Onmiskenbaar de Singelgracht ter hoogte van de Groenmarkt, tenminste, dat vonden de spaarzame inzenders. Na het vinden van de foto in de Beeldbank werden ze echter opgezadeld met de mededeling dat dit de Groenmarktkade zou zijn en dat bracht alleen maar twijfels. De Groenmarktkade ligt immers rond het blok huizen aan Marnixstraat en Rozengracht. Houvast bood het torentje dat net boven de meest linkse loods uitsteekt. De foto hieronder laat zien dat dit Marnixstraat 240 is en recht tegenover insteekhaven JK stond. De fotograaf stond dus aan de overkant van de Singelgracht t.h.v. de Potgieterstraat.
Deze situatie werd opgeruimd voor het busstation streekvervoer en het voormalige nr.240
voor de Tabak-garage. Het huidige nr.240 betreft een hernummering.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Arjen Lobach, Mike Man, Hans van Efferen, Aschwin Merks,
Fotoquiz: Zoekt en gij zult vinden...
Per direct schaffen we de keuze-vraag af en vervangen die door een quizvraag die niet simpelweg uit het herkennen van een foto bestaat. U weet mogelijk meteen waar dit is en dat willen wij dan ook niet horen. Vertel ons liever welk gebouw - of liever in het water gebouwde loods - door de pijl aangegeven wordt. Zelfs als u de foto in de Beeldbank ontdekt, moet u nog steeds op zoek.
U kon twee kanten op, maar het zou in elk geval een barre zoektocht worden. U kon zich vasthouden aan de serie van vier halsgevels aan de overkant waarvan er een van zijn top ontdaan is, of naar een huis met stoep en forse bloembakken onder het raam van de bel-etage. Wij vinden het knap wanneer dit tot resultaat voerde. Chapeau!
Het gaat hier om Keizersgracht 451
waarin restaurant Morlang huist. Vergelijk de details met de foto (Street View) hieronder.
Goede oplossingen kwamen vanArjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jos Mol, Marike Muller, Hans van Efferen, Aschwin Merks,
Fotoquiz Wat? Waar?
Dat is
zelfs voor een firma in al die installaties en uitrustingen wel een erg groot en voornaam pand. Vinden wij in elk geval. Het is dan ook niet zomaar een pand.
Wat schoorsteenvegers?! Zie je dan niet dat dit brandweerlieden zijn? Op straat staat een brandweerwagen, nog door paarden getrokken en als je goed kijkt staan op het dak óók brandweerlieden die met een schoorsteenbrand doende zijn.
En dat voor een schoorsteenveger zo'n oploop
ontstaat is ook niet denkbaar. Een Amsterdammer komt alleen voor een goede fik z'n deur uit.
O, ja..., het gebeurde allemaal op de Geldersekade met op de voorgrond een steiger van de vismarkt (1840-1901).
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Adrie de Koning, Anneke Huijser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Han Mannaert, Jos Mol, Gerard Koppers, Marike Muller, Hans van Efferen, Mike Man, Aschwin Merks,
Met de camera op pad...
Zoals vaker is hier flink gesloopt maar een paar van de kenmerkend huizen op deze foto staan er vandaag nog steeds. Maar dan wel fraai gerenoveerd. De vraag is:
Genoeg aanknopingspunten om hier de hoek IJgracht-Schippersgracht in te herkennen. Het duidelijkst is de Kweekschool voor de Zeevaart met daarnaast de open ruimte met blinde muur waarachter het oefenschip lag, waarvan op de foto de mast boven de huizen uitsteekt. Rechts daarvan het vm. pakhuis De Pool waar later de Sint Annakerk in trok. En dan heb je hoogstens een ruiter op het dak, want schuilkerken mochten geen torens hebben.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jos Mol, Anthony Kolder, Herman Schim van der Loeff, Han Mannaert, Mike Man, Marike Muller, Hans van Efferen, Aschwin Merks,
Hulp gevraagd...
Nog een keer een bevrijdingsfeest en ook deze laat geen spectaculaire scene zien. Geen tieners op Canadese voertuigen in optocht door de stad. Hier zien we kleuters uitgedost, waarschijnlijk op weg naar een optocht waar zij de hoofdrol in zullen hebben. Maar waar lopen ze hier?
Waar is dit?
U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank.
En weer is een bijna onmogelijke foto geplaatst! Onze opmerking dat op het pleintje een peperbus staat versnelde de zoektocht. Het pleintjeis de voormalige Slijpstenen, later Kampersteiger genaamd en tegenwoordig Prins Hendrikkade 56-57 met daartussen een gang die alleen naar achteringangen voert en niet naar een inpandig huis. Het grote gebouw links staat op de hoek van de Sint Olofspoort. De situatie vandaag is ongewijzigd, alleen de gebruikers van de panden verschillen.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Foto onder: Street View
Hulp kwam van Paul Graalman,
redactioneel
Misschien ook interessant?
Onderdeel van Theo Bakker's Domein zijn een klein aantal PDF's over geschiedenis-items die niet zozeer met Amsterdam te maken hebben, maar misschien toch interessant voor u zijn. Vooral nu de tv-serie 1672 zo de aandacht vestigt op een item over Johan de Witt dat één van de bijdragen is. De menustructuur is onlangs vernieuwd en vrij van scripts. Klik hier of de afbeelding om het menu te openen.
Wethouders in Amsterdam - 1
James John Teding van Berkhout (Amsterdam 1814-1880 Amsterdam) was van 1856 tot 1866 wethouder Publieke Werken in Amsterdam. Hij was in 1851 in de Gemeenteraad gekomen en dat bleef hij tot 1869.
Een van zijn belangrijkste politieke daden was op landelijk gebied. Hij was samen met Da Costa en Groen van Prinsterer oprichter van de anti-revolutionaire kiesvereniging Nederland en Oranje. Dat gebeurde dan wel weer in Amsterdam. Dit initiatief kwam voort uit de Réveilbeweging, een internationale beweging die de opwekking van het christelijk denken beoogde, waarbij vroomheid voorop stond. Dichter Willem Bilderdijk was de geestelijk vader in Nederland. In Amsterdam organiseerde een van zijn aanhangers, Da Costa, bijeenkomsten voor geestverwanten. In de loop van de 19e eeuw werd aan hun gedachten meer en meer vorm gegeven door zorg voor hulpbehoevenden, zoals armen, jeugd en zieken.
Na zijn Amsterdamse tijd werd Teding van Berkhout in 1873 lid van de Tweede Kamer, dat bleef hij tot aan zijn overlijden.
Teding van Berkhout had een wetenschappelijke opleiding genoten, hij was meester in de rechtsgeleerdheid en doctor in de wis- en natuurkunde.
In Amsterdam herinnert geen enkele straat aan Teding van Berkhout. Daarvoor moet u naar Monnickendam of Marken, waar plantsoenen zijn naam dragen.
Foto: Huygens Instituut
Bernard Franke (Kapelle-Biezelinge 1889-1953 Amsterdam) was van 1939 tot 1941 wethouder Volkshuisvesting en Openbare Gezondheid namens de SDAP.
Direct na de bevrijding werd hij eerst nood-wethouder en ook ruim een half jaar waarnemend burgemeester. Vanaf 1946 tot 1953 was hij wethouder Arbeidszaken en Levensmiddelenvoorziening, inmiddels namens de Partij van de Arbeid na de fusie van de SDAP met de Vrijzinnig-Democratische Bond en de Christelijk-Democratische Unie.
De timmermanszoon Franke ontwikkelde zich van kantoorbediende tot rechtskundig adviseur. Hij kwam via zijn geboorteplaats Kapelle-Biezelinge en Rotterdam in 1920 naar Amsterdam, waar hij ging werken bij het Bureau van de Arbeid. Hij werd actief in de Centrale Arbeiders Bond en bij de SDAP. Namens de SDAP werd hij in 1931 gekozen tot gemeenteraadslid. Hij was één van de SDAP-ers die voorstander waren van samenwerking met de communisten van de CPN.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Zijn eerste periode als wethouder duurde maar kort omdat hij in 1941 door de bezetter gearresteerd werd en als wethouder ontslagen.
Na zijn vrijlating was hij actief in het verzet. Hij gaf onder meer aan de jeugdige Gerard van 't Reve opdracht om joden naar onderduikadressen in Groningen en Friesland te brengen of liet hem geld en vervalste rantsoenkaarten naar onderduikers brengen.
Na zijn arrestatie was Franke terecht gekomen in het gijzelaarskamp Beekvliet in Sint Michielsgestel. Daar raakte hij bevriend met Feike de Boer, de directeur van de Stoomvaartmaatschappij Nederland (SMN) (zie in dit verband ook de bijdrage over burgemeester Feike de Boer). De Boer werd al in 1944 gevraagd meteen na de bevrijding waarnemend burgemeester te worden. Omdat De Boer graag de sociaal-democraten in het te vormen college wilde hebben, benaderde hij zijn vriend Franke. Samen stelden zij richtlijnen op voor het nieuw te vormen college. De Boer stopte op 1 maart 1946 als waarnemend burgemeester om weer terug te keren naar de SMN. Franke volgde hem toen op tot 1 oktober 1946.
Foto: Ben van Meerendonk - Wethouder Franke brengt zijn stem uit, Amsterdam, 26 juli 1946. Bron: IISG
Bij de collegevorming in 1945 speelde Franke een belangrijke rol. Hij wilde graag de communisten in het College vanwege hun inzet tijdens de bezetting. Franke wilde persé de CPN-er Seegers, maar die zat nog in Buchenwald. Maar eind 1945 trad die alsnog toe.
Na de oorlog waren veel arbeiders lid geworden van de Eenheids Vak Centrale (EVC). Op landelijk niveau werd de EVC weggehouden van de onderhandelingstafel, maar wethouder Arbeidszaken Franke liet ze in Amsterdam wel toe tot het Georganiseerd Overleg.
Franke woonde in de Watergraafsmeer op de Nieuweweg. Dit was de straat tussen de Middenweg en de Linnaeusparkweg, maar je kunt ook zeggen tussen de Hugo de Vrieslaan en het Gallileïplantsoen. Drie jaar na het overlijden van Franke werd de straat hernoemd in Wethouder Frankeweg. Ter gelegenheid daarvan werd op de hoek bij de Middenweg een door Bep Sturm-Van den Bergh vervaardigde plaquette ter herinnering aan Franke onthuld.
Foto: Wikipedia
De afbeeldingen bij dit artikel komen van het Internet; als daar de bron vermeld wordt, hebben wij dat hier ook gedaan.
Kiesverenigingen
De tijd van handjeklap en eigenmachtig verdelen van baantjes door en ten gunste van een beperkte kliek waren begin 19de eeuw voorbij. Ministers raakten eraan gewend dat hun beleid getoetst werd en ze een meerderheid in het parlement achter zich wilden weten om te kunnen regeren. Ook het parlement, Eerste en Tweede Kamer, veranderden in de loop van de eeuw van samenstelling, het meest nog door de nieuwe grondwet van 1848. De Tweede Kamer werd een middel om de regering te controleren en via voorstellen en amendementen aan te zetten tot wetgeving. De Eerste Kamer was een middel om de 'jonge honden' van de Tweede Kamer weer te controleren, vooral inzake wetsvoortstellen.
Op het schilderij Andries Bicker, medio 17de eeuw de ongekroonde koning van Amsterdam die het zonder blikken of blozen opnam tegen de Oranje-stadhouder; bij toerbeurt vervulde hij en zijn familieleden de belangrijkste ambten in de stad
Passief kiesrecht
Om beide kamers gevuld te krijgen werden de leden vanaf 1814 gekozen; de Tweede Kamer door de kiesgerechtigde burgerij en de Eerste Kamer door de leden van Provinciale Staten. Het kiesrecht van de burgerij maakte in de 19de en begin 20ste eeuw een enorme ontwikkeling door, doordat een steeds groter deel van de bevolking gerechtigd werd te stemmen. Het moest eerst 1922 worden voordat alle mannen én vrouwen ook actief kiesrecht hadden. Dat algemeen kiesrecht was weer de basis van een veranderend beeld van het politieke landschap. De verzuiling deed zijn intrede; niet alleen het landsbelang telde, ook het belang van minderheden kreeg een stem. De Schoolstrijd is er een voorbeeld van. Hierdoor werd de overheid verplicht het bijzonder (lees: religieus getint) onderwijs te financieren, gelijk het openbaar onderwijs.
Toen het passief kiesrecht 'binnen' was brandde de strijd los om het actief kiesrecht er door te krijgen
Kiesverenigingen
De manier waarop leden van de Tweede Kamer verkozen werden, veranderde eveneens. Wat niet veranderde was het feit dat een kamerlid toen - en nu nog steeds - op persoonlijke titel gekozen werd. Voordat de kieswet de verkiezing regelde kon elke burger zichzelf kandidaat stellen en/of een partij oprichten en in feite kan dat nog steeds, zij het dat het benodigde inleggeld een flinke drempel vormt voor enkele personen die zich verkiesbaar willen stellen. De Kiesraad stelt aansluitend de kieslijst samen.
Die drempel waar hierboven sprake van was, maakte dat belangengroepen kiesverenigingen vormden om een gezamenlijke lijst in te dienen tegen hetzelfde 'entreegeld'. De kiesvereniging nodigde personen uit zich via hun vereniging verkiesbaar te stellen en dienden die gezamenlijke lijst in bij de Kiesraad. Dit was de opmaat naar de vorming van politieke partijen met een partijprogramma en een bestuur dat alleen formeel verantwoording verplicht is naar de partijleden.
Op de foto Abraham Kuyper, initiatiefnemer bij de oprichting van de eerste kiesvereniging Nederland en Oranje, de bakermat van de ARP
Politieke partijen
De almacht van politieke partijen bij de samenstelling van de Tweede Kamer is nu dermate 'gewoon' dat wij niet meer beseffen dat dit toch ongewoon is en niet zoals de wetgever ooit bedoelde. Dat wordt pijnlijk duidelijk als een opstandig lid zijn fractie verlaat en 'voor zichzelf begint', de grondwet en de kieswet achter zich wetend. In de regel laat hij/zij een verantwaardigde fractie en bestuur achter die op wraak zinnen. Dit is zeker geen waardeoordeel over de beweegredenen van het betrokken kamerlid, maar zuiver om de mogelijkheid. Ik ben dan steeds verheugd over dit doorbreken van de politieke mores en ook verbaasd dat de partijen nooit actie hebben ondernomen om dit artikel in de wet gewijzigd te krijgen. Net zo blijf ik van mening dat de 'jonge honden' van de Tweede Kamer een oppasser als de Eerste Kamer nodig hebben om kleerscheuren te voorkomen...
Een voorbeeld dat als waardeoordeel makkelijk verkeerd begrepen kan worden: in 2005 stapte VVD-er Geert Wilders uit de fractie en richtte de Vereniging Groep Wilders op, waaruit de PVV ontstond; daar tegenover staan tientallen voorbeelden van 'eendagsvliegen' waar we nooit meer van gehoord hebben
YouTube: Art Deco Amsterdam
Deze week honderd jaar geleden
Woensdag 1 november 1922 - Koningin Wilhelmina opent het Scheepvaart Museum in de Cornelis Schuytstraat. Het museum is allang open maar voor de officiele opening heeft men gewacht tot de koningin tijd had en dat duurde ongeveer een jaar door het overlijden in april 1921 van Marie van Schwarzburg-Rudolstadt, haar schoonmoeder. Frappant is dat de opening niet in het museum plaatsvindt maar in het Concertgebouw. Dat is nodig omdat er een ellenlange lijst van genodigden bestaat en bijna niemand afzegt, zo belangrijk vindt men het museum. Dat geldt voor zowel de Marine als de koopvaardij. Na de opening verlaat de koningin het Concertgebouw om alleen naar het museum te rijden. Daar heeft ze blijkbaar weinig tijd voor want snel na de thee verlaat ze het museum om maanden later met de Zweedse koning Gustaf V nog eens in het museum terug te komen.
De stichting van het Scheepvaart Museum is een direct gevolg van de succesvolle tentoonstelling ENTOS in 1913, waar het plan geboren werd. Het pand aan de Cornelis Schuytstraat ziet de directie als een tijdelijk onderkomen, in afwachting van een groter gebouw. Daar moeten ze, door de crisisjaren en Tweede Wereldoorlog, tot 1973 op wachten.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Woensdag 1 november 1922 - Na de instelling van een politierechter volgt vandaag de instelling van de kinderrechter, zo meldt de Staatscourant. Zijn taak: de kinderrechter behandelt strafzaken tegen minderjarige verdachten (tot 18 jaar) en zaken op het terrein van het familierecht en burgerlijk recht in zoverre daarbij minderjarigen zijn betrokken. De eerste kinderrechter in Amsterdam wordt de 61-jarige Mr. G.T.J. de Jongh en Mr. J. van Royen als zijn plaatsvervanger. De meeste rechters kijken neer op het baantje "kinderrechter" maar De Jongh, tevens bestuurslid van Hulp voor Onbehuisden, maakte er zijn levenswerk van. Zijn eigengereide werkwijze bracht hem in botsing met ambtsgenoten, maar hij creëerde eveneens jurisprudentie waar alle kinderrechters profijt van hadden. Hij bedacht veel praktische oplossingen voor kinderen en jeugdigen, zoals tehuizen voor werkende jongeren.
Om in stijl te blijven is de school in de Terpstraat (Osdorp) die zijn naam draagt speciaal bedoeld voor moeilijk opvoedbare jongeren.
Foto: Hall of Fame / CanonSociaalWerk.eu
Zaterdag 4 november 1922 - In de kranten verschijnen oproepen tot steun aan het noodlijdende Vondelpark. Bij het 50-jarig bestaan in 1914 was al een negatief saldo van ƒ1000 gemeld, maar dat is sindsdien opgelopen tot ƒ20.000. Net nu een aantal kostbare projecten op stapel staan. Er moet een ingang komen aan het eind van de Van Baerlestraat waar die doodloopt omdat een brug over het park op zich laat wachten. Dat project wordt jaren later in gang gezet maar een volgend project sterft in de kiem. Dat is de speelvijver en de eendenvoederplaats. Plannen genoeg, ontwerpen genoeg maar geen geld. De speelvijver zal er pas in 1969 komen als geschenk van kledingconcern C&A.
Foto: Willem Koller fotografeert zijn grootmoeder in 1922 met zijn jongste spruit in het Vondelpark; bron: Stadsarchief Amsterdam
Oude afleveringen
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.
