Wij bekenden al eens eerder dat we verzot zijn op dit soort ontregelende platen met mist of sneeuw. Dan wordt zoveel herkenbaars opeens onduidelijk. Maar u komt hier wel uit..., toch?
1. Welk complex zien we hier in de voorgrond?
2. Aan welk water staan de huizen in de achtergrond links?
De vraag naar de 'verlichtingswinkel' was natuurlijk een mega hint naar de firma Aurora die - sinds deze foto gemaakt werd - in de Vijzelstraat een bescheiden imperium in elektra en elektronica heeft opgebouwd op basis van het tweede winkeltje van de hoek met de Reguliersdwarsstraat. Zo dat waren meteen alle antwoorden.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Kees Huyser, Anthony Kolder, Kees Dalmeijer, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Otto Meyer, Peter Waagen, Jos Mol, Peter Pijst, Adrie de Koning, Marike Muller, Carol de Vries, Mike Man, Willem Blok, Harry Snijder, Wim Huissen, Nils Wernars, Hans van Efferen, Philip Schmit, Han Mannaert,
Fotoquiz 2: Wat? Waar?
Helaas gaat de jaartalsteen in deze brug u niet veel verder helpen.
Diverse deelnemers bekenden dat ze deze plaat pas konden oplossen toen ze de zoekterm hadden uitgedokterd: *zon*. Dit is namelijk café De Zon op Singel 8. Op de eerste verdieping heeft een tijdje een cabaret gehuisd waarvoor tussen de verdiepingen de tekst 'Café-Cabaret-De Haan' geschilderd stond.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Onder: Street View
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Otto Meyer, Jos Mol, Peter Waagen, Kees Dalmeijer, Marike Muller, Mike Man, Adrie de Koning, Carol de Vries, Nils Wernars, Hans van Efferen, Han Mannaert, Harry Snijder,
Fotoquiz 3: Waarom? Hoezo?
U vindt het mogelijk saai worden maar we vragen het toch nog maar een keer:
Dat bijbelvast zijn zou u geholpen hebben de ark van Noach boven de deur te herkennen. Dat hofje van de Friese Doopsgezinden ging in 1752 samen met het Zon's Hofje van de Doopsgezinden van De Zon en ook de zon stond boven de deur. Het jaartal 1765 hielp hier niets en zal te maken hebben met het vernieuwen van de ingangspartij. Dan is de weg naar de Prinsengracht 157 snel gemaakt en heeft u in no time uw antwoorden. Een extra pluim voor de deelnemers die de moeite namen het gedicht van Bernardus de Bosch over te typen. Links de complete foto mèt het gedicht.
Wanneer u nog eens haarfijn wilt weten hoe dat zat met die verschillende Doopsgezinde stromingen leest u de in PDF van Anneke Huijser over de schuilkerken in Amsterdam de pagina's 59 t/m 69.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Kees Huyser, Anthony Kolder, Jos Mol, Peter Waagen, Kees Dalmeijer, Han Mannaert, Adrie de Koning, Mike Man, Marike Muller, Nils Wernars, Otto Meyer, Hans van Efferen, Harry Snijder,
Fotoquiz 4: Zoektocht
Er is flink geklooid aan deze foto. De maker draait zich om in z'n graf. Wie dat is wordt nog een vraag ook.
Om deze foto te kunnen plaatsen was inderdaad een zoektocht nodig, en daarbij hielp het als u de zoekterm 'zon' had gevonden.
De enige connectie tussen deze voormalige diamantslijperij van Voorzanger (72 slijpmolens) en 'zon' is de naam van het architectenbureau dat het pand in 1990 ombouwde tot wooneenheden: Van der Zon & Broersma.
Tot nu is de naam Konijnenberg niet door iemand geduid en het blijkt ook dat de tekst en plaat zijn verwijderd. AT5 is er wel achtergekomen, hoe het zit. Het komt uit de krakersgeschiedenis van het pand. Lees zelf...
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Jos Mol, Ria Scharn, Kees Huyser, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Otto Meyer, Peter Waagen, Kees Dalmeijer, Marike Muller, Mike Man, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Nils Wernars, Harry Snijder,
Nieuwe PDF: de Sint Jacobskapel op de Nieuwendijk
In 1435 werd de Sint Jacobskapel gebouwd door de broederschap van Sint Jacob. Tot hier is nog heel concreet, maar verder is er bar weinig bekend over kapel en broederschap. Dat weinige is verzameld en in een korte PDF neergelegd. Door de opgravingen in 1988 voor de uitbreiding van het Victoria Hotel is er in elk geval over de kapel iets meer boven tafel... eh, boven de grond gekomen. Verder gaan we in op de eventuele rol die de kapel in de pelgrimage naar Santiago de Compostela heeft gespeeld, met de voorzichtige conclusie dat dit erg dubieus is en waarschijnlijk nagenoeg nihil is geweest. Sommigen houden rekening met de handel in pelgrimsinsignes (Jacobschelpen) die hier verkocht werden, zodat de 'pelgrim' zich de moeite kon besparen.
Goede oplossingen kreeg ik van Kees Huyser, Anthony Kolder, Mike Man, Otto Meyer en Jos Mol
De 'Blauwe bussen' van de GVB -3
Er gebeurde veel in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. Zonder dat het bevolkingsaantal in Amsterdam spectaculair toenam deed de bebouwde oppervlakte van de stad dat wel, door het eindelijk uitvoeren van het AUP van 1935. De GVB diende daarop te anticiperen en deed dat door het invoeren van nieuwe buslijnen naar de nieuwbouwwijken. Daar is een grote hoeveelheid bussen voor aangeschaft omdat tramlijnen doortrekken vele malen duurder was. Nog een nieuwtje: bij opknapbeurten waren oude bussen na de oorlog donkerblauw geschilderd (net als de trams) en dat werd voor alle nieuwe bussen de standaardkleur. Dat vond men ook een geschikt moment om de nummering van nieuwe bussen helemaal opnieuw bij 1 te laten beginnen. De motor verdween onder de vloer van de passagiersruimte, tussen voor- en achteras.
Foto: Verheul
Verder kreeg Kromhout concurrentie uit het buitenland omdat vooral het Engelse AEC innovatief bezig was met nieuwe technieken, vooral in koppeling, versnellingsbak, stuurbekrachtiging en luchtvering van grote bussen en vrachtwagens. Ook Verheul kreeg concurrentie van carrosseriebouwers als Den Oudsten, Leyland en DAF. Tenslotte werden al die nieuwigheden toegepast in bestellingen van nieuwe bussen die echter van uiterlijk nauwelijks van elkaar verschilden. Dat was natuurlijk niet zo vreemd, omdat voorlopig Verheul alle carrosserieën bouwde. Het algemene herkenningspunt werd de voorruit die uit zes ramen bestond die in geknikte vorm waren geplaatst. Dat zou vele jaren het beeld blijven, ook toen de bussen alweer een andere, wijnrode kleur kregen. We hebben het grofweg over de levering zo’n 300 bussen tussen 1950 en 1960. In feite bestelde het GVB veel te veel bussen maar dat nam men voor lief omdat er na de oorlog voor een beperkte tijd een enorm belastingvoordeel op de bestellingen te halen was.
Foto: Kromhoutarchief
De bussen kwamen in twee typen: het standaardtype van ruim 10 meter voor 80 passagiers en het verlengde type voor 95 passagiers, dat de voorkeur van het GVB had. Let wel, dat was altijd inclusief ongeveer de helft aan staanplaatsen. Een belangrijke verbetering was de lijnaanduiding. De eerste series kregen een klein kastje boven de voorruit met daarop de lijnletter, later vervangen door het lijnnummer. In jargon heten dit ‘bordbussen’. De plaat met letter/cijfer kon vervangen worden zodat de bus op elke lijn inzetbaar was. ’s Avonds leverde dit een probleem op doordat die niet meer goed zichtbaar waren. Daarop boorde de GVB een patroon van kleine gaatjes in een triplex bord op de contour van de letter en plaatste er een lamp achter. Dat hielp iets, maar men keek al geïnteresseerd naar bussen met ‘lijnfilms’ in verlichte kasten boven het raam. Importeur Willem van Twist (Dordrecht) had een of meer AEC-proefbussen in het land rondrijden die ook twee maanden aan de GVB uitgeleend werden. Behalve de lijnletter/cijfer had de bus op de zijflanken een routebord met begin- en eindhalte en nog een keer letter of cijfer.
Foto: myntransportblog
Hieronder de beide toegepaste 'horizontale' motoren; links de bouwserie A219/A220 van AEC en rechts de 6HG-108 van Kromhout (Kromhoutarchief).
In 1953 kreeg de GVB 20 nieuwe bussen (nrs.1-20) van het hierboven beschreven nieuwe type. Importeur van bedrijfswagens Willem van Twist had succes met zijn kennismakingsaanbod van Engelse autobussen. Hij liet van Associated Equipment Company Ltd. (AEC) uit Londen buschassis met 6-cylinder dieselmotor (type A219) overkomen, die Verheul van een opbouw voorzag. Behalve de onder de vloer geplaatste motor kwam nog een noviteit naar Amsterdam: de pre-selective schakeling van Wilson. De chauffeur schakelde naar een andere versnelling waarop er nog niets gebeurde. Pas als hij een pedaal op de vloer indrukte volgde de schakeling. Het grote voordeel op een bus zonder stuurbekrachtiging was het feit dat er in een bocht teruggeschakeld kon worden zonder het stuur met één hand te moeten loslaten.
De bussen werden in twee tranches geleverd: 1-10 in maart ’53, bestemd voor lijn E (Haarlemmermeerstation-Amstelstation) en 11-20 in oktober ’53 voor lijn F (net verlegd naar Haarlemmermeerstation-Slotermeer). Op dit traject had de AEC-proefbus in 1950 ook al gereden. De serie heeft tot eind 1969 dienst gedaan.
Foto: Traminfo
Na deze levering van Engelse bussen kwamen er ook bussen van Kromhout met een Verheul-opbouw. In november 1953 werden 10 bussen (nrs.55-64) van het korte type voor 80 passagiers afgeleverd voor lijn H (Haarlemmermeerstation-Kalfjeslaan). Het chassis was van het type TB50 en de 6-cylindermotor was de 6HG108R. De ‘H’ in het typenummer staat voor horizontale uitvoering voor onder de vloer. In deze bus was een nieuw schakelsysteem geïnstalleerd van het Duitse ZF Hydromedia. Dit waren ook nog bordbussen, dus zonder lijnfilm. De bussen hebben, op enkele uitzonderingen (aanrijdingen) na, tot 1968 gediend, de laatste drie jaren alleen in het spitsverkeer. Deze serie werd in 1955 nog aangevuld met 6 bussen (65-70) met globaal dezelfde techniek en uitvoering. Ook deze werden in 1968 buiten dienst gesteld.
Foto: myntransportblog
In 1954 kreeg de GVB de beschikking over 12 nieuwe bussen (nrs.21-32) met enkele noviteiten. De serie kwam vanaf september in dienst op lijn E en het chassis met 6-cylindermotor kwam van AEC, de opbouw gebeurde bij Verheul. Om te beginnen was daar de eerste bus met zgn. lijnfilm. Dat was een wit linnen band die met zwarte verf afgedekt was maar waarin op vaste afstanden regels met namen van bestemmingen uitgespaard waren. De banden kregen met de tijd wel een lengte van ±15 meter om alle bestemmingen te kunnen bergen. Door licht achter de band te monteren lieten alleen de letters wit licht door. De chauffeur had een miniem kijkgaatje aan de achterkant van de lijnfilmkast en een handslinger waarmee hij de juiste bestemming via een cijfercode instelde. Links van de instapdeur kwam ook zo’n kastje met alleen het lijnnummer/-letter en ook dat was van binnenuit te bedienen. Deze inrichting maakte dat de bus op elke willekeurige lijn dienst kon doen. Ook op dit traject had de AEC-proefbus in 1950 al gereden. Deze serie heeft tot eind 1969 dienst gedaan.
Foto: myntransportblog
In het vervolg van deze serie komt voor 't eerst de naam van het Britse Leyland om de hoek kijken.
De Amsterdamse Joffers -8: Betsy Westendorp-Osieck
Johanna Elisabeth (Betsy of Betsie) Westendorp-Osieck (1880-1968) was de jongste Joffer. Behalve schilderes was zij ook aquarellist, etser, pastellist, illustrator en tekenaar. Heel lang twijfelde Betsy of ze concertpianist of tekenleraar zou worden. Het werd allebei niet omdat ze de stilte en rust van een eigen atelier het aangenaamst zou vinden. Na een kostschool ging zij - 18 jaar oud - naar de Dagtekenschool voor Jonge Dames om de onderwijsacte tekenen te behalen. Meteen na het halen van deze acte gaf ze het droombeeld van leraar op en trok bij Lizzy Ansingh op diens atelier om klaargestoomd te worden voor een entree op de rijksacademie. Op dat moment waren alle andere joffers al klaar met hun studie daar. Zij eindigde haar vijf jaar op de academie met een jaar intensief les van professor Derkinderen. Na de academie betrekt ze een eigen atelier aan de Amstel bij de Hooge Sluis en later op de Herengracht. Op haar 26ste exposeert zij voor 't eerst. In 1917 huwt Betsy Osieck bankier, jurist, kunstkenner en latere oriëntalist Herman Westendorp (1868-1941). Op zijn latere reizen door Azië vergezelde zij hem en maakt een vracht aan reisschetsen en aquarellen. Door Westendorps bemoeienissen met de stichting van een Aziatisch Museum in Amsterdam had het echtpaar een druk leven en regelmatig leven in de Verre Oost en wanneer ze in Amsterdam waren had Betsy de taak om voor de vele gasten van haar man te zorgen. De tijd die haar voor haar eigen werken bleef bestede zij in een klein atelier in hun appartement in flatgebouw Westhove in de De Lairessestraat (foto's hieronder). Het huwelijk bleef kinderloos. In 1941 werd ze weduwe en kreeg meer tijd voor zichzelf...
Foto: Nationaal Archief -
Onder: Peter Mookhoek / RKD
In de resterende tijd werd haar palet in olieverf donkerder en dat van haar aquarellen steeds lichter. Ze kon uren door de stad rijden in trams om mensen op straat te bestuderen. Ze was verzot op toneel waarbij ze studie maakte van de vorm van acteren, de bewegingen van acteurs, niet van de inhoud of teksten. Gezien deze voorkeur is het dan bijzonder dat we zo weinig figuren in haar schilderijen terugzien. Onder de Joffers was zij door haar status en welvaart een graag geziene gast, meestal gastgever.
YouTube: Amsterdam 1859-1899
Een bijzonder project deze week. Een verzameling van meer dan 600 foto's uit het Amsterdam van het prilste begin der fotografie tot het eind van de 19de eeuw. De diashow heeft met een duur van 7 kwartier speelfilmlengte en is dus een hele zit. We suggeren dan ook dat u het in stukjes en beetjes bekijkt maar weet wel dat deze film de basis vormt voor de Oudejaarsquiz 2023! Begin december krijgt u een aantal stills uit deze film als raadplaten voor die quiz. We zullen het tijdstip er dan bij vermelden, zodat u de plaat eventueel ook nog in context kunt zien. Als u die zeurderige Amerikaan zat bent kan het geluid natuurlijk uit..., het gaat om de beelden.
Deze week honderd jaar geleden
Donderdag 15 november 1923 - Opening van de Gereformeerde Marnixschool in de Amaliastraat 5, een zijstraat van het Frederik Hendrikplantsoen. De school is een voortzetting van de Rehobothschool aan de Bloemgracht die in 1886 verhuisde naar de Marnixstraat waar ze reeds Marnixschool ging heten.
Het nieuwe gebouw naar ontwerp van architect Theo Lammers
(met ondersteuning van Theo Groenendijk) is een ware Amsterdamse school in de stijl van de Amsterdamse School (zie de pagina op Wendingen). Er is nu geen school meer in gevestigd maar het fraaie trappenhuis is geheel ongeschonden bewaard gebleven. Het is een vroege vorm van een halschool i.p.v. de gebruikelijke gangen-(corridor-) school. Op de begane grond en 1e verdieping komt een lagere school en op de 2e verdieping een MULO, beide op Gereformeerde basis.
De herbenoeming in Marnix van Sint Aldegondeschool is van later datum.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Zaterdag 17 november 1923 - Tewaterlating van de kabellegger Zuiderkruis bij de NSM. Het schip vertrekt, zodra het helemaal afgebouwd is, naar Nederlands-Indië en ontwikkelt zich daar tot algemeen ondersteuningsschip voor de Koninklijke Marine. Het bekendste 'wapenfeit' is in 1934 bij de berging van een in zee neergestort militair vliegtuig. Het schip overleeft de Tweede Wereldoorlog en wordt in 1949 overgedaan aan de Indonesische autoriteiten. In 1952 zou het worden gesloopt.
Maker van de foto is onbekend
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2023. De keuze 2014 t/m 2022 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
.jpg)
