De snelste met het goede antwoord op de foto van vorige week was Anthony Kolder. Anthony doet niet lang genoeg mee om te weten dat deze foto al eens eerder onderwerp was, maar omdat we vanaf 2009 elke week weer foto's moeten selecteren zal dat toch niet altijd te vermijden zijn. De vragen zijn:
1. Welke water is dit?
2. Welke zijstraat kijken we in?
3. Welke naam had het grote dubbelpakhuis op de hoek?
Welke straat is dit nu? Tramrails in het wegdek maar geen bovenleiding. Nog uit de tijd van de paardentram? En wat een breedte, hè? Vast een gedempte gracht. Rozengracht misschien?
Dit is de Westerstraat in 1935, toen de tram al niet meer reed en de bovenleiding verwijderd was. Zo krijg je mensen op 't verkeerde been...
De nieuwe gevel helpt bij het bepalen waar we ongeveer zijn in de straat. De zijstraat is de Violettenstraat tussen nrs.65 en 67. Tussen 37 en 45 vonden we
toen het Wassendemaanshofje, een riante benaming voor drie miezerige inpandige huisjes.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Anthony Kolder, Marike Muller, Ria Scharn, Jos Mol, Arjen Lobach, Anje Belmon, Mike Man, Aschwin Merks, Adrie de Koning, Harry Snijder,
Competitie voor enthousiaste zoekers
In de laatste twee maanden van dit jaar organiseren wij een kleine competitie met alleen punten voor de zoekopdrachten. U kunt één punt per week verdienen als het antwoord goed en volledig is. Tot Kerstmis hebben we 7 weken te gaan en dit is week 2. Als er tegen die tijd geen duidelijkheid in de lijst komt, zullen de opgaven moeilijker worden in de stijl van de Roetersstraat in de mist :-)
In plaats van de winnaar van de gebruikelijke eindejaars-fotoquiz zal dit jaar de winnaar van deze competitie er met het proefabonnement op Ons Amsterdam vandoor gaan.
Fotoquiz: Zoekt en gij zult vinden...
We hebben vaker beweerd dat u boft als u al jaren meedoet en profijt hebt van eerdere opgaven. Jaren geleden kwam al eens een tekening voorbij van een horeca-etablissement in de stad met een bijzondere naam. Een gevelsteen boven de deur vertoonde een afbeelding die geënt was op bovenstaande tekening van een stel muizen die zich verkneukelt over het feit dat een kat gevangen is in een val die eigenlijk voor hen bedoeld is. Dit was niet uniek voor Amsterdam, want in diverse steden waren cafés met soortgelijke namen.
U dacht misschien aan een der 9 straatjes, maar ook in het meest noordelijke deel van de grachtengordel hebben we zoiets: de Prinsen- en Herenstraat. Met de brug die op de huizenrij uitkomt moet dit de Prinsenstraat zijn met huizen aan de even kant. Wanneer u ze in de Beeldbank oproept krijgt u de quizfoto bijna onmiddellijk in beeld met nr.8 uiterst rechts. U zocht dus naar gegevens over Prinsenstraat 12.
Onderzoek leert dat dit rijksmonument nr.4736 is.
Het bouwjaar schat men op laatste kwart 18de eeuw, elders wordt het jaar 1759 genoemd. Dit zegt de site amsterdam-monumentenstad.nl er over: Prinsenstraat 12 is een winkelhuis in een radiaalstraatje met een opvallende topgevel: het enige, nog bestaande voorbeeld van een halsgevel in Lodewijk XVI-stijl. Dit is misschien wel de laatst gebouwde halsgevel van Amsterdam. De halsgeveltop wordt bekroond door een driehoekig fronton met bijenkorf. Typische Lodewijk XVI-ornamenten zijn de rozetten in de klauwstukken en de festoen die over de bijenkorf is gedrapeerd.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Lodewijk-stijlen
Wikipedia leert ons dat in Nederland de Louis Seize-stijl werd toegepast tussen ±1770 en 1800 en een reactie was op de wulpse rococo-stijl
(Louis XV), terug naar het classicisme. Als voorbeeld van een groot gebouw in deze stijl wordt Felix Meritis (links; 1788) genoemd. De al of niet versierde rechte geveltop maakt deze stijl minder geschikt voor smallere huizen met hals- of klokgevel, wat het huis in de Prinsenstraat uniek maakt. De site fransamsterdam.nl geeft een grappig en leerzaam advies: ga naar het burgemeestershuis Herengracht 502 en kijk naar de overkant. Erwin Meijers deed dat voor u en kreeg drie Lodewijk-stijlen op een rij op de nrs.527 (LXVI), 539 (LXIV) en 543 (LXV).
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Jos Mol, Mike Man, Marike Muller, Anje Belmon, Aschwin Merks, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Han Mannaert, Hans Olthof,
Fotoquiz Wat? Waar?
We hebben net een heel verhaal afgestoken over Lodewijk-stijlen en komen dan deze foto tegen. Ga maar niet op zoek naar de foto om de oplossing te achterhalen, want de Beeldbank weet niet waar dit is. Wij intussen wel en het is met zekerheid in Amsterdam. De stijl hinkt een beetje op twee gedachten. Eigenaar Jean d'Orville (klinkt Frans maar in Hamburg geboren en in Amsterdam gehuwd) liet het huis in Lodewijk XIV-stijl bouwen maar in de 18de eeuw kwam Ignatius van Logteren even de balustrade opleuken met een heraldische afbeelding. Een latere eigenaar heeft daarvan het wapenschild weer blank laten kappen... dat als hint.
Wat is het adres van huis?
Als dat lukt kunnen wij dat aan de Beeldbank doorgeven.
Bruggenliefhebbers vinden dit siersmeedwerk ook bijzonder; niet vaak vertoond! De geschiedenis van deze brug en andere bruggen in deze straat over de hoofdgrachten is bijzonder. Bij het begin van de 20ste eeuw met zijn plotselinge toename van gemotoriseerd verkeer en elektrische trams was het nodig dat de bruggen verbreed werden. We hebben het over de Leidsestraat en brug #43 ligt over de Keizersgracht. Bijna was dit naar ontwerp van Joan van der Meij gebeurd, die toen bij PW werkte en o.a. voor bruggen tekende. Gelukkig voor ons gooide de malaise tijdens WO1 roet in het eten en het werd 1921 voor eindelijk met het werk begonnen werd. En toen tekende bij PW Piet Kramer voor de bruggen. Op de balustrades ging Kramer helemaal los. Lees meer...
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Marike Muller, Kees Huyser, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Ria Scharn, Otto Meyer, Mike Man, Hein Bruning, Anje Belmon, Aschwin Merks, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Han Mannaert, Hans Olthof, Harry Snijder,
De hint: de opbouw op een der daken staat niet evenwijdig aan de rooilijn. Ook een zijgevel is zichtbaar die niet haaks op de voorgevel staat, net als de hijsbalken. Dat wil zeggen dat
dit middeleeuwse bouwblokken aan weersloten zijn aan de Nieuwe Zijde die doorsneden worden door burgwallen. De breedte van de straat laat dan alleen de Voorburgwal als mogelijkheid open en dan zoeken we alleen nog naar de bewuste panden. Die vinden we op de Nieuwezijds Voorburgwal 296-298.
Er wordt verschillend gekeken naar het fenomeen "ingezwenkte halsgevel". Dit is een doorontwikkeling van de halsgevel á-la Philips Vingboons in de richting van de klokgevel. Hierdoor was de zolder beter bruikbaar en te verlichten en de aansluiting op het
dak kon beter waterdicht gemaakt worden. Het gemis aan fraaie klauwstukken is hier voorbeeldig gecompenseerd.
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Jos Mol, Ria Scharn, Mike Man, Hein Bruning, Aschwin Merks, Marike Muller, Hans van Efferen, Han Mannaert, Harry Snijder,
Hulp gevraagd...
De Beeldbank weet niet meer te vertellen dan dat dit een foto van Jacob Olie is. Als dat zo is, dan is de foto ook nog a-typisch.
In het meest rechtse huis zit onderin een tapperij-slijterij met daarboven een "advertentiënbureau". Het gebouw links daarvan lijkt op een school.
Waar is dit?
U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank.
Knap om tussen diverse straten met gelijksoortige woningen precies dit rijtje eruit te pikken. Amsterdam-Zuid lijkt ermee vol te staan maar de ontdekking is dat ze heel verschillende voordeuren hebben. Het rijtje Kribbestraat 45-57 heeft voordeuren met een paneel met 8 latten waarvan op de foto net een randje te zien is. Alle andere deuren in Kribbe-, Hunze-, Kinderdijk- en Zomerdijkstraat hebben afwijkende deuren. Omdat in krijt het huisnummer 47 te zien is gaat het hier om Kribbestraat 47-57.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Hulp kwam van Arjen Lobach, Eric-Jan Noomen, Paul Graalman, Marike Muller, Mike Man, Jos Mol,
redactioneel
Wethouders in Amsterdam - 4
Carel Victor Gerritsen (1850-1905) was van 1899 tot 1902 wethouder Armenzorg, Handelsinrichtingen en Pensioenbureau.
Gerritsen was evenals zijn vader graanhandelaar. Hij was getrouwd was met de feministische arts Aletta Jacobs.
Gerritsen was oprichter van de Radicale Bond en van de Malthusiaanse Bond. De Radicale Bond was een afsplitsing de Liberale Unie van progressieve liberalen.
Bij de Malthusiaanse Bond was ook Aletta Jacobs lid. Deze bond was voorstander van anti-conceptie om overbevolking tegen te gaan en daarmee de economische en sociale situatie te verbeteren.
De vrijmetselaar Gerritsen begon zijn politieke carrière in Amersfoort als gemeenteraadslid waar hij voor veel opschudding zorgde door te weigeren de eed af te leggen. Hij had zich van het streng protestantse milieu van zijn ouders afgekeerd en verzette zich tegen de kerk en god. Hij pleitte voor de invoering van de gelofte in plaats van de eed, waarbij de hulp van god moest worden ingeroepen.
In 1885 stapte de inmiddels vermogend geworden Gerritsen uit de Amersfoortse raad en uit de graanhandel en trok naar Amsterdam. Daar was hij samen met de eveneens progressief liberaal Willem Treub actief met pogingen politieke vernieuwingen aan te brengen. Ze verzetten zich vooral tegen de zittende conservatieve liberalen.
Foto: Wikipedia
In 1888 werd Gerritsen gemeenteraadslid namens de Radicalen die waren verenigd in de kiesvereniging 'Amsterdam'.
Vervolgens werd eerst Treub in 1893 wethouder, waarna in 1899 Gerritsen volgde. Treub had diverse initiatieven genomen om een aantal nutsvoorzieningen in gemeentehanden te krijgen. Daar waren de geesten inmiddels rijp voor. Toen Gerritsen aantrad zette deze dit voort. Vanuit zijn portefeuille Armenzorg zorgde hij voor een grondige reorganisatie van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst, ondanks veel verzet van de medici. Veel zorgtaken, die tot dan toe vooral door medici werden uitgevoerd, werden gemeentelijke taken en dus openbare taken onder gemeentelijk toezicht.
Kort voor zijn overlijden werd Gerritsen nog gekozen in de Tweede Kamer.
Foto: urnenmonument van Carel Victor Gerritsen en Aletta Henriette Jacobs / bron: grarueb.nl
Roel de Wit (1927-2012) was wethouder Publieke Werken, Stadsontwikkeling en Agglomeratiezaken van 1965 tot 1970.
De PvdA-er de Wit was bioloog en hij zette zich in voor natuur- en landschapsbescherming. Aanvankelijk werkte hij in die sector, later werd hij bij vele instellingen bestuurder.
Zijn politieke carrière begon hij in 1958 als lid van Provinciale Staten van Noord Holland. In 1962 werd hij gekozen in de Amsterdamse Gemeenteraad.
In 1965 volgde hij Joop den Uijl op als wethouder. Hij gaf vooral leiding aan het proces van stadsontwikkeling. Er was immers woningnood en er moest gebouwd worden. De Amsterdamse ogen waren vooral gericht op de Bijlmermeer. Er ging heel wat overleg en lobbywerk aan vooraf, maar in 1964 was in Den Haag het besluit gevallen tot (tijdelijke!) toevoeging van de Bijlmermeer aan Amsterdam. Tijdens het wethouderschap van Roel de Wit sloeg burgemeester Van Hall in 1966 de eerste paal voor de eerste woningen en in 1968 konden de eerste bewoners worden verwelkomd in de flat Hoogoord.
Foto (1976): Wikipedia
De Wit gaf zijn fiat aan een aantal grote projecten. In 1966 kreeg de ABN toestemming om in de Vijzelstraat naast gebouw De Bazel uit te breiden op de plek van de Vijzelflat. Onder de Herengracht werd een tunnel aangelegd om de gebouwen makkelijk te verbinden, bijgenaamd de Poentunnel. Een van de argumenten voor de nieuwbouw was het behoud van werkgelegenheid in het Centrum.
Toch uitte hij ook wel eens zijn twijfels over de wenselijkheid van bepaalde grote projecten.
Ook was De Wit degene die de aanleg van de metro stimuleerde. De plannen voor het metronet dateren van 1968. Zij behelsden diverse lijnen:
de oost-westlijn van Zuidoost naar het Centraal Station en vandaar door naar Osdorp;
de ringlijn van het Westelijk Havengebied naar Diemen;
de noord-zuidlijn van Noord naar het Weteringplantsoen;
een oost-westlijn van Geuzenveld naar de Gaasperplas.
Een ambitieus plan, waarvan slechts een deel tot nu toe is gerealiseerd.
Foto: Roel de Wit tijdens een persconferentie over het Stadsspoor in 1966 - bron: Stadsarchief Amsterdam
De Wit stopte in 1970 als wethouder om burgemeester van Alkmaar te worden. In 1976 werd hij Commissaris van de Koningin in Noord Holland. Die functie vervulde hij tot 1992.
De afbeeldingen bij dit artikel komen van het Internet; als daar de bron vermeld wordt, hebben wij dat hier ook gedaan.
Column: Illustere lantaarns - deel 2
Weet u nog van vorige week? Ik liet alle soorten lantaarns de revue passeren en vandaag rond ik het af met een inventarisatie van wat er zoal aan lantaarns langskwam in de loop der eeuwen. Ik begin met de lantaarn in de architectuur, het opengewerkte torentje dat daglicht toegang tot het inwendige verschaft. Daarna de straatverlichting...
Nog steeds geldig is de uitnodiging: heeft U nog herinneringen (en weetjes) aan stadsverlichting, meldt het dan aan mij, dan kan ik er wellicht een extra column aan wijden.
Foto's boven: Op foto's van Jacob Olie krijgen we drie soorten lantaarnpalen voorgeschoteld met kroonlantaarns die niet allemaal van hetzelfde type zijn; die op de Zandhoek is duidelijk eenvoudiger van uitvoering. We zien daaronder een oud type paal, in het midden de paal van 1867 en rechts de massaal voorkomende Ritterpaal uit 1883.
Foto's onder: vier maal dezelfde paal (Ritter-1883) met aan de nieuwe lichttechnieken aangepaste armaturen om tenslotte weer terug te keren naar de kroonlantaarn
Foto's boven: Burgemeester Ivo Samkalden 'ontsteekt' een lantaarn t.g.v. Mokum 700 - Allernieuwste LED-verlichting aan de Grimburgwal
Foto´s onder: De PW 1924 lantaarnpaal met verschillende armaturen: links het origineel, in 't midden de Holbeinkap en rechts die van Friso Kramer
Foto's boven: Een later model straatlantaarn en rechts speciaal gemaakt voor het Leidseplein
Foto's onder: Alternatief gebruik van lantaarnpalen door de 'lieverdjes'
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld
Het betreft hier: ‘Beeld van Nijverheid’ van Johan Polet uit 1930.
Nieuwe Hoogstraat 12 – 16
Foto: buitenbeeldinbeeld.nl
Foto onder: Wikipedia; Johan Polet in 1964
Het o.i. beroemdste beeld van Johan Polet is dat van Domela Nieuwenhuis op het Nassauplein.
Goede oplossingen stroomden bij mij binnen van: Kees Huyser, Anthony Kolder, Otto Meyer, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, Aschwin Merks en Harry Snijder.
YouTube: Amsterdam liep achter in de 19de eeuw
Deze week honderd jaar geleden
Dinsdag 21 november 1922 - De Franse chansonnière Yvette Guilbert is in Amsterdam om een concert te geven in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. De zangeres is met 57 jaar al op leeftijd en aan het eind van haar carrière die in 1885 begon als actrice en rond 1890 pas als chansonnière, waarbij Emma Laure Esther Guilbert de artiestennaam Yvette aannam. Haar voordracht, dictie en mimiek - mooi meegenomen door de lessen van het toneel - maakte haar tot de beroemdste zangeres van de Belle Epoque.
In 1906 stond ze in Carnagie Hall, in 1913 in het Casino van Nice en in 1922 dus in het Concertgebouw. Ze speelde in films
en opende een zangschool. Ze werd in 1944 begraven op Père Lachaise.
Luister naar haar zang en voordracht in Dites-moi si je suis belle.
Afbeelding: Toulouse-Lautrec vereeuwigde haar een paar maal
Zaterdag 25 november 1922 - We blijven nog even in het Concertgebouw voor de viering van de 100ste geboortedag van Louis Pasteur. Diverse disciplines, die profiteren van het werk van Pasteur, zetten onder leiding van het KNAW samen de schouders onder een herdenking op verschillende vlakken. Op dezelfde dag wordt in het laboratorium van gezondheidsleer (Mauritskade 57) een tentoonstelling geopend. Op 27 november is de Louis Pasteur-dag. Lees daarover de brochure van prof. Pieter Muntendam. 's Avonds om 7 uur is in restaurant Trianon een diner voor genodigden met een delegatie uit Parijs.
In Teylers wordt een draagpenning bewaard die speciaal ter herdenking werd uitgegeven.
Foto: Teylers Museum
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
.jpg)
.jpg)
