In de 90-er jaren van de 19de eeuw was Jacob Olie met pensioen en had hij weer tijd voor zijn hobby fotografie. Sinds de 60-er jaren dat hij daarmee begon was de techniek enorm vooruitgegaan en hebben wij goede foto's ter beschikking. Ze zijn vaak ook nog opnieuw afgedrukt omdat de glasnegatieven bewaard zijn gebleven.
In 1891 was Olie in de Rapenburgerstraat en maakte deze plaat. Links is de even zijde
met de waaigaten naar de Markengracht. In het voorste, tussen de huisnummers 88 en 94 was het waaigat waar op het inpandige nr. 90 een tehuis voor katholieke militairen was. Op volle resolutie was een verwijsbordje daarnaar te herkennen. Lees meer daarover op de site van joodsamsterdam.nl.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Hein Bruning, Kees Huyser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Arjen Lobach, Marike Muller, Anneke Huijser, Otto Meyer, Jos Mol, Adrie de Koning,
Competitie voor enthousiaste zoekers
In de laatste twee maanden van dit jaar organiseren wij een kleine competitie met alleen punten voor de zoekopdrachten. U kunt één punt per week verdienen als het antwoord goed en volledig is. Tot Kerstmis hebben we 7 weken te gaan en dit is week 5. Als er tegen die tijd geen duidelijkheid in de lijst komt, zullen de opgaven moeilijker worden in de stijl van de Roetersstraat in de mist :-)
In plaats van de winnaar van de gebruikelijke eindejaars-fotoquiz zal dit jaar de winnaar van deze competitie er met het proefabonnement op Ons Amsterdam vandoor gaan.
Fotoquiz: Zoekt en gij zult vinden...
Deze mensen hadden graag dat vuurtje van vorige week in de buurt gehad. Wij willen van u een beschrijving van wat er aan de hand is en waar, waarvoor en wanneer deze mensen schuilden.
Pesach, de uittocht van Joden uit de slavernij in Egypte. Traditie wil dat elke kruimel gedesemd brood, in feite elk baksel dat met gist vervaardigd is (chameets), uit het huis verwijderd wordt en óf buiten de stad gebracht óf verbrand wordt. De komende dagen eten Joden matses, ofwel ongedesemd brood.
In de oude Jodenbuurt werd het verbranden van brood uitbesteed aan jongens uit de buurt die voor een paar centen of soms wel een stuiver dit op straat opknapten, in dit geval op het Jonas Daniël Meijerplein. Lees verder bij Wikipedia
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Ria Scharn, Marike Muller, Adrie de Koning, Arjen Lobach, Peter Waagen, Anje Belmon, Kees Dalmeijer, Mike Man, Han Mannaert, Fanta Voogd, Otto Meyer, Rob Philip, Hans van Efferen, Gerard Beerman, Philip Charles, Jos Mol,
Fotoquiz Wat? Waar?
Boven de onderpui van dit dichtgetimmerde café staat een bordje "Onbewoonbaar Verklaard". Als dit niet genoeg is, dan schuilt er weer een bruikbare hint in de foto.
In zijn onmetelijke wijsheid vermeldt de Beeldbank dat dit de Kalverstraat is en wel nrs.72-80, het hoofdadres van de vestiging van modemagazijn Gerzon. Dat dit een conglomeraat van panden is aan de Sint Luciënsteeg tussen Kalverstraat en Nieuwezijds Voorburgwal en dat deze pui te vinden is aan het adres Nieuwezijds Voorburgwal 305 ziet men voor 't gemak of vanwege protocollen over het hoofd.
Om zijn plannen hier te verwezenlijken moest Lion Gerzon drie stegen vanaf de Burgwal met een groot aantal inpandige huizen
zien te kopen. Het laagste nummers daarvan - 305 en 307 - is het adres van de achterzijde van Gerzon geworden.
Hieronder een Street View van de huidige toestand op dat adres. Adriaan Moen, de ontwerper van het staalwerk van deze pui zal rondtollen in zijn graf. Vervangen door de meest zouteloze garagedeur die te bedenken viel. Uitvoerder van de pui was overigens de firma Winkelman die heel veel winkelpuien heeft uitgevoerd. Dit was wel een speciaal geval.
Wij hebben 'Kalverstraat' goed gerekend omdat dit ook in de Beeldbank als locatie staat. Overigens waren de panden 66-76 bij de nieuwbouw betrokken, maar niet 78 en 80.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Hein Bruning, Anthony Kolder, Adrie de Koning, Mike Man, Anneke Huijser, Ria Scharn, Maarten Helle, Arjen Lobach, Anje Belmon, Kees Dalmeijer, Otto Meyer, Marike Muller, Harry Snijder, Hans van Efferen, Jos Mol,
Met de camera op pad...
Nu is het voorlopig gedaan met eigentijdse foto's. Dit is er dan meteen een van een situatie waar geen steen meer op zijn plaats ligt: alles verdwenen, inclusief de zijstraat. De vragen zijn:
Welke straatnaam stond er op het bordje midden rechts?
Hetzelfde voor het bordje van de zijstraat?
Dan een bonusvraag:
Wie was de opdrachtgever van het blokje woningen dat hiervoor in de plaats kwam?
Deze bonusvraag telt niet mee voor vermelding van de goede oplossingen.
Hoe vervreemdend zo'n vogelvlucht ook is, dit werd door velen herkend als de Boerenwetering met brug #116 tussen Ceintuurbaan en Roelof Hartstraat.
Foto: Google Maps
Goede oplossingen kwamen van Adrie de Koning, Kees Huyser, Maarten Helle, Anthony Kolder, Ria Scharn, Anje Belmon, Anneke Huijser, Mike Man, Peter Waagen, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Otto Meyer, Harry Snijder, Hans van Efferen, Tom Tand,
Hulp gevraagd...
Deze week een moeilijk geval met een aantal helemaal niet zo bijzondere huizen aan een gracht, kade of burgwal. Het meest opvallend is nog de kroonlijst van het linker huis dat in de richting van een klassiek timpaan gaat maar het natuurlijk net niet is. In het onderstuk van het aangesneden pand rechts zit een bakkerij.
We zijn benieuwd of u hier ook weer goed beschreven exemplaren van weet te vinden.
Waar is dit?
U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank.
En weer een foto waarvan een goed beschreven exemplaar reeds in de Beeldbank aanwezig is en dat zelfs vier keer. U had de rijwielherstelplaats nog kunnen herkennen van een eerdere quizvraag, toen alleen dat onderstuk in beeld kwam. Het was de zijgevel van Amstel 141 en de straat heet Korte Amstelstraat. De site joodsamsterdam.nl weet te vertellen dat dit de Komkommerbuurt heette.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Hulp kwam van Arjen Lobach, Adrie de Koning, Eric-Jan Noomen, Maarten Helle, Anthony Kolder, Anje Belmon, Paul Graalman, Marike Muller, Kees Dalmeijer, Anneke Huijser, Han Mannaert, Mike Man, Peter Waagen, Otto Meyer, Hans van Efferen,
redactioneel
Wethouders in Amsterdam - 7
Cor Kropman (1887-1968) was van 1929 tot 1941 wethouder Arbeidszaken, Levensmiddelen en Handelsinrichtingen. In de eerste vijf jaren beheerde hij ook de portefeuille Was-, Bad- en Zweminrichtingen.
Zijn volledige naam is mr. dr. Gijsbertus Cornelis Joannes Dominicus Kropman. Hij was afgestudeerd en gepromoveerd in de rechten.
De katholiek Kropman was lid van de Roomsch Katholieke Staatspartij (RKSP) en later van de Katholieke Volkspartij (KVP).
Hij was eerst vanaf 1919 raadslid en wethouder in de toen nog zelfstandige gemeente Sloten totdat deze gemeente in 1921 bij Amsterdam gevoegd werd.
Vóór zijn politieke carrière begon, was hij van 1914 tot 1919 politiek redacteur van het dagblad De Tijd. Daarnaast werd hij in 1917 advocaat/procureur.
In 1919 werd hij hoofdredacteur van het weekblad De Nieuwe Eeuw en van het dagblad Het Centrum.
Foto: Wikipedia
In 1927 werd hij gekozen in de Amsterdamse Gemeenteraad, waar hij tot 1941 bleef zitten. Hij was een belangrijk politicus, die zich goed kon verstaan met de opkomende sociaal democraten.
In 1934 opende Kropman de grote veilingzaal van de Centrale Markt in de Jan van Galenstraat.
Kropman was als wethouder nauw betrokken bij de opkomst van de luchthaven Schiphol. Hij zag daar wel toekomst in vanwege de minder wordende havenactiviteiten.
Op de foto opent wethouder Kropman de nieuwe veilingzaal van de Centrale Markthallen
Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog werd Kropman op de dag na de capitulatie door burgemeester De Vlugt naar de gemeentegrens gestuurd om daar met een witte vlag de Duitsers op te vangen en de leiding te bewegen naar het stadhuis te gaan voor overleg. Hij stond eerst tevergeefs bij de grens met Duivendrecht, maar hij verkaste naar de grens met Diemen, waar de Duitse commandant de stad bleek te naderen. Terwijl de Duitse troepen via de Dam door de stad denderden, gaf de Duitse commandant ten stadhuize direct aan wat de stad te doen stond. Hij duldde geen verzet en de politie moest daar hard tegen optreden. Daarnaast verzekerde hij Boekman desgevraagd dat de Joden niet lastig gevallen zouden worden. Dat dit een leugen was, zou spoedig blijken.
Op de foto het college van B&W in 1939; Kropman is de tweede van links
Naast zijn wethouderschap was Kropman 28 jaar lid van de Eerste Kamer, van 1935 tot 1963.
Ná zijn wethouderschap werd hij van 1941 tot 1945 en van 1957 tot 1965 gemeenteadvokaat.
In de oorlog werd Kropman in 1942 enige tijd geïnterneerd in het gijzelaars-kamp Sint Michielsgestel.
Roel van Duijn (1943-heden) was slechts korte tijd wethouder, maar het is niet onopgemerkt gebleven. Van 1974 tot 1976 was hij namens de PPR wethouder Gemeentebedrijven.
Roel van Duijn is vooral bekend geworden als een van de oprichters van de Provo-beweging en de Kabouter-beweging. Provo stond een revolutionaire omwenteling voor waarbij de gevestigde orde vervangen zou worden door een staat van revolutionaire communes. Omdat zij ook de gemeente wilde veranderen, werd deelgenomen aan de gemeenteraadsverkiezingen en in 1969 werd Van Duijn gekozen. In 1973 stapte hij over naar de PPR. Namens deze partij werd hij in 1974 wethouder, tot ontstentenis van burgemeester Samkalden en Han Lammers, die Van Duijn al kenden als gemeenteraadslid. Laatstgenoemde werd dan ook 'afgescheept' met de portefeuille Gemeentebedrijven.
Binnen het College van Burgemeester en Wethouders was Van Duijn een nogal vreemde eend in de bijt. Hij kwam veelvuldig in conflict met zijn collega’s, zoals Harry Verheij, Cees de Cloe en Han Lammers. Het begon al met zijn weigering gebruik te maken van een dienstauto, Van Duijn verkoos een dienstfiets, waarvan het voorwiel op een avond zelfs door andere wethouder in de Oudezijds werd gegooid.
Foto: ANP
Slechts op één ander terrein vonden Van Duijn en Samkalden elkaar, schaken. Om de slechte verhoudingen tussen de twee te verbeteren had PvdA-fractieleider Ed van Thijn gesuggereerd dat de twee maar eens een partijtje schaak moesten gaan spelen. Hij zou tot vele schaakpotjes op zeer hoog niveau leiden. De politieke verhoudingen bleven echter matig.
Als wethouder heeft Van Duijn in korte tijd toch een paar initiatieven kunnen nemen. Zo ontstond de lokale zender SALTO en werd begonnen met de aanleg van kabeltelevisie.
