De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Ria Scharn. De nieuwe opgave komt dan ook van haar. Zij vond een bouwfoto van een fors pand dat er nog steeds staat. De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Daar heeft Harry Snijder de goegemeente danig aan het werk gezet. Wat moet je nou met zo'n rijtje krotten beginnen? Pakhuis, grote fabriek en een paar halsgeveltjes door elkaar in één straat. In de verte iets dat op een brede gracht lijkt. De meesten zien er nog recht van lijf en leden uit en toch verkrot? Daar had het kwartje dienen te vallen..., de Jodenbuurt! Dit is de Lange Houtstraat op Vlooienburg, gezien richting Zwanenburgwal. Hier staat nu het stadhuis.
Moeilijk..., toegegeven.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Anneke Huijser, Jos Mol, Mike Man, Aschwin Merks, Robert Raat,

Maaike de Graaf stuurde een aantal foto's voor deze rubriek, waarvan deze week dit exemplaar.

Waar is dit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Nog één die 't in zich had. Het ging om de Entrepotdoksluis met brug #80 in de Hoogte Kadijk. Deze foto maakte Jacob Olie in 1891, maar wij verwijderen tegenwoordig altijd de kenmerkende zwarte rafelrand rond de foto's.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Arjen Lobach stuurde onderstaande Street View van hetzelfde punt. Wij denken dat de huisjes rechts het hebben overleefd.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Carol de Vries, Jos Mol, Mike Man, Anneke Huijser, Hans Goedhart, Adrie de Koning, Aschwin Merks, Anthony Kolder, Robert Raat,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Volgende week hoort u wie deze foto maakte, nu eerst even puzzelen.

Waar kijkt deze glazenwasser over uit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze was makkelijker, ook al staat dit gebouw buiten de Singelgracht. Dit is de diamantslijperij van Asscher in de Tolstraat.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

José Goud sprokkelde wat gegevens over Asscher bijeen.

De naam Royal Asscher® is synoniem voor ’s werelds mooiste diamanten. Een familiebedrijf met meer dan 160 jaar ervaring geleid door inmiddels de 5e en 6e generatie Asscher's.

Het Asschergebouw is een rijksmonument. Het werd in 1907 gebouwd door architect Gerrit van Arkel (1858-1918), de ontwerper van de vroegere Diamantbeurs op het Weesperplein. Het gebouw heeft iets weg van een kasteel of middeleeuwse kerk. De bouwstijl is mogelijk een verwijzing naar de middeleeuwen, een tijd waarin ambachten een belangrijke rol speelden. Ook is de invloed van de kunststijl Art Nouveau en van architect Berlage duidelijk te zien. 
De diamantfabriek met een monumentaal hek erom heen had maar één ingang met portiersloge en één uitgang. Alles volledig onder controle. Geen diamant ontsnapte. Het Asschergebouw is gelegen in de Pijp, op loopafstand van de Amstel en de Van Woustraat, waar winkel- en horecavoorzieningen gelegen zijn.

De Cullinan is de grootste ongeslepen diamant die tot in 1985 op aarde is gevonden. De diamanten van de Cullinan werden geslepen in Amsterdam en verwerkt in de Britse kroonjuwelen. 
De Cullinan werd in Amsterdam met succes gekloofd en geslepen door Joseph Asscher van Diamantslijperij Asscher, de meest vooraanstaande diamantslijper van die tijd. 

Asscher gebruikt nu nog maar een klein deel van het gebouw, in de rest zijn kantoren te huur.

Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Ria Scharn, Kees Huyser, Carol de Vries, Maaike de Graaf, Mike Man, Harry Snijder, Anneke Huijser, Gerard Beerman, Dick van der Kroon, Hans Goedhart, Fred Dubiez, Peter Pijst, Aschwin Merks, Anna Denekamp, Philip Schmit, Hans Olthof, José Goud, Wim Huissen, Jan Six van Hillegom, Robert Raat, Otto Meyer, Frank Langedijk, Hans van Efferen, Anthony Kolder,

Dit rijtje halsgevels staat er ook vandaag nog even fraai bij. De huizen zijn onder een gemeenschappelijke naam bekend.

Waar is dit?

Hoe worden deze huizen genoemd?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Een foto uit 1891 van het Amstelveld, gezien naar de Kerkstraat. Het Amstelveld was al veel eerder een marktplein, toen het Waterlooplein nog water was en uit Houtgracht en Leprozengracht bestond. Ooit moest op het Amstelveld een grote kerk komen in de trant van de Westerkerk. Achteraf was er geen geld voor en bleef het bij de noodkerk die 'voorlopig' gebouwd werd. Dat leverde een levendig marktplein op waar we in diverse PDF's aandacht aan besteedden. Lees voor meer: Amstelkerk en Straattypen.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Arjen Lobach, Ria Scharn, Adrie de Koning, Maaike de Graaf, Mike Man, Anneke Huijser, Hans Goedhart, Aschwin Merks, Robert Raat, Onno Boers, Hans van Efferen, Anthony Kolder,

In de 13de eeuw werd, na meerdere overstromingen, langs de hele zuidoever van het IJ, een lange zeedijk aangelegd. De Sint Antoniesdijk, het verlengde van de Zeedijk, was daar een onderdeel van. Vanaf 1602 werd de Breestraat gerooid en omdat hier in de 17de eeuw veel Joden kwamen wonen, kreeg dit deel al gauw de naam Jodenbreestraat. Het eerste deel vanaf de Nieuwmarkt heet nog steeds Sint Antoniesbreestraat. Tijdens de 2de Wereldoorlog werden de Joodse bewoners van deze straat weggevoerd en kwam de straat grotendeels leeg te staan. Door de brandstofschaarste gingen de Amsterdammers in de leegstaande panden op zoek naar hout. Veel huizen werden compleet ontdaan van kozijnen, deuren, vloeren en balken.

Foto's bij dit item: Stadsarchief Amsterdam

Na de oorlog was er van de ooit zo gezellige winkelstraat niet veel meer over en er werd weinig gedaan om verdere verloedering tegen te gaan. In de zestiger jaren ontstonden er plannen om een grote verkeersader aan te leggen van het Amstelstation door de Weesperstraat naar de Prins Hendrikkade en het Centraal Station en verder via de Haarlemmer Houttuinen. De resterende panden aan de noordzijde van de straat werden hiervoor gesloopt. Het eerste deel van het plan werd uitgevoerd en we kunnen in de Weesperstraat nog zien waar dat toe geleid heeft.

De Jodenbreestraat was inmiddels verbreed en het leek slechts een kwestie van tijd voor de snelweg er zou liggen. De buurten langs deze route moesten toch op de schop voor de aanleg van de metro en zo konden er mooi twee vliegen in één klap worden geslagen. Grote acties van buurtbewoners en beschermers van monumenten hebben de sloopdrift kunnen stoppen bij de Sint Antoniessluis. Een monumentje, de Grenspaal, herinnert hieraan met de tekst:

Tot hier verdween het oude stadspatroon
Van hier begon de stadsvernieuwing
in deze buurt
Ter herinnering werd in 1986
Dit gedenkteken opgericht

Omdat het de bedoeling was de weg te flankeren met mooie moderne gebouwen, werd langs de noordzijde van de Jodenbreestraat ‘Het Burgemeester Tellegenhuis’ gebouwd, maar vanwege de grote financiële bijdrage van Maup Caransa werd dit in de volksmond al snel het ‘Maupoleum’. Het was bedoeld als kantoorlocatie met beneden een winkelboulevard. Daar vestigden zich de Joodse stoffenhandelaren en bovenin de Universiteit van Amsterdam. Het liep echter allemaal anders. De Amsterdammers kregen genoeg van de megalomane uitbreidingsdrift van hun bestuurders. Men wilde wonen in het centrum van de stad en niet naar torenflats in buitenwijken verbannen worden. De enorme protesten hadden succes, de plannen voor de snelweg werden in 1972 weggestemd en de oude buurt na de aanleg van de metro hersteld. Het kleinschalige karakter van de Nieuwmarkt- en Jodenbuurt bleef behouden, maar het Maupoleum, met zijn omvang bedoeld om langs een vierbaansweg te staan, stond er inmiddels wel.

Het gigantische gebouw werd gezien als een betonpuist die ernstig detoneerde met de omgeving en in de volksmond werd het aangeduid als  'het lelijkste gebouw van Nederland'. Ook de gebruikers waren niet tevreden. De stoffenhandelaren ontvingen hun klanten op afspraak, hadden geen behoefte aan inkijk via de grote winkelramen en de meesten plakten ze af, wat het aanzien van de straat beslist geen goed deed. De UvA merkte al snel dat het kantoorpand niet geschikt was als schoolgebouw. Het had grote ruimtes zonder ramen die als collegezalen gebruikt werden. Het ontbreken van daglicht werkte versuffend, de airconditioning was niet berekend op de grote aantallen studenten en die vielen daardoor vaak in slaap tijdens de colleges. Het hoge ziekteverzuim onder studenten en docenten en de torenhoge huren die Maup Caransa zijn huurders berekende, waardoor de één na de ander failliet ging, hebben het  Maupoleum uiteindelijk de das omgedaan.

In 1993 besloot de gemeente het pand na slechts 23 jaar te slopen, waarna de weg vrij leek om ook de Jodenbreestraat haar kleinschaligheid terug te geven, met de versmalling van de asfaltweg als eerste aanzet daartoe. Op de plaats van het Maupoleum werden echter nieuwe grote gebouwen neergezet waardoor de gewenste kleinschaligheid niet gelukt is. Wel heeft de straat weer een  gezelliger aanzien gekregen met winkels en de drukte van de studenten van de Academie voor Theater en Dans.
Op de vraag: ‘Gesloopt, verdwenen, zonde of zegen?’ past hier toch wel een volmondig: zegen!

Bij de foto's:

Links:
De Sint Catharinakerk in Amsterdam Slotermeer

Onder:
Jongerenkoor Slotermeer in 1968

n januari 1958 kwam Gijsbreght op tienjarige leeftijd samen met nog meer krapbehuisde mede-Mokumers te wonen in een der Amsterdamse tuinsteden. Alles was nieuw en de omgeving lag nog braak tot groot genot van de, met name, mannelijke pubertjes die elke dag als volleerde rovers, piraten en ontdekkingsreizigers rondraceten in de belendende bouwputten of op  “ ’t landje ”; je was pas een man als je thuiskwam met minstens één nat pootje en een open knie! De Sint Henricus-broedersschool, waar ik les kreeg, was een houten keet; daar was het ‘s winters ijzig koud en tochtig en ’s zomers  deed de temperatuur in het schoolgebouw niet onder voor de omstandigheden in de Saharawoestijn. Gymnastieklokalen waren er niet, dus deden we twee keer per week, gekleed en al, gymachtige oefeningen in de klas, hetgeen neerkwam op: ‘armen zijwaarts, armen voorwaarts, hurken, been optrekken….etc.’ Er werd op loopafstand ook een kerk, de Sint Catharina,  gebouwd waar we braaf de mis bijwoonden en onze dagelijkse zonden opbiechtten.  Vanuit school hield men de doordeweekse zeer vroege misbezoeken bij en noteerde men in het schoolrapport de eventuele verzuimen waardoor er toch af en toen een tien op Gijsbreghts rapport verscheen.
Buurthuizen e.d. kende men in deze tijd niet, maar de diverse zuilen zorgden er uiteraard zelf voor de juiste mensen aan de juiste medemensen te koppelen zodat de zuil in stand bleef. Dat deed men bijvoorbeeld door katholieke bladen aan te bieden, katholieke dansscholen te promoten.

Onderin de cryptes van de diverse kerken waren wekelijks katholieke clubjes die katholieke ontmoetingen regelden tijdens een katholieke filmavond, spelletjesavond etc.  Gijsbreght probeerde volop, zij het eerst was schuchter, mee te doen en bracht na elke dansavond vol hoop weer een andere danspartner naar huis. Jongelui repten steeds meer over de nieuwe stroming,…..die van de beatmis, iets met jongeren, iets met vernieuwing en begrijpelijk maken van de liturgie en warempel, zo rond 1965 kwámen er voorzichtig jongerenkoren en beatmissen en Gijsbreght zinde natuurlijk op deelname. Zingen was leuk. Meepraten en meedebatteren was leuk. Maar meedoen in zo’n gezellig muzikaal combootje op het eertijds zo plechtige altaar leek hem ook wel wat. En zo kwam het dat hij zich, gewapend met zijn trompetje aanmeldde als beatmismuzikant.  Het werd een goed op elkaar ingespeeld ploegje met jonge liturgiemedewerkers, jonge koorleden en jonge muzikanten onder leiding van een jeugduitstralende kapelaan. Er kwam ook uitwisseling met ander kerken waardoor de jongerengroep waarin Gijsbreght musiceerde soms in een andere Nederlandse kerk optrad en vice versa en….er kwam (hoe modern!) ook een échte LP die de familie en parochiegenoten konden aanschaffen en waarmee ook nog een goed doel werd bedropen.
De Nederlandse RK kerk die de laatste jaren wat bezadigd werd en wat leek leeg te stromen, stroomde dankzij de beatmissen en jeugdige liturgieën weer vol en net als de bij gospelkerken swingde en swong het als nooit tevoren.

--wordt vervolgd

Woensdag 15 mei 1918 - Tramlijn 19 gaat rijden van station Willemspark via station Weesperpoort naar station Muiderpoort. In die richting reed de tram tot 1933 door de Zocherstraat naar de Overtoom, op de terugweg door de Dubbele Buurt. Toen dat buurtje afgebroken was, kon een dubbel spoor van Amstelveenseweg naar Overtoom aangelegd worden. Op 22 mei 1922 werd de lijn vernummerd naar 6. Tijdens WO2 (1942) is de lijn opgeheven en daarna in deze vorm nooit meer terug gekomen.

Woensdag 15 mei 1918 - De Openbare Leeszaal (stichting) krijgt het hele pand Keizersgracht 444-446 ter beschikking voor de activiteiten. Voorheen was dit het kantoorpand van de Gemeente Gasfabrieken. Het zal nog tot 1919 duren eer het gebouw volledig toegankelijk is voor het publiek. De OBA was een trouwe gebruiker; tot 1977 bleven leeszaal en bibliotheek in gebruik. Daarna werd het gebouw gebruikt als kantoor, tot de verhuizing naar het Oosterdokseiland in 2007.

Donderdag 16 mei 1918 - De Gereformeerde Ziekenverpleging viert zijn 25-jarig jubileum. Opgericht werd deze ziekenzorginstelling (oorspronkelijk voor geloofsgenoten) al in 1891 maar het eerste ziekenhuis werd betrokken in 1893 op het adres Herengracht 192. In 1902 liet men in de Ter Haarstraat een nieuw ziekenhuis bouwen dat in 1928 Juliana van Stolbergziekenhuis ging heten, kortweg Julianaziekenhuis.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave