week 45-2021 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Willem Blok. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. De vragen zijn: In welk buurtje stonden de pandjes achter de poserende bouwvakkers?"Stonden" is de hint. Wat wordt er gebouwd?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Ria Scharn bekende dat ze af en toe door haar echtgenoot getest wordt op haar kennis van de stad. Wij zeggen daarop: "doe dan zelf mee!" Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Willem Blok, Arjen Lobach, Harald Advokaat, Mike Man, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: Carol's keuze |
||||||||||||
De keuzefoto betreft deze week een locatie binnen de Singelgracht. Carol blijft ook foto's sturen, maar hij wandelt niet maar fietst. Dat zal u om 't even zijn, zolang hij even stopt om af te drukken. Wat is het adres van het grote witte dubbelpakhuis in het midden?Laat het ons weten via deze link Foto: © Carol de Vries |
||||||||||||
Oplossing: Jos' keuze |
||||||||||||
Eerst moest u ontdekken welke brug bedoeld werd en dan in de lijst van bruggen van amsterdam opzoeken wat daarover verteld wordt. Dit is de Drieharingenbrug voor de Vierwindendwarsstraat, over de Realengracht met brugnummer 320. Tussen de foto's staat wat uitleg over de vorige vormen van deze brug en de bijnamen ervan. De versie van de foto was een vlotbrug en heette Kippenbrug, maar er waren ook nog Prince Brug (naar Prinseneiland) en Vliegende Brug omdat ze schijnbaar vliegensvlug opgehaald kon worden. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwam van Kees Huyser, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Fanta Voogd, Leo van der Meer, Otto Meyer, Peter Makkes, Marike Muller, Han Mannaert, Mike Man, Harry Snijder, Ruud Fontijn, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
We zien veel nieuwbouw maar deze plek is zo'n 3½ eeuw oud. De vragen zijn: Welke water is dit?Welke straat verdwijnt daar achter de nieuwbouw in het midden?Laat het ons weten via deze link Foto: © Carol de Vries |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
En wij maar denken: dit hebben we nu al zo vaak laten zien, laten we maar een paar vragen extra stellen. Bleek het toch weer te moeilijk. Dit is namelijk de Nieuwezijds Voorburgwal met de niet te missen koepel van het Paleis op de Dam. Rechts de achterhuizen van het Begijnhof met (tot de demping in 1883) de voeten in het water van de burgwal. Afb: Stadsarchief Amsterdam
|
||||||||||||
Perfecte oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Harald Advokaat en Hans van Efferen; zonder de juiste locatie van de fotograaf: Anthony Kolder, Mike Man, Harry Snijder, Jos Mol, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Alweer een foto van Pieter Klein. Hij zag deze afgesloten steeg en dacht meteen aan u. Onlangs gaven we de definitie van steeg en gang: als je er door van de ene straat naar de andere kunt lopen is het een steeg, loopt'ie dood is het een gang. Dit heet nog steeds steeg omdat je dat vroeger wel kon maar nu is de doorgang geblokkeerd. De steeg heette nou eenmaal zo, officieel, op de stadsplattegrond. Hebben ze zo gelaten. De vraag is: Welke steeg is dit?Laat het ons weten via deze link Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Pieter dacht: dat weten ze vast niet. Maar daar vergiste hij zich, getuige de lijst met goede oplossers. Iemand schreef dat de vraag zo makkelijk was dat hij eerst een strikvraag vermoedde. Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Willem Blok, Ron Huissen, Jos Mol, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Jan Burgers, Ria Scharn, Fanta Voogd, Dick van der Kroon, Peter Makkes, Han Mannaert, Minne Dijkstra, Hans Vos, Adrie de Koning, Marike Muller, Martin Kopuit, Mike Man, Harry Snijder, Ruud Fontijn, Ed Schut, Harald Advokaat, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Ook deze week krijgt u twee foto's die met elkaar te maken hebben. We kunnen alleen niet garanderen dat ze op hetzelfde punt gemaakt zijn, wat echter wel waarschijnlijk is. Waar zijn deze foto's gemaakt?De foto links kunt u op maximale resolutie bekijken in de Beeldbank door te klikken. Als u het weet waar dit is, laat het ons ook weten via deze link. |
||||||||||||
Ze blijven binnenkomen, de hulpvragen. Links een foto die Ed van der Elsken in 1955 maakte van W.F. Hermans in het jaar dat hij als promovendus zijn proefschrift verdedigde met als paranimf Gerard van 't Reve, ook een foto van Van der Elsken in de Beeldbank. Hij staat hier voor de entree van een art deco-bioscoop maar niemand bevestigt welke. Een der suggesties is de Parisien op de Nieuwendijk maar van die "cassa" zijn alleen foto's van een tamelijk moderne kassa met een glad dranghek en stijle vormgeving. Wie weet welke bios dit is? Laat het ons weten via deze link
Hieronder een aquarel van J.H. Wijsmuller (1855-1925) waar op de achterkant alleen "Amsterdam" staat. Maar waar in Amsterdam is nu de vraag van de eigenaar. Wij namen aan dat de leegte aan de rechterkant betekent dat het óf de rand van de stad was óf dat het bijvoorbeeld een park in aanleg was. Van dit laatste is geen overeenkomende bebouwing te ontdekken lang zoiets als het Sarphatipark of Oosterpark. Heeft u nog een idee? Let op de zijstraat en het balkon aan het hoekhuis. Laat het ons weten via deze link |
||||||||||||
Hulp gevraagd... en gekregen |
||||||||||||
Dat dit waarschijnlijk de Oosterparkbuurt zou zijn, omdat Christiaan Orlemans op het Iepenplein woonde, stuurde u mogelijk het bos in om reddeloos te verdwalen. Dit is namelijk de Van Woustraat ter hoogte van de Willibrordusstraat, helemaal niet in de Oosterparkbuurt. De hoekpanden staan er nog steeds, getuige onderstaande foto.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kregen wij van Anneke Huijser, Paul Graalman, Eric-Jan Noomen, Mike Man, Jos Mol, |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Achterafje |
||||||||||||
U weet inmiddels dat Pieter Klein zijn hakken scheef loopt, speciaal voor u (en zijn eigen gezondheid). Dan kom je wel eens opvallende hoekjes tegen die je daar niet zou verwachten. Zoals achter de huizen van de Overtoom, hoek tweede Constantijn Huygensstraat (foto). De drie huisjes stonden er al toen de Overtoom aan de stille zijde nauwelijks bebouwd was, anders dan met molens. Zes molens, die vanuit het buitengebied verhuisd werden naar de Overtoomsevaart als voorbereiding op de Vierde Uitleg vanaf 1660. Ze stonden in de weg in polders die ingesloten en opgehoogd zouden worden, maar waren voor het malen van graan nog hard nodig in de stad. Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
De huisjes werden rond 1865 op de molenwerf gebouwd van korenmolen De Lelie aan die vaart. Die werf lag bij de Pestbrug voor de Gasthuislaan die later samen met de sloot erlangs tot 2e Constantijn Huygensstraat uitgebouwd werd. Dit gebeurde ruim voordat er eindelijk huizen gebouwd werden aan de vaart, op een door Amsterdam voorgeschreven rooilijn waardoor de drie huisjes ingebouwd raakten. Daarvoor was de middelste molen De Hoornsche Jagt in 1863 afgebroken, vervolgens De Lelie in 1878 en De Wolf tenslotte in 1887. De buurtkaart XX hierboven is van 1853, die hieronder van 1876. De eerste kaart waarop de 2e Constantijn Huygensstraat bebouwd voorkomt is van 1892. Rechtsonder De Lelie aan de Pestbrug (Molendatabase.nl). |
||||||||||||
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven. |
||||||||||||
Schuilkerken in Amsterdam - 4 |
||||||||||||
De Star (Ster), 't Spinnetje |
||||||||||||
De gemeente groeide snel zodat tegen het eind van de 17de eeuw naar een groter gebouw werd omgezien. Dat werd het huis De Roghe in de Spinhuissteeg, niet ver van het tuchthuis voor vrouwen in diezelfde steeg. Daar dankte de latere kerk zijn bijnaam 't Spinnetje aan. Parmentier bewerkstelligde echter dat ook de nieuwe kerk De Star heette. |
||||||||||||
De eigenlijke kerk (22x8meter) stond op een binnenplaats achter het huis aan de Spinhuissteeg, waarbij het schip parallel aan de steeg stond met het altaar in de richting van de Kloveniersburgwal (=oosten). De doorgang was in het huis aan de steeg opgenomen (zie tekening hierboven). |
||||||||||||
Die keuze was geen gelukkige en na veel strubbelingen werden een paar andere architecten ingeschakeld: H.H. Dansdorp, H.J. van den Brink en P.J. Bekkers. Het werd een neo-classicistisch gebouw in de "Waterstaat"-traditie. Wat bleef was de enorme omvang en hoogte van het eerste ontwerp. De ingang verhuisde naar het Rusland. |
||||||||||||
De Star werd verkocht aan papiergroothandel Proost&Brandt die er een goederenopslag van maakte maar in 1955-'57 alsnog afbrak, op de achtergevel in de Spinhuissteeg na. Die gevel overleefde ook de verbouwing tot SAS-hotel in 1988-'90 (zie vogelvlucht links). De Sint Augustinuskerk op de Postjesweg bestaat ook niet meer. Ze werd gesloopt in 1979. Wat de gelovigen nog rest is een kleine kapel in rusthuis Nieuw-Vredenburg, eveneens aan de Postjesweg. |
||||||||||||
Doopsgezinde kerken -3 |
||||||||||||
De Doopsgezinde gemeente De Zon ontstond door een schisma in de gemeente der Vlamingen die Bij 't Lam kerkten, bekend geworden als de Lammerenkrijg. Een orthodoxe stroming van ongeveer 700 lidmaten stoorde zich aan de liberale opstelling van de leraren en besloot zich in 1664 af te scheiden. Als kerk namen ze voorlopig de oude locatie van de Vlamingen op de Nieuwezijds Achterburgwal weer in gebruik. Op 19 september 1664 liet men het huis Singel 118 kopen en bouwde op de door extra aankopen ruime binnenplaats een kerkgebouw. Het huis aan het Singel was bekend als het huis 'waar de zon op het dak staat'. |
||||||||||||
Men kocht het pand van de weduwe van burgemeester Geelvinck, Agatha van Oudshoorn. In de verkoopakte stonden als kopers genoteerd Hans Vlaming en Adriaan Corver. De gemeente kocht het pand onder heel schappelijke voorwaarden. De prijs was gesteld op ronde ƒ30.000 die in drie termijnen, de eerste na zes jaar in november 1670, afgelost moest worden. Elke volgende zes jaar later. Men betaalde voor deze lening 3% rente per jaar. De borgstelling werd in 1765 voor het gerecht rond gemaakt. Als borg traden maar liefst tien lidmaten op. Door de toestroom van verschillende groeperingen kreeg men zoveel armslag dat de lening binnen de kortste keren geheel afgelost kon worden en daarmee in totaal ƒ5000 rente was uitgespaard.
Geelvinck zelf had voor het pand in 1645 overigens maar ƒ23.000 betaald.
|
||||||||||||
In 1786 kwam de kerk in het bezit van een orgel van de orgelbouwer Johannes Strumphler. En dat voor een orthodoxe Mennonistenkerk! Muziek in een kerk strookte nu werkelijk helemaal niet met de kenmerkende soberheid der Doopsgezinden. Leraar Couwenhoven achtte het orgel bevorderlijk voor de eredienst om de gemeente eindelijk eens in de maat en op de juiste toonhoogte te laten zingen. Hoe pragmatisch een voorganger kan denken! |
||||||||||||
De verkoop van de kerk achter Singel 118 levert nog een interessant verhaal op. Op 7 december 1801 verkoopt de VDGA de kerk aan beide Amsterdamse Departementen van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen voor ƒ13.250. Als makelaars treden op Loth Gijselman en Benjamin Blijenburgh. De geschiedenis vertelt niet of de ruimte toch niet optimaal voor 't Nut was of dat ze een oversteek naar een fraaier pand niet konden weerstaan. Beide eerder genoemde makelaars legden de maatschappij een ruil voor met het Huis Crevenna op de Nieuwezijds Voorburgwal 212 dat zij in 1819 hadden gekocht. Dat pand liep helemaal door tot de Nieuwezijds Achterburgwal maar was duurder dan De Zon. Op 1 mei 1823 betaalde 't Nut ƒ25.000 en alle transactiekosten en verhuisde naar de Nieuwezijds. Gijselman had plannen met De Zon; hij betaalde voor Blijenburgh's aandeel een vergoeding en ging verkopingen organiseren in het voormalige kerkgebouw. Daartoe werd het onherkenbaar verbouwd met nieuw ingebrachte verdiepingsvloeren. Tot eind 20ste eeuw hield het verkooplokaal De Zon het op het Singel uit maar onder de zoveelste generatie Gijselman ging het in 1993 failliet. |
||||||||||||
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven. |
||||||||||||
Column: Wat een poppenkast! -4 |
||||||||||||
Mijn belangstelling voor het straattheater is altoos groots. In Amsterdam kom ik goed aan mijn trekken. Hier heb je de ‘Poppenkast op de Dam’. Hier heb je voor kinderen nog steeds poppenvoorstellingen o.a. in ‘De Krakeling’. Kent U het internationaal bekende ‘Amsterdams Marionettentheater’? Nou die kunnen er ook wat van! Je kan genieten van hun poppenspel en een en ander is vaak verbonden met schitterende klassieke muziek, zoals de muziek van Mozart e.a. Je kan de ruimte afhuren en genieten met de familie van je eigen familiefeest of high tea met poppenspel en prachtige muziek op de achtergrond! Een aanrader! Ik probeerde zelf in Amsterdam en omgeving het poppenspel te verzorgen. Dat lukte! Met wat vrienden runden we na een tijdje een heus kindertheater (‘Theater Pepito’ en ‘Kindertheater Almere’); de poppen maakten we van lege plastic flessen. De poppenkast was een koffer met een opbouw en we traden overal op, met name op straat, op scholen en in bibliotheken e.d. In de Koningszaal van Artis organiseerde ik in de jaren zeventig diverse feestavonden voor de bewoners van de Plantagebuurt en een van de poppenspelers die daar de mensen kwam verblijden, was de toen welbekende poppenspeler Jozef van den Berg. Wat genoten de kinderen en ook de volwassenen van Jozefs spel! Later zag ik hem regelmatig terug met zijn filosofische familievoorstellingen in den lande en genoot erg van deze unieke speler. Ik besloot hem een brief te schrijven om hem te vertellen dat zijn voorstellingen mij erg boeiden en ook een beetje om hem te vertellen dat ook ik met poppen aan de slag was gegaan. Maar waar was Jozef? In Neerijnen zeiden ze. Naast de kerk. In een fietsenstalling. |