Maar toen in 1975 bij het in aanbouw zijnde metrostation Venserpolder een bom werd gevonden en iedereen met de vinger naar de actievoerders in de Nieuwmarktbuurt wees, sloeg de vlam in de pan, omdat Van Duijn zich van de beschuldigingen distantieerde (naar later bleek terecht!). Pogingen om hem uit het College te zetten, met uitdrukkelijke steun van burgemeester Samkalden, lukten aanvankelijk niet, maar toen Han Lammers aangaf er dan ook mee te stoppen, was er, ondanks aanvankelijk verzet, geen houden meer aan. Op 7 januari 1976 krijgt Van Duijn in de Gemeenteraad een motie van wantrouwen aan zijn broek.
Hierboven Van Duijn op zijn dienstfiets - hieronder de Provotijd van Roel van Duijn; bron vice.nl
Van Duijn sloot zich aan bij diverse 'groene' bewegingen, nadat hij zich in 1977 eerst als biologische boer had teruggetrokken op het Groningse platteland.
In 1986 keerde Van Duijn terug in de Amsterdamse gemeenteraad namens Groen Amsterdam, dat in 1989 De Groenen werd. In 1999 werd hij gekozen tot Statenlid in Noord Holland. Na het beëindigen van het raadslidmaatschap in 2003 werd hij nog deelraadslid in Amsterdam Zuid.
Op de foto bekijkt Van Duijn een jeugdfoto van zichzelf; bron Wikipedia/Creative Commons
Van Duijn heeft veel publicaties op zijn naam staan. De recentste hebben betrekking op de Tweede Wereldoorlog en op de valse Russische propaganda over de Krimoorlog.
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam tenzij anders vermeld
Achter de voordeur...
In een nieuwe serie (zolang het illustratiemateriaal reikt) nemen we u mee naar binnen in een monumentaal pand, al of niet aan een gracht gelegen.
We trappen willekeurig af met Herengracht 539, een dubbel woonhuis dat in zijn oervorm tijdens de Vierde Uitleg in Lodewijk XIV-stijl werd gebouwd voor Nicolaes Pancras, vijfvoudig burgemeester. Het was niet gebouwd door Adriaen Dortsman maar wel geheel in diens stijl door een navolger, met drie vensterassen, kroonlijst en dubbele stoep. Bij dit woonhuis hoorde een stal en een tweetal huisjes aan de Reguliersdwarsstraat. Daartussen een riante tuin.
Foto: RCE
Afb.boven: De situatie zoals vastgelegd in 1768 door Caspar Philips; Stadsarchief Amsterdam
Hieronder twee reconstructietekeningen die Henk Zandkuijl in 1985 maakte; links een doorsnede haaks op de gracht en rechts de plattegrond van de bel-etage (bron: Stadsarchief Amsterdam)
In 1717 verkochten de erven Pancras het huis aan tienvoudig burgemeester
Gerrit Corver, die het huis liet verbouwen en van een nagenoeg geheel nieuwe gevel liet voorzien. De kruiskozijnen werden vervangen door schuiframen. Lang woonde hij hier niet; het werd in 1723 gekocht door Mr. Dirk Trip, drievoudig burgemeester die er tot zijn dood in 1748 bleef wonen. Daarna bleef het steeds verhuurd.
Een element uit de eerste bouwperiode bleef bewaard: de beschilderde plafonds. Onder nieuwe plafonds bleken ze schuil te gaan en die zijn nu op enkele plaatsen opengelaten zodat wij de 17de-eeuwse schilderingen kunnen zien.
Corver liet de eenvoudige trap voorzien van handgestoken ballusters met acanthusbladeren, bovenaan versierd met een bloemkorf.
Dat was geen hint naar de naam Corver want hun familiewapen bestond uit drie viskorven en dat ging Gerrit te ver. Die kwamen wel terug in het beeldhouwwerk aan de tot attiek uitgebreide kroonlijst met groots het familiewapen in het midden.
Pas in 1812 zien we weer een verkoop van het pand door de erven Trip aan Eduard Jacob de Lesné Harel, heer van Kessel die het huis niet zelf ging bewonen. Dat was één jaar voor de val van Napoleon en Amsterdam had een aderlating ondergaan. De huizenmarkt was op een dieptepunt en de prijzen voor dit soort grote woonhuizen waren gekelderd. De nieuwe eigenaar liet de laatste huurder van het pand - Joan Graafland - rustig wonen en ging zelf naar Parijs. Af en toe stond het huis ook leeg.
In 1828 ging het weer in de verkoop en werd overgedragen aan Joan Carel Willem Fabricius, heer van Leijenberg, die door koning Willem I in de adelstand was verheven. Fabricius verving beide schoorstenen door 'eigentijdse' exemplaren. Hij wordt ook verantwoordelijk gehouden voor het vernieuwen van de stoep met stoephek, het aanbrengen van de nieuwe deur met snijvenster en het balkonhek.
Wie verantwoordelijk is voor het 'blindhakken' van het familiewapen van Corver is niet bekend.
Een der huurders, Carel Alexander Hasselgreen, was agent van de koning van Zweden. Hij vond het nodig de zaal, die aan de achterzijde van het huis lag, tot een representatieve ruimte uit te bouwen. Hij liet het plafond beschilderen; namen van Jacob de Wit of Giovanni Pellegrini worden genoemd als mogelijke schilders. De laatste werkte rond 1717 enkele jaren in Amsterdam.
Eveneens uit de verbouwing door Corver stamt de lantaarn in het trappenhuis, die daglicht toelaat. De beelden in de nissen, Venus en Minerva, zijn naar men aanneemt van Ignatius van Logteren of zijn zoon Jan. De foto hieronder van Adonis van dezelfde maker vindt u in het trappenhuis. De genoemde beelden zijn kopieën ter vervanging van de beschadigde originelen.
Het stucplafond in de gang is uit de tijd van Fabricius, medio 19de eeuw.
In 1863 kwam het pand in bezit van de Ned. Crediet- en Depositobank en na haar faillissement in 1872 van Banque de Paris et des Pays Bas, nu bekend als
BNP Paribas. Koetshuis en stal aan de Reguliersdwarsstraat werden dichtgetimmerd en als opslag gebruikt en in 1920 vervangen door nieuwbouw. Die was in opdracht van een nieuwe eigenaar van nr. 539 e.o. In 1927 voegde de bank ook nog Herengracht 541 toe. In hun periode is het huis grootscheeps gerestaureerd in 1960-'62. Tijdens al deze werkzaamheden is de hijsinrichting van 539 verwijderd.
Recent zijn alle betrokken huizen plus Herengracht 543 betrokken bij het project The Artesia (plattegrond links). Een deel van de bebouwing aan de Reguliersdwarsstraat is gesloopt en wordt vervangen door appartementsgebouwen. De huizen aan de Herengracht (539-543) worden veranderd in kantoren.
Op het binnenterrein is enorm gebouwd maar dat is allemaal onder de grond verdwenen. Wat overblijft wordt omgetoverd tot een stadstuin. De oplevering vindt eind dit jaar 2022 plaats.
De informatie haalden wij uit de volgende bronnen:
Het Huis Heerengracht 539, door mej. B. Bijtelaar, in Ons Amsterdam jg.11 (1959), pp. 327-337
Vier eeuwen Herengracht, Mej. I.H. van Eeghen, 1976, ISBN 9062740014, pp.351-352
amsterdam-monumentenstad.nl
Op deze laatste site vindt u nog veel meer interieurfoto's via de tab "Afbeeldingen".
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit bronnen zoals vermeld
YouTube: Witkar - BBC-reportage 1974
Deze week honderd jaar geleden
Zaterdag 16 december 1922 - Vandaag viert de Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereniging (KNZ&RV) zijn 75-jarig jubileum. Dat laat men gepaard gaan met de opening van de Sixhaven in Amsterdam-Noord. Die jachthaven heeft deze naam gekregen als eerbetoon aan langjarig president van de vereniging: Jonkheer Willem Six (1859-1919). Op de situatieschets links is de haven ingeklemd tussen het Noord-Hollandskanaal en de aanlegsteiger bij de Waterlandse tram. In 1953 wisselde de KNZ&RV de Sixhaven in voor de haven in Muiden.
Afb: Stadsarchief Amsterdam
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
