De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Anna Denekamp. De nieuwe opgave is in overleg tot stand gekomen. Hier is ernstig ingegrepen in een foto van een der pioniers van de stadsfotografie. Het is zelfs de vraag of dat zomaar mag, zo'n brutale ingreep. De vragen zijn:

Waar is dit?

Wat heeft de redactie zo brutaal weggepoetst?

Oplossingen via deze link

Foto (fragment): Stadsarchief Amsterdam

Anneke Huijser stuurde u vorige week naar de Recht Boomssloot. In 1932 fotografeerde een onbekende fotograaf de renovatie van huisnummer 89. Aan de waterkant wordt een stuk boomstam in vorm gezaagd om in de bouw toe te passen. Zelfs in 1932 was dat tamelijk ongewoon en primitief; het heeft ook onvoldoende geholpen want 87 en 89 zijn alsnog afgebroken en vervangen door een nieuw dubbelhuis. De panden 81 en 91 staan er nog steeds (zie foto hieronder).

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Street view van de huidige situatie. Bijna alle huizen kregen er een verdieping bij, behalve nr.81 en 91.

Goede oplossingen kwamen van Anna Denekamp, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Mike Man, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans van Efferen,

Straat in feesttooi; lekker ontregelend. Weet u evengoed nog waar dit is?

Waar is dit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Satdsarchief Amsterdam

Niet veel deelnemers lieten zich foppen door die vreemde ui-vormige sculptuur op dit dak; dat was de spits van de Munttoren. Dan moest dit wel het dak van het Carlton Hotel zijn.
Arjen Lobach memoreerde nog even dat het hotel zijn bestaan begon als Grand Hotel Centraal en Harald Advokaat stelde vast dat deze foto vóór de vliegtuigcrash gemaakt moest zijn. De toren is daarna herbouwd in gewijzigde vorm (zie foto hieronder).

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Harry Snijder, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Anna Denekamp, Hans Goedhart, Anje Belmon, Ria Scharn, Mike Man, Harald Advokaat, Robert Raat, Jos Mol, Adrie de Koning, Anthony Kolder,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Deze hoek ziet er vandaag anders uit..., heel anders!

Hoe heet deze straat?

Welke tekst/firmanaam hebben we van de blinde gevel weggepoetst?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

J.L.Scherpenisse fotografeerde in 1907 dit Prins Hendrikplantsoen. Net als de Prins Hendrikkade was het vernoemd naar Hendrik, broer van koning Willem III, bijgenaamd de Zeevaarder.

Ook na de Tweede Wereldoorlog was dit plantsoentje in deze vorm nog aanwezig maar het opdringerige verkeer speelde het parten. Een tweede brug werd naast de Nieuwebrug gelegd en nu raasde het verkeer aan twee kanten langs het plantsoen. Vandaag is het een busterminal voor zowel stads- als streekvervoer.
Diverse deelnemers ontdekten achter een boom het borstbeeld van Hendrik dat in 1979 een andere plaats kreeg aan de kade tegenover het Scheepvaarthuis.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Harry Snijder, Anneke Huijser, Caol de Vries, Hans Olthof, Anna Denekamp, Ria Scharn, Hans Goedhart, Ton Brosse, Anje Belmon, Dirk Fuite, Mike Man, Harald Advokaat, Carol de Vries, Cor Fijma, Maaike de Graaf, Robert Raat, Jos Mol, Adrie de Koning, Gerard Beerman, Hans van Efferen, Anthony Kolder,

Alweer een prentbriefkaart uit particulier bezit. Deze foto is buiten de Singelgracht gemaakt.

Waar is dit?

Laat het ons weten via deze link

PBK: collectie DvdK

Wij hebben ons helemaal niet gerealiseerd dat we hadden moeten melden dat dit buiten de Singelgracht is, zozeer hoort deze Zeeburgerdijk (19-25a) bij de "oude" stad. Op de prentbriefkaart twee scholen: de openbare lagere school en helemaal rechts de (later gebouwde) RK lagere school. De scholen staan er nog steeds, zij het dat ze ten dienste staan aan diverse alternatieve bestemmingen.

PBK: collectie DvdK
Foto onder: Google Maps 3D (linksboven molen De Gooyer)

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Anje Belmon, Mike Man, Robert Raat, Jos Mol, Hans van Efferen,

Anna Denekamp stuurde eerst deze foto als raadplaat voor de rubriek "snelste". Hij bleek niet Google-proof te zijn en dus werd een andere gekozen. Toch is er iets aan de hand met deze foto: een verkwanselde gevelsteen! In het pand Grote Houtstraat 3, op de foto van George Breitner hier links, bevond zich een gevelsteen d'Moor die tijdens de afbraak verdonkeremaand is..., van de klep van de vrachtwagen gevallen..., hopelijk niet daarbij onder de wielen gekomen.
Als u iets meer over deze steen weet. laat het ons dan weten via deze link.

Cor Fijma stelde dat er slechts van 1906 tot 1913 een tram (lijn 7) zijn eindhalte op het Mariniersplein had. Mike Man weet te melden dat in 1913 lijn 18 het deel van lijn 7 over Kattenbrug overnam. Eerst met het Stationsplein als eindhalte en in 1922 verlengd tot Sloterdijk via het Haarlemmerplein. In 1932 werd lijn 18 ingekort en reed alleen nog tussen Sloterdijk en Nassauplein.
Lijn 18 was zelden druk; de lijn heeft hoofdzakelijk met het kleinste type Union motorwagens gereden en dan meestal als eenmanswagen. Het grootste en drukste deel van de route werd ook al door lijn 5 gedekt en toen die tot het Nassauplein en de Spaarndammerbuurt werd verlengd, was de noodzaak voor lijn 18 grotendeels verdwenen. Tijdens de bouw van twee bruggen naar het Nassauplein (1928-'29) moesten de passagiers te voet over de noodbrug tussen Haarlemmer- en Nassauplein lopen en overstappen op het tweede deel van lijn 18. Dat beviel de GTA prima en in 1932 werd lijn 18 definitief ingekort en reed alleen nog tussen Nassauplein en Sloterdijk. Toen pas verloor het Mariniersplein (en Kattenburg) zijn tram.

Op de foto lijn 18 op het Mariniersplein; bron: Geheugen van de Amsterdamse tram

Zoals zo vaak ontleende dit stuk van de voormalige IJ-oever zijn naam aan het gebruik dat er van gemaakt werd: de haringvisserij en –verwerking. De Zuiderzee was zout en visrijk. Volksvoedsel nummer één werd voor de deur gevangen en het werd gebruik dat op dit deel van de oever tussen Singel en Martelaarsgracht aan land te brengen. De haringkooplieden vestigen zich aan de noordzijde van de Korte Nieuwendijk, met in hun achtertuin opslagloodsen of pakhuizen die aan de Haringpakkerij grenzen. Vanaf eind 14de eeuw is het gebruikelijk, dankzij de vinding van Willem Beukelszoon, dat haring gekaakt aangevoerd wordt. De haringbuizen zelf komen niet aan land; de vangst wordt overgeheveld op zogenaamde jagers die de vis zo snel mogelijk aan land brengen. Op deze kade stond ook de Heilige Kruistoren, deel van de middeleeuwse versterking rond de stad. In die toren ging de keurmeester voor haring kantoor houden en daar dankt de toren de naam Haringpakkerstoren aan. Op de kade, in de open lucht, werd de gevangen vis verwerkt en opnieuw verpakt voor de verkoop. Dit alles onder streng toezicht en volgens de Ordonnantie op den Haring uit 1563.

Afbeeling hieronder: Haringpakkerij door Reinier Nooms ± 1653; bron Stadsarchief Amsterdam

Haringvissers mogen pas op de avond van 23 juni (St.Jan) hun netten uitgooien. De vis die tot 25 juli (St.Jacob) gevangen wordt zal voor directe consumptie verkocht worden. Daarna wordt de vis onder toezicht van de keurmeester opnieuw gezouten, in hele of halve tonnen gepakt en opgeslagen. De tonnen hebben vaste afmetingen en moeten gekeurd zijn.
Hoe later de vis gevangen is, des te minder wordt de kwaliteit geacht. Dat wordt aangegeven door verschillende brandmerken op de tonnen. Het opnieuw verpakken mag niet op de schepen gedaan worden maar moet op de wal in de open lucht gebeuren. Tot in de 17de eeuw is het op de Haringpakkerij een drukte van belang. De haringhandel is heel belangrijk; samen met de bierbrouwers zijn het lang de belangrijkste kooplieden in Amsterdam en menige onder hen bekleedt hoge posities in het stadsbestuur. De in 1588 tot burgemeester benoemde Cornelis Pietersz Hooft – de vader van – was haringkoopman.

Afbeelding: Siewert v.d.Meulen -1720

Begin 17de eeuw krijgt men een beetje lucht door verplaatsing van het overpakken naar de zojuist aangelegde zoutketen langs de Zoutkeetsgracht. Sommige haringkooplieden volgen de handel en vestigen zich op de Westelijke Eilanden. Denk maar aan Haring Booy met zijn huis de Drie Gekroonde Haringen en de naastgelegen Drieharingenbrug. Of aan de Bokkinghangen.
In diezelfde 17de eeuw verandert voor Amsterdam het karakter van haringverwerking naar haringhandel. Medio 18de eeuw is het helemaal gedaan met de haring op de Haringpakkerij. Loodsen en pakhuizen verdwijnen en grote huizen en winkels verschijnen ervoor in de plaats. Begin 19de eeuw wordt de Haringpakkerstoren afgebroken, aan het eind van de eeuw wijzigt men de naam in Prins Hendrikkade waarna niets meer aan haring herinnert. De ruimte wordt ingenomen door de beurtvaart.

Afbeelding (fragment): prent door J.Smit, 1e helft 18de eeuw; bron: Stadsarchief Amsterdam

ij het bloederige drama rond de gestrande Batavia in juni 1629 was er een moedig man, een eenvoudig soldaat, die ondanks dat hij op een eiland zat met een paar medesoldaten om water te zoeken, ondanks de aanwezigheid van twee hogeren in rang, de leiding overnam om ervoor te zorgen dat er niet nog meer onschuldigen vermoord zouden worden. Hij liet primitieve wapens maken om zich te verweren tegen het moordzuchtige deel van de bemanning en kon deze groep een aantal keren afslaan. Toen de hulptroepen uit Batavia arriveerden wist deze held via een slimme omtrekkende route met een zelfgemaakt vlot het hulpschip de Saerdam te waarschuwen om zodoende een volledige muiterij, slachtpartij  en overname te voorkomen.
De held was de Winschotenaar Wiebbe Hayes.
Niemand hier te lande lijkt hem te kennen, maar in Geraldton Australië staat wel zijn standbeeld. Tijd voor een straat alhier.
Er is veel discussie over straatnamen. Stalinlaan werd omgedoopt tot Vrijheidslaan. Pretoriusplein tot Steve Bikoplein. Soms zijn omdopingen terecht, omdat de betrokkene achteraf een groot slechtaard bleek te zijn. Sommigen willen er een bordje bij. Zo van: Dit deed Coen allemaal aan positieve dingen, en dit deed hij ook, maar dat was minder goed. Ikzelf zou een Wiebbe Hayesstraat in diverse steden toejuichen. Alsook een Willem Vosplein in Lelystad. Bij het bordje Wiebbe Hayesstraat, een kort berichtje over zijn heldendaden van weleer en bij het Willem Vosplein: Willem Vos, een onzer Bataviabouwers!

Zaterdag 30 maart 1918 - Enkele grote gemeenten, waaronder Amsterdam, dringen bij de regering aan op het beschikbaar stellen van delen van de tarwevoorraad van het Ministerie van Oorlog. Dit in verband met een nijpend tekort waardoor er te weinig brood gebakken kan worden. Een aantal hongeropstootjes (Amsterdam 3 en 4 april) in de steden kunnen de regering niet vermurwen. Den Haag weigert.

Donderdag 4 april 1918- De koninklijke familie, Wilhelmina, Hendrik en Juliana, komen op Amsterdam-CS aan voor een kort bezoek aan Amsterdam. De koningin bezoekt de Centrale Keuken, waarbij ze onderweg toegeroepen wordt: "Honger!" "Brood!". Ook klinkt er boegeroep en gejoel. Een verdwaalde ziel juicht de koningin toe. 's Middags woont de hele familie de officiële opening van de Princessekerk (NH; Van Hallstraat 120/ Staatsliedenbuurt) bij. De toren is dan nog niet af en zal er ook nooit komen. De Princessekerk blijft "de kerk zonder toren" (zie tekening hieronder) en wordt in 1982 weer afgebroken.

In 1924 kreeg de Princessekerk een orgel, gebouwd door Steinmeyer. Bij de sloop van de kerk in 1982 werd het orgel niet herplaatst in een andere kerk maar in onderdelen en bij opbod verkocht. De meeste delen kwamen in handen van één enkele particulier, maar dat heeft nooit geleid tot hergebruik van het orgel.

De Hervormde Princessegemeente werd bij die van de Nassaukerk aan de De Wittenkade gevoegd, waardoor de laatste behouden kon blijven.

Foto: Reliwiki
Tekening onder: onbekend

Zaterdag 6 april 1918 - Na enkele vooraankondigingen wordt nu geëffectueerd dat uitsluitend het Rijk de scheepsbevrachting regelt en de Schippersbeurzen worden overgenomen door Rijksambtenaren. Geen schipper mag nog vracht accepteren zonder een begeleidend vervoersadres dat voorzien is van een zegel. Het tarief voor de zegel wordt ƒ0,10 per ƒ20,- vrachtwaarde. Daar bovenop komt een afdracht van een ½% van de bruto vrachtwaarde aan de Schippersbeurs. Voorheen was dat 1% aan de Schippersbond, reden genoeg om te denken dat de schippers wel blij zullen zijn met de overgang. Dat is echter niet het geval; de ASB heeft zijn leden gemobiliseerd tegen de regeling. Op deze eerste beursdag onder het nieuwe regime ontstaat tumult op de Amsterdamse Schippersbeurs, waarna de politie die voor enkele uren laat sluiten. Als twee uur later de beurs hervat wordt is er nog wel gesputter te horen maar kan het beurswerk gewoon doorgang vinden.
De regeling is op 2 apil gepubliceerd in de Staatscourant. Het land wordt ingedeeld in vijf districten en die weer in (reeds bestaande) beurskringen. Amsterdam zit in district IV, met de kop van Noord-Holland en delen van Utrecht, Zuid-Holland en Gelderland. Willekeur wordt verhinderd door een strikte volgorde bij de verdeling van vracht. De schepen met heel klein laadvermogen worden extra ontzien. Vooral het afwijken van het vrachttarief bij bijzondere omstandigheden is taboe. De regeling komt overigens uit de koker van de omstreden minister Posthumus van Landbouw, Nijverheid, Handel en sinds enige tijd ook Distributie.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave