Volgende week zal er geen quiz verschijnen. Uw webmaster is bezig met de voorbereidingen voor zijn verhuizing in het voorjaar en heeft volgende week geen computer tot zijn beschikking. Indien u vindt dat dit niet moet kunnen, kunt u zich voor technische ondersteuning aanmelden. Beheersing van HTML-codering en posten via FTP is dan een vereiste.

De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Anthony Kolder. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Welk water is dit?

Welke zijstraat komt er op uit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De brug was aanleiding om vast te stellen dat er rechts buiten de foto ook gewoon huizen stonden. Toch nummeren de huizen opnieuw vanaf 2, 4, enzovoort. Eén water en kaden met twee verschillende namen. Dan wordt de keuze heel wat kleiner, ook als je de situatie niet kent. De Lastageweg, waar de brug voor ligt, is de scheiding tussen de Kromme Waal en de Oude Waal. Het huisnummer van het hoekpand is nr.2-3. De panden Oude Waal 1, 2 en 3 werden tijdens de sanering vanaf 1925 afgebroken. Op de plek van Oude Waal 1 verrees geen nieuwe bebouwing; het vrijgekomen perceel werd gebruikt om de smalle Tweede Jonkerdwarsstraat te verbreden. (Sinds Raadsbesluit 18-03-1931 Lastageweg)

De goede opmerker had ook de gevelsteen gezien in het hoekpand. Die steen heeft de aparte vorm van een cartouche. De hardnekkige speurder vond in combinatie met het huisnummer 2 de steen MOL QUEREN op de Oude Waal.

Tesktdelen komen van de beschrijving van het pand door de VVAG

Foto: Stadsarchief Amsterdam

MOL QUEREN is geen Latijnse spreuk maar een oude schrijfwijze van Molkwerum, een klein dorp in het zuidwesten van Friesland, aan de kust tussen Hindelopen en Stavoren. Nu een “vlek” met (in 1998) 350 inwoners maar in haar bloeitijd, de 16de en 17de eeuw, ruim 2000 inwoners en een redelijk belangrijke haven. 
In de registers van de Sontvaart komen opvallend veel schippers uit Molkwerum voor. Een merkwaardigheid van Molkwerum was het feit dat het dorp toen feitelijk bestond  uit zeven kleine eilanden die zonder enig straten-systeem waren bebouwd.  Molkwerum werd dan ook wel het Friese Doolhof genoemd.De steen is twee maal herplaatst. Oorspronkelijk zat de steen in het pand Oude Waal 1. Na de sloop daarvan werd hij in 1938 herplaatst in het nieuwbouwpand nr.2-3 van de foto. Voor de metrobouw werd ook dat pand gesloopt en na veel vijven en zessen in 1970 toch weer in het nieuwe hoekpand herplaatst.

De zwaan in het wapen van Molkwerum duidt op de eens belangrijke specialiteit uit het dorp: gerookt zwanenvlees.

Tekst: Onno Boers; foto: VVAG

Goede oplossingen kwamen van Anthony Kolder, Arjen Lobach, Gerard Koppers, Carol de Vries, Ria Scharn, Minne Dijkstra, Anna Denekamp, Harald Advokaat, Jos Mol, Adrie de Koning, Wim de Rue, Mike Man, Hans van Efferen,

Hier is geen enkele verklaring bij nodig. Een kruising van vaarwateren. De vraag is simpel:

Welke kruising is dit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: collectie JSvH

De hele foto deze keer, waarop het Beurspoortje zichtbaar is. The Continental Bodega (hoekhuis) was echter zó herkenbaar door zijn vensteromlijsting dat het geheel toch goed herkenbaar was. Het hoekpand, oorspronkelijk twee pandjes aan de Beurspoort, was inwendig één gebouw met Vijgendam 20. Daar was een tweede ingang van de bodega.
Dit hele hoekje maakte in 1912 plaats voor het grote pand van Lewenstein, Dam 17-21, naast Industria. Het gebouw, dat eigenlijk Instantia heette maar meer bekend was onder de firmanaam Lewenstein, reikte tot de Hermietenstraat (1-5). Lees meer over Lewenstein op JoodsAmsterdam of AmsterdamseGrachtenhuizen. In 1964 vertrok de firma naar het Confectiecentrum aan de Pieter Callandlaan.

De fotograaf stond aan de overkant van het water van het Rokin. De zijstraat was de Hermietenstraat, vóór 1912 Hermietensteeg geheten.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Anje Belmon, Anneke Huijser, Ria Scharn, Adrie de Koning, Mike Man, Hans van Efferen,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Een bouwput. Dat is alweer een tijdje geleden. Het was alleen mogelijk de geveltjes van de steeg op deze manier te zien door afbraak van een serie huizen aan de andere kant van de steeg. Hier zou een groot gebouw voor in de plaats komen dat het uitzicht op de huisjes opnieuw zal ontnemen.

Hoe heet deze steeg?

Wat wordt er gebouwd?

Oplossingen graag via deze link

Ets: collectie DvdK; dezelfde ets bevindt zich ook in het Stadsarchief Amsterdam

Wel uit het oog, niet uit het hart. Dat bleek uit het redelijk grote aantal goede oplossingen van deze foto van de koepel van de Eilandskerk op het Bickerseiland. Het officiële adres van de kerk was Bickersgracht 1.

De Eilandskerk werd eerst als houten preekschuur gebouwd in 1659, met de bedoeling zo snel mogelijk de kerk opnieuw in steen op te trekken. Dat werd 1739 voordat er geld vrijkwam.
De in 1879 in gebruik genomen spoorlijn vlak langs de kerk heeft deze kerk geen goed gedaan. De weke grond bood geen weerstand aan het gedreun van de treinenstellen en de kerk zakte langzaam scheef. Om het gewicht te verminderen werd in 1910 de torenkoepel afgebroken maar dat hielp onvoldoende. In 1939 was de toestand zo slecht dat de kerk buiten gebruik gesteld en in 1950 tenslotte gesloopt werd.

Meer over de kerk en de omgeving in de PDF over de Westelijke Eilanden.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anthony Kolder, Anneke Huijser, Kees Huyser, Gerard Beerman, Harry Snijder, Arjen Lobach, Ria Scharn, Adrie de Koning, Robert Raat, Anje Belman, Harald Advokaat, Jos Mol, Hans Goedhart, Mike Man, Hans van Efferen,

Een prentbriefkaart uit particulier bezit deze keer. We ontdekten dezelfde kaart ook in de Beeldbank, maar die was intussen verbleekt.

Welk plein is dit?

Laat het ons weten via deze link

PBK: collectie DvdK

Natuurlijk 'stroomt' achter de brug de Amstel. Maar welke brug is het? U moest even moeite doen om de huizen aan de overkant te vergelijken en kwam dan automatisch uit op de Keizersgracht. Wij kregen van diverse deelnemers een foto uit de Beeldbank toegestuurd met een vergelijkbare situatie en met dezelfde huizen aan de overkant, tussen Nieuwe Keizersgracht en Nieuwe Kerkstraat.

Foto: collectie JSvH

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Jos Mol, Anneke Huijser, Anje Belmon, Adrie de Koning, Mike Man, Hans van Efferen,

In de Beeldbank bevindt zich deze foto. De medewerkers kwamen er nog niet uit waar dit is. Kunt u ze helpen? Als u het weet, laat het ons dan weten via deze link

In week 5 vroegen wij uw hulp bij het localiseren van deze foto. Er kwam toen geen oplossing. Daarna werd de vraag voorgelegd aan Zoekplaatjes.nl met een prompt antwoord van Peter Smaardijk.
Dit is de brug (#33) over de Haarlemmertrekvaart ter hoogte van Sloterdijk. Het huis rechts is ook te zien op deze foto in de Beeldbank.
Zelfs op het forum van Zoekplaatjes.nl oogste Peter lof voor deze vondst. Daar doen we dat van ons nog bij.

Er is flink gepuzzeld op dit schilderij maar iedereen kwam tot de slotsom dat Frederiksen er met de pet naar gegooid heeft. Als dit in Amsterdam is zou het met veel fantasie de Nieuwe Vaart in spiegelbeeld kunnen zijn, maar dan is de koepel van de Oosterkerk wel veel te heet gewassen en gekrompen. En een vaste brug over de Nieuwe Vaart is ondenkbaar. Harald Advokaat hield 't voor mogelijk dat het de Rotterdamse Coolsingel voorstelt, vóórdat die gedempt werd. Maar ook daar klopt het nodige niet. Kortom, Frederiksen wilde een fraai beeld scheppen en mixte de hele handel door elkaar.

Amsterdam in 1949

Jos Mol had het maanden geleden een keer over het beroep parlevinker in Amsterdam. Wim Huissen vond er op YouTube een passend filmpje bij. Klik de afbeelding om te bekijken.

Nog één keer..., de topscores over het hele jaar 2017. Elke keer dat zich een nieuwe deelnemer met goede scores manifesteert, denken we dat er tekening in de stand zal komen. De toppers zijn echter moeilijk te verslaan. Hier komen ze:

1. Ria Scharn met 187 van maximaal 208 goede antwoorden
2. Arjen Lobach met 178
3. Anneke Huijser met 154
4. Robert Raat met 121
5. Jos Mol met 116
6. Adrie de Koning met 114
7. Hans van Efferen met 112
8. Otto Meyer met 107

De top 2 bereikte deze hoge scores door geen enkele week te missen. De moeilijkste week bleef week 14 met in totaal slechts 13 goede antwoorden. De meeste goede antwoorden leverde week 25 op met 58 stuks.

Nog één keer dit lijstje, want het is een ongelofelijke hoop werk en het zegt zo weinig over het plezier dat de deelnemers hebben aan het bekijken van de foto's en vooral aan het herkennen van de sitiaties. Blijf vooral doorgaan met ons te melden wat u nog van uw stad weet.

p bezoek bij Vos was ik, Willem Vos de noeste VOC-spiegelretourschipreplicabouwer die Lelystad wereldwijd op de kaart zette. Ja jammer, Amsterdamse B&W, jullie hebben daadwerkelijk de boot gemist, hoe mooi had het kunnen zijn, een soort Peperwerf herbouwen en dan de Batavia met oude gereedschappen herbouwen, wat zou dat cachet hebben gegeven aan scheepsbouwstad Amsterdam!
Even waan je je in de zeventiende eeuw als je met Willem praat. Ik las als jochie veel over die tijd en was danig onder de indruk van de – vaak door gildes en overerving verkregen - professie bij veel beroepen. Een ieder kan dat aflezen aan de zeventiende-eeuwse beelden en schilderijen die je nu nog kunt bewonderen. Maar veel kunst en ambachtelijkheid vervaagt wat sneller, neem alleen maar de culinaire hoogstandjes van beroemde koks uit vergane eeuwen. Voedsel kun je niet bewaren en VOC-schepen rotten weg op de zeebodem. Als jochie heb ik staan kijken bij sigarenmakers, goudsepijpenmakers, klompenmakers, etc. etc. Die waren er toen nog. De laatsten denk ik. Als ik naar ze keek voelde ik een zindering door me heengaan. Dat gevoel heb ik nog steeds als ik iemand iets ambachtelijks zie doen. Willem Vos vertelde mij dat hij het bouwen van de zo onfortuinlijk op haar eerste reis op de West-Australische klippen gelopen Batavia (4 juni 1629) een uitdaging vond en dat het wat hem betreft ook met de oude gereedschappen zou moeten geschieden om de authenticiteit te waarborgen. Alles op het timmermansoog was zijn credo. Gelijktijdig wilde Willem mensen helpen en dacht er dus over werkeloze jongeren erbij te betrekken, hetgeen ook lukte. Eikenhouten beelden moesten op het schip!

Zeilen met de hand genaaid! Liefst stalen nagels met de hand gesmeed en touwen op de eigen lijnbaan getwijnd! Lelystad hapte toe, en het werd, zoals reeds gezegd, een groot succes zodat bij de tewaterlating zelfs koningin Beatrix de doop kwam verrichten en een spontane klapzoen kreeg van de trotse schipper.
Scheepsbouwers in voorbije eeuwen haalden hun hout helemaal uit de Duitse of Scandinavische bossen, konden aan de boom zien, welk scheepsonderdeel deze boom in zich had, konden zonder tekening en in zeer korte tijd met zeer veel mankracht een complete Oostinjevaarder maken. De Nederlanders konden dat zelfs het allerbeste! Willem was een anachroon mannetje. Hij was dyslectisch en toch kon hij, net als de historische bouwmeesters, een compleet zeewaardige windjammer neerzetten. Onmin kwam op zijn pad toen allerlei stadhuisnotabelen, die eerst zijn plannen verguisden, maar later een graantje van het succes meepikten, hem tegenwerkten. Willem werd helemaal gek van al die ongevraagde en opdringerige bemoeizucht, niet alleen op stadhuisniveau. Er waren ook lieden die zeiden dat hij tóch moderne meetapparatuur moest gaan gebruiken, omdat het schip anders niet tot op de millimeter symmetrisch zou zijn! Woest werd ie ervan! HIJ was de bouwmeester toch! Het was toch ZIJN plan! HIJ had een timmermansoog! Die zielepieten met die moderne hulpapparatuur,…dát waren pas dommeriken! Die konden niet vanuit het niets iets scheppen!

- wordt vervolgd -

Voorjaar maart 1918 - De Spaanse Griep deed van zich spreken. Het virus H1N1 sloeg wereldwijd toe. Ook Nederland bleef niet gespaard. Zo’n 60.000 mensen bezweken in korte tijd. Vooral in Amsterdam en in het noordoosten van Nederland was de ziekte actief. De slachtoffers waren, anders dan bij de bekende griepvarianten, vooral jonge personen met een sterk afweersysteem. De griep verzwakte haar slachtoffers zodat ze vatbaar werden voor een longontsteking en dit werd de meesten fataal. In deze jaren wist men nog niet hoe infectieziekten verspreid werden. De mensen waren bang. Er werden door de overheid algemene adviezen onder de bevolking verspreid. Zo werd het belangrijk geacht om kamers te ventileren, niet met grote groepen mensen in dezelfde ruimte te verblijven en over het algemeen hygiënische voorzorgen in acht te nemen. De advertentiepagina’s van de kranten stonden vol aanprijzingen van middeltjes met een twijfelachtige werking.
Vandaag weten we dat het virus waarschijnlijk via vogels en varkens op mensen was overgebracht. Doordat mensen elkaar aanhoestten, werd de pandemie overgedragen. We zijn nog altijd niet immuun voor de kameleontische gedaanteverwisselingen van het griepvirus. Het kan niet worden uitgesloten dat wij vandaag of morgen opnieuw worden bezocht door een variant van dezelfde dodelijke pandemie.

Tekst en afbeelding: Stadsarchief Amsterdam

Bekijk voor algemene informatie over de Spaanse Griep in Nederland - en vooral in Drente - een aflevering van Andere Tijden. Die kent twee onderwerpen; de Spaanse Griep komt aan de beurt op het tijdstip 13:20 min.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave