week 25-2018 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Aschwin Merks. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Ook al lijkt dit op een 19de-eeuwse wijk er buiten, dit is echt binnen de Singelgracht. De vraag is: Waar is dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Vorige week een vette hint, deze week idem, maar ongewild. Bij het zien van deze foto dachten wij maar aan één woord: "ijspret". En laat dat in de Beeldbank nou net het motto van deze foto zijn. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Aschwin Merks, Otto Meyer, Anna Denekamp, Arjen Lobach, Harry Snijder, Jan Six van Hillegom, Kees Huyser, Han Mannaert, Jos Mol, Ris Scharn, Robert Raat, Peter Pijst, Hans Olthof, Mike Man, Adrie de Koning, Anje Belmon, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Fotoquiz: Anneke's keuze |
||||||||||||
Een oude bekende, zouden wij zeggen. Deze gevels kwamen al eens voorbij in deze quiz. Waar is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Joost's keuze |
||||||||||||
Dat 'onherkenbaar veranderd' sloeg niet op de huizen maar op de omgeving. De huizen op de foto staan er namelijk nog precies zo bij. Ze staan alleen niet meer aan de Andrieszkade, zoals deze prentbriefkaart vermeldt, maar in de Spinozastraat. De zijgevel van Spinozastraat 1 (links op de quizfoto) staat aan het Rhijnspoorplein en de brug waar sprake van was, is de Weesperpoort (#263; over de Singelgracht). Het valt op dat de naam van deze brug zo onbekend is dat er meestal omschrijvingen kwamen. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anna Denekamp, Arjen Lobach, Ria Scharn, Peter Pijst, Jos Mol, Mike Man, Adrie de Koning, Anneke Huijser, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. |
||||||||||||
Fotoquiz Waar? Wat? |
||||||||||||
Wij vallen u niet vaak lastig met foto's van molens. Die dingen lijken ook allemaal op elkaar. Wij hebben wel geprobeerd uw interesse te wekken voor deze werkpaarden die in tijden zonder stoommachines het zware werk opknapten. Met hoeveel succes zal deze week blijken. Een hint: dit is een paltrokmolen en die zagen altijd hout. Fotograaf Jacob Olie was gek op deze gevaarten en heeft deze molen meerdere keren vereeuwigd, soms zelfs panorama's vanaf de molen gemaakt. O, ja..., Het zal duidelijk zijn dat dit (net) buiten de Singelgracht is? Welke molen is dit?Tweede vraag is geschrapt!Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Weinig problemen met dit poortje in de Nieuwe Amstelstraat. Maar wat lag er nou precies achter? Het hoorde ooit tot het complex van het Oudezijds Huiszitten Aalmoezeniershuis aan wat nu het Waterlooplein is. Dat bestond uit een statig huis, het Comptoir, met aan de achterzijde een galerij waar de bedeling plaatsvond en verder pakhuizen. Die pakhuizen kregen in de Franse tijd een andere bestemming: het Arsenaal en daar geeft dit poortje toegang tot. Ria Scharn heeft de geschiedenis van dit complex ooit neergepend en dat stukje volgt hieronder. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Het Arsenaal oftewel Oudezijds Huiszittenhuis Al vroeg in de geschiedenis van Amsterdam wordt er steun verleend aan de huiszittende armen. Er werden twee groepen onderscheidden: de 'huiszittende luyden' die in de winter, als handel en scheepvaart stillagen, niets verdienden en 'arme en misserabele personen'. In Amsterdam waren aanvankelijk de kerkmeesters met de armenbedeling belast, maar omstreeks 1375 wordt er melding gemaakt van twee instellingen die zich met deze zorg bezig hielden; namelijk de Oude Zijds en de Nieuwe Zijds Huiszittenmeesteren. Die van de Oude Zijde hadden oorspronkelijk hun opslag in de oude binnenstad, maar in 1610 lieten ze vier pakhuizen bouwen aan de Leprozengracht - tegenwoordig onderdeel van het Waterlooplein - op het door hen aangekochte terrein van het voormalige Leprozenhuis. De pakhuizen waren bedoeld voor de opslag van graan en turf en werden daarom aangeduid als de Stadsturfpakhuizen. Foto: gevel Nieuwe Amstelstraat ±1940 (met poortje)- Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Links: kaart 1647; de pakhuizen staan op de kaart, het Comptoir nog niet. Helemaal links de vestingwerken met een lijnbaan onder de wal. Rechts: kaart 1663; nu is ook het Comptoir afgebeeld. De vestigwerken zijn geslecht en de (Nieuwe) Herengracht gegraven. |
||||||||||||
|
||||||||||||
In 1808 - in de Franse tijd - werden de instellingen van Oude en Nieuwe Zijde samengevoegd onder het bestuur van de regenten van de Huiszittende Stadsarmen die zitting namen in het voormalige Nieuwezijds Huiszittenhuis aan de Prinsengracht. Het complex van de Oude Zijde kwam toen in handen van het Rijk dat er wapenhuis het Arsenaal vestigde. Ook de koninklijke drukkerij was hier gevestigd. In 1946 betrok de Academie van Bouwkunst de panden en is daar tot op heden gevestigd. In 2006 is het hele complex gerenoveerd. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Otto Meyer, Anna Denekamp, Jos Mol, Minne Dijkstra, Ria Scharn, Harry Snijder, Han Mannaert, Robert Raat, Hans Olthof, Adrie de Koning, Mike Man, Anje Belmon, Peter Pijst, Ton Brosse, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Natuurlijk is dit Amsterdam! Deze week maar één hint: dit is een stereofoto. Ja, alsof u dat niet zelf ziet. Waar is dit?Welke brug is dit?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Als je postzegels spaarde - of nog steeds spaart - is dit gesneden koek: de Postzegelmarkt. Rechts - van de Street View afgesneden - de Nieuwezijds Voorburgwal waar de hoofdmoot van het verkeer over raast, voorzover nog toegestaan. Tussen de bomen is nog net het Telegraafgebouw te zien. Dit stukje parallelweg is altijd heerlijk rustig en er staan nog prachtige huizen aan. Deelnemrs weten nog te berichten dat hier Tingel-Tangel, het huidige Betty Asfalt Complex (BAC) gevestigd was en het Stikker-huis (VVD). De gevel in de achtergrond is van een huis in de Wijdesteeg. Foto: Street View |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Otto Meyer, Gerard Beerman, Anneke Huijser, Anna Denekamp, Ria Scharn, Harry Snijder, Robert Raat, Hans Olthof, Adrie de Koning, Mike Man, Jos Mol, Age van der Veer, Dirk Fuite, José Goud, Anje Belmon, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
In de Beeldbank staat deze foto met een keurige omschrijving van wat er te zien is maar zonder de locatie bekend te maken. De koetsen komen allen uit de stal van Herman van Delden, die in de Huidenkoperstraat gevestigd was. Er zijn meer foto's van optochten met koetsen van deze stahouderij in de Beeldbank waarvaan één aan de Amstel. Lees hier meer over deze stalhouderij. Weet u waar deze foto gemaakt kan zijn? Laat het ons weten via deze link |
||||||||||||
Hortus Botanicus -1 |
||||||||||||
In een paar afleveringen willen wij u de geschiedenis van de Hortus vertellen. Vandaag de voorlopers, de medicinale kruidentuinen. U kent ze misschien van bezoekjes aan middeleeuwse kastelen, waarvan het Muiderslot een fraai voorbeeld is in de buurt van Amsterdam. Geen idee of in de tijd van multimedia nog tijd en geld wordt gespendeerd aan het onderhoud van een kruidentuin aldaar, maar hij was er wèl. Afbeelding: kruidentuin klooster O.L.V. ten Bunderen (B) |
||||||||||||
Ook, of liever gezegd: vooral, kloosters onderhielden een kruidentuin voor medicinaal gebruik. Dat waren dan orden die zich met ziekenverpleging bezighielden. Op de foto links de huidige kruidentuin van klooster Ter Apel. |
||||||||||||
Van het Sint Pietersgasthuis is bekend dat de apotheker een Medecynale Cruyt Hoff onderhield, direct naast zijn woonhuis. Op de kaart die Balthasar Florisz van Berckenrode in 1628 van het gasthuis maakte, staat die tuin afgebeeld. Hij heeft twee maal zeven bedden (gemerkt met 51). Van het woonhuis van de apotheker (50) is net nog het dak te zien. Een porticus biedt een mogelijkheid voor klimplanten, het beschermen tegen zon en wind en kan misschien 's winters ook afgedekt worden om kwetsbare of vorstgevoelige planten te beschermen.
|
||||||||||||
Wat er mis is met deze vroege voorbeelden, is het doel waarmee ze zijn aangelegd, namelijk het voorzien in geneeskrachtige kruiden voor de heling van zieken. Een Hortus is veel meer: het is een gelegenheid voor studenten om kennis te maken met die kruiden in 'levende lijve' om in hun latere carrière gewapend te zijn bij de inkoop van 'exotica'. Later werden ze apotheker, medicus of chirurgijn. Er is verschil tussen een Hortus Medicus en Hortus Botanicus. In de eerste maakten studenten kennis met geneeskrachtige kruiden en leerden hoe die toe te passen in medicijnen. De Hortus Botanicus was uitgebreid met uitheemse siergewassen. Het is een latere ontwikkeling die de natuurkunde diende. Deze tuinen konden tevens bezocht worden om te verpozen en te genieten van uitheemse planten. Denk maar aan de Victoria Regia, waarvoor tegen de bloeitijd speciaal advertenties in de dagbladen verschenen. |
||||||||||||
Tot ze de "look 'n feel" van de planten zelf konden ervaren moesten studenten het met dikke boeken met dit soort afbeeldingen (links) doen. U kunt zich voorstellen dat dit weinig bijdroeg aan de kennis van zulke planten. Luxere boeken bevatten ingekleurde afbeeldingen en dan moest de student er maar op vertrouwen dat het (met de hand) inkleuren niet door een volslagen leek was gedaan. Even ter vergelijking: naast de 16de-eeuwse ets van alruin een foto van dezelfde plantensoort. De foto is van het stadium dat de oorspronkelijk rechtop staande bladeren plat op de grond gaan liggen. Ze werd op meerdere wijzen gebruikt, ook niet-medisch. Het had een sterk hallucinerend effect dat in vroege anesthesie als verdovend middel gebruikt werd. Lees meer over alruin.
|
||||||||||||
Leiden was de koploper met sinds 1594 een Hortus Medicus bij de universiteit, onder de bezielende leiding van Carolus Clusius. Veel later kwamen er meer tuinen en dat waren vaak kopieën van de hortus in Leiden. Amsterdam, waar geen universiteit was en zelfs het Atheneum Illustre nog niet bestond, dreigde de boot te missen. Toch was er voor vakmensen veel te winnen met zo'n artsenijtuin in de stad. Ook zonder universiteit moesten mensen opgeleid worden voor en door de medische stand. --wordt vervolgd Foto: Clusius-monument in Leidse hortus; bron: Wikipedia |
||||||||||||
De eerste treinstations -5 (toegift) |
||||||||||||
Foto boven: Stadsarchief A'dam Toen de tweede lezer ons er op wees dat we in onze serie over de eerste treinstations nog een station waren vergeten, hebben we besloten niet eigenwijs te zijn en dat station alsnog toe te voegen: Station Willemspark dat u waarschijnlijk beter kent als het Haarlemmermeerstation of officieel Station Amsterdam Haarlemmermeer (ASH). Er is een heleboel op het vermelden van dit station af te dingen; het is pas gebouwd in 1915 voor een nieuwe lijn Amsterdam-Amstelveen-Aaslmeer-Uithoorn. Het was meteen een definitief stationsgebouw en is nooit vervangen of gesloopt en dat was eigenlijk het uitgangspunt van de serie. Exploitant was de Haarlemmermeerspoorlijnen en in tegenstelling tot wat die naam doet vermoeden omvatte het werkgebied avn die maatschappij een heel eind buiten de Haarlemmermeer. Er is nooit overwogen deze lijn door te trekken tot het CS, dus het bleef altijd een kopstation. Foto: Wikipedia |
||||||||||||
De lijn was ook geen lang leven beschoren. Al voor WO2 leidde de lijn een kwijnend bestaan en de komst van een netwerk van buslijnen in dezelfde regio van Maarse & Kroon bespoedigde het einde van het spoor. In 1936 werd de Haarlemmermeerspoorlijnen opgeheven maar een andere exploitant rekte het leven nog tot 1950. Daarna bleef het spoor intact voor goederentransporten tot 1972. Ook daarna werd het spoor niet opgebroken; in 1975 kwam het in gebruik bij de Electrische Museumtramlijn Amsterdam (EMA). Een deel van het traject diende in de periode 1976-1981 als materiaal-aanvoer bij de aanleg van de Schiphollijn. Foto: Stationsweb |
||||||||||||
Dankzij de ritten van de museumlijn ligt het spoor er vandaag nog steeds en kunt u nostalgische ritjes naar Amstelveen en Bovenkerk maken. Niet met stoomlocomotieven maar met antieke tramstellen uit heel Europa en dankzij het 'normaalspoor' kan dat allemaal over dezelfde rails. Het stationsgebouw heeft een horecafunctie gekregen en wordt als wachtruimte voor de museumlijn gebruikt. Foto: EMA |
||||||||||||
Wanneer u het verwarrend vindt dat op de ene foto een toren op het stationsgebouw staat en op andere niet..., dat is de toren van de tegenover de rotonde staande St. Agneskerk. Afsluitend plaatsen we bijgaand schema van de N.S. met de lijnen zoals die in 1936 Amsterdam aandeden. Het feit dat de lijn naar Amstelveen en Uithoorn daar op voorkomt heeft ons doen besluiten het Haarlemmermeerstation alsnog op te nemen. Kaartje: NS |
||||||||||||
V&A: Keizerrijk |
||||||||||||
Anje Belmon vond een advertentie waarin staat dat Keizerrijk 13 geveild ging worden. Daarin wordt gesteld dat het pand "uitkomt op de Kaatsballengang". Bedoeld wordt de Kaatsbaansteeg, zo genoemd naar de oorsprong van de gang, zoals we vorige week al zagen. De steeg is inmiddels vervallen. |
||||||||||||
Amsterdamse hofjes: Bossche-, Raepen- en Ockershofje |
||||||||||||
|
||||||||||||
door Jos Mol en Adrie de Koning Op twee plaatsen aan de Palmgracht liggen in een kruisvorm twee alleraardigste hofjes. Een derde hofje aan de Kromme Palmstraat is verdwenen. Ligging en oprichters Foto boven: de binnenplaats van beide hofjes Foto links: Toegangspoort Raepenhofje Foto's door de auteurs gemaakt |
||||||||||||
Bijzonderheden |
||||||||||||
Doelstellingen Arent Dirkz. Bossch stichtte in 1648 een hofje voor acht Doopsgezindte oude vrouwen (dit hofje werd ook wel ''de huysjes van Bosch'' genoemd). Als men maar tot de Protestantse gezindte behoorde. Na de restauratie van het Bosschehofje in 1952/1953 woonden er, conform de moderne wooneisen, vier dames in twee beneden en twee bovenwoningen. In 1998 werd de zaak nogmaals gerestaureerd door de huidige eigenaar. Het grondstuk dat ernaast lag (het Raepenhofje) werd op dezelfde dag in 1648 gekocht. Het was bestemd voor vreedzame weduwen zonder kinderen of bejaarde vrijsters. Om de beide geloofsrichtingen uiteen te houden werden de twee hofjes gescheiden door een hoge schutting. Later is de schutting vervangen door een heg. Er was een pikant verschil tussen beide hofjes, het Raepenhof had een heus reglement, terwijl het Bosschehofje dat niet had. Het hofje bestaat nog steeds als stichting, maar het wordt thans particulier bewoond. Voor de dames die er nu verblijven gelden geen restricties meer. Het Ockershofje bestond uit zes huisjes voor gereformeerde oudere vrouwen. Boven de toegangspoort kon men de initialen van de stadstimmerman Adriaen Ockersz. Ockers herkennen. Hij overleed echter rond 1608, dus kan hij het hofje niet zelf gesticht hebben. |
||||||||||||
Toegankelijkheid Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Column: Groepen, ik mijd ze |
||||||||||||
at had ik nog niet eerder gezien, die vele langssjokkende mensen die iets met voetballen hadden en blij of verdrietig waren over een of andere wedstrijd die onlangs in de pers aangekondigd stond. Ik bemoeide me nooit met die dingen, maar soms zie je al een begin van elkaar aansteken tot provocatie en geweld, dat heb je als je in een groep loopt, mééloopt dus. Je wil erbij horen! Je hebt een biertje of een drankje op, of een kratje ….je hebt een blikje in je hand,..dán gaan dingen fout! |
Grote vernielingen, en het ging maar door! De meute was niet te stoppen! Dat ze moesten stoppen met het vernielen van zaken die ze nabij hun eigen huis ook niet zouden gedogen! Dat er mensen, bejaarden,…een steen of glasscherf tegen zich konden krijgen met noodlottige gevolgen. Ik schreeuwde met mijn trompetstem dat het een lieve lust was, maar het leek niet echt veel effect te hebben. Sommigen rukten op in mijn richting, anderen hielden deze weer wat in bedwang, en weer anderen werden enthousiaster om nog meer stenen te verzamelen en te werpen. Het leek heel even ietsjes rustiger te worden, maar het hield niet over! Wie zichzelf herkent in bovenstaande, dat hij reagere. Misschien een spijtoptant?
|
|||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Woensdag 26 juni 1918 - Als een der laatste grote steden in het land krijgt Amsterdam een afdeling van 'De Nederlandsche Roode Ster'. De eerste initiatieven stammen al van 1916; de vereniging trekt zich het lot van oorlogspaarden aan en wil daadwerkelijke steun verlenen bij het verzorgen en helen van zieke en gewonde oorlogspaarden. De vereniging leidt verzorgers op en sponsort dierenartsen die ter plaatse willen helpen. Vooral het gebrek aan voedsel en krachtvoer is nijpend en ook daar is de vereniging met raad en daad behulpzaam. De activiteiten vinden parallel plaats aan die van de Maatschappij tot Bescherming van Dieren. De Nederlandsche Roode Ster zal daar op den duur toch volledig in opgaan. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | wk07 | wk08 | |
wk09 | wk10 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | wk19 | wk20 | wk21 | |
wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | wk31 | wk32 | wk33 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |