"Te makkelijk! Dit is natuurlijk het Begijnhof." En al zou deze foto te makkelijk zijn, is'tie niet schattig?
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Ria Scharn, Peter Waagen, Kees Huyser, Arjen Lobach, Marike Muller, Nils Wernars, Jos Mol, Anneke Huijser, Han Mannaert, Otto Meyer, Adrie de Koning, Harry Snijder, Hans van Efferen, Philip Schmit, Hans Olthof, Anthony Kolder,
Fotoquiz 2: Wat? Waar?
Dat smalle geveltje hebben wij al eens eerder laten zien, maar niet als quizfoto. Is dat niet bovenleiding (hint) van de tram?
"Vannacht om kwart over twaalf stortte met donderend geraas het perceel Lindengracht 229 in. Het muurpuin, stukken kozijn en dakpanscherven bedekten weldra de straat. Het huis was gelukkig onbewoond. De politie zette aanstonds een gedeelte van de straat af".
De panden 229 en 231 waren twee panden onder een gezamenlijke lijstgevel en een gezamenlijke trap om de verdiepingen te bereiken. Er was op een onoordeelkundige manier begonnen met de sloop zonder daarvan de Bouwpolitie in kennis te stellen. Er waren klaarblijkelijk teveel dragende muren gesloopt wat tot de instorting leidde.
De bewoners van 227 moesten die nacht nog geëvacueerd worden. Overdag is de sloop van 229 en 231 onder toezicht van de Bouwpolitie begonnen.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Foto onder: de pijl geeft het dubbelpand aan dat in 1910 instortte (SAA). De rits kleuters voor de deur zou kunnen wijzen op een bewaarschool o.i.d.
Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Peter Waagen, Arjen Lobach, Kees Huyser, Ria Scharn, Marike Muller, Jos Mol, Anneke Huijser, Han Mannaert, Otto Meyer, Adrie de Koning, Harry Snijder, Hans van Efferen, Anthony Kolder,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
Een uitsnede, zonder de bekendere gebouwen er omheen.
Nu maar puzzelen waar dit hoekpand staat/stond.
1. Op welke hoek staat/stond dit gebouw?
Denk om de juiste namen van de straten. De straten kunnen later van naam veranderd zijn.
2. Wie dreef er een winkel in toen deze foto gemaakt werd?
In 1923 bouwde Publieke Werken op de hoek van de Nieuwe Uilenburgerstraat en de Houtkopersburgwal een Gemeentelijk Badhuis. Behalve badhuis was dit ook een sectiepost en kantoor voor de Stads Reiniging die aan de Houtkopersburgwal zijn vuilnisschuiten had liggen. Daarvoor had het badhuis een lange vleugel in de Nieuwe Uilenburgerstraat met een ingang naar een binnenplaats en een dienstwoning.
Het had van meet af aan een Joods karakter (zondag open, sabbat dicht) en ook Joods personeel.
In 1941 wees de bezetter het aan als exclusief Joods badhuis.
Na WOII kwam het badhuis in gebruik bij een chemisch bedrijf Chemorgala, gevolgd door vleeswarenfabriek Schreuder en in 1971 door rijwielfabriek Burco.
Tegenwoordig is het muziekcentrum Splendor met twee zalen.
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Kees Huyser, Peter Waagen, Jos Mol, Marike Muller, Anneke Huijser, Nils Wernars, Han Mannaert, Otto Meyer, Adrie de Koning, Mike Man, Harry Snijder, Hans van Efferen, Peter Waagen, Anthony Kolder,
Fotoquiz 4: Zoektocht
Ja maar, dit zijn achterkanten van huizen! Waar is de voorkant?
Nu is het zo dat u de achterkant vaker zag dan de voorkant, omdat u daar vaker reed.
Als u tenminste op de leeftijd bent om dit gezien te kunnen hebben. Hint-hint.
Hieronder een deel uit een panoramafoto van Erwin Meijers met in het midden het huis Sonnenbergh op Herengracht 361 in de reeks nummers 349-369. Daar staan ook de huizen van de quizfoto tussen. Het herbouwde achter de linker boom is nr.357 en het huis van de kapper is nr.365. Dat adres had u nodig om de gevelsteen te achterhalen waarop een rode vos prijkt.
Een echte schok levert de nieuwe gevel van nr.361 op.
Dat huis en buurman 363 hadden bij de bouw (Derde Uitleg) een trapgevel in Hollandse Renaissance. Eerst wijzigde de eigenaar van 361 de gevel in 1880 in een lijstgevel, wat in die tijs schering en inslag was om de bovenverdiepingen beter te benutten. Nr.363 vond dat zo geslaagd dat hij enkele jaren later hetzelfde deed. Nr.361 pleisterde de gevel ook nog en dat werd er in 1931 weer afgebikt. In 1959 kwam het pand in handen van Stadsherstel die in 1962 de renaissancegevel reconstrueerde. Daarbij werd dankbaar gebruikgemaakt van de tekening in het Grachtenboek van Caspar Philips (onder). Eén aanpassing: om niet het hele interieur ook te moeten herinrichten bleef de deur links maar wel het een klassieke stoep ervoor. De gevelsteen Sonnenbergh kreeg zijn plaats in de nieuwe gevel terug.
Hieronder nog de twee gevelstenen waar sprake van is. Links die op 361, huis Sonnenbergh en rechts de steen die de familie Vos in 1991 liet aanbrengen in 365. Foto's: VVAG
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Jos Mol, Ria Scharn, Marike Muller, Mike Man, Hans van Efferen, Han Mannaert, Peter Waagen,
REDACTIONEEL
Column: 't Boschplan..., de Groene Parel
‘We gaan een dagje naar Boschplan!!’ was in mijn jeugd bij zonnig weder de veelgehoorde aantrekkelijke kreet, waarop mijn zus, mijn broers en ik enthousiast onze tweeënveertigdelige Zwitserse zakmessen, onze handgebreide zwemslips met naoorlogse budgethanddoekjes, een aantal gortdroge mariakaakjes en een paar takjes overdated zoethout voor de ergste trek en tot slot wat suikerklontjes voor de bospony’s in ons rugtasje frommelden. Gelukkig had ik A en B en mocht ik dus met verminderd toezicht in de vigerende kanovijver annex poedelvijver wild als een snelheidsmaniak c.q. verkeerswetten-vertrappelaar uit de tv-hit ‘Idioten op de weg’ oneindig op en neer peddelen en spetteren. Wat een genot! En…, ‘had mammá een goeie bui en was páppa niet te lui’ (luister), dan liepen we nog even naar de kinderboerderij om bokkies te aaien, kalfjes de fles te geven en/of wat kaaskorstjes voor onze constant ledige magen te scoren. Sóms naar de manege (met onze suikerklontjes) en sóms naar het Openluchtheater voor het ondergaan van een bosfabel vormgegeven door tot bosdieren getransformeerde toneellieden. Compleet kapót van het spelen en ongerichte rondrennen c.q. rondpoedelen, vielen we tenslotte vóórop c.q. áchterop de ouderlijke fiets in een rozige slaap waaruit het ontiegelijk moeilijk was te ontwaken.
We vielen nog net niet van de fiets!
Thuis: pannekoeken en pannenkoeken met stroop en daarbij bood een ieder luidruchtig tegen de ander op met de meest wilde bosverhalen (gelukkig spookte de wolf toen nog niet rond in de Lage Landen!).
Mensen, Theobakkerlezers, Mede-Mokumers, wat fijn dat er in Mokum veel groene stukken zijn. Ik genoot altijd erg van de imposante iepen langs de grachten, het Vliegenbos, Het Vondelpark, Het Erasmuspark, de stroken groen rond de Sloterplas, etc. etc., en met name van Boschplan, of Het Amsterdamse Bos, waar ik alle jaren was te vinden, eerst als jochie in de bosvijver of op de kinderboerderij, en later schaatsend, joggend en vogelspottend, nóg later, mét onze kinderen!
Ach, nu moet ik nog wat schrijven over restaurant Boerderij Meerzicht, de Bosbaan, het ontstaan van Boschplan, etc. etc. Nu ja, misschien in een volgend deel.
Veel oudere Amsterdammers weten wel dat zij het groen van het Amsterdamse Bos mede te danken hebben aan de crisis in de jaren dertig van de vorige eeuw. De socialistische wethouder van stadsontwikkeling Salomon de Miranda zette toen massaal werklozen in voor zijn Boschplan. In ruil voor een karige uitkering moesten werkloze arbeiders en klerken spitten om het ideaal van licht, lucht en ruimte voor de Amsterdammers vorm te geven. Of het zware werk dit doel heiligde, was een twistpunt tussen socialisten en communisten. Joodse mannen als dwangarbeiders in ‘Boschplan’
Minder bekend is dat de Duitse bezetters het werkverschaffingsproject in de oorlogsjaren in geperverteerde vorm hebben voortgezet. Daarover was in 2021 een expositie te zien in bezoekerscentrum de Boswinkel in het Amsterdamse Bos. Wandelaars konden (of kunnen ze nog steeds?) zich met een podcast langs de plekken laten voeren waar Joden dwangarbeid hebben verricht. (Bron: Trouw - foto: JHM)
Bij het ontwerpen van het Amsterdamse Bos in de jaren dertig van de vorige eeuw stond één ding vast: het moest een gebruiksbos zijn voor alle Amsterdammers. Het Bos is zorgvuldig ontworpen. Voordat de aanleg in 1934 startte, lagen hier weiden en nog weer daarvoor turfstekerijen. Het ontwerp is van Jakoba Mulder, kortweg Ko, of soms wel ‘de juffrouw van het Bos’. Zij gaf aan waar elementen als waterpartijen, wegen, bospartijen, heuvels moesten komen.
Lees hieronder verder over Jakoba Mulder.
Jakoba Mulder, de 'juffrouw van het Bos'. Ideeën hiervoor werden uit het buitenland gehaald. Tot dan waren de Nederlandse parken vooral bedoeld voor een zondagse wandeling. Dat in Londen mensen in parken op het gras mochten zitten of picknicken was revolutionair. De Duitse volksparken hadden als belangrijkste doel mensen de ruimte te geven voor sport en recreatie. Het Amsterdamse Bos moest een ideale mix zijn van natuurlijk parklandschap en mogelijkheden voor recreatie en ontspanning. De grote speelvijver en de grote speelweide zijn een voorbeeld van deze mix: niet alleen om naar te kijken, maar ook om te gebruiken.
Een groot deel van het Bos is in de Engelse landschapsstijl ontworpen. Vanaf de heuvel zijn de kenmerken van deze landschapsstijl goed te herkennen. De Engelse landschapsstijl heeft een natuurlijke uitstraling: glooiende weiden, verspreide boomgroepen, bochtige watergangen en gekromde bosranden. Door bewust ontworpen zichtlijnen en ‘verdwijnpunten’ lijkt het Bos groter dan het is. Bij het ontwerp van het Bos in de jaren dertig was een van de uitgangspunten dat mensen in het Bos kunnen gaan en staan waar ze willen. Om dit mogelijk te maken werd een uitgebreid paden-net voor voetgangers, fietsers en ruiters aangelegd. Verder zijn de waterpartijen, waaronder vele sloten, een belangrijk onderdeel van het Bos. Deze twee gegevens leidden samen tot het grote aantal van 116 bruggen in het Amsterdamse Bos. Juist door deze bruggen onderscheidt het Amsterdamse Bos zich van andere bosparken en recreatiegebieden. Een bijzonder onderdeel van de collectie bruggen vormen de 67 bruggen van architect Piet Kramer. Hij behoorde tot de architectuurstroming de Amsterdamse School. De architecten van de Amsterdamse School hadden een revolutionaire artistieke visie op architectuur en waren op alle terreinen van vormgeving actief. Ze ontwierpen naast gebouwen onder andere ook meubels, lampen, postzegels, beelden, affiches en bruggen. Geen van de 67 bruggen van Piet Kramer zijn gelijk. Kramer zocht bij de ontwerpen naar een samenhang tussen constructie, materiaalgebruik, kleurgebruik, de omgeving en vormgeving. Een fraaie bruggenroute leidt langs enkele karakteristieke exemplaren.
Ballenbruggen en hekbruggen
Een bijzondere positie hebben de ballenbruggetjes van Kramer rond de Bosbaan en het openluchttheater. De opvallend gekleurde ballen dienen als contragewicht voor het brugdeel dat omhoog kan klappen. Kramer werd voor deze bruggen geïnspireerd door een bezoek aan een park bij Parijs. Daar zag hij de bruggen van de achttiende-eeuwse Franse ingenieur Belidor, die deze constructie voor het eerst in de praktijk bracht. De ballenbruggen zijn sober uitgevoerd, zonder franje, zodat de eenvoudige constructie van de brug des te meer opvalt. De houten bruggen van Kramer hebben eenvoudige grondvormen. Door te variëren op deze grondvormen ontstond er een rijk gevarieerde collectie. Robuuste constructies en de toepassing van bijzondere houtverbindingen zijn kenmerkend voor de houten bruggen van Kramer. Bij sommige bruggen liet hij zich inspireren door oosterse invloeden. Dat is bijvoorbeeld terug te zien bij de afwerking van de einden van leuningen of bij enkele houten pilaren met karakteristieke rode gekleurde koppen. Kramer gaf zijn houten bruggen over het algemeen opvallende kleuren. Bij zijn eerste, vooroorlogse bruggen gebruikte hij vaak wit als basis en legde hij accenten met zwart en ‘Amsterdams’ rood. In het naoorlogse zuidelijkere deel van het Bos experimenteerde hij weer met pastelachtige kleurencombinaties.
Tijdens grote roeiwedstrijden op de Bosbaan krijgt de Bosbaanweg de functie van volgweg. Het normale verkeer heeft dan geen doorgang. Vanuit het bos aan de zuidzijde van de roeibaan, wordt de weg onbereikbaar gemaakt door het openzetten van bruggen. De toegankelijkheid van het gebied rond het openluchttheater kan met ophaalbruggen worden ingeperkt. Hiervoor ontwierp Kramer een serie zogeheten 'ballenbruggetjes' over de ringsloot om het Openluchttheater heen. Het zijn ophaalbruggetjes die volgens het principe van Bernard Forest de Belidor (1693-1761) functioneren. De Franse ingenieur schreef o.a. de “Architecture hydraulique” in vier delen en de wetenschappelijke resultaten van zijn studie werden tot 1830 internationaal gebruikt. Kramer gebruikte deze oude constructie als een 'grap' om de bruggetjes makkelijk te bedienen. De ballen dienden hierbij als contragewicht om de brug te kunnen openen. Uit research van Cees Schumacher blijkt het niet terecht om dit ontwerp aan Kramer toe te schrijven. Het definitieve ontwerp van brug 548 is - net als de bijna identieke brug 549 - uit 1955 en kwam gereed in 1956.
Dit is dus enkele jaren nadat Piet Kramer met pensioen was gegaan. Op de bouwtekeningen van Publieke Werken is dan ook de naam van Dirk Slebos te zien. Slebos' werkterrein was voornamelijk Slotervaart en Osdorp, waar soortgelijke stalen hekjes zoals bij deze brug (mooi houtwerk zoals bij de andere ballenbruggen ontbreekt) veel te zien zijn. Zijn oeuvre is echter een stuk soberder dan deze bruggetjes, dus dat hij zich voor dit ontwerp door het werk van Kramer had laten inspireren, of wellicht zelfs voortborduurde op een Kramerontwerp, ligt voor de hand. Brug 549 is een wat grotere versie van de bijna identieke brug 548. Bruggen 549 en 548 zijn veel zwaarder uitgevoerde ballenbruggen die zowel in techniek als ontwerp afwijken van de ballenbruggen waarbij de ballen in een goot terecht komen (brugnummers 516, 519, 520, 530 en 531) Bij brug 548 wordt het ene dekdeel omhoog gezet en de andere afgesloten met een kleine slagboom die onder de rechterleuning is weggewerkt. De leuningdelen van ieder dekdeel grijpen mooi in elkaar. Om de nadruk op de techniek te houden, zijn de leuningen en het loopdek bijzonder eenvoudig gehouden.
Bronnen: Wikipedia en Stadsarchief Amsterdam Foto's: Annemarieke Verheij
Brug 516, Amsterdamse Bos
Een bijzondere positie hebben de ballenbruggetjes van Kramer rond de Bosbaan en het openluchttheater. De opvallend gekleurde ballen dienen als contragewicht voor het brugdeel dat omhoog kan klappen. Kramer werd voor deze bruggen geïnspireerd door een bezoek aan een park bij Parijs. Daar zag hij de bruggen van de achttiende-eeuwse Franse ingenieur Belidor, die deze constructie voor het eerst in de praktijk bracht. De ballenbruggen zijn sober uitgevoerd, zonder franje, zodat de eenvoudige constructie van de brug des te meer opvalt. De houten bruggen van Kramer hebben eenvoudige grondvormen. Door te variëren op deze grondvormen ontstond er een rijk gevarieerde collectie. Robuuste constructies en de toepassing van bijzondere houtverbindingen zijn kenmerkend voor de houten bruggen van Kramer. Bij sommige bruggen liet hij zich inspireren door oosterse invloeden. Dat is bijvoorbeeld terug te zien bij de afwerking van de einden van leuningen of bij enkele houten pilaren met karakteristieke rode gekleurde koppen. Kramer gaf zijn houten bruggen over het algemeen opvallende kleuren. Bij zijn eerste, vooroorlogse bruggen gebruikte hij vaak wit als basis en legde hij accenten met zwart en ‘Amsterdams’ rood. In het naoorlogse zuidelijkere deel van het Bos experimenteerde hij weer met pastelachtige kleurencombinaties.
Links één van de vijf nagenoeg identieke ballenbruggen van Piet Kramer. NB:Dit is - na een verhuizing - een van de weinige Amsterdamse Bos-bruggen die ook daadwerkelijk in de gemeente Amsterdam ligt!
Boven: Nog een Boschplan-bruggetje en daarnaast de brug over een kanaal tussen Bosbaan en Nieuwe Meer
Onder: Een hek van de hand van Piet Kramer en daarnaast 'Schotse Hooglanders'
Boven: Youtube/film over geitenboerderij Ridammerhoeve in het Amsterdamse Bos
Onder: Bankje aan de Amstelveense Poel, met de Sint-Urbanuskerk in de verte en het botenhuis aan de Bosbaan
En als smaakmakertje voor de volgende aflevering het pannenkoekenrestaurant ‘Boerderij Meerzicht’
De hond mag mee!
En ze zoeken nog medewerkers!
de Zevenlandenhuizen
Naar een idee van Adrie de Koning
Het idee voor een rij huizen in de Roemer Visscherstraat, met gevels die geïnspireerd waren op verschillende Europese bouwstijlen, kwam van een reislustig lid van de familie Van Eeghen, namelijk Samuel Pieter [1853-1934], Sam voor intimi (foto). De man die het voor hem moest waarmaken was architect Tjeerd Kuipers, die naam had gemaakt als ontwerper van Gereformeerde kerken in het hele land.
Het idee was om Amsterdam te laten kennismaken met buitenlandse bouwstijlen van de 19de eeuw en behalve het plan kende hij ook de kanalen om aan het benodigde kapitaal te komen om het uit te voeren. Kuipers had van die bouwstijlen geen notie maar hij stortte zich vol overgave op deze opdracht. Hieronder de rij van zeven herenhuizen waarop bouwvergunning verkregen werd.
Voor bouw en exploitatie van de huizen werd in 1894 een maatschappij De Zeven Landen opgericht
waar onder meer Karel Hazelhoff Roelfzema aan deelnam, omdat die de gronden van sociëteit De Hereeniging beheerde waarop de Roemer Visscherstraat werd aangelegd.
Proberen alle zeven panden op één foto te krijgen, is gedoemd te mislukken of levert bizarre vertekeningen op, zoals onderstaande foto van de Gemeente Amsterdam. Het geeft natuurlijk wel de grote variatie van de gevels goed weer. Op nummer 20 (helemaal rechts) vinden we Duitsland met een romantisch uiterlijk met een spitsboogvenster en traptoren. Op nummer 22 Frankrijk met een gotisch leidak als van een Loire-kasteel. Heel markant is Spanje op 24 met de Moorse invloeden zoals we die in Andalusië tegenkomen. Italië (26) is vertegenwoordigd door een Romeins stadspaleis en Rusland (28) door een Orthodoxe kerk met kenmerkende ui-vormige koepel. Nederland is vertegenwoordigd door een gevel in Hollandse Renaissance met ontlastingsbogen en veel natuurstenen blokken en banden. Tenslotte een voorbeeld van Engelse Edwardian- of landschapsstijl op nr.30 (v.r.n.l.).
Meteen na oplevering trokken de zeven huizen de aandacht van bijvoorbeeld fotografen als Benjamin Stomps (linker foto) en Jacob Olie (rechts). Uit deze en andere foto's van de Roemer Visscherstraat blijkt dat de bebouwing in de hele straat veel diversiteit vertoonde, maar dit rijtje spande de kroon. Hieronder de afzonderlijke huizen. De foto's van de bovenste rij (20-24) komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam en de onderste rij (26-30a) van amsterdamopdekaart.nl
YouTube: De lelijkste gebouwen van Amsterdam?
Deze week honderd jaar geleden
Het blijft rommelen in de toneelwereld. Willem Royaards is opnieuw voor drie jaar benoemd tot vaste bespeler van de Stadsschouwburg. Zijn zgn. rethorisch toneel is dermate ouderwets dat vriend en vijand zich langzaamaan van het afkeert. De Gemeente Amsterdam weet echter van geen wijken
en blijft op Royaards inzetten. Deze denkt daar munt uit te kunnen slaan en vraagt een verhoging van de jaarlijkse subsidie aan van ƒ25.000 naar ƒ50.000, wat de Raad op 13 juli 1923 geweigerd heeft. Daarop verzoekt Royaards op 13 augustus ontslagen te worden van zijn verplichting de Stadsschouwburg te bespelen. Of er overleg plaatsgevonden heeft of dat ook dit botweg geweigerd is zullen we niet weten, maar op 16 augustus verklaart B&W dat Royaards het seizoen 1923-'24 gewoon aanblijft. Op 19 september 1923 zal het verzoek tot ontheffing alsnog gehonoreerd worden. In 1925 wordt zijn gezelschap opgeheven en in 1928 overlijdt de ernstig zieke Royaards.
Vaarwel mijn Amstelstad! Verwacht een ander heer!
Tek: Rijksmuseum
Dinsdag 14 augustus 1923 - Op het Leidseplein 5-7 opent vandaag een volledig elektrisch restaurant. Dat klinkt misschien een beetje belachelijk maar in 1923 is elektriciteit in keuken en huishouden nog ongewoon en moet er veel reclame voor gemaakt worden. De trotse eigenaren van restaurant Tasco, de broers Van der Tas, bezweren dat er geen kolen, gas of petroleum in hun restaurant te vinden zal zijn. Zelfs de fornuizen worden elektrisch gestookt. Directeur Lulolfs van de Gemeentelijke Elektriciteitswerken verricht de opening met een gloedvolle toespraak en prijst de sprong voorwaarts in hygiëne in de Tasco-keuken.
Het in twee pandjes en een steeg ondergebrachte etablissement zal een stroom aan restaurants meemaken voordat het in 1960 wordt gesloopt om hier het gebouw voor het Belgisch Verkeersbureau neer te zetten.
De broers Van der Tas waren al langer in het pand actief, getuige de foto links. Ze dreven rond 1918 een winkel in koloniale waren, koffie en thee op dat adres, genaamd 'Van Ouds De Hand Van Leiden'. Op de foto staat het pand aangeslagen voor veiling.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
Het Amsterdamse Bos, waar ik alle jaren was te vinden, eerst als jochie in de bosvijver of op de kinderboerderij, en later schaatsend, joggend en vogelspottend, nóg later, mét onze kinderen! 
.jpg)
