De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Ria Scharn. De nieuwe opgave komt dan ook van haar.

De vraag is:

Waar is dit?

Welke steeg kijken we in?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Eerst diende u uit te vinden op welke tentoonstelling dit hoofdgebouw opgetrokken was en dat gaat prima in de Beeldbank. Dat was de Internationale Tentoonstelling voor Voedingsmiddelen in 1887. Dan vaststellen dat onderstaande foto een van de scheepswerf 't Kromhout is en dan deze beide zoektermen aan Google presenteren. Resultaat: eigenaar Goedkoop kocht na afloop van de tentoonstelling de kapspanten van het hoofdgebouw en plaatste die boven zijn helling.

Afb: Stadsarchief Amsterdam

Han Mannaert heeft u dit hele verhaal verteld in week 30 van 2019. Lees nog maar eens na.

Goedkoop had daarmee de grootste overdekte scheepshelling in Nederland op dat moment gecreëerd.

En dan de bonusvraag: op de tentoonstelling van 1887 was voor 't eerst het Oud-Hollandse Marktplein opgebouwd, een decor dat op diverse tentoonstelling weer opgebouwd werd, o.a. de ENTOS en de ELTA.

Foto: Collectie Han Mannaert
Foto ond: Stadsarchief Amsterdam

We kregen wel wat knorren omdat we vergaten te vermelden dat het onderwerp zich buiten de Singelgracht bevond, in elk geval het tentoonstellingsgebouw. Er kwam een wilde opsomming van mogelijke 'publiekstrekkers' voorbij. Wij hebben daar niet moeilijk over gedaan, het is immers arbitrair wat iemand als opvallend wenst te zien en het was ook niet bepalend voor de goede beantwoording. De kapspanten daarentegen waren cruciaal. Er waren veel inzendingen die het gebouw op de juiste tentoonstelling plaatsten maar niet ontdekten dat Goedkoop de spanten van het hoofdgebouw voor zijn scheepswerf 't Kromhout had gekocht.

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Jouke Nienhuis, Mike Man, Otto Meyer, Jos Mol, Kees Valentijn, Henk Swart, Bert Brouwenstijn, Anthony Kolder,

De keuzefoto betreft ook deze week een locatie binnen de Singelgracht.

Wat maakt u hiervan? Een tijger? Een panter? Een leeuwin? De vraag is:

Aan welk pand (adres of naam) vindt u dit dier?

Oplossingen graag via deze link

Foto: © Ton Brosse

Tramlijn 11 reed van 1948 tot 1955 (toen het een buslijn werd) door de Sint Antoniesbreestraat over enkel spoor. Op de sluis ging het scherp rechtsaf naar het Waterlooplein waar de rit vlak langs de marktkramen langs reed naar de Muiderstraat. Op de terugweg ging het rechttoe-rechtaan door de Jodenbreestraat. Lees hieronder hoe de avontuurlijke ritten op enkel spoor toch zonder botsingen verliepen.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Wat was er ‘leuk’ aan lijn 11? Als een tram van lijn 11 uit de Jodenbreestraat kwam, dus richting Stationsplein reed, had de bestuurder geen zicht op een eventuele tegenligger in de Antoniesbreestraat die het enkelspoor zou kunnen oprijden. Daarom was er een seinlicht aanwezig dat die bestuurder moest waarschuwen voor een tegenligger. Een tram komende uit de Antoniesbreestraat ontstak dit licht met behulp van een contactschaats op de bovenleiding en doofde het bij het afslaan naar de Zwanenburgwal.
Uniek in Amsterdam.
Prentbriefkaart: collectie Olaf Horn

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Olaf Horn, Herman Schim van der Loeff, Katja Kronenberg, Adrie de Koning, Harald Advokaat, Ria Scharn, Anneke Huiijser, Jos Mol, Mike Man, Harry Snijder, Kees Valentijn, Otto Meyer, Menno ten Ham, Robert Raat, Hans van Efferen, Dick van Alphen, Ton Brosse, Anthony Kolder,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen!

Hier stond een foto uit de Beeldbank die door Mienke Wagenaar gemaakt bleek te zijn en die voor het gebruik ervan geconsulteerd had willen worden en heel lelijk deed omdat dit niet gebeurd is. Ze heeft een abonnement bij de Amerikaanse waakhond Pixsy, die voor ongeoorloofd gebruik van foto's van artiesten een rekeningen stuurt. Dat is voor deze site, die uitsluitend in het publieke domein wil verkeren, geen werkwijze en we zullen bij gelegenheid de foto zelf schieten. Tot dan deze mededeling.

Ter afwisseling eens een recente foto, en deze keer niet verbleekt om het moeilijk te maken. De vragen zijn:

Waar is dit?

Hoe wordt/werd deze hoek ook wel genoemd?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Wazig of niet, deze foto gaf geen problemen. Dit is de Prinsengracht gezien in zuidelijke richting. In een tijd zonder drones moest de fotograaf de klim naar boven op de Westertoren maken.
Als u moet gokken welke gracht in beeld is, let dan op het verkeer over water. De Prinsengracht was vanaf dag een een 'werkgebied' met betrekkelijk veel pakhuizen en fabrieken met de bijpassende dekschuiten en vrachtschepen. Ook werd daar beneden aan de overkant ten tijde van deze foto nog groentemarkt gehouden tot die in 1895 naar de Marnixstraat verdreven werd.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn, Herman Schim van der Loeff, Jos Mol, Adrie de Koning, Emmanuel Zegeling, Mike Man, Harry Snijder, Kees Valentijn, Peter Waagen, Otto Meyer, Robert Raat, Hans van Efferen,

Nog een keer een foto met bruggen. De vraag is:

Welke bruggen zijn dit? Nummer of naam graag.

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Eigenlijk weinig aanknopingspunten op deze foto, behalve dan het brede water wat bijna de Amstel moét zijn. Klopt! Maar dan de bruggen: de brug over het begin van de Nieuwe Herengracht is nog de oude, maar wel al beweegbare brug 237, tegenwoordig Walter Süskindbrug genoemd. De Blauwbrug (#236) is bijna helemaal afgedekt, want die zou meteen de oplossing gebracht hebben. Van een Stopera droomde toen nog niemand; op de hoek is feestgebouw Casino zichtbaar.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Jan Six van Hillegom, Jos Mol, Ria Scharn, Katje Kronenberg, Herman Schim van der Loeff, Harald Advokaat, Harry Snijder, Peter Waagen, Mike Man, Han Mannaert, Kees Valentijn, Otto Meyer, Adrie de Koning, Robert Raat, Hans van Efferen, Ton Brosse, Anthony Kolder,

Het antwoord kwam prompt! De steen is in een modern woonhuis in Diemen ingemetseld (het adres is bij de redactie en bij Hans Olthof bekend). Hoe die persoon aan de steen gekomen is, kunnen we beter niet vragen.
Het op de steen vermelde jaartal klopte niet met de nieuwbouw dus dat heeft de nieuwe eigenaar maar witgekalkt en er een nieuw onder gezet. Verder blijkt het verenpak van de parkiet wat opgeleukt.

Hulp kwam van Ria Scharn, Mike Man, Jos Mol, Kees Valentijn, Anthony Kolder,

Deze bijna een ½ uur durende film gaat over de aanleg van het Noordzeekanaal en wat er aan vooraf ging.

Op de foto's links advocaat Jäger en architect Froger die de eerste plannen uitwerkten.

Klik hier of de afbeelding om de film te kijken

...de YouTube-film van week 7: Oud-Amsterdam rond 1922. Arjen Lobach zag op die film gebouwen die overduidelijk pas in de 30-er jaren verschenen, zoals de bebouwing van de Parnassusweg van 1932 in de luchtopname aan het begin van de film. "Rond 1922" mag u van hem dus heel ruim nemen.

redactioneel

"Nog voor geen tien miljoen!" Dat was het antwoord van de Hervormde kerkenraad op de suggestie van Pierre Cuypers om de Nieuwezijds Kapel aan de katholieken terug te verkopen zodat zij de restauratie ervan konden ondernemen. Dat publiceerde het Algemeen Handelsblad op 1 maart 1900. Zo'n monument mocht immers nooit verloren gaan?! Tot 1908 werd er geruzied en gesoebat, maar voor de NH-kerk stond het vast: de kapel werd gesloopt en vervangen door een veel kleinere kapel terwijl rondom de grond verkocht zou worden voor winkels die hoge bedragen over hadden voor een stek in de Kalverstraat of het Rokin. Dat geld was bij de zieltogende NH-kerk welkom na de leegstroom (>40%) door de 'doleantie' van Abraham Kuipers.

De sloop nam van 1908 tot 1912 in beslag. Cuypers wist niet beter dan een aantal bouwfragmenten veilig te stellen in de tuin van 'zijn' Rijksmuseum (foto). De uitbreiding van het museum met de Druckerhal deed de fragmenten verhuizen naar eerst Frankendael, toen de gemeentewerf op Uilenburg en na illegale verkoop en een veiling uiteindelijk naar particuliere verzamelaars. Uit een deel werd de Mirakelzuil op het Rokin samengesteld.
Er zijn ook nog een aantal grotere stukken gered door verplaatsing naar andere kerken. Daar gaat dit stukje over...

Beide tochtportalen van de Nieuwezijds Kapel kregen bij de sloop meteen een nieuwe bestemming, namelijk in de Oude Kerk (bleef tenminste in de 'familie'). Dat van de oost-ingang was rijk versierd met barok getorst houtsnijwerk en kussenvormige panelen in de deuren.
In de Oude Kerk kreeg het een plaats aan de toegang tot de Weitkoperskapel.
Dankzij de stichting Amsterdam Versierd werd het portaal gerestaureerd en verplaatst naar het kerkinterieur tegen de westmuur. Wat het tijdens de verhuizing niet haalde was het Middeleeuwse beeldhouwwerk ter weerszijden van het portaal.

Onder: plattegrond NZ Kapel

In 1912 verhuisde het tweede tochtportaal van de west-ingang van de gesloopte Nieuwezijds Kapel naar de Oude Kerk. Daar sierde het de zuidelijke ingang maar is onlangs verplaatst. Of dit tijdelijk is moet nog blijken; de directie van het museum voor moderne kunst dat in de kerk een plaats kreeg, is nogal eigenzinnig in het gebruik van de ruimte en communiceert ingrijpende veranderingen nauwelijks.
Dit portaal is veel eenvoudiger van uiterlijk maar vertoont zeer fijnzinnig houtsnijwerk en is bovendien gedateerd: 1621. Het werd recent gerestaureerd. Hieronder een foto van de oorspronkelijke opstelling in het zuiderportaal.

Foto li: VVAB
Foto bov: RCE

In de Smidskapel en de Huiszittenkapel bij het zuiderportaal kwamen ook enkele kerkbanken uit de Nieuwezijds Kapel. Recente foto's tonen een lege ruimte en waar de kerkbanken terecht gekomen zijn is onduidelijk.
Er zijn ook een aantal onderdelen opnieuw gebruikt tijdens de bouw van de nieuwe kapel op de plaats van de Nieuwezijds Kapel. Architect Posthumus Meyjes liet de betimmering van de Kerkmeesterskamer opnieuw plaatsen in een kamer bij de ingang in de noordgevel (16e eeuw). Posthumus Meyjes gebruikte onvervalste gotische fragmenten opnieuw.
De betimmering van de Diakenkamer werd overgebracht naar de Nieuwe Kerk en daar in de kosterij geplaatst. Die kosterij is later gesloopt en wat met die betimmering is gebeurd weten wij niet.
Een luguber aspect van de afbraak en nieuwbouw van de kapel was de vondst in 2005 van een zerkenvloer uit de oude kapel die ongemoeid was gebleven en afgedekt met een nieuw vloer. Het waren wel graven van Protestanten; de oudste van 1595 en de jongste van 1862. Erger was dat de inhoud van graven die buiten de (kleinere) nieuwe kapel bleven, geruimd en bij de graven binnen gekieperd waren.

De dakruiter van de Nieuwezijds Kapel vond een nieuwe plek op het dak van de RK-kerk De Papegaai in de Kalverstraat.

Ook buiten Amsterdam kwamen belangrijke stukken van de Nieuwezijds Kapel terecht, zoals het 16de-eeuwse orgelfront voor dit orgel dat voor de Sint Nicolaaskerk in Jutphaas (Nieuwegein) werd gemaakt door orgelbouwer Maarschalkerwaard. Het werd tijdens een restauratie opnieuw gepolychromeerd.

Foto: RCE

Tot slot nog wat foto's van zwervend materiaal uit de Nieuwezijds Kapel. In 1988 'vond' men deze kolomfragmenten als decoratie in een antiekhandel (foto).

Hieronder samengelegde delen die tijdens WOII (1943) werden gefotografeerd, waarschijnlijk op een voorloper van de gemeentewerf in de Nieuwe Uilenburgerstraat.
Hier liggen ze nog bij elkaar maar nu zijn ze verstrooid over het hele land en misschien zelfs daarbuiten.

Alle afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven.

Afb.boven: Kaart van Amsterdam, uitgegeven door Johannes Janssonius. De Derde Uitleg en ingetekend de nog niet gerealiseerde omwalling met de bastions van de Vierde Uitleg, 1657.

Voordat er werd begonnen met Derde Uitleg van Amsterdam bezat de stad de in het eerste deel van deze artikelenreeks genoemde stadspoorten. De stad moest zich na de val van Antwerpen in 1584 door de toegenomen bevolking van vluchtelingen, die hun heil in Amsterdam zochten, uitbreiden. Er werd besloten om vanaf 1610 een Derde Uitleg te maken, met de bouw van een fortificatie die voorlopig de helft van de vergroting vormde, met alvast plannen voor een de Vierde Uitleg vanaf 1662. Voor de arbeidersklasse werd de wijk de Jordaan ontworpen en voor de burgerij legde men een aantal parallel aan het Singel lopende grachten aan, de Heren-, Keizers- en Prinsengracht. Hier omheen werd de nieuwe stadswal opgeworpen met het uitgegraven materiaal van de Buitensingel ofwel de Singelgracht. Over de wal liep de Schans, een wandelpad en aan de binnenkant van de wal werd een gracht gegraven, de Lijnbaansgracht. In eerste instantie was de nieuwe stadswal nog niet versteend, maar tussen 1662 en 1672 werd dit door de oorlogsdreigingen in snel tempo gedaan. Achteraf gezien werd de stad echter nooit belegerd. Er werden 26 bolwerken op 200 meter afstand van elkaar gebouwd met daartussen courtines ofwel ‘gordijnen’. De wal was 5 meter hoog en zo’n 13  kilometer lang. Op de vijfhoekige bolwerken verrezen vijf nieuwe stadspoorten en drie hulppoorten. Klik de omslag voor bouw en geschiedenis van de schans en bolwerken

Na de eerste drie Haarlemmerpoorten, die respectievelijk bij de Martelaarsgracht, het Singel en de tegenwoordige Herenmarkt stonden, werd in juli 1615 voor de door Hendrik de Keyser ontworpen vierde Haarlemmerpoort aan het eind van de Haarlemmerdijk de eerste steen gelegd tussen het derde en vierde bolwerk. Er wordt door kenners gezegd dat dit gebouw, dat voltooid werd in 1618, de mooiste stadspoort van Amsterdam moet zijn geweest. Aan de stadszijde bestond de gevel uit witte zandsteen en aan de buitenzijde uit blauwe arduinsteen. De doorgang van de poort had een bocht, zodat je aan het ene eind staande, niet het andere kon zien om, zo redeneerde men, het schieten door de doorgang te beletten. Over de Buitengracht lag een lange stenen brug met daartussen twee valbruggen. Aan het begin van de brug was een hamei of buitenpoort geplaatst. Evenals de doorgang van de poort liep de brug niet rechtuit, maar veranderde bij elke valbrug van richting, zodat dit alles bij elkaar genomen een grote behendigheid vereiste van de voerlieden.

De door weer en wind geteisterde poort was in 1838 na ruim 210 jaren echter zo bouwvallig geworden, dat besloten werd tot afbraak en de bouw van een geheel nieuwe poort, die op 27 november 1840 door Koning Willem II werd geopend en hierdoor de naam Willemspoort verkreeg. Het door Cornelis Alewijn ontworpen symmetrische neoclassicistische bouwwerk, met zijn acht Korintische zuilen in de doorgang, dat door de Amsterdammers tot op heden nog steeds Haarlemmerpoort wordt genoemd,had inmiddels zijn verdedigende functie verloren. De poort huisvestte in de loop der tijd diverse andere disciplines, zoals het kantoor van de stedelijke belastinginning en het heffen van accijnzen, een politiepost, de brandweer. Meerder keren werd de Haarlemmerpoort bedreigd met afbraak, o.a. om er na de sloop in 1900 op die plek een plantsoentje aan te leggen. Gelukkig kon er geld vrijgemaakt worden voor een grondige restauratie. Zo ook in 1966 toen er weer sloopplannen waren. Krakers hadden de poort bezet, protesteerden tegen de afbraak en zorgden er in 1978 voor dat de poort een woonfunctie ging krijgen. In de Haarlemmerpoort werd door de nieuwe eigenaar  Stadsherstel in 2019 een aantal duurzame appartementen en een horecagelegenheid gerealiseerd.

De Zaagmolen- en Raampoort waren zogenaamde kleinere hulppoorten op de stadswal van de Derde Uitleg. De Zaagmolenpoort werd in 1630 aangelegd ten behoeve van de molenaars en de arbeiders die buiten de vesting hun houtzaagmolens hadden. Zij konden over het houten ophaalbruggetje dat vanuit de stad over de Buitensingel lag naar hun bedrijf lopen. De poort bestond simpelweg uit een deur in de stadsmuur gelegen ten zuiden van het bolwerk Karthuyzers, tussen de Gietersstraat (bij Lijnbaansgracht 54-55) en de Anjeliersgracht (nu Westerstraat). In het rampjaar 1672 werd het poortje dichtgemetseld om een aanval van de Fransen af te weren, wat er echter nooit van kwam, zodat het in 1673 weer werd geopend. Na het afbreken van de Zaagmolenpoort in 1857 werd de Zaag Barrière, een hek met twee commiezenhuisjes, gebouwd, waar tot 1868 de stadsaccijnzen werden geïnd. De naam Zaagpoort leeft nog voort in brug 161 die vanaf het Marnixplein over de Singelgracht naar het Frederik Hendrikplantsoen loopt.

Afb.links: De ophaalbrug over de Lijnbaansgracht tegenover de Gietersstraat, ter hoogte van Lijnbaansgracht 54-55. Op de achtergrond de Schans, de huidige Marnixstraat, met de Zaagmolenpoort, door Reinier Vinkeles - 1769.
Afb.rechts: Opmetingstekening van de Zaagmolenpoort t.g.v. de verzakking der poort (Klik voor vergroting)

De Raampoort was net als de Zaagmolenpoort een doorgang in de stadsmuur, gebouwd in 1648 tussen de bolwerken Rijk en Rijkeroord ter hoogte van de Bloemgracht en de Bloemstraat, die destijds Weversstraat heette. De Raampoort is genoemd naar de ‘Raemen’, de houten lakenramen, die na de Derde Uitleg buiten de nieuwe stadswal terecht waren gekomen. Nadat het oude Raampoortje aan de Kloveniersburgwal was afgebroken,moesten de voormalige lakenweverijen en ververijen vanwege de stankoverlast uit die buurt verdwijnen. Aan het eind van de Bloemgracht werd over de doorbraak tussen de Lijnbaansgracht en de Singelgracht een brug aangelegd die naar de velden met de lakenramen aan de overkant van de Singelgracht leidde, waar de wollen stoffen gedroogd, gebleekt en gerekt werden. In het rampjaar 1672 werd de Raampoort dichtgemetseld en de brug afgebroken. Een jaar later was de poort weer open, maar de brug zou pas aan het eind van de 18e eeuw vervangen worden. Tot die tijd voer er een pontje heen en weer. De Raampoort werd rond 1776 geheel vernieuwd en is in 1844 afgebroken. De tegenwoordige brug Raampoort (nummer 165) is genoemd naar het oude Raampoortje.

