weekblad-logo

week 41-2022

Fotoquiz eerste

 
De snelste met het goede antwoord op de foto van vorige week was Kees Huyser. De nieuwe opgave komt dan ook van hem.

De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Oplossing vorige week

 
Boe-geroep, gefluit, gemopper. Niet alleen de webmaster wordt afgerekend op het herhalen van quizfoto's, ook de deelnemers worden gekapitteld als dat gebeurt. Deze foto verscheen eerder als quizfoto en sindsdien wordt hij herkend door Google Picture Search.
We zien hier de Lange Houtstraat, gezien in de richting van de Zwanenburgwal.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Anthony Kolder, Hein Bruning, Ria Scharn, Harry Snijder, Anneke Huijser, Otto Meyer, Arjen Lobach, Jos Mol, Hans van Efferen,

Fotoquiz: André's keuze

De keuzefoto betreft deze week een locatie binnen de Singelgracht.

Wat is het adres van het hoekhuis in de voorgrond?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Oplossing: Ton's keuze

 

Het viel niet mee om deze foto te plaatsen. Waar in hemelsnaam is er zo'n brede kade langs een der grachten? En die dwarse rij huizen zou dan de Brouwersgracht moeten zijn? Veel te riant allemaal.
Het is dan ook geen gracht maar de Buitenkant, ofwel wat later Prins Hendrikkade ging heten. De rij huizen dwars hierop is de Kromme Waal.
Harald Advokaat weet dat het huis met balkon tegenwoordig P.Hendrikkade 142 is: gebouw Zeemanshoop. Dat staat nota bene in de gevel boven de eerste verdieping, maar gelukkig onleesbaar.
Ook deze foto is anderhalve eeuw geleden genomen door Pieter Oosterhuis.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Harald Advokaat, Kees Huyser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Harry Snijder, Hans van Efferen, Jos Mol, Mike Man,

Heeft u ook een opvallende foto gevonden?

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners toch wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen!

Fotoquiz Wat? Waar?

Bruggen, bruggen en nog eens bruggen. U weet 't..., nummers of namen.

Op welke brug staat de fotograaf?
Welke brug is dat links?
Welk brug is dat in de verte?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Oplossing vorige week

 
Deze foto maakte Pieter Oosterhuis anderhalve eeuw geleden. Hij keek uit over de Grimburgwal naar het oosten. In de verte zien we het Binnengasthuis met Gasthuispoortje maar nog zonder SOA-kliniek "onder de klok". Parmantig in het midden Oudezijds Achterburgwal 229-231 tussen Gasthuispoortje en Oudemanhuispoort. Links het nog niet gerestaureerde 'Huis aan de Drie Grachten' en de Sleutelbrug (#201). Rechts een gebouw dat door diverse inzenders als Binnengasthuis werd benoemd maar dat zeker niet was. Dit is het Oudezijds Heerenlogement met talrijke veilingborden en vooral een eigen bruggetje dat niet meer bestaat. Daarachter net zo'n klein smal bruggetje naar het Binnengasthuis, later vervangen door een brede brug omdat daar de hoofdingang van het gasthuis kwam. In 1874 werd het Oudezijds Heerenlogement gesloopt na verwijdering en opslag van zoveel mogelijk versieringen. Het timpaan is hersteld en cadeau gedaan aan de UvA die er echter nog geen bestemming voor heeft gevonden.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

 

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Harald Advokaat, Arjen Lobach, Ria Scharn, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Kees Dalmeijer, Jos Mol, Otto Meyer, Fons Baede, Han Mannaert, Mike Man, Harry Snijder, Adrie de Koning, Herman Schim van der Loeff, Hans van Efferen, Hans Olthof,

Met de camera op pad...

Vraag ons niet hoe die tjalk hier verzeild is geraakt tussen al die vaste bruggen. De vraag is:

Welk water is dit?
Welke brug is dit?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Foto van vorige week

 

 

We zullen het maar bekennen..., vorige week hebben we bijna alle foto's geplukt uit een album met souvenierfoto's die Pieter Oosterhuis maakte. Deze bijvoorbeeld is van de Nieuwe Doelenstraat, gezien naar de Kloveniersburgwal. Rechts het Logement Rondeel, met de gevel van 1845 en voordat het logement afgebroken werd om plaats te maken voor Hotel de l'Europe (1895-'96).

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Mike Man, Jos Mol,

Hulp gevraagd...

Dit is weer een foto uit de Beeldbank. Het gaat om een optocht t.g.v. de bevrijding in 1945. Hier is het al juli '45. Wij vragen ons af of dit wel een 'optocht' is. Er wordt op straat gehockeyd met kleine - wel makkelijk te verplaatsen - doelen, maar er staan ook veldmarkeringen op straat getekend. Maar dat is bijzaak; we willen weten welke straat dit is.

Waar is dit?

U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank.

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Hulp gevraagd... en niet gekregen

 
Geen oplossing!

Foto: Spaarnestad Photo

Hulp kwam niet

redactioneel

Gerrit de Stotteraar

 
Gerrit de Stotteraar was meester-inbreker maar ook meester-uitbreker. In elke cel waar hij ooit opgesloten werd, probeerde hij weer uit te breken. Dat lukte aardig wat keren, anders had hij die faam niet opgebouwd. Als het dan weer eens gelukt was, stond een heel legertje rechercheurs opgesteld bij zijn huis en dat van familieleden en kornuiten. Zaterdag 14 oktober 1949 brak hij voor de vierde keer uit een gevangenis, dit keer die in Utrecht. Het blok huizen in de Nieuwe Kerkstraat - waar hij woonde - werd afgezet en iedereen die in of uit wilde, werd gecontroleerd. Ook aan de tuinkant van zijn huis stonden twee man. Omdat alle politiekorpsen in het land op scherp stonden, duurde het een weekend om hem weer in Utrecht te kunnen opsluiten.
Gerrit Blom (1920-2003), zoals hij volgens de Burgerlijke Stand heette, begon zijn inbrekerscarrière als 20-jarige en in zijn topjaar brak hij 60 keer ergens in, één keer in 1940 zelfs bij de hoofdcommissaris van politie. Nooit droeg Gerrit een wapen en het feit dat hij anderen liet meedelen van de opbrengst van zijn bezigheden (twee knaken fooi voor de bakker) bezorgde hem een soort Robin Hood-status. Hij was steevast kopij als hij werd opgepakt en zeker als hij slaagde uit te breken. Straatzangers verheerlijkten hem in hun liedteksten en de bevolking vond het sneu als Hermandad hem te slim af was.

 
Vanaf dat jaar 1949 brak Gerrit regelmatiger uit door het versoepelen van het gevangeniswezen. De delinquenten werden niet langer eenzaam opgesloten in cellen maar werden onderworpen aan resocialisering en zij bewogen zich iets vrijer door het gevangenisgebouw.
In Veenhuizen gaf hij zelfs een aantal bewakers les in hoe sloten open te breken waren. Tijdens hetzelfde verblijf in Veenhuizen wist hij uit te breken met behulp van een eindje touw, zijn geïnstrueerde bewakers verbaasd achterlatend bij een openstaande celdeur.
De laatste keer dat hij uitbrak was in 1962 en daarna wordt het rustiger rond Gerrit. Hij wordt in 1986 nog een keer voorwaardelijk veroordeeld en toen werd het stil. Het lijkt niet eens bekend te zijn waar hij in 2003 overleed.

Mozes Salomon Asser (1754-1826) & Zonen -2

 
In 1808 benoemde Lodewijk Napoleon Asser in een commissie – samen met staatsraad Van Gennep en advocaat Van der Linden – voor het schrijven van een Wetboek van Koophandel. Dat had Asser nog nooit eerder gedaan en het toont vooral de waardering van de koning voor de praktische ervaring van Asser. De klus was dermate intensief dat hij zijn advocatenpraktijk tijdelijk aan anderen overliet. Zelf zegt hij over dit grootse werk dat hij zeker driekwart van het werk verzette en dus ook ten volle deelde in de lof die ze voor het resultaat kregen toegezwaaid.

 
De Assers kwamen ongeschonden door de inlijving bij Frankrijk in 1810 én de omwenteling in 1813, het einde van het Franse tijdperk en de start van het Koninkrijk der Nederlanden. Asser was inmiddels procureur geworden en zijn kantoor was het belangrijkste in het arrondissement waartoe Amsterdam behoorde.
Bij de vorming van een nieuwe commissie die het Wetboek van Koophandel aan de Nederlandse omstandigheden moest aanpassen, werd Asser gepasseerd. Van Gennep werd wel benoemd als een der tien leden. Asser vond dat helemaal geen probleem, drukbezet man als hij was, maar was toch zeer verheugd dat die commissie nauwelijks iets wijzigde.
Ook koning Willem I zag nu de kwaliteiten van Asser in en in juni 1820 benoemde hij hem tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, een orde die hij in 1815 pas ingesteld had.

 
Asser liet zijn kantoor nu helemaal over aan zijn tweede zoon Tobias die in de voetsporen van zijn vader een rechtenstudie had afgerond.
In 1822 kocht een triomfantelijke Moses Asser het kapitale pand Singel 548, het Huys Huydecoper (foto links van de toestand op dat moment, nog met balustrade). Na zijn dood in 1826 bleef Tobias daar wonen, evenals diens zoon Eduard Isaac, allemaal juristen. Aan deze laatste Asser, kleinzoon van Moses, danken wij niet alleen een portret van zijn grootvader, maar ook de vroegste foto’s van Amsterdam uit de periode 1852-‘57. Hij begon de serie met foto’s van de directe omgeving, uit de ramen van het huis of vanaf het dak. De foto's worden bewaard in het Rijksmuseum maar het beste overzicht krijgt u via deze link.

Foto: E.I.Asser, bron: Rijksmuseum

 
In het schema hiernaast van boven naar onder:

  • de ouders van Moses Salomon Asser
  • Moses en echtgenote
  • de oudste zoon Carel met echtgenote; Carel studeerde rechten in Amsterdam en promoveerde in 1799 in Leiden; 1808 werkzaam op ministerie BiZa, 1811 vrederechter A'dam, 1815 departement Justitie en 1817 referendaris Raad van State
  • de middelste zoon Tobias met echtgenote
  • de jongste zoon Hendrik die slechts 27 jaar oud werd en niet getrouwd was
  • de oudste zoon Eduard (het tweede van 4 kinderen) van Tobias; hij kreeg 5 kinderen waarvan één jongen: Lodewijk
    Carel Asser

Bronnen:
Op verzoek van zijn kinderen schreef Moses Salomon Asser met duidelijk genoegen een autobiografie die in zijn geheel werd afgedrukt in Jaarboek 55 (1963) van Amstelodamum (p.130-165), voorzien van een uitgebreid notenapparaat dat de achtergronden verklaart.
Ook het Memorboek van Mozes Heiman Gans wijdt een aantal pagina’s aan de rol van de Bataafse Republiek, de strijd tussen de oude en de nieuwe gemeenten en de goede werken van Asser c.s. voor de emancipatie der Joden (p.274-311).

De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld

Column: Illustere zusteren -3

De moeder of oma van de Nederlandse homo’s was Willeke, zoals U veertien dagen geleden hebt kunnen lezen. De moeder van de Nederlandse lesbo’s en homo’s in moeilijke tijden (na de oorlog) was ontegenzeggelijk Bet van Beeren van café ’t Mandje op de Zeedijk, ze was haar tijd ver vooruit! De moeder van de Amsterdamse lichte vrouwen was Alida Bosshardt, beter bekend als Leger des Heils-Majoor Bosshardt. Die keek een beetje schuins naar Bet, want ja… Bosshardt was van de oude gelovige natie die promiscue homosexuele praktijken, gelegenheid geven en veel drinken maar zo zo vond.

Dus…, het liep niet zo lekker tussen die twee helpende en stoere dames. Tot Bet plots nogal ziek werd. Wie kwam haar als eerste verzorgen? Juist. Majoor Aal. En wie waste de rug van onze flamboyante zanger/kunstschilder Herman Brood ten overstaan van het Nederlandse publiek? Juist!
Lees hieronder verder over deze twee machtig-interessante Mokumse heldinnen.

 
7. Alida Bosshardt

Alida Margaretha Bosshardt (Utrecht 1913-2007 Amsterdam) was officier in het Leger des Heils, bekend gebleven als majoor Bosshardt, maar zij bereikte in 1968 de rang van luitenant-kolonel. Zij was de oprichter van het Goodwill Centre van het Leger des Heils op de Oudezijds Achterburgwal 45.
Hiernaast op de foto met haar wassen evenbeeld bij Madam Tussaud.

Op de foto's boven: Jeugdkiekje van Alida en het bronzen beeld op een bank voor het hoofdkwartier d'Leeuwenburgh in Amsterdam op de Oudezijds Voorburgwal 14.

Op de foto's onder: Het legendarische verblijf van de Majoor in Villa Felderhof, samen met Herman Brood. De majoor wast de rug van de zonverbrande muzikant en entertainer (zie hieronder de volledige aflevering op Youtube). Rechts de uitreiking van de Majoor Bosshardt-prijs aan tv-presentatrice Lucille Werner in 2012. Die prijs gaat steeds naar iemand die zich op een bijzondere wijze inzet voor de samenleving. In 2017 was dat bijvoorbeeld Linda de Mol.

Op de foto's boven: Majoor Bosshardt met koningin Juliana en koningin Beatrix

Op de foto's onder: Majoor Bosshardt tijdens een kerstviering in de 60-er jaren en een dvd of boeken over de Majoor verkrijgbaar bij o.a. Bol.com. Majoor Bosshardt is ook op Wikipedia vertegenwoordigd.

Bekijk hierboven de volledige aflevering van Villa Felderhof met Majoor Bosshardt en Herman Brood.

Op de foto's hieronder de Majoor op hoge leeftijd, ondersteund door Maxime en Jan-Peter. Rechts de Majoor Bosshardtbrug in het Broersepark in Amstelveen. Daaronder een Youtube-film van een gesprek met interviewer Theo van Gogh.

 
8. Bet van Beeren

Een dan nu een kanjer!!! De lesbische uitbaatster van café 't Mandje op de Zeedijk in Amsterdam, Elisabeth Maria van Beeren (Amsterdam 1902- gestorven te Amsterdam op 16-7-1967), uitbaatster van Café ’t Mandje aan de Zeedijk. Dochter van Johannes Hendrik van Beeren (1875-1960), stratenmaker, en Maria Johanna Brants (1879-1932), logementhoudster en koopvrouw. Elisabeth van Beeren bleef ongehuwd. Alternatieve naam: ‘Koningin van de Zeedijk’.
Bet van Beeren werd geboren als derde kind en eerste dochter in een groot Amsterdams gezin. Ze had dertien broers en zussen, van wie er twee op jonge leeftijd overleden. Het gezin woonde in de Amsterdamse Jordaan. Haar vader werkte als stratenmaker bij de gemeente, haar moeder hield aanvankelijk een logement, maar ging later ‘met de kar’ langs de huizen om radijs of vis te verkopen. Het gezin verhuisde een paar keer, maar bleef altijd in de Jordaan wonen. Het verhaal wil dat Bet als klein kind in het logement van haar moeder flesjes moest vullen met bier vanuit een vat en daarvoor een slang moest volzuigen. Zo zou ze al op jonge leeftijd aan alcohol gewend zijn geraakt. Na de lagere school ging Bet in een blikfabriek werken, waar ze al snel voorvrouw werd. Ook handelde ze in vis; op de Zeedijk was ze daarom bekend als ‘Betje Bokkum’. In de fabriek verloor ze twee vingertoppen. Na een ruzie met haar baas zegde ze de fabriek vaarwel en ging werken in het café van haar (stief)oom Toon op de Zeedijk. In 1927 nam de 25-jarige Bet het café – toen nog Amstelstroom geheten – van haar oom over. Ze leende hiervoor geld van de Oranjeboom-brouwerij, een bedrijf dat ze altijd trouw is gebleven. Bet hernoemde het café in « ’t Mandje » omdat haar moeder elke dag eten kwam brengen in een mandje. Het café hing vol met foto’s van leden van het koningshuis, want Bet was Oranjegezind.

Aan het plafond hingen (afgeknipte) dassen van bezoekers. Bet van Beeren is bekend geworden omdat homoseksuele mannen en vrouwen in haar etablissement voor hun geaardheid konden uitkomen. Zoenen was verboden in ‘t Mandje, maar op Koninginnedag mochten mannen met mannen dansen en vrouwen met vrouwen. Bet zelf kwam openlijk uit voor haar homoseksualiteit.
Ze was een opvallende verschijning: regelmatig reed ze op de motor met een nieuwe verovering achterop door de straat. Vanwege haar overvloedig drankgebruik en lesbisch-promiscue levenswandel werd ze ook wel bekritiseerd, onder anderen door Majoor Bosshardt, die regelmatig in ’t Mandje kwam om de Strijdkreet te verkopen. Dit stond de vriendschap niet in de weg: toen Bets gezondheid afnam en ze meer en meer alleen kwam te staan, was Majoor Bosshardt haar vertrouwelinge.

Op 16 juli 1967 overleed Bet van Beeren aan leverfalen, 65 jaar oud. Zij werd opgebaard op het biljart in het café en op 20 juli 1967 begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Am-sterdam. Haar jongere zus Greet zette de zaak nog vijftien jaar voort. Vanwege de toenemende heroïnehandel op de Zeedijk moest ’t Mandje in 1982 zijn deuren sluiten. Het café met zijn markante interieur bleef zeventien jaar onaangetast bewaard.

In 1998 werd een replica van ’t Mandje met enkele originele objecten uit het café onderdeel van het Amsterdam (s Historisch) Museum. Datzelfde jaar ging het café aan de Zeedijk tijdens de Gay Games één week open voor publiek. In 2008 werd ’t Mandje opgenomen als het 39ste venster in de Canon van Amsterdam. Vlak voor haar overlijden in 2007 verkocht Greet het café aan haar nicht Diana van Laar, die het op 29 april 2008 heropende. ’t Mandje werd een historisch monument en na een ingrijpende renovatie op nagenoeg dezelfde wijze ingericht en aangekleed als voorheen, compleet met foto’s van Bet en de dassen aan het plafond.

Foto's onder: Ook Bet van Beeren heeft haar brug in Amsterdam. Brug nr.210 werd in 2017 omgedoopt in Bet van Beerenbrug en feestelijk geopend door stadsdeelvoorzitter Boudewijn Oranje.

YouTube: de Pijp in 1970

Deze week honderd jaar geleden

 


Zondag 8 oktober 1922 - De firma Hirsch & Cie viert het 40-jarig bestaan. Dat kan inmiddels in de nieuwbouw aan het Leidseplein die in 1912-'14 in de plaats van de oude winkel en heel wat buurpanden is gerealiseerd. U leest veel over de geschiedenis van de firma in onze PDF waarin en passant de metamorfose van het Leidseplein beschreven wordt. Klik de omslag om te lezen.

Vrijdag 13 oktober 1922 - Een aantal weken terug berichtten wij over het schandaal bij het Christelijk Dagblad "De Amsterdammer" en de financiële nasleep daarvan. Vorige week vrijdag 6 oktober is het faillissement uitgesproken en vandaag op nota bene vrijdag de dertiende is een vergadering belegd om de problemen van obligatiehouders te belichten. Er wordt een commissie benoemd die zich daarmee bezig zal houden. U weet hoe dat gaat met commissies..., een bekend systeem om de zaak te rekken. Het dagblad zal voortaan uitgegeven worden door NV De Christelijke Pers en gedrukt bij De Standaard.

Oude afleveringen

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2022. De keuze 2014 t/m 2021 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 wk01 wk02 wk03 wk04
wk05 wk06 wk07 wk08 wk09 wk10 wk11 wk12 wk13 wk14 wk15 wk16
wk17 wk18 wk19 wk20 wk21 wk22 wk23 wk24 wk25 wk26 wk27 wk28
wk29 wk30 wk31 wk32 wk33 wk34 wk35 wk36 wk37 wk38 wk39 wk40
wk41 wk42 wk43 wk44 wk45 wk46 wk47 wk48 wk49 oudjr wk50 wk51
 

U kunt elke zaterdagmorgen vanaf 09:00 uur een nieuwe aflevering van deze weekkrant ophalen via deze link