De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Arjen Lobach. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. Hij dacht dat u hierbij een hint nodig zou hebben, maar volgens ons zijn er genoeg aanwijzingen in de foto. We zullen zien...
Oh, ja, de fotograaf is niet Jacob Olie.

Waar is dit?

Hoe heet de uitmondende gracht?

Oplossingen via deze link

De verleiding is groot dat u, zodra u de situatie herkent, meteen de oplossing 'even' stuurt. In die haast vergeet men vaak alle begeleidende tekst te lezen en te missen wat er allemaal gevraagd wordt. In principe is het zo dat bij elk vraagteken binnen rode tekst een antwoord hoort.
Wij hebben een paar maanden clementie getoond en niet moeilijk gedaan, maar dat heeft nu zijn einde bereikt. Bij de foto hieronder bijvoorbeeld wilden wij behalve Herengracht óók Wijde Heisteeg horen. Omdat bij de betreffende foto in de Beeldbank het 'Wijde' mankeerde deden wij daar weer niet moeilijk over.

Een hoekpand aan een gracht met het nummer 569? Dat moet een hoofdgracht zijn, dus dat zou snel te vinden moeten zijn. Alleen zoek je je een ongeluk want dat huisnummer bestaat op geen enkele hoek aan een hoofdgracht! Het is weer zo'n bijzondere 3 die er gauw als een 5 uitziet. Het hoekpand 369 vinden we op de Herengracht op de hoek van de Wijde Heisteeg (en niet de Heisteeg zoals in de Beeldbank staat).

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Adrie de Kon ing, Kees Huyser, Otto Meyer, Jos Mol, Robert Raat, Mike Man, Kees Valentijn, Aschwin Merks, Hans van Efferen,

Dat waren nog eens tijden! Deze vleeshouwer had heel wat personeel aan het werk en ook heel wat loopjongens en wagens langs de weg om te bezorgen. We kunnen ons niet voorstellen dat ze allemaal in die winkel werkten; er zal wel ergens een slachthuis in de buurt geweest zijn.
Wij moeten bij voorbaat zeggen dat deze foto niet binnen de Singelgracht is genomen.

Welke straat en zijstraat zijn dit?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit vond men een lastige opgave, dit renaissancepandje in de trant van Hendrick de Keyser. Het staat op de Herengracht 203 en wordt ook wel het Koopmanshuis genoemd. Het werd in 1618 gebouwd voor de uit Straatburg afkomstige wijnkoper Wolfert Webber. Hij bleef hier tot 1643 wonen, waarna het pand in vlot tempo steeds in andere handen overging en verschillende bestemmingen kreeg. Ergens in dit traject werd de waarschijnlijk bouwvallige geveltop vereenvoudigd, zoals op de foto hieronder te zien is. Vanaf 1842 woonden en werkten hier verschillende leden van de familie Lublink waarvan de laatste telg het in 1892 legateerde aan de Evangelisch-Lutherse Gemeente. Die verhuurde het tot 1918 waarna het in bezit kwam van Victor van de Reis die in cosmetica handelde. Hij liet tussen 1918 en 1929 de gevel restaureren en de top reconstrueren. De zaak van deze Victor werd na zijn dood voortgezet door zijn weduwe en ging na verloop van tijd op in Revlon N.V., een der bekendere - nog steeds bestaande - cosmeticamerken. In 1973 verliet Revlon het pand en kwam dat in handen van de buren van 201: Van Lanschot-Vermeer & Co.
Op dit moment wordt er uitsluitend gewoond. De laatst bekende vraagprijs voor het gehele pand (12 kamers waarvan 5 slaapkamer) bedroeg eind 2014 €3.250.000,-

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Het pand werd in 1920 gerestaureerd en kreeg daarbij een reconstructie van zijn oude geveltop terug. Men wist dankzij het Grachtenboek van Caspar Philips (onder) ongeveer hoe die eruit gezien had.

Afbeeldingen: AmsterdamseGrachtenhuizen.nl

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Otto Meyer, Ria Scharn, Mike Man, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans Olthof,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Vèr buiten Amsterdam maar o zo Amsterdams. Wat gebeurt hier en waar is dit?

Waar is dit?

Waaraan wordt hier gewerkt?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Collectie DvdK

Deze foto stamt uit 1927 en niet 1926 zoals in de Beeldbank staat. Dit is de Utrechtsestraat, gezien in de richting van het Rembrandtplein. In het verschiet de Bakkersstraat met rechts daarvan het Gouden Hoofd.
Dat jaartal 1927 weet Maaike de Graaf zeker; in 1926 werd er gesloopt en de bouw volgde in 1927-'32. Achter de schutting zou de Amsterdamsche Bank verrijzen, de bank die later tot AMRO en ABN-AMRO zou fuseren.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Deze bouw betekende het einde van de Kippenhoek, het kleine pleintje dat was ontstaan door de meer naar achteren gebouwde huizen op de hoek van de Amstelstraat.
Wij hebben eerder een PDF gewijd aan de historische oorzaken van de zeer onregelmatig gevormde Botermarkt met al zijn aansluitende pleinen en pleintjes.
Klik de omslag om te lezen

Op de Herengracht sneuvelden panden 589-595.

Van luchtfoto's is af te lezen dat na voltooiing van de bank de Utrechtsestraat ter plaatse breder geworden was en tevens was er voor de voetgangers een passage over de volle lengte in de Utrechtsestraat in het gebouw opgenomen. Hans Olthof weet nog te vertellen dat daar in 1970 vitrines in kwamen.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Otto Meyer, Jos Mol, Nico Prinse, Erwin Meijers, Adrie de Ko ning, Ria Scharn, Kees Valentijn, Kees Huyser, Anneke Huijser, Cor van Duinen, Harry Snijder, Hans Goedhart, Mike Man, Peter Pijst, Carol de Vries, Hans van Noort, Dick van der Kroon, Robert Raat, Maaike de Graaf, Aschwin Merks, Hans Van Efferen,

Deze foto werd een hele tijd geleden gemaakt. Wij denken niet dat er nog iets van deze gebouwen overeind staat. U concentreet zich op de vaarwateren. Wat is de naam van dat rechts en dat van het water dat onder de brug door hier op uitkomt.

Welke vaarwateren komen hier samen? (twee namen)

Uw oplossing graag via deze link

Foto: collectie DvdK

Magazijn Jan Pieterszoon Coen, een naam die volgens sommigen niet meer kan, stond op de Prinsengracht 128, dat wil zeggen: het manufacturen-magazijn is weg maar het pand staat er nog steeds. Buurman op nr.126 is café De Prins met zijn fraaie Lodewijk XV-geveltop. Dit heet nog steeds een verhoogde lijstgevel maar is meer dan uitbundig. Prinsengracht 126 is een rijksmonument. De straat die links op de gracht uitkomt is de Nieuwe Leliestraat.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Adrie de Koning, Jos Mol, Otto Meyer, Anneke Huijser, Kees Huyser, Ria Scharn, Cor van Duinen, Harry Snijder, Ruud Fontijn, Aschwin Merks, Carol de Vries, Robert Raat, Maaike de Graaf, Mike Man, Hans van Efferen,

Zelfde verhaal als vorige week, met het verschil dat dit niet een foto uit de Beeldbank is maar uit een particuliere collectie. Weer een enkele wipbrug maar deze keer staan de huizen aan de overkant in een bocht. Is dit in Amsterdam en zo ja, waar?

Waar is dit?

Laat het ons weten via deze link

Arjen Lobach is uitgebreid gaan zoeken naar het huisnummer van het lage witte huisje aan alle mogelijke straatnamen aan water. Hij kwam tot de slotsom dat dit hoogstwaarschijnlijk niet in Amsterdam is. Hij gaat de foto nu aan zoekplaatjes.nl voorleggen. Misschien dat we later hier nog op terug komen.

Bruikbare suggesties kwamen er niet.

De spoorventer -Jos Mol
Ik zie in gedachten nog op het Centraal Station in Amsterdam spoorventers rondlopen bij de treinen. Dat waren mensen die er piekfijn uitzagen en de passagiers van de treinen op het station, tegen betaling, eten en drinken aanboden.

Het was een goede business
Er liepen altijd een paar spoorventers bij de treinen rond, klandizie zoekend voor hun waren. Ze verkochten aan de treinreizigers op de perrons voornamelijk etenswaren. Dat liep uiteen van broodjes met beleg, koek en snoep, frisdranken, koffie en thee en wat dies meer zij. Er was natuurlijk ook een winkeltje op het perron, waar de voorraad kon worden bijgevuld en waar 's-avonds kon worden afgerekend met de 'Boss'. Op de stations is een klok aanwezig die precies aangeeft hoe laat een trein vertrekt, bijvoorbeeld om exact 15 uur 45 minuten. Er waren van die gewiekste jongens, die bestelden om 15 uur 44, dus een minuut voor afreis, een hele lading etenswaren. De venter was zo druk, met het overhandigen van de bestellingen, dat de trein zich in beweging zette en hij naar zijn geld kon fluiten! Door schade en schande wijs geworden rekende de venter éérst de bestelling af en leverde vervolgens de waren bij de passagier.

Foto: Dubbelpakhuis Schottenburgh Krom Boomssloot, pre-stedelijk pakhuis aan de nieuwe rooilijn aangepast; bron: Stadsarchief Amsterdam (SAA)

Een stad als Amsterdam, met ooit duizenden pakhuizen, wekt de indruk dat er altijd al pakhuizen geweest zijn. Niets is minder waar. Het pakhuis ontstond pas gedurende de 16de eeuw, uit noodzaak door veranderende omstandigheden. De ingrijpendste verandering was het ongeschikt raken van het agrarische Noord-Holland voor landbouw en de noodgedwongen overschakeling op veeteelt. Graan moest nu ingevoerd worden en dat was het begin van de Oosterse handel. Rond 1540 is voor het eerst sprake van een graanpakhuis in Amsterdam.
In een eerder artikel kwamen we de Schottenburgh aan de Krom Boomssloot tegen. Dat geldt voorlopig als oudste pakhuis in de stad en stond er al voordat de Lastage binnen de stad gesloten werd.

Lees nog eens wat we eerder over de Schottenburgh vertelden.

Foto: Koopmanshuis Oudezijds Achterburgwal 46a, ontwerp Hendrick de Keyser (SAA)

Pakhuizen waren alleen nodig voor seizoenproducten, zoals graan. Het eerste product dat in Amsterdam van ver over zee ingevoerd werd, het Hamburgse bier, kwam het hele jaar binnen en werd via de binnenwateren direct doorgevoerd. Aan de Bierkade (Oudezijds Voorburgwal) stonden waarschijnlijk wel wat huizen met opslagcapaciteit maar het was ook heel gebruikelijk dat de vaten op de kade opgetast stonden. Ook voor hout, een tweede product van de Oosterse handel, waren geen pakhuizen nodig. Ook hout werd op de kaden opgestapeld in speciale houttuinen aan de waterkant (onder; Texelschekade op profiel door Pieter v.d. Keere ±1614; SAA).

Foto: Pakhuizen achter de Warmoesstraat ter hoogte Guldenhandsteeg (SAA)

De meeste pakhuizen waren in de 15de en 16de eeuw combinaties van woon- en pakhuis. Onder woonde de koopman en op de zolders – alle verdiepingen voor opslag heetten ‘zolder’ - werd zijn handelswaar opgeslagen. Transport van de goederen gebeurde door buitenwaarts hijsen tot de zolderluiken, waar de vracht naar binnen getrokken werden. Echte pakhuizen, waarvan elke bouwlaag een pakzolder was, werden bijvoorbeeld achter de woonhuizen in de Warmoesstraat aan het water van het Damrak gebouwd en in de buiten de stad gelegen Lastage.

Foto: Pakhuizen Prinseneiland (SAA)

De val van Antwerpen (1585) betekende de omslag in de Amsterdamse economie. De vlucht van veel Antwerpse handelsfamilies en de effectieve blokkade van de Antwerpse haven door de Zeeuwen maakten dat vooral Amsterdam de overslaghaven werd die Antwerpen voorheen was. Eind 16de, begin 17de eeuw werden massaal pakhuizen gebouwd zoals we die nu nog in de stad vinden. Het succes van de Compagnieën op Oost- en West-Indië vroegen om gespecialiseerde opslagcapaciteit en lieten de pakhuisbouw exploderen. Dat leidde tot afzonderlijke eilanden met nagenoeg alleen pakhuizen (Prinsen- en Realeneiland en Oostenburg).

Foto: Groenlandse pakhuizen (SAA)

Door die verschillende handel ontstonden speciale pakhuizen voor slechts één product(groep). In het verleden wijden we al eens uit over de Groenlandse pakhuizen aan de Prinsengracht waarin alleen walvistraan opgeslagen werd. Lees nog eens dat hoofdstuk. De import van rietsuiker deed een ander soort pakhuis ontstaan, waar het product in het pakhuis meteen verwerkt (geraffineerd) werd tot suiker. Zulke pakhuizen werden eerder ‘magazijnen’ genoemd, voor de combinatie opslag en verwerken onder één dak. Ook het omvangrijke pakhuisareaal van de VOC op Oostenburg kende diverse magazijnen. In de 19de eeuw kwam een bijzonder soort pakhuizen in gebruik: de koel/vrieshuizen en de graansilo's.

Eén ding hebben bijna alle soorten pakhuizen gemeen; de stahoogte op de pakzolders was minimaal. De behoefte aan vierkante meters vloer was groter dan de stapelhoogte. Dat is iets waar alle tot woningen omgebouwde pakhuizen mee te maken kregen. Vaak vond de architect of aannemer die moest verbouwen de oplossing in het verwijderen van de enorm zwaar uitgevoerde draagvloeren en die te vervangen door bescheidener balken en vloeren.

Over de mooie Wallen zwervend, zag ik vroeger vaak leuke en opmerkelijke dingen gebeuren. Er heerste ook een gezellig soort gezelligheid en er was op zich ook een veilig gevoel. Er waren nog geen grote neonreclames, peep- en bananenshows en luidruchtige toeristenmassa’s. Er zaten tal van gewone bedrijfjes en Majoor Bosshardt liep de mevrouwen langs om ze in de gaten te houden en zorg en soep te bieden. Natuurlijk was er af en toe een knokpartij met wat zelfbenoemde souteneurs en werd er af en toe een nietbetalende klant door de hostess  in zijn blote kont naar buiten getrapt, maar toch….er waarde ook romantiek. Toen ik een op-zoek-naar-romantiek-en-erotiek zijnde tiener was, maakte ik dit gedicht:

Te Amsterdam
Te Amsterdam
Daar zitten zes bloedmooie meiden
Met d’r neus op de ruit
Met een blos op de kuit
Daar zitten ze lachend
Al tijden
En elleke keer
Als ik passeer
Dan zie ik hun gekoketteer
Om de macho’s en mij te verleiden

Te Amsterdam
Te Amsterdam
Daar lachen zes hoogblonde vrouwen
Hoog en trots op hun kruk
Met een beetje geluk
Dan zie je hun bloedrooie klauwen
En elleke keer
Als ik passeer
Dan zie ik ze dealen
Met een ‘keurige’ heer
Die met ze wil stappen of trouwen

Te Amsterdam
Te Amsterdam
Daar loensen zes craquelé wijven
Als ’t manvolk ’t verdomt
Er geen een binnenkomt
Dan hoor je ze schelden en kijven
En elleke keer
Als ik passeer
‘Die Stube’ ist schon wieder leer
En toch is het al tegen vijven

NB: Het hierboven beschrevene betekent niet dat ik voor het instandhouden van foute prostitutie en vrouwenuitbuiting ben. De geschiedenis van de Nederlandse c.q. Amsterdamse prostitutie door de eeuwen heen, die je op Wikipedia aantreft is op zich boeiend en schetst prima hoe de oude tijden in elkaar staken.

Maandag 4 februari 1918 - De door het plaatselijke Arbeids Secretariaat uitgeschreven staking verzandt omdat geen enkele andere organisatie hen steunt. De staking wordt ook door de Marechaussee hardhandig onderdrukt. De meerderheid van de bevolking is wel ontevreden maar vindt de anarchistische acties veel te ver gaan. Ook de op diezelfde dag georganiseerde protestvergadering van het Revolutionaire Socialistisch Comité doet geen goed aan de faam van extreem links, nadat er na afloop ernstige rellen en ongeregeldheden volgen. Men is 't wel zat, maar ziet de oplossing niet in geweld. Wat in Rusland gebeurde wilde men in Nederland niet herhalen.
Alle extreme uitingen hebben ook een averechts effect. In 1918 wordt ook de Centrale Inlichtingendienst gevormd, de voorloper van de BVD, wat nu de AIVD is. Die houdt zich in het begin vooral bezig met het volgen (en dwarsbomen) van uitingen van sympathie voor het internationale communisme.

Op de poster een oproep zich vrijwillig te melden voor de Volksweerbaarheid

Zaterdag 9 februari 1918 - Architectura et Amicitiae laat het eerste nummer van een nieuw tijdschrift verschijnen: Wendingen. Hoofdredacteur is architect H. Th. Wijdeveld. De omslagen zijn steeds ontworpen door kunstenaars, de eerste door Mathieu Lauweriks. De architectuurstroming Amsterdamse School zou opvallend vaak het onderwerp zijn. De uitgave werd in 1932 gestaakt.

Afbeelding: de omsalg van het eerste nummer van wendingen

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave