De snelste met het goede antwoord op de vraag van vorige week was Arjen Lobach. De opgave voor deze week komt dan ook van hem. De vraag is:

Welke straat is dit?

Oplossingen via deze link

Ooit van de Oude Nieuwstraat gehoord? Dat is het verlengde van de Teerketelsteeg vanaf de Korte Korsjespoortsteeg tot de Lijnbaanssteeg. In een eerder aangehaalde hypothese zijn beide stegen gedempte restanten van een stelsel braken. Lees meer.

De foto geeft het beeld in de richting van de Ronde Lutherse kerk, waarvan het dak in de verte vaag te zien is. De fotograaf staat op een verdieping van een huis in de Lijnbaanssteeg.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Harry Snijder, Robert Raat, Kees Valentijn, Age van der Veer, Mike Man,

Veel verdwijnt in de stad, maar niet dit hoekpand. Weet u waar het staat? Eén hint: het muurtje links is een aanbouw van een groot buurpand en dat staat er ook nog steeds. Op de muur om de hoek staat een veelbesproken muurschildering: 'Leef'.

Welke instelling bouwde dit pand?

Waar is het pand te vinden?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit is de Plantage Muidergracht, gezien vanaf de Jules Schelvisbrug (#264; tot 2016 Artisbrug geheten). De bebouwing die rechts te zien is, staat er nog steeds. Het markante (nu niet meer) witte pand met boogramen is nr. 155.

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Robert Raat, Mike Man, Kees Valentijn, Hans van Efferen, Jos Mol,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

We hebben opnieuw de clou in deze foto moeten blurren, om het geen weggevertje te maken. Het pand bestaat niet meer. Weet u toch wat het is?

In welke straat stond dit gebouw?

Wat was er in gevestigd?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

In 1904-'05 bouwde Gerrit van Arkel (met medewerking van Herman Baanders) dit kolossale kantoorpand voor de Eerste Hollandsche Levensverzekerings Bank (EHLB). Het staat op de Keizersgracht, hoek Leliegracht. Van Arkel ontwierp een massaal art-nouveaupand van zeven lagen dat veel kritiek te verduren kreeg. Nog in 1963 werd het 'een architectonisch misbaksel met opdringerige kleuren en tegeltableau' genoemd. Vandaag wordt de Art-Nouveau meer gewaardeerd dan een halve eeuw geleden en zo ook dit gebouw Astoria. In 1968-'69 is het pand door C. Wegener Sleeswijk aan weerszijden uitgebreid zodat bij de hoge blinde zijmuren een geleidelijke overgang naar de lagere grachtenhuizen werd gecreëerd. Het gebouw heeft jaren als hoofdzetel van Greenpeace gefungeerd.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Op bovenstaande foto is te zien welke drie panden aan de Keizersgracht voor het EHLB-kantoor afgebroken werden. Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Maarten Helle, Carol de Vries, Anneke Hyuijser, Gerard Beerman, Kees Huyser, Jos Mol, Ria Scharn, Adrie de Koning, Hans Goedhart, Pieter Klein, Hans van Efferen, Cor van Duinen, Harry Snijder, Mike Man, Robert Raat, Han Mannaert, Maaike de Graaf, Hans Olthof, Otto Meyer, Age van der Veer, Nico Prinse,

Zodra u ontdekt welke straat dit is, gelooft u niet dat zoiets ook nog mogelijk is. Een dan te bedenken dat dit ook toen een der drukste straten van de stad was. Veel van wat op deze foto voorkomt is gesloopt en vervangen. De alles-verpestende hint op de foto hebben we eraf geknipt. Blijft over de tramrails en de twee stegen vlak op elkaar. Het straatnaambordje van de steeg hebben we voor de zekerheid geblurrd.

Waar is dit?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam; fotograaf hoort u volgende week

De foto hierboven werd gemaakt rond 1905, met een tramstel van de EMS op de Wiegbrug vóór de De Clercqstraat en óver de Kostverlorenvaart. De EMS was een particuliere maatschappij die een tramverbinding ging onderhouden tussen het Spui (later Spuistraat) en Zandvoort. Degene die de foto inkleurde wist precies dat de eerste generaties van deze trams groen waren, wat ze de bijnaam "kikker" bezorgde.
Voor de enkeling die dacht met tramlijn 13 te maken te hebben..., kijk eens naar de tramrails, hoe smal (smalspoor 100cm) ze zijn en hoever ze uit elkaar liggen. Lijn 13 (met normaalspoor 143cm) ging hier pas eind 1927 rijden.

Hierboven nog een latere foto van hetzelfde punt. De De Clercqstraat is dan al meer bebouwd, met uitzondering van het laatste deel aan de noordkant van de straat. Hier houdt de gipsfabriek "stand", zeer tot ongenoegen van de stad. De N.V. Hollandsche Gipsfabriek verklaarde zich in 1921 bereid haar terreinen aan de gemeente te verkopen voor een bedrag van ongeveer één miljoen gulden. Dat bedrag was de gemeente veel te hoog en van verdere onderhandelingen werd afgezien. Het duurde nog tot 1927 voordat er tenslotte een koopovereenkomst werd afgesloten voor een bedrag van ƒ 175.000,- met als extra beding dat de Gipsfabriek de terreinen nog twee jaar zou blijven huren tegen ƒ 1,- per jaar. Een groot stuk van de grond was nodig voor de verbreding van de Kostverlorenvaart, waarin het terrein van de gipsfabriek zeer hinderlijk naar voren sprong. Grond die dus niet in erfpacht gegeven kon worden. Voor de gemeente betekende dit dat ze een verlies moesten accepteren van ongeveer ƒ 100.000.-, maar in het belang van de welstand en de scheepvaart besloot men dit offer te brengen.

Veel meer over de kikker leest u in de PDF over de Haarlemse Tram.

Klik de omslag om te lezen.

Goede oplossingen kwamen van Gerard Beerman, Kees Huyser, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Philip Schmit, Ria Scharn, Harry Snijder, Robert Raat, Mike Man, Ruud Fontijn, Kees Valentijn, Hans Olthof, Hans van Efferen, Cor Fijma, Jos Mol,

In de Beeldbank van het Stadsarchief zijn een aantal foto's opgenomen van onbekende locaties. Ze hebben allemaal de omschrijving 'Kaartsysteem Merkelbach: Lutkie & Smit (Nieuwendijk 188-190)'. Dat adres heeft niets met de locatie van de foto's te maken. Dat betreft de panden die we beter als de achterkant (etalages) van C&A kennen. Blijft de vraag aan u, of u weet of en zo ja waar dit in Amsterdam is.

Laat het ons weten via deze link

Ton's vrienden stonden op de Kees de Jongenbrug (#123) in de Prinsengracht over de Bloemgracht. Het huis links op de foto is het hoekhuis Prinsengracht 154. De naam van de brug staat net links buiten beeld op de leuning. De brug is een trekpleister voor toeristen; tegenover dit punt staat de Westerkerk en het Anne Frank-huis. Altijd goed voor een plaatje.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Kees Huyser, Han Mannaert, Robert Raat, Ria Scharn, Arjen Lobach,

Het Wyers-complex

Zoekend in de Beeldbank stuit ik soms op afbeeldingen van gebouwen die ik niet ken en het duurt dan even voor ik ze kan plaatsen. Soms moet ik zelfs lang zoeken voor ik duidelijk heb waar dat gebouw precies stond. Deze afbeelding bijvoorbeeld: een fraai gebouw met de begeleidende tekst: ‘Nieuwezijds Voorburgwal 3–11.  De oude toestand van de panden voor de restauratie.’  Vreemd, denk je dan. Gerestaureerd? Zouden die er dan nog moeten staan? Na wat gespit wordt het mij duidelijk dat we hier naar de locatie kijken waar de firma Wyers haar hoofdkantoor had.

Op de plek waar tegenwoordig het Crowne Plaza Hotel, met haar fantasieloze gevels, de kop van de Nieuwezijds Voorburgwal domineert, stonden generaties lang de panden van Wyers, groothandel in textiel. De gevelrij strekte zich uit over een lengte van wel 100 meter, vanaf de hoek met de Nieuwendijk tot voorbij de Nieuwezijds Armsteeg. Ook een reeks panden op de Nieuwendijk hoorde erbij, zodat het complex de vorm van een driehoek had en een totaal vloeroppervlak van ruim 16.000 vierkante meter, meer dan drie voetbalvelden groot.

De firma Wyers begon in 1797 in Dordrecht als een winkel in wollen, linnen en katoenen manufacturen en had veel schippers als klant. Baai, beddentijk, biljartlaken, kaasdoek, molton, saai en vlaggendoek behoorden tot het assortiment. De firma opende in 1880 ook een zaak in Amsterdam, aanvankelijk in een aantal pakhuizen aan de nabijgelegen Droogbak. Begin 20ste eeuw verhuisden de magazijnen naar de Nieuwezijds Voorburgwal, vermoedelijk dus naar de panden van de foto. Het hoofdkantoor verhuisde naar Amsterdam en werd in 1919 gehuisvest in een ontwerp van architect J.A. van Straaten jr., die eerder De Bijenkorf ontwierp. Vermoedelijk ging het hier slechts om een  nieuwe gevel, de genoemde restauratie dus.  Rechts ervan werd een rij pakhuizen werd gesloopt om plaats te maken voor de bouw van een strakke gevelwand. De panden op nummer 3 en 5, vanwege hun formaat het Lagerhuis en het Hogerhuis genoemd, bleven gelukkig behouden. Tegenwoordig staan ze wat onwennig tussen de lelijke blokkendozen van het Crowne Plaza Hotel ingeklemd.

In 1940 kocht Wyers van de gemeente de aangrenzende Brouwerssteeg en bouwde die vervolgens vol. Gedurende de jaren zeventig nam de verkeersdrukte op de Nieuwezijds hand over hand toe en rezen de grondprijzen dermate de pan uit dat de ene na de andere firma vertrok; zo ook Wyers in 1979.
Na bijna 100 jaar aan de Nieuwezijds te hebben geopereerd, verhuisde de firma naar een industrieterrein in Diemen.

Na het vertrek volgden jaren van plannen maken voor nieuwbouw. In het najaar van 1981 werden de panden gekraakt en het duurde tot 14 februari 1984 voor er, in opdracht van burgemeester Ed van Thijn, ontruiming plaatsvond. Toen de Mobiele Eenheid vertrokken was, kwamen de slopers en verdween de naam Wyers definitief van de Nieuwezijds Voorburgwal. Zonde of zegen? Het verdwijnen van de fraaie gevels was zeker zonde, maar nog veel erger was de bouw van het Crowne Plaza Hotel. Doodzonde!

rovoachtige Paradijsvogels of Markante Mokumers, we hebben ze natuurlijk heel erg nodig! Hoop ik. Negentotvijfkantoormannetjes hebben we al genoeg. Markante Mokumers waren natuurlijk: Rembrandt van Rijn, Ramses Shaffy, Bet van Beeren, Hadjememaar, tante Leen, Sigurd Cochius, Kikie de Bruggentrekker, Johnny Jordaan, Willy Alberti en vele anderen. Allemaal waren ze stuk voor stuk belangrijk en zetten ze Amsterdam op de kaart. Binnenkort kom ik op een aantal van deze oersubhelden terug. Vandaag een voorproefje. Toen ik als jochie weer eens door mijn mooie Mokum drentelde - ja het klopt, ik zwierf altijd rond het Waterlooplein zoals ik al beschreef in mijn vorige stukjes  - werd ik bevangen door grote nieuwsgierigheid bij het zien van het naast de Blauwbrug aangemeerde biodynamische flotille van ons aller barrevoets door het leven gaande zelfbenoemde kunstenaar Walter C. Glück, ook wel Victor IV of Bulgar Finn genaamd. Ik bewonderde zijn vlaggenschip, de negentiende-eeuwse Berendina Fennegina, met de daar tegenaangeplakte samenklontering van pallets en planken waarop vrolijk wilde planten en kruiden groeiden en kippen rondrenden. Hoe kon de eigenaar van dit onaardse bouwsel worden gedoogd door de pennenlikkers van het Stadhuis? Een soort intramuraal Ruigoord avant la lettre. Hmmm….zag ik dat nu goed? Een ruige man met een weerbarstige haardos, trok zijn bovenbroek uit en gleed ondanks de kou soepel in de Amstel om wat te punniken en te frunniken aan de boorden van zijn waterkasteel.

Het kwam heel professioneel over allemaal. Soms verdween hij eventjes compleet onder de waterspiegel en kwam hij na meer dan een minuut (!) pas weer op zijn allerrustigst boven. Op een van de dekken was een vrouw de kippetjes aan het voeren. De man riep iets in haar richting en even later reikte ze hem een grauwgroen en licht vergaan badlaken aan, waarmee hij zijn hoofd afdroogde. Hij deed zijn bovenbroek aan en klom met een houten krat de kademuur op en bevestigde de krat op zijn ruim van kunstbloemen versierde antieke herenfiets. Even later peddelde hij met een flink vaartje en met blote voeten de kant van het Waterlooplein op.

Toen ik navraag deed, bleek dat het hier ging om de New Yorker Glück die zich in 1961 in Love City had gevestigd en inmiddels algemeen geaccepteerd werd door het Plaatselijke Provotariaat. Hij duikelde wrakhout op en penseelde daar zijn kunstwerken op. Hij had wel iets van Anton Heyboer. Ik had altijd wel een zwak voor dit soort eigenzinnige lieden, die originele en kleurrijke acties ondernamen, geen mens in de weg liepen en waratje ook nog hun eigen broek ophielden door zuinig te leven en veel te recyclen. Walter kon zwemmen als een rat, maar in juni 1986 bleef de onfortuinlijke 57-jarige haken aan een staketsel en verdronk. Op 3 juli kreeg hij een voorbeeldige uitvaart met vele volgbootjes op de Amstel.

Bij de foto's (v.b.n.b. en v.l.n.r.):

* De Glückresidentie

* Walter met fiets en deze keer schoenen aan

* Kunst van Walter

* Onderhoud aan het Glück-eiland

* De uitvaart met Amerikaanse vlag op de kist

Zie ook de lange YouTube-film over Victor IV

Woensdag 16 januari 1918 - Een hevige sneeuwstorm raast over de stad.

Het verbod op de verlichting van etalages wordt opgeheven.

Foto: Bernard Eilers; bron: SAA

Donderdag 17 januari 1918 - Viering van het 25-jarig toneeljubileum van Jan Musch (1875-1960). Jan Musch debuteerde in 1891 bij Kreukniet en Poolman in de Salon des Variétés, werkte enige jaren bij reizende gezelschappen en trad in 1889 toe tot de Nederlandse Toneel Vereniging. Hij bleef er tot 1908, speelde een jaar bij Kimmel en Chrispijn in Nederlands-Indië en kwam in 1909 bij Willem Royaards. Hij werkte onder Verkade en Heijermans en richtte in 1919 met Adriaan van der Horst, Het Schouwtooneel op.

Jan Musch in De Vrek, 1936/7. Foto: Vereenigde Fotobureaux.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave