Een grachtenwand met een dramatische geschiedenis. Wij willen alleen het adres van het pand met de drie getoogde poortjes en hebben nog een enkele vervolgvraag.
1. Wat is het adres van het pand met de poortjes?
2. Welke tekst staat er in het fries boven die poortjes?
In 1873 verscheen in de Sarphatistraat 102 het Kinderziekenhuis voor 60 kinderen tot 12 jaar. De architect was Pieter Hamers, bekend van diverse sociale woningbouwprojecten voor (de voorlopers van) de eerste woningbouwverenigingen. Het betrof de eerste 4 ziekenzalen en voordat de eeuw om was waren er al twee uitbreidingen afgerond. Dat zijn de aanbouwsels links en rechts op de foto.
Initiatiefnemer was armenarts Samuel de Ranitz (1834-1913), de eerste directrice was jonkvrouw P.C.E. Berg.
In 1899 werd de naam gewijzigd in Emma Kinderziekenhuis (EKZ), genoemd naar koningin-moeder Emma, die zeer ge ïnteresseerd was in moderne ziekenzorg.
In 1988 fuseerde het EKZ met het AMC en trok daarbij in, maar de kinderafdeling mocht de naam EKZ behouden. In 2014 werd het oude ziekenhuis afgebroken m.u.v. de voorgevel van het oudste
bouwdeel, midden op de foto hierboven. Erachter kwam een hotel..., wat anders?
Foto's Stadsarchief Amsterdam - hieronder een tijdschriftfoto uit de beginjaren en daaronder het Hyatt Regency Spinoza Hotel
Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Kees Huyser, Arjen Lobach, Hein Bruning, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Kees Dalmeijer, Otto Meyer, Ria Scharn, Adrie de Koning, Marike Muller, Jos Mol, Hans van Efferen,
Fotoquiz 2: Wat? Waar?
Alles gesloopt... tot de laatste steen.
De vraag is:
Dit schreven Jos Mol en Adrie de Koning in 2018 over het Bossche Hofje op de Palmgracht: "Arent Dirkz. Bossch stichtte in 1648 een hofje voor acht Doopsgezinde oude vrouwen (dit hofje werd ook wel ''de huysjes van Bosch'' genoemd). Als men maar tot de Protestantse gezindte behoorde. Na de restauratie van het Bosschehofje in 1952/1953 woonden er, conform de moderne wooneisen, vier dames in twee beneden en twee bovenwoningen. In 1998 werd de zaak nogmaals gerestaureerd door de huidige eigenaar. Het grondstuk dat ernaast lag (het Raepenhofje) werd op dezelfde dag in 1648 gekocht. Het was bestemd voor vreedzame weduwen zonder kinderen of bejaarde vrijsters. Om de beide geloofsrichtingen uiteen te houden werden de twee hofjes gescheiden door een hoge schutting. Later is de schutting vervangen door een heg. Er was een pikant verschil tussen beide hofjes, het Raepenhof had een heus reglement, terwijl het Bosschehofje dat niet had. Het hofje bestaat nog steeds als stichting, maar het wordt thans particulier bewoond. Voor de dames die er nu verblijven gelden geen restricties meer." Lees meer...
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Kees Huyser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Anthony Kolder, Kees Dalmeijer, Otto Meyer, Mike Man, Han Mannaert, Jos Mol, Marike Muller, Hans van Efferen, Hans Olthof,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
Een vogelvluchtopname..., altijd leuk... en moeilijk. De vragen hebben betrekking op de rode pijlen op de foto. De eerste twee van links wijzen naar stegen en de beide volgende pijlen naar gebouwen. Vaak stellen we blij verrast vast wat er van zulke foto's nog allemaal overeind staat, maar dit is rampgebied. Om de locatie en kijkrichting te bepalen staan er wat markante gebouwen op de foto. Beginnend bij de pijl links:
1. Wat is de naam van de zijstraat/-steeg?
2. Wat is de naam van de volgende zijstraat/-steeg in het midden van de foto?
3. Welk gebouw ziet u onder de hoogst geplaatste pijl?
4. Tot slot een bijzonder geveltje onder de meest rechtse pijl. Wat is het adres?
Nog een hofje! Dit lag achter Konijnenstraat 16 (zie voorgevel hieronder) met een inpandige bebouwing met de nrs. 18-46. Het
Evangelisch-Lutherse Diaconesse Hofje. Ook bij dit hofje gingen Jos Mol en Adrie de Koning langs en schreven daarover: "Het Konijnenhofje was in 1738 bij testament vermaakt aan de diaconie, door Gerrit Loenen en zijn eega Annetje Abrahams. Het Lutherhofje is ontstaan op instigatie van de Diaconie van de Evangelisch Lutherse Gemeente en werd daarom ook wel Diaconiehofje genoemd." Lees meer...
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Tek: Herman Misset / SAA
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Maaike de Graaf, Hein Bruning, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Mike Man, Marike Muller, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Hans Olthof, Harry Snijder,
Fotoquiz 4: Zoektocht
Zo snel bent u er niet vanaf deze week. In de lichte categorie van de eerste opgave zag u de foto links. Wij willen iets over de zogezegd dramatische geschiedenis horen. Over het pand met de poortjes: wij kennen een flink aantal verschillende bestemmingen c.q.. eigenaren van de locatie.
Kunt u minstens drie bestemmingen van het pand achter de poortjes noemen?
En daarbij mag u de meest recente bestemming achterwege laten, of liever gezegd: die interesseert ons niet en telt niet mee.
Toen in 1832 door het leggen van de Oosterdoksdam het Oosterdok ontstond werd er meteen een tweede dok binnen dat Oosterdok gecre ëerd: het Marinedok (zie plattegrond hieronder). Op Kattenburg waren aan de kant van dat dok een aantal admiraliteitswerven waar oorlogsschepen en vaartuigen voor de Koninklijke Marine gebouwd werden. Schepen op de hellingen zijn op de foto niet te zien maar wel reeds tewatergelaten schepen die afgebouwd worden. De foto is grofweg gemaakt van het punt waar thans het VOC-schip Amsterdam ligt. Wij hebben niet moeilijk gedaan over welk water nu op de foto staat: het Marinedok of Oosterdok..., letterlijk é én pot nat.
De huisjes achter de werven staan/stonden aan de Grote Kattenburgerstraat. Wij schreven dat we een gedetailleerde foto van die huisjes graag in de Beeldbank zouden zien. Als u die ooit ergens tegenkomt - tekening is ook prima - dan stuurt u die a.u.b. naar ons of de Beeldbank.
Foto en kaart: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Jos Mol, Anthony Kolder, Ria Scharn, Mike Man, Anneke Huijser, Adrie de Koning, Marike Muller, Han Mannaert, Hans Olthof,
Hulp gevraagd... en gekregen
Dit was dus wel degelijk een aquarel van Herman Misset en staat ook in de Beeldbank (klik hier). Kortgeleden was een foto van hetzelfde punt onderwerp in een quizvraag. Dit is brug #30 in de Vijzelstraat over de Herengracht. De huizen op de tekening (Hgr.492-496 en de hele even kant van de Vijzelstraat) zijn allemaal gesloopt voor de verbreding van de Vijzelstraat in een tienjarige campagne vanaf 1917. Het huis links achter de boom is Herengracht 498 en dat staat er nog.
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Hulp kwam van Maaike de Graaf, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Peter Waagen, Paul Graalman, Mike Man, Han Mannaert, Harald Advokaat, Hans van Efferen, Hans Olthof, Jos Mol,
REDACTIONEEL
Het Amsterdam van Herman Misset -7
Eind 19de eeuw besloot Hendricus Josephus Vroom
(1850-1925) tot nieuwbouw voor zijn winkel in manufacturen en kleding. Hij koos daarvoor een aantal huizen aan de Haarlemmerstraat hoek Korte Prinsengracht, zoals die op de tekening links staan. Ze zouden afgebroken worden en vervangen door nieuwbouw. Geen wonder dat Herman Misset eropuit gestuurd werd om de situatie nog even vast te leggen voordat er gesloopt ging worden.
Misset heeft ook nog de voorgevel van Haarlemmerstraat 155 opgenomen. De tekening daarvan kwam in de 'Kist Misset' terecht, waarover volgende keer meer.
Tek: H.J.M. Misset
De sloop heeft George Breitner dan weer voor ons vastgelegd (zie foto's hieronder).
H.J. Vroom was een neef van Willem Vroom (1850-1925), de man die steeds inniger samenwerkte met Anton Dreesmann (1854-1934) tot beiden op 1 mei 1887 hun eerste gemeenschappelijk gedreven winkel openden, Weesperstraat 70.
Hendricus' zoon, ook Hendricus, was getrouwd met een nicht van Anton Dreesmann, Anna Bernardina Maria Dreesmann (1898-1982) en ook zijn zoon Bernardus was getrouwd met een Dreesmann, namelijk Truus. Innige familiebanden van ondernemers in dezelfde branche dus.
Hiermee is de fabel uit de wereld geholpen dat de Vroom van de Haarlemmerstraat degene was waar Anton Dreesmann zijn imperium mee opbouwde.
Foto's: George Breitner / SAA -
Info: amterdamopdekaart.nl
Hotel Meester een hotel naast het Victoriahotel, werd in 1911 slachtoffer van de expansiedrift van haar buurman. Misset werd gevraagd de situatie vast te leggen. De aquarel is gedateerd 1911, het jaar dat de gebouwen werden overgenomen door Victoria. Meester ging verder op Herengracht 124, de voormalige R.K. Ziekenverpleging.
Links de situatie van voor Hotel Meester ging verbouwen, waardoor de situatie van de aquarel van Misset ontstond. De bouwtekeningen voor die verbouwing dateren van 1899.
Hotel Meester
genoot een uitstekende reputatie; behalve het hotel was het ook caf é-restaurant. In de zij-zaal aan de rechterkant van het hotel stonden twee prachtige Wilhelmina biljarttafels. Achter het caf é was een ruime vergaderzaal.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Krantenbericht Nieuws van den Dag van 3 juli 1911. De vermelding van de architect betreft Gerrit van Arkel. De winst voor het Victoriahotel was 60 kamers. Het lijkt er op dat de verbouwing het bestaande Hotel Meester betreft en dat dit veel later pas is afgebroken om plaats te maken voor de huidige aanbouw zoals op de foto hieronder.
Foto: Studio Roeland Koning
De voorganger van Misset, de tekenaar J.M.A Rieke, was in 1889 ook al eens naar deze hoek van de stad gestuurd, toen de plannen van de Duitse architect en zelfbenoemd hotelier Henkenhaf bekend werden. Tegenover het nieuwe Centraal Station bedacht Henkenhaf een luxe-hotel, dat Victoriahotel zou gaan heten. Daarvoor zou een markant pand in de stad moeten sneuvelen en daar was veel over te doen: het 'Huis met het Torentje'. Dat pand was toen al aftands en een schim van 'Het Hooge Huis' wat hier eeuwen stond en dat nog echt een torentje had. Op de tekening links is dat verworden tot een uitzichtpunt.
Tek: J.M.A. Rieke / SAA
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld
Pubquiz, maar dan in een kerk
Maandag 13 maart j.l. verzamelden zich in de Vondelkerk vrijwilligers van het Gilde Amsterdam (stadsgidsen van Mee in Mokum) en Vrienden van Stadsherstel
in de Vondelkerk voor een paar rondjes Amsterdam-quiz. Die werd samengesteld door een werkgroep uit hun midden en via een Powerpoint-presentatie op doek vertoond. Sommige vragen sproten voort uit lezingen die in het afgelopen jaar waren gegeven maar andere vragen waren van algemene aard. Wij maken een kleine keuze uit die laatste categorie en verzoeken u mee te doen. Onder de juryleden de hoofdredacteur van Ons Amsterdam Koen Klein en uw webmaster.
Het zijn multiple choice-vragen. Stuur ons uw keuze...
Dit was vraag nr. 1 in de eerste ronde:
Wat is de oorspronkelijke betekenis van
het woord IJ (YE)?
Let wel!
De deelnemers hadden geen laptop of tablet ter beschikking en de telefoons moesten ook uit.
Geen kans om via internet achter de antwoorden te komen. U kunt uw score dus alleen met hen vergelijken als u de antwoorden uit het hoofd peuterde. We maakten een selectie uit de vragen die niet al te simpel op te zoeken zijn.
Als u dit leuk vindt, doen we er volgende weken nog een paar. Er waren 7 ronden met elk tien vragen. Volgende week de antwoorden op deze eerste vijf vragen.
die mooie Wester... staat alweer in de steigers
Westertoren zwijgt een jaar
Lees de nieuwsbrief 15-03-2023 van de Gemeente Amsterdam. Hierin wordt een carillonconcert aangekondigd op a.s. dinsdag 21-03 om 12:00 uur. Dat zal dan voor de volgende 12 maanden de laatste keer zijn. Het carillon wordt gedemonteerd en de ophanging vernieuwd.
Singel 250 - de Nederlands-Indische Handelsbank onder directie van C.P. van Eeghen. Na 1950 (zelfstandigheid Indonesia) ging de bank verder als Nationale Handelsbank. Het eerste deel van het pand werd in 1909-1910 gebouwd en had toen aan beide zijden een fronton (zie foto rechtsonder). Hiervoor werden de panden Herengracht 242-250 en Raadhuisstraat 9-13 gesloopt (tekening linksonder). In 1927 volgde de uitbreiding zoals op de foto links. De frontons vervielen daarbij. 1963 nam het Gemeentelijk Girokantoor het gebouw over en na de fusie met de PCGD werd het eigendom van de PTT. Hier werd tijdelijk het Hoofdpostkantoor gevestigd toen dat aan de Nieuwezijds verkocht was aan Magnum Plaza. In 2011 sloot het postkantoor en ging het gebouw als kantorenverzameling Singelstaete verder. In 2002 werd het gebouw rijksmonument #518368.
Het gebouw is niet te bezoeken maar de marmeren hal met trap moet lukken. Wij kunnen niet garanderen dat de toestand tijdens fotograferen nog steeds bestaat dan wel gesloopt of gewijzigd is. Er is veel informatie over het pand met een grote hoeveelheid foto's. Bekijk: Amsterdamse Grachtenhuizen (zeer uitgebreide info, ook over de gesloopte huizen) - Amsterdam Monumentenstad - Amsterdamopdekaart - Stadsarchief
YouTube: Geschiedenis van Joods Amsterdam -1
Deze week het eerste deel van een lange documentaire van AT5. O.i. zeer de moeite waard, maar u heeft wel zitvlees nodig. Beide delen duren bijna een uur per stuk.
Deze week honderd jaar geleden
Maandag 19 maart 1923 - In de museumzalen in het Aquariumgebouw van Artis was tot vandaag het Zo ölogisch Laboratorium gevestigd. Dat wordt vandaag aan de Gemeente Amsterdam overgedragen en de zalen zullen opnieuw ingericht worden als uitbreiding voor het Zoölogisch museum. Dat zal pas in 1926 opengaan. Op de gravure de tuinzijde van het museum. Het laboratorium in Artis ontstond door een contract tussen Artis en de Gemeente Universiteit Amsterdam in 1877. In dat jaar werd het Atheneum Illustre verheven tot universiteit.
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Woensdag 21 oktober 1923 - De Courant (kopblad van De Telegraaf) neemt Nieuws van den Dag over. In 1870 was die laatste krant ontstaan: "Een kleine krant met vrijzinnige denkbeelden" volgens de directie. Ook een typisch Amsterdamse krant en na de overname blijft De Courant / Nieuws van den Dag zich op het Amsterdamse publiek richten. De Courant / Nieuws van de Dag verscheen in 1997 nog in een oplage van 53.000 exemplaren in Groot-Amsterdam en Almere. Toch besloot de Holdingmaatschappij De Telegraaf in 1998 tot opheffing.
Op de gravure de drukkerij van Nieuws van den Dag in 1880.
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Woensdag 21 oktober 1923 - Startschot in de Gemeenteraad voor de bouw van Tuindorp Nieuwendam. Het zijn wel de langdurigste en heftigste onderhandelingen geweest maar uiteindelijk worden die toch positief afgesloten. Tuindorp Nieuwendam zal in 1924-1934 worden aangelegd door de Woningdienst van de gemeente Amsterdam (i.s.m. PW), even ten noorden van het oude dorp Nieuwendam en ten oosten van de Nieuwendammerstraat. In Tuindorp Nieuwendam zal de invloed van de tuindorp-gedachte z'n hoogtepunt bereiken. De idealen van Arie Keppler krijgen echter een knauw doordat de huren 'noodgedwongen' zo hoog worden dat de categorie Amsterdammers waarvoor ze bedoeld zijn, ze niet kan betalen.
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
