruiden vormden eeuwen lang een belangrijk bestanddeel van geneesmiddelen. Alle apothekers hadden in die tijd in hun winkel een kabinet of simpliciakast, waarin alles wat de natuur voortbracht werd opgeborgen. Na de ontdekking van andere werelddelen werd hun geneesmiddelen-assortiment belangrijk uitgebreid. Allerlei tot dan toe in Europa onbekende producten werden ingevoerd zoals koffie, thee, cacao, tabak, perubalsem, ipecacuanha-wortel, etc.Lees meer…
Links en onder voorstellingen van 18de-eeuwse apothekers. Die van Meurs zou er zo uitgezien kunnen hebben. Daaronder hoe de winkel er vandaag uitziet.
Een geliefd uithangteken voor apothekers was de 'gaper'. Jacob Olie legde zo'n combinatie vast van de apotheek op Waterlooplein 111. De apotheek op de Geldersekade miste zo'n gaper, wat Hans 't Mannetje ertoe zetten een gevelsteen te hakken die in de zijmuur gemetseld werd (foto: VVAG).
De afbeeldingen bij deze column komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief en uit de eigen collectie van Gijsbreght, tenzij bij de afbeelding anders is aangegeven.
Het beestje stond aan de Apollolaan, hoek Breughelstraat en heet: ‘Zonder titel’, ook wel: ‘paard met luikje’, geschapen door Mimmo Paladino.
E.e.a. in het kader van een van de terugkerende projekten van de zgn. ‘Art Zuid’.
Foto: kunstisoveral.blog
Mimmo Paladino (1948) maakte in 1964 op de 32ste Biënnale in Venetië kennis met 'Popart' en werd door de bliksem getroffen: "dat wilde hij ook"! Hij debuteerde al in 1968 met een solotentoonstelling in Napels. Eind jaren '70 verhuisde hij naar Milaan waar hij werkte en les gaf op de Liceo, hogeschool voor wetenschap en wiskunde. In 1980 had hij zijn eerste tentoonstelling met andere jonge Italiaanse kunstenaars in New York en kreeg internationaal aanzien. Zijn stijl ontwikkelde zich tot meer geometrische vormen, zoals het object voor ArtZuid. In 1994 exposeerde hij in de 'Verboden Stad' in Peking en vanaf die tijd had hij in diverse Italiaanse steden tijdelijke objecten staan in de publieke ruimte. Naast beeldhouwen ging hij ook schilderen en dat werd in de 21ste eeuw zijn belangrijkste uitingsvorm. Daarnaast werkte hij als vormgever en/of regisseur mee aan films en toneelvoorstellingen en maakte boekillustraties bij klassieke meesterwerken als Don Quichot en Pinocchio. Zijn werk bevindt zich in de vaste collectie van o.a. MOMA, Tate en de Met.
Foto: Wikipedia
Ik ontving goede oplossingen van: Adrie de Koning, Anthony Kolder, Tom Tand, Anneke Huijser,
Jos Mol, Otto Meyer, Mike Man, Kees Huyser, Kees Dalmeyer en Hans van Efferen.
YouTube: 4500 jaar Amsterdam
YouTube: timelapse: het NACO-huisje keert terug
Lees nog veel meer over het NACO-huisje bij Stadsherstel.
Over de architect
Over de bouwstijl
Over het rijksmonument
Over het verdwijnen en...
Over de triomfantelijke terugkeer aan de De Ruijterkade
Dinsdag 8 mei 1923 - Op het Centraal Station wordt het 5e perron in gebruik genomen. Op de foto links is de overkapping voor het 4e en 5e perron in aanbouw. In 1923 komt de tweede overkapping in dienst met de sporen 11 tot en met 15. Hiermee verdubbelt de perroncapaciteit. Door deze verdubbeling was het nodig om de seinbrug eveneens te verdubbelen. Om de treinenloop in de richting van Haarlem en Zaandam te ontvlechten, wordt er over het Westerkanaal een nieuwe, dubbelsporige brug gebouwd (zie foto).
Foto: KLM / Stadsarchief Amsterdam
Zaterdag 12 mei 1923 - In het Oosterpark wordt het eerste Park Herstellingsoord geopend. In april 1923 maakt de ‘Vereeniging Parkherstellingsoorden’ bekend dat het eerste Parkherstellingsoord zal worden geopend op een terrein in het Oosterpark. De reden voor een dergelijk oord was het inzicht dat ontslagen patiënten uit ziekenhuizen, ‘organisch wel, doch functioneel nog niet hersteld’, zich maar al te vaak thuis moesten behelpen in een voor hen ongunstige omgeving. Het herstellingsoord biedt de herstellende patiënt, maar ook anderszins zwakken, een aangename omgeving. Onder deskundig toezicht en met de nodige rust kan men hier volledig herstellen.
Het eerste oord wordt geopend op een terrein dat welwillend ter beschikking werd gesteld door de raad van Bestuur van het Koloniaal Instituut. Lees meer…
Op de foto's hieronder bezoekt minister Slotemaker de Bruine het oord in 1927 en rechts een bezoek van Engelse Rodekuis-zusters in 1929.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
hier, ‘n héél verhaal over die apotheek van die ansichten, wacht ik lees het wel effe voor. Catrien ging d’r voor zitten en luisterde aandachtig, warempel, ze móést wel, d’r éígenste Carel Keereweer had het vást óók zo gewild! ‘Hij kijkt vanuit de hemel mee,’ suste Catrien d’r eige.