Afb.links: De Lijnbaansgracht ter hoogte van nummers 99-100 met daarachter de Raampoort en de sluiskolk, Reijnier  Vinkeles - 1769
Afb.rechts: Singelgracht en Raampoort met op de achtergrond de Westertoren tussen 1820 en 1844

Afb.links: Fragment van de kaart van Amsterdam, uitgegeven door Johannes Janssonius in navolging van een oudere uitgave die Joan Blaeu op de markt bracht. Hierop zijn de lakenramen buiten de Raampoort duidelijk zichtbaar. Ook is nog net te zien dat de plaats van de Raambrug tijdens de uitleg nog wijzigde.
Afb.rechts: De vernieuwde buitendeur (veldzijde) van de Raampoort in 1776

Volgende week deel 4 met de poorten van de Vierde Uitleg

De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld.

oensdagmiddag. Ze liepen over de Plantage Middenlaan. Iedereen was weer present. Oom Gijsbreght vertelt: ‘Vorige week bewonderden we ‘Welgelegen’ en haar zusje ‘Weltevreden’ jongens, nu wil ik jullie aandacht voor huize ‘Sint Jacob’ dat tegenover deze twee fraaie huizen is gelegen. Ze zijn op dit moment bezig met de nieuwbouw, al de tweede. Er is veel gedoe over geweest en het hakt er behoorlijk in omdat de Plantage allemaal authentieke en historische panden kent en tevens een geweldig stuk geschiedenis en verscheidenheid.
Met een hoogte van meer dan 20 meter vormde ‘Sint Jacob’ het hoogtepunt van de Plantage Middenlaan. Ook de omvang was met een lengte van 118 meter naar Amsterdamse maatstaven indrukwekkend bijvoorbeeld in vergelijking met het Paleis voor Volksvlijt (126 meter) en het Rijksmuseum (134 meter). De ingang, met een triomfboog, was een onuitwisbaar herkenningspunt voor iedere bezoeker. Boven de ingang stond het beeld van de Heilige Jacobus als beschermer van een oude man en oude vrouw aan zijn voeten. Deze beelden zijn in de nieuwbouw (2x) herplaatst. Op voorstel van de Commissie Dooijes werd de Plantage in 1980 voorgedragen als ‘Beschermd stadsgezicht’. Niet lang daarna, verzuchtte Ine Vermaas, een kennis van mij (we hebben samen leuke herinrichtingsplannen ingediend en gevolgd) die ook aan de Plantage Muidergracht woonde én vermaard historicus én pleitbezorger van de Plantage bij uitstek: "Wie schetst echter de verbazing en verbijstering van zowel bewoners als betrokken ambtelijke en adviserende deskundigen wanneer, na maanden van geruchten, blijkt dat het bejaardentehuis ‘Sint Jacob’ aan de Plantage Middenlaan eind 1981 gesloopt moet worden om plaats te maken voor een modern verpleegtehuis". "Het voormalige Rooms-Katholiek Oude Mannen- en Vrouwenhuis was ooit een onvervangbaar onderdeel van de gevelwand en wanneer de gebruikers niet meer in het gebouw zouden passen, zou nieuwbouw elders in de stad toch een betere keuze zijn."

Hoe vooruitziend was haar blik, want ook de vervangende nieuwbouw uit 1983 zal binnenkort worden gesloopt.
De bouw van De Nieuwe ‘Sint Jacob’ is volop bezig. In het eerste kwartaal van 2022 zal het project opgeleverd worden, zo is de planning. De start van de verhuur is in het tweede kwartaal van dit jaar. De Nieuwe Sint Jacob krijgt 305 luxe huurappartementen in de vrije sector en 20 stadswoningen, eveneens in de vrije huursector.’
Gijsbreght: ‘Volgende keer vertel ik meer. Ik moet zo weg, want ik heb een vergadering. Ik wilde nog wel even iets weten Meneer Griffioen. Over die raadplaat met dat torentje. Het is op de hoek van de Kalverstraat en Het Spui toch? In het voormalige gebouw van Focke en Meltzer?’ ‘Ja dat klopt’ ‘Nu ik kreeg allemaal reacties waarbij de mensen andere torentjes aanwezen, zoals dat boven ‘New England’ en ik kreeg allemaal mails over de nummering van het betreffende gebouw aan de Spuikant. Ik heb het vanmorgen op de mail gezet.’
Opa zou het tot zich nemen. Ze namen afscheid van Oom Gijsbreght en liepen nog even Artis in. Volgende keer meer over ‘Sint Jacob’ dus. Hmmm, maar de jongens hadden dan ook een belangrijke voetbalwedstrijd. En,…potdikkie, ze waren weer de raadplaat vergeten! Oma Matilde zou er wel een regelen. Wat een gedoe!

Raadplaat week 9:

Waar staat dit dubbele herenhuis?

Welke bouwstijl is het?

Welke verzetsstrijder woonde hier tijdens de oorlog?

Laat het ons weten via deze link

Oplossing vorige raadplaat

Het torentje prijkt op het door Sanders & Berlage  ontworpen warenhuis van de bekende glas & serviesgoed-firma Focke&Meltzer (Kalverstraat 152, hoek Spui) dat een ieder kent die door ‘Good Old Mokum’ sjokt en op de hoek van het Spui en de Kalverstraat wel eens een bosje troosttulpen voor thuis kocht bij bloemenstal ” ’t Lievertje”. Het betreffende warenhuis uit 1885 heeft een lijstgevel en behoort tot de neostijlen. Momenteel zit de illustere Engelse boekverkoper en boekofiel W.H. Smith erin.

De eerste die met de goede oplossing kwam, was Harald Advokaat. Verder kreeg ik goede inzendingen van Robert Raat, Mike Man en Jos Mol.

Onder links: de bebouwing op Spui, hoek Kalverstraat voorafgaand aan de nieuwbouw voor Focke & Meltzer

Onder rechts: detail uit de kaart van Balthasar Florisz van Berckenrode uit 1625, met het ongedempte Spui

Donderdag 3 maart 1921 - Commandeur in de orde van de Nederlandse Leeuw, groot-officier in de orde van Isabella la Catholica, officier van het Legioen van Eer, ridder in de orde van de Eikenkroon, doctor honoris causa van de Universiteit van Utrecht, drager van de Gold Medal of the Royal Institute of British architects, Membre Associé de l’Institute de France, vice-president der bouwkundige jury van Groep II en der hoogste jury op de Wereldtentoonstelling te Parijs in 1900, voorzitter van de jury in de prijskamp der Schoone Bouwkunst bij de Academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam (die de Prix de Rome toekende), voorzitter van de Technische Commissie voor de veredeling van het ambacht, erelid van het bestuur van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap te Amsterdam, van la Société des Architectes Français te Parijs en van Architectura et Amicitiæ te Amsterdam, lid van de academie van Beeldende Kunsten van Wenen, Petersburg, München, Berlijn, Stockholm, Brussel, Antwerpen, New York, Philadelphia, membre de l’Academie d’Archeologie á Bruxelles, membre du comité permanent pour le congres international des Architects á Paris, lid van de commissie voor de herstelling van de grafelijke zalen op het Binnenhof in Den Haag, lid van de Gemeenteraad van Amsterdam van 1891 tot 1896 en daarna van die van Roermond, medeoprichter Gilde St. Luc van St. Thomas te Gent, oprichter kunstnijverheidsschool Quellinius te Amsterdam.
Zomaar een lijst van eretitels en ambten die vandaag de kranten haalde – en er zijn er gegarandeerd meer – van de op 93-jarige leeftijd overleden P.J.H. (Pierre) Cuypers (1827-1921). Voor deze gelegenheid was het aanzwellende commentaar en kritiek op zijn bouwsels en vooral de manier waarop hij monumenten uit het verleden restaureerde voor even verstomd. Kritiek waar zelfs koning Willem III stevig aan meedeed door te weigeren “dat klooster” te openen, waarmee hij het nieuwe Rijksmuseum bedoelde. Vandaag even alleen maar jubel en opsommingen van wat er allemaal gepresteerd was door deze man. Cuypers had zichtbaar geleden onder de stroom van kritiek, een Tomaat of Notenkraker avant-la-lettre, en dat had zeker zijn beslissing in de hand gewerkt Amsterdam en de Randstad in 1894 voorgoed de rug toe te keren. Maar in de komende decennia zou te kritiek voortduren en pas de laatste tijd neemt de waardering voor Cuypers weer toe.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2019 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave