Wij zijn overvallen door iets zeldzaams als een schijnbaar leeg adresboek van ons mailprogramma of een andersoortige fout in dat programma. Het kan dus zijn dat u zaterdagmorgen niet de gebruikelijke mail van ons kreeg. Wij werken aan een oplossing.

De snelste met het goede antwoord op de foto van vorige week was Cor van Duinen. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Zijn vraag is:

Wat is het adres van het smalle pandje met de gevelsteen?

Oplossingen via deze link

Foto: collectie Cor van Duinen

Dit is het huis Singel 424. Als we nu een foto van de andere hoek van Singel met de Beulingsloot hadden laten zien..., ja dan hadden wel meer deelnemers het geweten. Onze oer-Italiaan Casa de David, die al decennia eerder de Italiaanse keuken serveerde, voordat die bij ons populair werd.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Foto onder: Google Street View

Goede oplossingen kwamen van Cor van Duinen, Ria Scharn, Harald Advokaat, Fanta Voogd, Peter Waagen, Thomas Gravemaker, Han Mannaert, Otto Meyer, Han Mannaert, Pauline Dorhout, Marike Muller, Arjen Lobach, Mike Man, Kees Valentijn, Aschwin Merks, Jos Mol, Hans Goedhart, Hans van Efferen,

De keuzefoto betreft deze week een locatie binnen de Singelgracht.

Anneke Huijser stuurt altijd een paar foto's als ze een opgave mag indienen. Kunnen wij kiezen. Als er meer de moeite waard zijn gebruiken we die wel eens in een andere rubriek; zo ook deze.

We weten niet zeker of dit een industrieel monument is. In elk geval werd/wordt achter dit huis hard gewerkt. Genoeg hints, het huisnummer 6 krijgt u cadeau.

Waar is dit?

Wat stond er op het firmabord boven die mevrouw?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze foto was met enkele rake zoektermen makkelijk te vinden op het internet. Deze paardendrinkbak (met een overloop op de hoogte van een hondensnuit) was jarenlang te vinden op de kruising van Swammerdamstraat en Ruyschstraat en sierde het boekje "De Amsterdamse burgerwoning op z'n best" van Jos Smit. Voornaamste onderdeel van het geheel was een gaslantaarn die het kruispunt verlichtte. In een tijd dat de auto ook in Amsterdam nog de heilige koe was, werd besloten dat dit een onaanvaardbaar obstakel was en weg moest.

Als u een achttal pagina's van het boekje wilt zien klikt u hier.

Inzender Kees Boas is bezig met een artikel over deze plek in de stad en beloofde ons dat hij u op de hoogte zou houden.

Foto: collectie Kees Boas

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Valentijn, Kees Boas, Anthony Kolder, Ria Scharn, Marike Muller, Mike Man, Aschwin Merks, Jos Mol,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners toch wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen!

Een foto van een pleintje dat regelmatig opgeknapt wordt en ook steeds knusser wordt. Daar zag het niet naar uit toen deze foto gemaakt werd. De vragen zijn:

Waar is dit?

Wat is de naam van het dichtgetimmerde pand links?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit is de entree van Grachtenmuseum van de Stichting Het Grachtenhuis op Herengracht 386.
Verschillende deelnemers verzekerden ons dat dit museum zeer de moeite waard is. Wel een klein museum; u bent er binnen een uur door. Klapstuk is het poppenhuis van het museum.

Foto boven: Grachtenmuseum

Foto links: © Pieter Klein

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Harald Advokaat, Kees Huyser, Anneke Huijser, Ria Scharn, Kees Valentijn, Anthony Kolder, Dirk Fuite, Marike Muller, Wim Huissen, Aschwin Merks, Mike Man, Jos Mol, Hans Goedhart, Hans Olthof,

We hebben weinig aan deze foto toe te voegen. Onze vraag van deze week:

Welke steeg is dit?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Op de hoek van Singel en Koningsplein vindt u op Koningsplein 1 het gebouw van Verzekeringsbank Kosmos. Als u het pand alleen kent als de winkel van juwelier Spyer is u dat bij voorbaat vergeven.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Harald Advokaat, Jos Mol, Ria Scharn, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Peter Waagen, Anthony Kolder, Han Mannaert, Marike Muller, Mike Man, Kees Valentijn, Aschwin Merks, Hans van Efferen, Hans Olthof,

Alweer versierde huizen aan een gracht. Misschien wel dezelfde gelegenheid als die van vorige week? Wie weet. En alweer moesten we de foto flink opknappen om iets van details zichtbaar te maken.

Wat is de naam van deze gracht en wat zijn de huisnummers van het versierde panden op de foto?

U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie.

Laat het ons horen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Ter gelegenheid van het huwelijk van koningin Wilhelmina met Heinrich zu Mecklenburg-Schwerin bezocht het paar Amsterdam. Onderdeel van het bezoek was een ontvangst op het paleis op de Dam van o.a. de "dame du palais" van de koningin: Thora Egidius (foto), de dochter van de Zweedse consul-generaal van Zweden en Noorwegen in Nederland. Thora was in 1884 getrouwd met Willem Hendrik van Loon en het paar bewoonde het huis Keizersgracht 672, het woonhuis van de familie Van Loon dat in die jaren ter beschikking stond van het paar Van Loon-Egidius. Voor deze gelegenheid was het huis uitbundig versierd, net als de rest van de stad overigens.

Foto links: SAA, onder Wikipedia

Hulp kwam van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anneke Huijser, Eric-Jan Noomen, Maarten Helle, Milan van Tuin, Peter Waagen, Anthony Kolder, Han Mannaert, Kees Valentijn, Ria Scharn, Aschwin Merks, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, Hans Olthof,

Op 1 april jl. stond in Het Parool een oproep teneinde de locatie van bijgaande foto vast te stellen.

Het is duidelijk mei 1945; de jonge "lookalike" staat op de motorkap van een geallieerd voertuig... maar in welke straat?

Weet u het antwoord? Laat het ons weten via deze link of direct aan E. Somers van het NIOD.

U kunt deze krantenfoto downloaden om hem in een hogere resolutie te bekijken.

Foto: anefo/nationaal fotoarchief

redactioneel

.
Dacht u ook dat de Jordaan altijd zo'n buurt met bedompte en donkere straatjes is geweest?
Dat is dus niet zo. De Jordaan begon als een wijk met een verzameling huisjes die niet veel beter waren dan een hut, vooral de noordelijke Jordaan. Naarmate de grondstukken zuidelijker lagen waren ze ook duurder en daarom alleen toegankelijk voor beter gesitueerden. Aan en bezuiden de Egelantiersgracht zien we dan ook kwalitatief betere huizen verschijnen.
Gelukkig woonde in de noordelijke Jordaan tekenaar Adriaan Eversen die een paar aquarellen in de buurt maakte (zie boven en beneden). We zien daarop veel lage huisjes en veel lege plekken. Dat is deels een gevolg van de kelderende economie in het laatste kwart van de 18de eeuw, de daarop volgende Franse bezetting en de daarmee gepaard gaande leegloop van kapitaal en jonge bevolking. Dat werd ná 1813 weer beter om tijdens de laat op gang gekomen Industriële Revolutie (vanaf ±1870) totaal uit de hand te lopen. Alle gaten in de bebouwing werden weer ingevuld, het aantal huizen verdubbelde en het aantal gezinnen verdrievoudigde. Om die te kunnen herbergen werden kelders en zolders tot woonruimte uitgebouwd of achterhuizen gebouwd. Ook werden veel huizen met extra verdiepingen verhoogd.

.
Ook met de ras-Jordanees valt het wel mee. Door de Industriële Revolutie kwamen veel extra bewoners naar de Jordaan uit alle uithoeken van het land en zelfs uit Duitsland. Van de provincies van waar migranten in de Jordaan terecht kwamen was Noord-Holland goed voor een kwart, maar de rest kwam van verder weg. De woonomstandigheden werden snel slechter en de Jordaan werd een springplank; het huis werd verlaten zodra een betere behuizing gevonden was (en betaald kon worden). Een kleine 40% haalde de twee jaar niet en driekwart de tien jaar niet. Een niet verwacht effect was het kleiner worden van de gezinnen die in de Jordaan woonden. Het gemiddeld aantal personen waaruit gezinnen samengesteld waren daalde met meer dan één persoon in minder dan een halve eeuw. Die personen waren gemiddeld ook jonger; 50% onder de twintig tegen 40% in 1850. Ook kreeg de autochtone bevolking te maken met een rits nieuwe geloofsrichtingen. Oorspronkelijk waren alleen gereformeerden (60%), katholieken (15%), lutheranen (5%) en gemengde huwelijken (20%) bekend, tegen het eind van de 19de eeuw kwamen daar remonstranten, doopsgezinden en oud-katholieken bij.

