Een meer dan een eeuw oude foto met nog zo'n rode kiosk erop. De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Hier werd toch door velen de Hollandse Schouwburg in herkend. Dit was een kortstondig probeersel; de Theaterencyclopedie meldt het volgende:
"Rond 1930 beleefde de Hollandsche Schouwburg een grootse periode. Na een beperkte opknapbeurt werd het gebouw op 27 juli 1938 in gebruik genomen als het Plaza Theater. Er werden twee operettes opgevoerd en een revue. De exploitant moest op 15 oktober 1938 de voorstellingen staken wegens faillissement. Binnen enkele weken werd het gebouw in gebruik genomen onder de oude naam en waren er weer voorstellingen te zien."

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Rob Snijders, Mike Man, Peter Waagen, Anthony Kolder, Harald Advokaat, Karel Meijers, Adrie de Koning, Hein Bruning, Katja Kronenberg, Jos Mol, Bert Brouwenstijn, Ron Huissen, Marike Muller, Arjen Lobach, Maaike de Graaf, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jan-Maarten Koeman, Leo van Geuns, Kees Valentijn, Pauline Dorhout, Hans van Noort, Jan van Veen, Kees Boas, Jidy Vendrik, Dick Kersten, Herman Schim van der Loeff, Kees Huyser, Fanta Voogd, Han Mannaert, Ed Schut, Harry Snijder, Ton Brosse, Otto Meyer, Aschwin Merks, Peter Makkes, Gerard Beerman, Peter Pijst, Jan Six van Hillegom,

De keuzefoto betreft deze week een locatie binnen de Singelgracht.

Geinig! een schets van een kunstenaar om later uit te werken. Als geheugensteuntje heeft hij bij diverse onderdelen beschreven hoe het er uitzag en van welk materiaal het was. We hebben maar één zinnetje moeten verduisteren omdat daar de oplossing stond. De vraag is:

Waar is dit?

Wat stond/staat er op het meest rechtse uithangbord?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze oude foto laat een nog niet gedempte Nieuwezijds Voorburgwal zien met de intacte ingang van de Donkere Sluis. Deze waterloop liep onder het Generaal Postcomptoir - later Koninklijk Postkantoor - door naar de Nieuwezijds Achterburgwal en vandaar zelfs door naar het Singel.
De demping van de Achterburgwal in 1867 zette de afsluiting en demping van de Donkere Sluis in gang, gevolgd door de demping van de Voorburgwal in 1884.
En natuurlijk hebben we daar een PDF over. Klik de omslag...

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Mike Man, Anthony Kolder, Harald Advokaat, Jan Burgers, Jos Mol, Karel Meijers, Anneke Huijser, Bert Brouwenstijn, Ria Scharn, Rob Wagenaar, Kees Valentijn, Marike Muller, Lidy Vendrik, Herman Schim van der Loeff, Han Mannaert, Fanta Voogd, Kees Huyser, Adrie de Koning, Ton Brosse, Maaike de Graaf, Harry Snijder, Otto Meyer, Aschwin Merks, Gerard Beerman, Peter Pijst, Dick van der Kroon,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners toch wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen!

In deze huizenrij zijn voldoende markante panden aanwezig om te bepalen waar dit is. De mooiste, of liever wat de mooiste hadden kunnen zijn, hebben ze intussen verminkt. Alle restanten van renaissanceversiering zijn nu verdwenen, waar het linker huis al eerder mee was begonnen door beneden een nieuw stuk gevel ervoor te zetten. Dat is rond 1875 ook met het rechter pand gebeurd. Beide kappen zijn gesloopt en vervangen door een extra verdieping met een lijst erboven en twee nieuwe mansardedaken. Beide klokgevels links van het duo, óók een tweeling, staat nog wel overeind. Met vijf woonlagen is dat toch opvallend te noemen. Dit is een beetje een raadsel; geen der standaard gegevensbronnen weet iets over de panden op de foto te vertellen. Weet u meer? Vermeld dat dan bij uw oplossing. De vragen zijn:

Waar is dit?

Welke huisnummers heeft de tweeling renaissancepanden in het midden?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Keizersgracht 108 biedt toegang tot de inpandige voormalige Remonstrantse kerk, de huidige Rode Hoed. U leest de geschiedenis van deze schuilkerk in een PDF. Klik de omslag om te lezen.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Mike Man, Anthony Kolder, Adrie de Koning, Anneke Huijser, Ria Scharn, Marike Muller, Leo van Geuns, Jos Mol, Jan van Veen, Lidy Vendrik, Martin Ex, Kees Huyser, Herman Schim van der Loeff, Han Mannaert, Ton Brosse, Peter Waagen, Dirk Fuite, Otto Meyer, Aschwin Merks, Jan Six van Hillegom, Hein Bruning,

Hier zult u niet vaak langs gekomen zijn en toch ligt het binnen ons werkgebied binnen de Singelgracht.

De vraag is:

Welke kruispunt is dat?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Makkelijk is een sloopfoto zelden en daarom valt ons de score nog mee. U kijkt tegen de zijmuur van Barndesteeg 15 aan. Dat is het voormalige Huidenvettersgildehuis en gesloopt is de Zionskapel op nummer 19. Het ontbrekende huisnummer 17 hoorde bij de inpandige Bruinistenkerk, die eveneens gesloopt werd. Die kerk was te bereiken via de Bruinistengang die ook van de kaart geveegd is. Het geheel is vervangen door een Gereformeerde kerk Tot Heils des Volks, maar die is intussen ook al weer gesloten.

Foto links: Stadsarchief Amsterdam; foto rechts: Reliwiki
Tekening onder: Zions Kapel door Herman Misset via Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Ria Scharn, Adrie de Koning, Jos Mol, Herman Schim van der Loeff, Mike Man, Ton Brosse, Han Mannaert, Aschwin Merks, Marike Muller, Kees Valentijn,

Opnieuw een foto in de Beeldbank zonder locatie te vermelden. Waar kan dit zijn?

Laat het ons weten via deze link.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De potten en pannen waarmee de kinderen zwaaien, wezen naar de speciale gaarkeuken voor kinderen in de huishoudschool Lepelstraat 17. Andere foto's van die school waren niet te vinden maar wel een bouwtekening waarop de raamindeling goed te zien is. De school is gesneuveld bij het uitrollen van de "Stalinallee" waarbij de hele westelijke gevelrij van de Weesperstraat is gesneuveld en vervangen door grote verzamelgebouwen met kantoren, showrooms, enzovoort.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Doeltreffende antwoorden kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Anje Belmon, Kees Huyser, Paul Graalman, Han Mannaert, Jos Mol, Mike Man, Marike Muller, Aschwin Merks,

Theo de Weerd zoekt al een tijdje naar de locatie van de huisjes op deze ets van Cornelis Brandenburg (1883-1954). In de Beeldbank vindt u tientallen etsen van Amsterdamse stadsgezichten van hem, maar daar is deze niet tussen te vinden. Hij heeft hoofdzakelijk in Amsterdam gewerkt maar deze ets is enigszins a-typisch. Tussen huisnummer 5 en 19 is een gang waar nog zes huisjes te vinden moeten zijn, waaronder een smederij. In het linker huisje woont en werkt een schoorsteenveger Kuijer, de smid lijkt een Oost-Europese naam te hebben. Beide namen geven i.c.m. Amsterdam geen resultaten. Brandenburg heeft ook buiten Amsterdam gewerkt. Vooral de traptreden in de straat (rechtsonder) leveren vraagtekens op.

Weet u waar dit is? Laat het ons weten via deze link

redactioneel

Adolf Leonard (Dolf) van Gendt (1835-1901) was een pragmatisch mens; esthetica was bijzaak, de handel moest goed overeind blijven staan. Hij was dan ook - naar eigen zeggen - ingenieur en architect. Overheden zagen daar de voordelen van in en voegden hem regelmatig toe om een gedegen skelet te bouwen en een andere architect daar dan een rokje omheen te laten hangen. Het is helemaal niet zeker of hij door die positie van toegevoegd architect gefrustreerd raakte, eerder was het andersom, omdat de kunstenaars onder de architecten niet zonder Van Gendt konden.
Er staan naar schatting in Amsterdam zo'n 200 bouwwerken waar hij en zijn zonen de hand in hebben gehad. Hij was in de eerste plaats ingenieur, net als zijn vader Johan Godart van Gendt die als hoofdingenieur van het Staats Spoor alle kunstwerken voor de lijn Amsterdam-Den Helder ontwierp en en passant de stationsgebouwen langs de lijn ook voor zijn rekening nam. Zijn vier zonen werden ook allemaal ingenieur - opgeleid op de Polytechnische School in Delft, de voorloper van de TU - en drie van hen werden tevens architect. Ze begonnen allemaal op het bureau van hun vader: Van Gendt & Zonen. Toen Dolf het stokje overnam werkte hij in verschillende samenstellingen met broers en zonen samen, die op hun beurt weer het bureau in 1894 als Gebr. Van Gendt voortzetten. Het werd pas in 1978 opgeheven.

De eerste grote opdracht was in 1872 de graansilo van Korthals Altes op de Silodam in de Oude Houthaven. De buitenkant werd door Jacob Klinkhamer ontworpen.
Niet gedocumenteerd maar door de NAI aan Van Gendt toegeschreven, zijn ontwerpen voor grote overkappingen in het Rijksmuseum. Gedateerd 1878 met de handtekening van Cuijpers er onder. Door zijn jarenlange werk voor SS en HIJSM was dit soort constructies Van Gendt's sterke punt.

Beter gedocumenteerd is de medewerking van Van Gendt aan de Stadsschouwburg in 1892-1894. Het NAI bewaart vijf mappen met tekeningen door Van Gendt plus bestekken.

In 1895 werkte Van Gendt voor architect Adriaan Weissman aan het Stedelijk Museum (tekening) in de Paulus Potterstraat. Bij het NAI hebben ze twee mappen vol tekeningen van de hand van Van Gendt. Weissman was op het bureau van Van Gendt zijn carrière begonnen.

Ook Van Gendt's werkzaamheden in 1898 voor de bouw van de Beurs van Berlage zullen niet al te bekend zijn. Het NAI heeft 14 tekeningen, die bij het bestek horen, toegeschreven aan Van Gendt. Mogelijk is ook het bestek zelf door Van Gendt geschreven; het was immers zijn stokpaardje, iets dat hij nooit uit handen gaf.

In 1899 is Van Gendt werkzaam voor Maison Stroucken aan een vestibule en nooduitgangen en de herinrichting van de zalen voor Theater Bellevue. In dezelfde tijd bouwt Ed. Cuijpers een wintertuin voor Maison Stroucken.

Twee jaar nadat Willem Hamer het Hotel de l'Europe had gebouwd, tekende Van Gendt voor de uitbreiding met twee verdiepingen. In 1910 zou het bureau Gebr. van Gendt ook nog de uitbreiding met een groot pand naast het hotel tekenen en het ook bouwen.

Minder goed gedocumenteerd zijn de bemoeiingen van Van Gendt na de opening van het Doelen Hotel in 1882 van de hand van Jan van Hamersveld. Tot 1900 volgen een groot aantal verbouwingen en wijzigingen in sanitaire voorzieningen en installatie van een lift. De technische tekeningen zijn ondertekend door Van Gendt.

In 1901 overleed Dolf van Gendt en namen zijn zoons Johan Godart en Adolf Daniël Nicolaas het architectenbureau over. Zij waren al in 1896 compagnons van hun vader geworden. Zij zetten de traditie van toegevoegd architect nog even door bij de bouw van het Scheepvaarthuis op de Prins Hendrikkade in 1913-'16. De order voor het ontwerp kreeg de nog jonge en onbekende Johan Melchior van der Mey, een bastaardzoon van een der directeuren van de KNSM. Hij kreeg een leger aan specialisten opgedrongen om de klus tot een goed eind te brengen. Bureau Gebr. van Gendt nam de hele techniek voor zijn rekening. Het werd een betonskelet waar Van der Mey de gevels aan mocht ophangen. Behalve de gebroeders Van Gendt waren dat alle kopstukken van de Amsterdamse School, Michel van der Klerk, Piet Kramer, Hildo Krop en verder glazeniers, beeldhouwers, meubelontwerpers, enzovoort.

In 1919 werd Gebr. van Gendt betrokken in de constructie van het betonskelet voor het hoofdkantoor van de Nederlandsche Handel Maatschappij (NHM), bij u beter bekend als gebouw De Bazel. Architect Karel de Bazel, die hen erbij betrokken had, overleed nog tijdens de bouw in 1923. De Van Gendt's zouden tot 1925 betrokken blijven bij verschillende onderdelen van de bouw. Die werd voltooid door De Bazel's chef de bureau C. van de Linde, die dankbaar gebruik bleef maken van de vakkennis van de broers Van Gendt.

Er zit een smet op het blazoen van Dolf van Gendt, helaas. Met de opdracht de rechter gevel van deze tweeling van Philips Vingboons op de Oude Turfmarkt 145-147 te vernieuwen maakte hij voor de opdrachtgever een replica van een renaissancepand in Leiden. Ook al was dit eventueel niet zijn eigen idee, dan had hij dit moeten weigeren. Maar in de regel gold voor Dolf: "de opdrachtgever krijgt het zoals hij het wil".

Hij kreeg van zijn vakbroeders ook een hoop kritiek te verduren. Uitspraken als "elk bouwwerk in een andere stijl" en "Van Gendt..., altijd net een torentje te veel" laten zien dat zijn vakbroeders niet ondersteboven waren van zijn kunnen. Wie daarvan het minst onder de indruk was..., dat was Van Gendt zelf.

Behalve zijn zoons leidde Van Gendt nog een aantal architecten op in zijn bedrijf. Bekende daaronder zijn de hierboven al genoemde Adriaan Weissman, Evert Breman, G.A. Zeeman, H.J. Wigman en Jop van Epen.

Volgende week sommen wij een groot aantal bouwwerken in de stad op die Dolf van Gendt geheel zelfstandig ontwierp en bouwde. Klapstuk is ongetwijfeld het Concertgebouw (foto).

Wordt vervolgd...

De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven.

Opa Daan, Oma Matilda alsook Kleine Daan en zijn vriend Jelle sturen mij nog regelmatig verhalen en raadplaten e.d. over mijn geliefde Mokum, het Venetië van het Noorden, het Jerusjalaïm van het Westen. De twee jongens sturen meestal raadplaten over gevelstenen of gekke bouwseltjes, Opa stuurt verhalen over de oude tijden en Oma maakt vaak kiekjes van opvallende gebouwen. Opa zag trouwens de raadplaat van vorige keer, te weten het torentje op de Bijenkorf en kreeg daar meteen weer herinneringen bij omdat hij een broer had die in het magazijn van de Bijenkorf werkte, en tevens moest helpen bij de unieke etalages waar het halve land naar kwam kijken en niet te vergeten de illustere klimpieten. Opa Daan vertelt: ‘Het wás me een warenhuis!  Groot…, en luxe! De geschiedenis van de Bijenkorf begint trouwens in 1870, als Philip Simon Goudsmit op de Nieuwendijk in Amsterdam een kleine fourniturenwinkel opent die hij ‘Magazijn de Bijenkorf’ noemt. De zaken gaan goed en in 1915 verhuist de winkel naar het bekende gebouw op de Dam. In 1926 volgt de tweede winkel in Den Haag en in 1930 opent de Rotterdamse Bijenkorf zijn deuren. Daarna volgen Eindhoven, Utrecht, Amstelveen en Maastricht. Ooit waren in onder andere Groningen, Den Bosch en Arnhem nog een aantal kleinere winkels, maar sinds 2014 bestaat de keten uit zeven winkels.

De geschiedenis van de Bijenkorf is verweven met die van kunst, cultuur, mode en de maatschappelijke ontwikkeling van Nederland en vele beroemde (internationale) kunstenaars, waaronder architecten, schilders en ontwerpers. Mijn vrienden en ik hadden zoons en die gedroegen zich nog al eens wild. Als kleine jochies gingen ze naar de Bijenkorf en renden baldadig en schreeuwend door de winkel tot de ‘huisdetective’ achter ze aanzat. Dat vonden ze heerlijk spannend. Vlak voor ze de hoofdingang verlieten, gooiden ze nog snel een paar stinkbommen bij de afdeling parfumerie. Dát was lachen. Behalve voor de mooi opgetutte verkoopsters! Oma Matilde en ik maakten in het verleden zondags altijd een sightsee-wandeling door Amsterdam. Net als Arnold d’Ailly, onze wandelende burgervader dat vaak deed. We zorgden ervoor dat we begonnen en eindigden op de Dam en na de wandeling namen we in de Bijenkorf steevast de lift naar boven naar het restaurant en probeerden een tafel aan het raam te krijgen, hetgeen meestal wel lukte en aldaar was er oppeppende koffie met zo’n heerlijk Bijenkorf-slagroomtompouceje met stukjes kandij. Klessebessen over ons mooie en spannende Mokum werd het dan. Genieten dus!’

Links:
Arnold Jan d'Ailly, onze wandelende burgervader.

Rechts:
De Nieuwendijk, met van rechts naar links de nummers 126 tot en met 144. Rechts de ingang van de Kolksteeg en links de ingang van de Oude Brugsteeg. Op de nummers 126-132 magazijn De Bijenkorf.
Tekening door Herman Misset - 1908 (SAA).

Oplossing raadplaat week 01

Het gezochte torentje staat op de ‘Amsterdamse Bijenkorf’

Zie ook: kronen-op-de-bijenkorf

NB:  Erg leuk om te zien is dit artikel: ‘Tekenaar verblijft in het Bijenkorftorentje’, volg deze link.

Hmmm… sommigen gingen in zee met het ‘look-a-like-torentje’ van de linkerfoto. Dat is de ‘Vieringtoren’ van de  Noorderkerk, maar, let wél, die heeft een kruis!

Goede oplossingen ontving ik van:
Anneke Huijser, Harald Advokaat, Simon Claessen, Otto Meyer, Anthony Kolder, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, Kees Valentijn en Marike Muller.

Nieuwe raadplaat voor week 03

De vragen zijn:

Wáár in Amsterdam staat bovenstaand fraaie pandje?

En…, wát gaat zo’n dertienkamers-tellend pandje kosten, anno 2022 ?

Laat het ons weten via deze link

Zaterdag 14 januari 1922 - Demonstratie van nieuw materieel van de brandweer. Vorig jaar vertelden wij al over de aanschaf, vandaag over de presentatie aan de bevolking. Dit was nog kinderspel tegenover de aanstaande herdenking van 50 jaar Amsterdamse Brandweer in 1924. Wij komen bij u terug t.z.t.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Maandag 16 januari 1922 - In de aula van de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam wordt in een plechtige zitting de nieuwe Faculteit Handelswetenschappen geïnstalleerd. Prof. dr. Wertheim houdt een toespraak en de burgemeester beantwoord die. Daarna houdt prof. mr. dr. Posthumus zijn inaugurele rede over het internationale aspect van de Nederlandse handeslpolitiek.

Lees meer...

Foto: IISG

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave