Digitaal weekblad Theo Bakker's Domein

De reacties op het Scheepvaarthuis waren divers; van vernietigend tot lovend. "Hier is verwarring, onduidelijkheid. Ik wil niet van wanverhouding spreken, maar constateer gebrek aan sprekende expressie door gebrek aan rust *." Het eerste dat opvalt is het spelen met metselverbanden, later hèt kenmerk van de Amsterdamse School. "... in het Scheepvaarthuis is alles beweging, de rijzing der pijlers, de brokkeling van de silhouetten, het binnenwaarts schieten der raamkozijnen, de groote terracotta-motieven die van de hoektoren nederwaarts klateren en de kleine, die in snelle trillingen opklimmen, alles in beweging, die als geheel den grooten, van inwendige krachten gespannen, den geniaal-nerveuzen indruk maakt, zooals geen andere architectuur vermag**".
Wie was architect Joan Melchior van der Meij, in dienst bij Publieke Werken als toegevoegd architect onder stadsarchitect Wichert de Graaf? Alhoewel 37 jaar oud had hij nog weinig meer gepresteerd dan in 1906 de Prix de Rome te winnen met een ontwerp voor een 'prinselijk verblijf op een duin'. Met het geld van die prijs zwierf hij een paar jaar door Italië, Frankrijk, Engeland en Scandinavië ... op de fiets, met een schetsboek bij de hand. Weer thuis kwam hij in dienst van architectenbureau van Gulden & Geldmaker en Ed. Cuijpers. Bij PW werkte hij in 1910-1912 aan het Hugo de Vries-laboratorium.
En dan opeens in 1913 deze prestigieuze opdracht voor de vormgeving van het Scheepvaarthuis. Dat was niet mis, ondanks dat de constructie voor rekening kwam van de Gebr. van Gendt.

* C.L.Dake in de Telegraaf 1915-11
** D. Smit in Amstelodamum Mb.5 1918

Die eer had een goede reden maar die bleef tot vandaag zorgvuldig onder de pet. Het Scheepvaarthuis is een initiatief van de KNSM en Van der Meij was een buitenechtelijk kind van een der directeuren van de KNSM. Met zo'n kruiwagen lukt het wel om zo'n opdracht binnen te slepen.
Het is onbekend of Van der Meij zijn medewerkers zelf uitzocht of dat het team al door de opdrachtgever uitgekozen was. Van zijn jaren bij het bureau van Ed. Cuijpers kende hij de jonge architecten Michel de Klerk en Piet Kramer en met deze assistenten begon hij de bouw van het Scheepvaarthuis. Nou weten we niet welk onderdeel in de vormgeving van deze beide toegevoegde architecten stamt en wat typisch Van der Meij is. Laten we het op 'kruisbestuiving' houden. Hij gold als artistiek, excentriek en eigenwijs. Hij kwam regelmatig met pragmaticus Van Gendt in aanvaring tijdens de bouw van het Scheepvaarthuis. Veel heeft Van der Meij te danken aan de deskundigheid van aannemer Ph.A. Warners & Zoon en diens onderaannemer Lesage.
Na oplevering van het Scheepvaarthuis zakt de carrière van Van der Meij weer in. Zijn woningblokken aan de Cornelis Schuijtstraat vallen nog het meest op. Zijn werk aan het Mercatorplein en omgeving sneeuwt onder doordat hij met veel verschillende architecten moet samenwerken en het ontwerp van de Vijzelflat (Amstelstein; samen met Zeeger Gulden) vergeten we liever omdat het gebouw deels instortte. Mislukt - want lomp - lijken de ontwerpen voor de Waalseilandbrug en de overdekte krul.

Welke straat/gracht/weg/laan ziet u in de voorgrond?

Welke straat/gracht/weg/laan ziet u in de verte?

Wat gebeurt hier?

Welke straat/weg is dit?

Wat gebeurt hier?

Welke straat/weg is dit?

Weet u waar dit is?