Hij had honderden voorstellingen gegeven en toen had God hem geroepen. ‘Jozef,’ zei God, ’nu stoppen, jij gaat je leven wijden aan God en aan de mens.’ En Jozef gaf daar gehoor aan. Midden in een voorstelling zei hij tegen het publiek dat hij niet verder ging en dat ze hun geld bij de kassa terug konden krijgen. Jozef wandelde daarna een stukje en ging schuilen bij het fietsenrek naast de kerk in Neerijnen. Ik belde naar de kroeg naast de kerk. ‘Wat is het adres van die poppenman, Krelis? ‘, zei de kroegbaas tegen een klant toen ik belde.’Gewoon: Jozef Neerijnen, dan komt ie wel aan.’ Ik schreef hem. Er ontstond een gezellige doch intrigerende correspondentie tussen twee filosoferende poppenspelers. Ik besloot Jozef op te zoeken. Ik nam de trein naar Zaltbommel, huurde daar een fiets en peddelde naar Jozef! Hij woonde inmiddels naast de kerk in een tuin van een weldoener. In een huisje van anderhalf bij anderhalf, een kofferachtig winderig hokje dat hij ook had gebruikt bij zijn voorstellingen en dat was ingericht met een altaartje en vele heiligeniconen aan de muur. Je kon er in je eentje zitten; slapen deed Jozef in een enkele monnikspij, met zijn gesandaalde voeten naar buiten gestoken. Hij stookte buiten een houtvuurtje en daarboven hing hij de ketel voor de koffie. Ach wat leuk eigenlijk dacht ik. Weer eens een andere manier van leven, maar dit is wél iemand die nadenkt! Jozef gaf mij een rondleiding en bleek de kruidentuin van de kerk te beheren en alles van geneeskrachtige planten te weten. Ik ging Jozef steeds meer waarderen. Ik nam hartelijk afscheid en ben daarna nog een paar keer bij hem geweest. Inmiddels was hij tot Grieks-Orthodox priester gewijd. Ik kreeg een mooi icoon van de heilige Nicolaas mee. |
|||||||||||
Zie: https://visie.eo.nl/artikel/2016/11/ik-verliet-vrouw-en-kinderen-voor-god |
||||||||||||
Oplossing raadplaat week 43 Het pand heeft het adres Sint Annen-dwarsstraat 11 maar de kopjes zijn bevestigd in de zijgevel in de Sint Annenstraat. |
||||||||||||
Goede oplossingen kregen we van Jos Mol, Anthony Kolder, Marike Muller, Mike Man en Ton Brosse. |
||||||||||||
Nieuwe raadplaat voor week 45 Weet u waar deze gevelsteen zich bevindt? Laat het ons weten via deze link |
||||||||||||
YouTube: verkeerschaos in Amsterdam |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Dinsdag 8 november 1921 - Door zijn actieve rol in de anarchistische beweging en zijn lidmaatschap van Anti-Militaristische Beweging is Jo de Haas een bekende van de politie. Als het dienstmeisje van de familie van majoor Verspeijck in Den Haag, waar een bomaanslag gepleegd werd, een signalement van een der daders weet te geven is De Haas onmiddellijk verdachte en wordt gearresteerd zodra hij met de trein terugkeert van Den Haag waar hij die dag de aanslag pleegde. Hij en zijn mededader gooien hun treinkaartjes snel weg om niet te verraden dat zij inderdaad in Den Haag zijn geweest, maar dat mag niet baten. Helaas verneemt de politie te laat van de tweede dader om die ook nog op het CS te kunnen arresteren. Foto: © Spaarnestad |
||||||||||||
Woensdag 9 november 1921 - Door een conflict van de Gemeentelijke Bioscoop-commissie met de verantwoordelijke ambtenaar op het stadhuis over dubbele filmkeuringen neemt voorzitter Israel Zeehandelaar (foto onder) ontslag. Die week volgen nog eens vijf leden van die commissie. |
||||||||||||
Zaterdag 12 november 1921 - Opening van de gemeentelijke sportterreinen in de Watergraafsmeer. Op een oppervlak van 28ha werden 20 voetbalvelden en vijf korfbalvelden aangelegd en verhuurd aan bij de AVB, AVVB en AKV aangesloten sportclubs. De foto links is van een later stadium ven de sportvelden, waar toen ook AJAX zijn stadion had. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2020 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | |
wk06 | wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | |
wk18 | wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | |
wk30 | wk31 | wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | wk37 | wk38 | wk39 | wk40 | wk41 | |
wk42 | wk43 | wk44 | wk45 | wk46 | wk47 | wk48 | wk49 | Oudjr | wk50 | wk51 | wk52 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |