Een paar zaken konden helpen het juiste antwoord te vinden. De belangrijkste was het gebouw van de Algemeene van Berlage waar later C&A in zou trekken. Damrak dus. Bij het kiezen tussen Berlage's beurs en de Effectenbeurs hoefde alleen het kwartje te vallen dat bij de eerste beurs de bouwkeet midden op het Damrak zou hebben gestaan.
Effectenbeurs dus! De nog overeind staande huizen van de Papenbrugsteeg namen elke twijfel weg. De foto werd vanuit de Warmoesstraat gemaakt.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Marike Muller, Kees Huyser, Anneke Huijser, Simon Claessen, Ria Scharn, Harry Snijder, Jos Mol, Otto Meyer, Arjen Lobach, Mike Man, Han Mannaert, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Aschwin Merks,
Fotoquiz: webmaster's keuze
De keuzefoto betreft deze week een locatie binnen de Singelgracht.
Wij moesten ook even puzzelen wat hier aan de hand is. Er is links een compleet nieuw gebouw te zien dat de indruk geeft nog lang niet af te zijn. Zouden beide renaissancegeveltjes de boel ophouden? Wij kunnen ons voorstellen dat er toen ook al weerstand was tegen het slopen van zulke monumenten. We kwamen er achter dat ze toch gesloopt zijn...
De vraag is:
Het tegeltableau boven deze ingang van een badhuis (allebei expres niet geblurrd) leidde als 't goed was naar een voorbeeldig blok
sociale woningbouw avant la lettre tussen Van Reigersbergenstraat en Van Houweningenstraat. De badhuisingang was in de Van Houweningenstraat 62-64.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jos Mol, Marike Muller, Otto Meyer, Mike Man, Adrie de Koning, Harry Snijder, Han Mannaert, Hans van Efferen, Aschwin Merks, Hans Olthof,
Heeft u ook een opvallende foto gevonden?
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners toch wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen!
Fotoquiz Wat? Waar?
Goh! Wat is er een hoop gebeurd sinds deze foto gemaakt werd.
Geintje van Stadsherstel. Zij sloten de deal de verzakte wevershuisjes aan de Vijzelgracht te kopen en te renoveren. De verzakkingen ontstonden door de aanleg van het metrostation Vijzelgracht, direct voor de deur. Tijdens de renovatie had Stadsherstel grote posters van oude meesters achter de ramen opgehangen maar de bakker met zijn hoorn was wel heel erg authentiek geworden. Hieronder nog een foto met meer overzicht.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Anthony Kolder, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ger Lange, Ria Scharn, Jos Mol, Marike Muller, Adrie de Koning, Otto Meyer, Mike Man, Hans van Efferen, Aschwin Merks,
Met de camera op pad...
Deze week weer 'ns een oudje, een van zo'n anderhalve eeuw terug. Als u eenmaal weet waar dit is, zult u verbaasd staan van wat er nog allemaal van over is.
We kijken hier naar het gebouw uit 1892 van de Vereeniging tot Werkverschaffing aan Hulpbehoevende Blinden. Het staat aan de Plantage Middenlaan 64.
Hier werden onder meer matten gevlochten en zittingen voor stoelen gemaakt. In twee werkzalen - een voor mannen en een voor vrouwen - werkten zo'n 150 blinden en er was een woning voor de directeur.
De Vereeniging was in 1865 opgericht en van start gegaan in een woonhuis in de Pieter Jacobszstraat. Voor blinden was de instelling een manier om een inkomen te vergaren. Blinden van allerlei leeftijden en godsdienstige gezindtes waren welkom; deelname aan de dagelijkse bijbellezing en psalmzang was wel verplicht. Lees meer over architect Roelof Kuipers, broer van Foeke die Industria op z'n naam heeft staan.
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anthony Kolder, Ria Scharn, Mike Man, Otto Meyer, Anneke Huijser, Harry Snijder, Marike Muller, Jos Mol, Hans van Efferen, Adrie de Koning, Aschwin Merks,
Hulp gevraagd...
Daar heeft iemand een kruisje gezet bij een huis in dit rijtje maar niet achterop geschreven hoe deze straat heet.
Weet u waar dit is?
U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie.
Tussentijdse melding van Arjen Lobach:
Dit is naar alle waarschijnlijkheid Rotterdam, gezien de lantaarnpaal naar Rotterdams model en de ovale huisnummerbordjes.
"Dit is een geënsceneerde foto!" klonk het. Inderdaad zou een beetje Amsterdamse huisvrouw al de benen genomen hebben en de diender, of wat 't ook is, zou er nooit achteraan zijn gaan rennen. Illegaal matten-kloppen deden huisvrouwen in groepjes, met twee op de uitkijk. Wij weten er alles van, want bij gebrek aan voldoende buurvrouwen stonden we zelf op de uitkijk voor onze moeder. Maar of dit fake is of niet, het opstootje is er niet minder om.
Dat gebeurde allemaal voor de deur van Nieuwezijds Voorburgwal 298. Een handicap was het feit dat het stoephek, dat op deze foto al kapot is, sindsdien vervangen is door een hek met enkele staanders. Bekijk foto's van voor de vervanging en van daarna.
Hulp kwam van Paul Graalman,
redactioneel
Hajenius op het Rokin
In week 29 zagen we hoe Hajenius
door Peek & Cloppenburg van de Dam weggebonjourd werd. Een grote zak met geld (ƒ800.000) was voldoende om op het Rokin, tussen Enge Kapelsteeg en Watersteeg, drie panden (92-96) te kopen. Opnieuw ging alles tegen de vlakte en verrees een nieuw gebouw "Rijnstroom" naar ontwerp van de architecten Gebr. van Gendt. De stijl is `Um 1800´ wat een eclectische stijl is met wortels in Duitsland. Een ander voorbeeld van die stijl is de Effectenbeurs.
Hieronder nog even een beeld van niet meer dan een kwart eeuw daarvoor. Zie wat er sinds die tijd opgegeven is. Schrale troost... dit laatste gebouw Rijnstroom is nu rijksmonument.
De meest linkse drie panden verdwenen dus voor Hajenius, maar er gebeurde meer. Heineken en twee restaurateurs vonden - met het oog op de aanstaande wereldtentoonstelling - het in 1883 tijd worden voor een luxe restaurant in de stad. De meest rechtse twee panden 84-86 sneuvelden voor café-restaurant Riche, dat ook nog twee huizen in de Enge Kapelsteeg omvatte. Het publiek kon er niet over uit, zoveel luxe als hier bijeen vergaard was. Marmeren trappen leidden naar de eetzaal en voor kleine gezelschappen waren er diverse salons. Op de bovenverdieping zou het Koninklijk Huis een appartement hebben gehad, het pied-à-terre van prins Hendrik.
Eind 1913 ging de stekker eruit
en in plaats dat Hajenius er introk zwalkte het pand van hand tot hand; het langst was het nog hoofdkantoor van vliegtuigfabriek Fokker (1919-1934) en nu heeft H&M er een concept store.
Echt bont maakte de firma Gorris het. Vlak na Hajenius sloopte deze firma het middelste pand van de foto hierboven: 't Heidelberghs Vadt op nr.90. Tegelijk daarmee het pand rechts daarvan, nr.88, oorspronkelijk een verhoogde halsgevel maar zoals op de foto hierboven te zien is, in 1914 al van zijn top beroofd. Gorris ging hier huishoudelijke artikelen verkopen. De gevel van nummer 90 is rond 1940 weer opgebouwd als Kolksteeg 12 waar later ook nevenstaande gevelsteen weer in geplaatst is.
Foto: VVAG
Op de foto's hieronder: links het gat dat Hajenius had geslagen en rechts de afbraak van 't Heidelberghs Vadt, waarvan dan tenminste de voorgevel bewaard is gebleven.
Wat ervoor terug kwam is onbegrijpelijk. Een nietszeggende gevel waar nog werkelijk iemand het kaartje "expressionistisch" op heeft geplakt. De Amsterdamse School is expressionistisch maar dit is de saaiheid ten top. In 1954 betrok juwelier Bonebakker het pand en liet een nieuwe winkelpui ontwerpen en bouwen van groen marmer. In elk geval dat deel had nu enige uitstraling.
Toen Bonebakker in 2010 het Rokin verliet kwam de ING ervoor in de plaats en die liet opnieuw de pui verbouwen. De foto linksboven is van ing. J. van Dijk; wij mogen die van de erven hier plaatsen, waarvoor onze dank; bron: SAA
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld
Anno toen: 1887 - Oranjefurie
Februari 1887, de 70ste verjaardag van koning Willem III. Hij wil Amsterdam bezoeken maar het gist in de stad. Het socialisme is bezig vaste voet onder de arbeidersbevolking te krijgen. Zij keren zich tegen het koningshuis omdat een socialist nou eenmaal republikein is. Kort ervoor had Domela Nieuwenhuis olie op het vuur gegooid met zijn brochure "Koning Gorilla". Dat is zeer tegen de zin van de van huis uit Oranjegezinde bewoners van de Jordaan, de Oostelijke Eilanden... en de Jodenbuurt.
Uitgerekend in de Jodenbuurt, op het Waterlooplein, is een gelegenheid waar socialisten regelmatig vergaderen: De Leeuw Van Waterloo, een bierhuis op nr.62. Uitbater is Paulus Jacobus Penning, beter bekend als Piet Penning.
Op dinsdag 22 februari trokken dik honderd oranjeaanhangers uit de Jodenbuurt, aangevuld met bewoners van de Jordaan, naar het Waterlooplein, drongen De Leeuw Van Waterloo binnen, sloegen de boel kort en klein en plunderden de voorraad. De gewaarschuwde politie van Bureau J.D.Meijerplein kwam met zes man eens kijken en liet het gebeuren. De politie treedt al jaren streng op tegen socialisten en waarom zouden ze die nu helpen om vernieling voorkomen? Het komt de politie achteraf op veel kritiek te staan maar dat glijdt ze langs de koude kleren af.
Toen de verdedigers een uitval probeerden te doen werden ze door de politie met de blanke sabel teruggeslagen. De agenten trapten nu zelf de deuren in. Zij stormden het gebouw in en dwongen de socialisten door sabelhouwen dit te verlaten. Een verwoed gevecht tussen de socialisten en de op hen wachtende bestormers volgde, wat slecht voor de eersten afliep.
Afb: tussentaalenbeeld
Krantenverslagen: "De troep hield stand, zwaaide met de vlaggen boven het hoofd der mannen, die op de stoep stonden; het bekende lied werd gezongen (Hop, hop, hop, hang de socialisten op!) en eindelijk een ruit boven hun hoofden ingeslagen.
De menigte drong op.
Al vechtende werd de stoep ontruimd, en nu werden die zelfde vlaggenstokken, waaraan de Nationale driekleur en die van het Vorstenhuis waren gehecht, gebruikt om al de glazen, zover men die kon bereiken, in te slaan.
Toen dit ongeveer een klein kwartier geduurd had, en de woedende menigte storm begon te lopen op de gesloten deur, zond een ons bekend persoon, ten einde te voorkomen, dat er wellicht een afgrijselijker toneel zou plaats hebben, iemand naar den dichtstbijzijnde politiepost om hulp.
Deze kwam opdagen: een brigadier en vijf agenten. De brigadier trok zijn sabel, de agenten drongen het volk van de deur weg, de vlaggen, enigszins gehavend, bleven echter omhoog steken, en daarop beval de brigadier de menigte om haren weg te vervolgen.
Er werd niemand gearresteerd."
"Wij zagen dat de politie een persoon arresteerde, en die aan de omstanders overleverde, om hem naar het politiebureau te brengen.
Het verblijf der agenten was gevuld met een troep schreeuwende kerels; orde of bevel heerschte daar niet.
Wij struikelden over een man, niet kenbaar door hoofdwonden en bloed, die voor dood op den grond lag."
Raar eigenlijk! Waarom is er in arme buurten zoveel weerstand tegen het socialisme? Je zou toch zeggen dat slechte leefomstandigheden, werkeloosheid of onderbetaald werk de mensen in de armen van het socialisme zouden drijven. Maar dat ligt veel genuanceerder. De bewoners van de Oostelijke Eilanden en de Jordaan hadden veel op met Oranje, dat deze adoratie gewiekst aanwakkerde. En in de Jodenbuurt had de bevolking het tamelijk ongestoorde verblijf in de Republiek te danken gehad aan de stadhouders en het liberale stadsbestuur van Amsterdam. En school er niet flink wat anti-semitisme onder links Nederland? De rabbijnen hitsten de bevolking op tegen de socialisten, net als de dominees.
Al deze buurten blonken niet uit door nadenkende bewoners; ze waren makkelijk te beïnvloeden.
Afb: tussentaalenbeeld
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld
Anno toen: 1959-1999 - de beurs moet gered
December 1959 - Grote onzekerheid
omtrent de Beurs van Berlage: voor vele miljoenen repareren of slopen en dan voor hetzelfde geld een nieuwe beurs bouwen? Wij hebben eerder - en willen niet ontkennen: meesmuilend - bericht over de derde blunder op rij, een groot gebouw als een beurs in de bedding van een rivier te willen bouwen. En net als de twee vorige gebouwen verzakt en scheurt ook het derde. Ten koste van veel geld moet de fundering van Berlage's beursgebouw verbeterd worden door pulspalen bij te heien. Voorstanders roepen over het 'wereldberoemd' zijn van het gebouw, een architectonisch icoon, ons eigen 'Palazzo Publico'. Tegenstanders waren er genoeg en allemaal rekenmeesters, wethouder Joop den Uyl voorop. Het ging handenvol geld kosten en niemand durfde te garanderen dat het daarmee klaar was.
De beurs is gebouwd op 4880 palen die op de eerste zandlaag rusten (funderingsplan links). Direct na de opening in 1903 bleek het gebouw 'in beweging' te zijn met verzakkingen en scheuren tot gevolg. Sindsdien is bijna permanent gerepareerd. In 1907 worden trekstangen aangebracht om krachten op te vangen. In 1959 zijn nieuwe technieken ontwikkeld om fundamenten te verbeteren, pulspalen, maar voor het beursgebouw worden de kosten wel erg hoog en benaderen de ƒ15 miljoen die een nieuwbouw zou vergen. In 1960 besluit de Raad toch voor herstel, maar dat wordt 'op een koopje' gedaan: niet afdoende... lapwerk.
En toen kwam de Noord-Zuidlijn. We schrijven 1999 en de geleerden voorzien bij voorbaat grote problemen met de fundering van de beurs als er een tunnelbuis op vijf meter afstand van de fundamenten geboord gaat worden. Die is op 24½ meter diep door de tweede zandlaag gepland maar daar gaan de nieuwe palen voor de beurs ook in rusten. Opnieuw ontstaat er discussie. Er is alweer een nieuwe techniek middels Grout-palen die nu echter maar tot 20 meter diep geschroefd mogen worden. Is dit voldoende? Dit keer dient de beurs voorrang te krijgen bij het verlenen van subsidies en bijdragen van Monumentenzorg, ten koste van monumenten die al jarenlang op hulp wachten. Is de beurs daarmee gered?
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld
YouTube: het verhaal van de Ringvaart
Deze week honderd jaar geleden
Woensdag 9 augustus 1922 -
De politie van Amsterdam maakt werk van het uitzetten van ongewenste Chinezen. Het binnenkort van Rotterdam vertrekkende schip de SS Oosterkerk zal via Amsterdam naar China varen om van hier niet gewenste Chinezen naar hun vaderland terug te brengen, of ze willen of niet. Zelfs het Chinese gezantschap werkt eraan mee. De politie heeft geprobeerd van alle potentiële repatrianten vingerafdrukken te nemen, maar velen weerden zich tot het uiterste en men is er maar mee gestopt. Sommigen willen best naar huis gebracht worden, sommigen proberen te bewijzen dat ze voldoende middelen van bestaan hebben en als ze overtuigend zijn mogen ze ook blijven. Ook zij die direct willen aanmonsteren op een der schepen van de 'Nederland' krijgen kans daartoe. Men heeft het vooral gemunt op onruststokers en bendeleden die de Tongo-oorlog zijn begonnen.
Amsterdam en Rotterdam hebben zich de overlast door Chinezen zelf op de hals gehaald. In 1911 wilden ze een staking van zeelieden breken en haalden uit Engeland een groot aantal Chinezen naar hier om de plaatsen van de stakers in te nemen. Ze zijn nooit meer weggegaan...
Foto: Wikipedia
Honderd jaar geleden kenden ze ook het fenomeen 'komkommertijd'. Dit is een staaltje...
Woensdag 9 augustus 1922 - HET OPTREDEN VAN DEN HEER SPOELSTRA TE AMSTERDAM VERBODEN (bericht in Voorwaarts, sociaal-democratisch dagblad)
Op groote aanplakbiljetten en per advertentie in de dagbladen was bekend gemaakt, dat de physio-telepaat en magnetiseur „professor" H. Spoelstra gisteravond en enkele volgende avonden een séance zou geven in een zaal van het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam, meldt de N.R.Ct. Toen echter gisteravond het publiek aan den ingang van de zaal verscheen, werd meegedeeld, dat de séance niet kon plaats hebben, omdat de burgemeester van Amsterdam de vereischte vergunning voor het houden van de voorstelling heeft geweigerd. Om er voor te waken, dat de séance inderdaad niet zou doorgaan, werd de ingang der zaal door twee politieagenten bewaakt. Desgevraagd verklaarde „professor" Spoelstra, dat het de eerste maal was, dat het geven van een séance hem wordt belet. Op verschillende plaatsen in ons land is hij reeds opgetreden, nooit is hem dit door de autoriteiten verhinderd. Hij meende, dat de burgemeester van Amsterdam de vergunning geweigerd heeft, omdat hij het optreden van den heer Spoelstra die openlijk verklaart alle ziekten te genezen (dus ook organische ziekten) beschouwt als onbevoegd uitoefenen van de geneeskunde.
Over het niet toestaan van de vergunning was de heer Spoelstra zeer ontstemd, vooral ook, omdat de afwijzende beschikking eerst gistermiddag 4 uur is afgekomen; de vergunning was reeds een week geleden aangevraagd en daardoor een betrekkelijk groot bedrag voor reclame noodeloos is uitgegeven.
Nadat hem bekend was geworden, dat de burgemeester de séance verboden had, heeft de heer Spoelstra nog getracht vergunning te verkrijgen voor het veranderen van de aangekondigde séance in een lezing, doch ook daarvoor kon hij geen vergunning van den burgemeester krijgen.
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