.
En was nu de oorspronkelijke bewoner van de Jordaan zoveel anders? Die kwam in de 17de eeuw ook uit heel West-Europa op de welvarende Republiek af, in de hoop een graantje mee te pikken. Ze waren niet bij staat een huis binnen de stad te bemachtigen dus streken ze neer onder de muren van de stad zoals die er eind 16de eeuw uitzag, met een vestgracht die in 1610 tot Herengracht vergraven werd.
Toen vanaf 1613 de Jordaan gerooid werd toonde het stadsbestuur zich behulpzaam door de kleine houten huisjes op een nieuwe rooilijn te slepen, zo dat mogelijk was. Zo niet, dan lieten ze het staan waar het stond en waren de eerste inpandige huizen en gangen een feit.

Hierboven v.b.n.o. de Palmstraat gezien naar de Brouwersgracht, Kromme Palmstraat, Lijnbaansgracht, hoek Palmstraat, Palmstraat met toen nog een brug over de Lijnbaansgracht voor toegang naar Schans en bolwerk Haarlem waar het Palmkerkhof op aangelegd was. Daaronder een tekening van geveltjes aan de Palmgracht (het hoekhuis kunt u nog ongewijzigd zo bekijken, de rest is verhoogd) en rechts daarvan een recente foto (Street View) van Palmdwarsstraat 14. Alle aquarellen ±1860, de krijttekening ±1900.

Hieronder nog een beeld van de Schans zoals Eversen die in 1861 nog aantrof. We staan hier ter hoogte van de Rozengracht en kijken naar het noorden.

De afbeeldingen komen uit het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven.

.
Sint-Nicolaas is de beschermheilige van schippers, scheepsbouwers, vissers, gevangenen, onschuldig veroordeelden, advocaten, deurwaarders, bankiers, dokwerkers, graan-handelaars, kuipers, wijnhandelaars, schilders, parfumeurs, apothekers, bakkers, clerici, vrijers, maagden, kinderen, prostituees en kooplieden. Veel havensteden hebben Sint-Nicolaas als beschermheilige: Aberdeen, Amsterdam, Bari, Sint-Niklaas en Kampen. Sint-Nicolaas wordt in de oosters-orthodoxe kerken zeer vereerd en zijn beeltenis is op veel iconen te vinden. Hij is een van de beschermheiligen van het belangrijkste orthodoxe land, Rusland. Na de Russische Revolutie werden meerdere ridderorden ingesteld met Nicolaas als bescherm- en naamheilige.

.
Maar…, er is nóg een Amsterdamse patroonheilige: Sint Olof.

Olof, Olaf of Olav (995-1030) is een Noorse koning en heilige, patroon van de zeevaarders.
Over zijn afbeelding met attributen is veel te vertellen. Sint Olof wordt afgebeeld met een hellebaard, wat staat voor een gewelddadige dood. Hij draagt een ciborie, symbool van de verkondiging omdat hij in de noordelijke streken het Christendom heeft verspreid -lees doorgedrukt- als te belijden godsdienst. Zijn voet op een gekroond zeemonster symboliseert zijn strijd tegen het heidens geloof. Hij is gekleed in harnas wat staat voor een strijdbare houding. Hij is gekleed met kroon en een rode mantel, tekenen van zijn waardigheid. Sint Olof was lange tijd populair tot in onze streken, maar heeft het uiteindelijk afgelegd tegen Sint Nicolaas.

.
Een stadje met 2.500 inwoners: Amsterdam zoals het er in de 14e eeuw uitzag op een kaart van Jan Luyken uit 1693. Rood omcirkeld de Sint Olofspoort. De titel van de kaart is 'Out Amsterdam gelyck het geweest is omtrent den iare 1300' maar de Olofspoort en stadsmuur zijn van een halve eeuw later. Ook is de afgebeelde stad veel dichter bebouwd dan het Amsterdam van 1300. De Sint Olofspoort wordt in 1370 gebouwd. De stad heeft kort daarvoor stadsrechten gekregen en is vanaf 1345 ook nog eens een aantrekkelijke plek vanwege het Mirakel van Amsterdam. Daarbij braakte een zieke man in de Kalverstraat een hostie uit die onbrandbaar bleek, een wonder dat in heel Europa bekend werd. De meeste pelgrims komen via de Bindwijkerpoort in het verlengde van de Heilige Weg - de huidige Overtoom - de stad binnen.

[deze kaart beeldt de dam in de Amstel op een andere plaats af dan we die kennen. Een eeuw geleden deed de mening opgeld dat als er een Middendam bestaat er waarschijnlijk ook een Voordam geweest moest zijn, en die staat afgebeeld. Die mening is sinds lang achterhaald, maar de kaart bestaat nog steeds - red.]

.
De Sint Olofspoort in 1544, toen de belangrijkste gevangenis van de stad. De kapel werd er in 1440 tegenaan gebouwd.

De Sint Olofspoort wordt vooral gebruikt door handelsreizigers vanuit o.a. Muiden en andere steden die over de Zeedijk de stad binnenkomen, maar ook door houthandelaren vanuit het verre Scandinavië. Naar alle waarschijnlijkheid is de Sint Olofspoort voor hen vernoemd naar de heilige Noorse koning Olav. Een andere optie is Sint Odulphus uit het Brabanste Oirschot, beschermheilige van dijken. Niet onlogisch, gezien de locatie van de poort. Maar dichter Vondel heeft het in 1655 over 'Sint Olof, die zijn’ troon in ’t Noorden had gebouwt'; daar moet de Noorse koning Olav mee bedoeld worden. (zie verder) Amsterdam is in die tijd een diepreligieuze stad. Het wemelt er van de kerken en kloosters. En de stad wordt dus overspoeld door pelgrims die de Heilige Stede aan het Rokin bezoeken, de plek van het hostiewonder uit 1345. Maar er kan nog wel meer bij, dus wordt in 1440 een kapel tegen de Sint Olofspoortgevangenis aan gebouwd. Met daarbij de Jeruzalemkapel die uit een complete replica van de Heilige Grafkerk in Jeruzalem bestaat. De Jeruzalemkapel is een initiatief van Amsterdamse Jeruzalemgangers. Zij hebben de bedevaart naar het heilige land afgelegd en zijn daar tot ridder in de Orde van het Heilige Graf geslagen. Elk jaar voeren deze 'Jeruzalemheren' bij hun Amsterdamse Jeruzalemkapel een ritueel uit waarbij een houten Jezus op een nepezel op wieltjes wordt voortgetrokken. Dat soort zaken gebeurde nu eenmaal in het  laatmiddeleeuwse Amsterdam.

Olof, Olaf of Olav (995-1030) is een Noorse koning en heilige, patroon van de zeevaarders.
Over zijn afbeelding met attributen is veel te vertellen. Sint Olof wordt afgebeeld met een hellebaard, wat staat voor een gewelddadige dood. Hij draagt een ciborie, symbool van de verkondiging omdat hij in de noordelijke streken het Christendom heeft verspreid -lees doorgedrukt- als te belijden godsdienst. Zijn voet op een gekroond zeemonster symboliseert zijn strijd tegen het heidens geloof. Hij is gekleed in harnas wat staat voor een strijdbare houding. Hij is gekleed met kroon en een rode mantel, tekenen van zijn waardigheid. Sint Olof was lange tijd populair tot in onze streken, maar heeft het uiteindelijk afgelegd tegen Sint Nicolaas. Vondel vond Olof blijkbaar nog zó belangrijk in 1655 dat hij bij de ‘Inwijdinge van ’t Stadhuis’ Amsterdam laat ontstaan bij de Sint Olofkapel en Sint Olof in Nijmegen laat prediken. Achteraf gezien nogal boude uitspraken.

Vondel dichtte over Olof (én Heer Gijsbreght! ):
“Gelijck Heer Gijsbrechts stadt van visschers is begonnen,
Door haer gelegentheit, en na heeft aengewonnen,
Zoo wert haer Raethuis oock tot driewerf weêr verzet.
Het eerste stont, daer ’t Y zich uitstreckt in zijn bedt,
Met biezen, riet en helm geboort van wederzijde;
Daer d’Aemstelheer, van outs, de zeekapelle wydde,
Ter eere van Godts Helt, Sint Olof, die zijn’ troon
In ’t Noorden had gebouwt, en wien de martelkroon
Met recht wert toegekeurt; want toen hij onder d’Ieren
Tot kennis quam van Godt en Christus kruisbanieren,
En in Nieuw Megen spraeck d’orakels van Godts mond,
Liet hij zich Kerstenen, en wasschen op de vont,
Van ’t heilloos Heidensch slijm.”

.
De Oudezijds- of Sint Olofskapel, gezien naar het IJ. Rechts van de Kapel zijgevel Sint Olofspoort nummer 1, rechts zijgevel Oude Teertuinen, nu Prins Hendrikkade nummer 58 en Zeedijk nummer 1 Herberg Int Aepjen. Ets uit 1663.

De Sint Olofskapel op de Zeedijk is één van de oudste gebouwen van Amsterdam. De kapel werd in 1440 tegen de Sint Olofspoort uit 1370 aan gebouwd. De kapel was niet alleen kerkgebouw, maar ook begraafplaats en clubhuis van de 'Jeruzalemheren'. Het piepkleine Amsterdam van de 14e eeuw wordt alleen nog maar omsloten door de Oudezijds en Nieuwezijds Voorburgwal. Het Singel is nog niet gegraven, de grachtengordel bestaat nog uit weiland. De jonge stad wordt afgesloten door een aarden wal met houten palen ervoor, een zogenaamde palissade. Deze palissade bevat drie toegangspoorten: de Haarlemmerpoort, de Bindwijkerpoort en de Sint Olofspoort.

.
200 jaar later: de Sint Olofspoort en Kapel omcirkeld op een kaart van Amsterdam uit 1544. Linksboven de Waag op de Nieuwmarkt en midden boven de Oude Kerk.De stadspoorten worden streng bewaakt en gaan 's ochtends open en 's avonds dicht. Niemand gaat ongezien de stad in of uit. Als in 1425 de stad uitbreidt en het Singel wordt gegraven, raken de oude poorten overbodig. Ze worden niet meteen afgebroken maar krijgen nieuwe bestemmingen. De Sint Olofspoort wordt een gevangenis. Twee eeuwen lang zit hier een bonte mix van landlopers, criminelen en Spaanse krijgsgevangenen opgesloten. De Sint Olofspoort is ruim 200 jaar lang de belangrijkste gevangenis van de stad, maar in de late middeleeuwen zijn de Amsterdammers meer van de boetes, verbanningen en lijfstraffen. Vrijheidsstraffen, zoals langdurige opsluiting, komen zelden voor. Er worden tussen 1490 en 1552 zelfs meer doodstraffen uitgedeeld dan vrijheidsstraffen. De gevangenis is dan ook voornamelijk bedoeld om opgepakte verdachten tijdelijk vast te houden. Naast de Sint Olofspoort beschikt de stad over nog drie gevangenissen: de Sint Anthonispoort (de huidige Waag op de Nieuwmarkt), de Jan Roodenpoort op de Torensluis en de Lieve Vrouwetoren. De Sint Olofspoort in 1544, toen de belangrijkste gevangenis van de stad. De kapel werd er in 1440 tegenaan gebouwd. Amsterdam is in die tijd een diepreligieuze stad. Het wemelt er van de kerken en kloosters.

.
Een geraamte op een gevlochten mat met daaronder de woorden 'Hoop op een beter leven' in het Latijn. Ziehier de macabere toegangspoort van de Sint Olofskapel aan de Zeedijk, in 1620 vervaardigd door Hendrick de Keyser. De poort was oorspronkelijk bedoeld voor het kerkhof van de Westerkerk, maar werd in 1655 verplaatst naar de Sint Olofskapel. De Sint Olofskapel was behalve een kerk ook een begraafplaats waar vele Amsterdammers hun laatste rustplaats kregen. In 1618 verdwijnt de gevangenis en wordt het poortgebouw afgebroken. De Sint Olofskapel wordt vanaf dan ook wel de Oudezijds Kapel genoemd, als tegenhanger van de Nieuwezijds Kapel aan het Rokin. Naarmate de gevaarlijke pelgrimstocht naar het heilige land minder aantrekkelijk wordt, verdwijnen de Jeruzalemvaarders langzaam maar zeker uit de stad en daardoor raakt de Jeruzalemkapel in verval. In 1644 staat het kapelletje er zo treurig bij dat het stadsbestuur besluit het te slopen. Dit houdt in dat er meer ruimte vrijkomt voor de gereformeerde Sint Olofskapel. Iemand die daar grif gebruik van maakt, is Michiel de Ruyter. Hij woont in de buurt aan de Prins Hendrikkade 131 en is een trouw kerkganger. Het kerkbankje waar hij altijd zat, is bewaard gebleven en staat daar nog steeds.

.
De vaste zitplaats van Michiel de Ruyter in de Sint Olofskapel -vierde van links met plaquette- is daar ook 350 jaar later nog gewoon te vinden.

Naar goed Amsterdams gebruik wordt de kapel ook gebruikt als begraafplaats. Hij biedt van 1600 tot 1850 plaats aan zo'n 300 graven die 5 kisten diep de grond in gaan. De graven worden gedurende de eeuwen regelmatig geruimd om plek te bieden aan nieuwe overledenen. Dat zijn duizenden begrafenissen met bijbehorende emoties, toespraken en tranen, het houdt in dat de kapel behalve een plek van religieuze bezinning ook vaak een plek van groot verdriet moet zijn geweest. Met name de meer vermogenden hebben een familiegraf in de kapel. Tegen flinke betaling is het mogelijk om de begrafenis tijdens de zondagse kerkdienst plaats te laten vinden. Er zijn gevallen bekend van flauwvallende kerkgangers door de stank die vrijkomt bij het openen van een familiegraf. De 1.500 doden liggen dicht bij elkaar op een oppervlak van 500 vierkante meter; dit zal een kerkdienst in de kapel er sowieso niet genoeglijker op hebben gemaakt. Dat de graven snel van eigenaar wisselen, blijkt onder meer uit archeologisch onderzoek in 1991; daarbij komt men voornamelijk graven uit de 19e eeuw tegen. Bij dit onderzoek worden de graven geruimd en per ongeluk vermengd met 60 kuub zand dat afgevoerd wordt naar het herontwikkelde KNSM-eiland. Volgens de toenmalige woordvoerder van de gemeente wordt de fout snel hersteld en zijn de resten alsnog netjes herbegraven op de Noorderbegraafplaats.

.
Gravenregister van de Oudezijds Kapel uit 1619. Op alfabetische volgorde de doden en hun grafnummer, doorgestreept de geruimde graven.

In 1912 wordt de laatste kerkdienst in de Sint Olofskapel gehouden. Het gebouw heeft vervolgens verschillende functies maar wordt slecht onderhouden. Bij een brand in 1966 wordt een groot deel van de kapel verwoest. Dit blijkt een geluk bij een ongeluk te zijn, want het biedt de afdeling Monumenten en Archeologie de mogelijkheid het gebied flink om te spitten. Behalve de zerkenvloer en graven komt er een schat aan gebruiksvoorwerpen uit de begintijd van de Sint Olofspoort tevoorschijn. Ook stuit men op de fundering van de oude Jeruzalemkapel.

Linksonder: De Sint Olofskapel stond er na de brand van 1966 tientallen jaren als vervallen ruïne bij. Foto uit 1990 vlak voor renovatie.
Rechtsonder: Begin jaren '80 was de Zeedijk een no-go area die voornamelijk bevolkt werd door drugsdealers en drugsgebruikers. Rechts wat dan over is van de Sint Olofskapel. Foto uit 1981.

.
De contouren van de Jeruzalemkapel zichtbaar bij opgravingen in 1991. Op de voorgrond beenderen in geopende graven die onder de zerkenvloer lagen. De zerken zijn teruggeplaatst maar de graven geruimd.

Na de brand staat de Sint Olofskapel er jarenlang troosteloos bij. Het duurt nog tot 1991 voordat het gebouw eindelijk opgeknapt wordt. De renovatie is kostbaar en ingrijpend maar toont uiteindelijk de kapel weer in volle glorie. Tegenwoordig is hij onderdeel van het Barbizon Hotel en wordt onder meer verhuurd als feestlocatie. De eeuwenoude kapel is bereikbaar via het Hotel aan de Prins Hendrikkade via een tunnel onder de Zeedijk. Met een biertje op de kerkbank van Michiel de Ruyter zitten, is hier nu voor de moderne Amsterdammer weggelegd. Met zes eeuwen Amsterdams lief en leed als gezelschap.

De Sint Olofskapel tegenwoordig. De huidige eigenaar Barbizon heeft een virtuele tour online waarmee de hele kapel en de tunnel ernaartoe bekeken kan worden.

Bron en foto's: Stadsarchief Amsterdam

De afbeeldingen bij deze column komen uit de eigen schoenendoos of de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven.

Nieuwe raadplaat voor week 16

De vragen zijn:

Wáár vinden we deze tekst?

Wie bouwde het gebouw?

Wie dichtte de tekst?

Laat ons uw antwoorden op deze vragen weten via deze link

De tekst nog een keer:
“Daar vonkt een dierbre gloed in eigen huis en haard
neemt men van daar zijn eigen vlucht met sterk gespierde vleugelen
De Wijze weet zijn kracht te vieren en te teugelen
Hij kent de weelde hem in ‘t welkom thuis bewaard”

Foto: F.v.d.Meer

Oplossing raadplaat week 15

De steen hangt in de Balk in 't Oogsteeg 6.

Herbergen genaamd 'de Balck int Oogh' of 'Finch's bar-restaurant' of ‘ Mulligans Irish Music Bar’ Amstel 100 zijn goed gerekend.

Op de hoek van dit steegje en de Amstel stond begin 17de eeuw een huis genaamd 'de Balck int oogh'. Reeds in 1621 wordt het steegje onder deze naam vermeld, naar een aldaar gevestigde herberg annex bordeel. In die tijd stond de naam op een uithangbord aan de gevel van de herberg. Op dit achterafliggende gedeelte van de Amstel, tussen de nrs. 100 en 102, stonden en staan nog verscheidene weinig in het oog vallende café's, waaronder café 'de Kroon'. Het steegje loopt thans niet meer door, en werd in 1969 gedegradeerd tot achteruitgang van het Caransahotel aan het Rembrandtplein. Het is ook nog eens afgesloten wegens overlastveroorzakende junks en wildplassers.

Foto: gevelstenen.net
Tekst en foto's hieronder: amsterdamsestegen.blogspot.com

Balk in 't Oogsteeg, links vanaf Amstel en onder vanaf Bakkersstraat naar Amstel

Oplossingen ontving ik van: Harald Advokaat, Anneke Huijser, Kees Huyser, Han Mannaert, Adrie de Koning, Anthony Kolder, Otto Meyer, Ria Luijben, Kees Valentijn, Jos Mol, Hans van Efferen, Mike Man, Aschwin Merks en Hans Olthof.

Woensdag 19 april 1922- Amsterdam-Noord gaat zijn eigen telefooncentrale krijgen, zo is besloten in de Raad. De centrale zal op de Wingerdweg komen. Beneden komt de centrale, boven de beheerderswoning. Het ontwerp is van Albert Boeken, destijds architect in dienst van PW. Het mag wat kosten; Hildo Krop mag wat beeldhouwwerken voor het pand maken. De ingebruikneming zal in 1923 plaatsvinden.

Foto: Fotocentrale NV / SAA

Woensdag 19 april 1922 - Er breekt weer eens een melkoorlog uit. Boze boeren weigeren verder melk te leveren aan melkinrichtingen en melkslijters omdat er een conflict is gerezen over de literprijs. De boeren beginnen zelf melk uit te venten. Op de foto (Staatsliedenbuurt) de muitende boeren die de melk zelf verkopen, hier en daar gehinderd door de melkslijters. Wordt vervolgd.

Foto: Vereenigd Fotobureau NV / SAA

Vrijdag 21 april 1921 - Doordat de uitbaatster van café Bavaria op het Leidseplein 16 (het trapgeveltje op de tekening) een petroleumkachel omstoot ontstaat brand die de kleren van de vrouw vlam laat vatten. Haar man wil de vlammen doven en loopt daarbij brandwonden aan beide handen op. Ook de vrouw krijgt veel zware brandwonden, die zó ernstig zijn dat zij later die dag nog overlijdt.
Op de tekening uit 1921 is nr. 16 nog de rijtuigmakerij van Lammers; voor het café zou de pui verbouwd worden. Op nr.12 zal het Leidsepleintheater komen en op nr.18 Broodje van Kootje.

Tek: J. Proper / SAA

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave