week 11-2021 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Kees Boas. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Hij leverde een bouwfoto waar u even over na zult moeten denken maar als 't kwartje gevallen is. blijkt het een eitje. De vraag is: Welk gebouw wordt hier opgetrokken?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Deze ploeg brandweermannen poseert voor hun kazerne N(ico) die in de voormalige doorgang van de Sint Anthoniespoort werd ingericht. Die poort kennen wij nu als Waaggebouw op de Nieuwmarkt. Hier was van 1874 tot 1890 een hoofdwacht van de brandweer gevestigd. Afb: Collectie Gerard Koppers
|
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Kees Boas, Anthony Kolder, Jan van Veen, Maaike de Graaf, Ger Lange, Fred van Kooij, Peter Pijst, Kees Huyser, Robert Raat, Han Mannaert, Arjen Lobach, R.S.ter Maten, Ria Scharn, Peter Waagen, Harry Snijder, Jaap Koning, Jos Mol, Ron Poelgeest, Kees Valentijn, Mike Man, Minne Dijkstra, Marike Muller, Anneke Huijser, Harald Advokaat, Dirk Fuite, Hans Olthof, Hans Goedhart, Hans Smit, Hans van Efferen, Ton Brosse, Bert Brouwenstijn, |
||||||||||||
Fotoquiz: Paul's keuze |
||||||||||||
De keuzefoto betreft ook deze week een locatie binnen de Singelgracht. Weer eens een bouwfoto. Dit is gewoon Amsterdam en niet ergens in de Alpen. Die rare vlek in de lucht zit in de afdruk. De vraag is: Wat wordt hier gebouwd?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Pieter's keuze |
||||||||||||
Wij poetsten, voordat we deze foto plaatsten, eerst even de firmanaam Hudsons Bay weg. Dit pand Rokin 17 staat al tijden leeg sinds die firma de stekker er uit trok. Die Canadezen zullen er niets van begrepen hebben dat ze destijds niet even de Nadorststeeg van de kaart mochten vegen. Er zal wel een verbinding ondergronds gemaakt zijn. Wij hebben in de recente geschiedenis niet eerder een dergelijke kostbare vergissing zien maken. Als ze - zoals de bedoeling was - het segment tussen Bijenkorf en HEMA hadden bediend was iedereen blij geweest: toch nog zoiets als Vroom & Dreesman. Maar nee..., die knappe koppen die ervoor doorgeleerd hadden, wisten het beter. Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anthony Kolder, Dick van der Kroon, Frank Mulkens, Ria Scharn, Otto Meyer, Adrie de Koning, Robert Raat, Elisabeth van Aerssen, Harry Snijder, Han Mannaert, Lidy Vendrik, Peter Pijst, Mike Man, Kees Valentijn, Jos Mol, Harald Advokaat, Age van der Veer, Anneke Huijser, Henk Swart, Hans van Efferen, Ton Brosse, Bert Brouwenstijn, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
OK De huizen in de voorgrond zijn gesloopt en vernieuwd, maar de huizen die nog te zien zijn staan er nog steeds, keurig opgeknapt. Dat kunnen we niet zeggen van het moderne kantoorgebouw in de verte. Welke straat/steeg is dit?Welk gebouw ziet u in de verte?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Niet direct bij het inrichten van de De Ruijterkade maar pas in 1911 besloot rederij Gebr. Goedkoop een nieuw kantoorpand te bouwen in de buurt van de ligplaats van hun sleepboten. Dat vergde een investering van ƒ38.000. Behalve kantoor was dit ook nog magazijn voor alles dat de slepers nodig hadden en woning voor de walkapitein. Het adres van dit pand was De Ruijterkade 44. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Maarten Helle, Anneke Huijser, Kees Huyser, Anthony Kolder, Jos Mol, Ria Scharn, Peter Waagen, Robert Raat, Harry Snijder, Lidy Vendrik, Han Mannaert, Kees Valentijn, Mike Man, Harald Advokaat, Henk Swart, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Ton Brosse, Bert Brouwenstijn, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
We houden van afwisseling. Dit is de oudste foto die we van deze straat konden vinden. De vragen zijn: Welke straat/weg is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Hieronder staat een foto van hetzelfde stuk stad dat u misschien bekender voorkomt. Dit is de Nieuwezijds Voorburgwal t.h.v. de Stilsteeg. Beide van vóór de demping, dat dan weer wel. Het betreft de huisnummers 220 (ged) t/m 230 (ged) waarvan de nummers 224 en 226 werden afgebroken om de Paleisstraat te kunnen rooien. Nr. 222 werd later uitgebouwd tot hotel Palais Royal.
Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Jos Mol, Robert Raat, Mike Man, Kees Valentijn, Otto Meyer, Hans van Efferen, |
||||||||||||
YouTube: Tuindorp Oostzaan 1960 |
||||||||||||
Een film van Eye over de watersnoodramp in Tuindorp Oostzaan. Klik hier of de afbeelding om de film te kijken |
||||||||||||
In memoriam Onno Boers |
||||||||||||
Anthony Kolder deelde ons mee dat na een kort ziekbed op 9 maart j.l. tamelijk onverwacht Onno Boers is overleden. U herinnert zich mogelijk zijn naam wanneer die tussen de goede oplossers van quizfoto's verscheen, maar veel bekender werd Onno door zijn werk in de VVAG "Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen". Ook leverde hij elke aflevering van Binnenstad (VVAB) een gedegen verhaal bij een gevelsteen. |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Lantaarns in snijramen |
||||||||||||
Enkele jaren geleden namen wij u eens mee langs gevels met bijzondere snijramen. Wij bewaarden een bijzonder type voor later, namelijk de snijramen met een ingebouwde lantaarn. Op het laatst van de 16de eeuw werd een keur van kracht die bepaalde dat elk twaalfde huis buiten een licht moest hebben. De geboorte van de gevellantaarn. Eind 18de eeuw verscheen de lantaarn in een bovenlicht. Dat had een tweevoudige werking; er viel buiten op straat (en op de stoep) licht maar dat bescheen ook de gang achter de voordeur. Zo kon een late bezoeker eenvoudig te woord gestaan worden. Daartoe stak niet alleen het lamphuis naar buiten uit maar ook naar binnen. De rook- en hitteafvoer was dan wel buiten, waartoe een schoorsteentje bovenop was aangebracht. Foto: Amstel 65 (SAA) |
||||||||||||
Dit soort lantaarn heeft alle stadia van lichtbronnen doorgemaakt, van kaars naar olielamp tot elektrisch peertje. In de laatste vorm zien we ze nog redelijk veel langs de grachten. Of er ooit lantaarns op lichtgas zijn omgebouwd, is ons niet bekend. Ook alle bouwstijlen vanaf Louis XIV zijn langs gekomen. Zoals op de foto hiernaast te zien is hoefde de lamp niet de bouwstijl van het pand te volgen. Dit is wel de eenvoudigste lantaarn die we tegenkwamen. Foto: Herengracht 507 (Google Maps)
|
||||||||||||
Deze lantaarns zijn een tijd uit de gratie geweest, vooral door de soesa die men met olielampen had die zo hoog geplaatst waren, en verdwenen er veel naar de sloop of de particuliere handel. Bureau Monumentenzorg heeft destijds aan de bel getrokken en sindsdien wordt er meer aandacht aan besteed. Tegenwoordig, met elektrische aansluitingen, is het gebruik van deze lantaarns een stuk eenvoudiger. Foto: Amstel 59 (WS) Hieronder: Herengracht 419 (WS) en Keizersgracht 524 (G.Maps) |
||||||||||||
Tot slot Herengracht 476 met het bewijs dat deze lantaarns niet per sé rond of ovaal moeten zijn. Foto: Google Maps |
||||||||||||
Stadspoorten van Amsterdam -5 |
||||||||||||
Ook bij de laatste serie over de stadspoorten van de Derde en Vierde Uitleg hebben wij weer wat kanttekeningen te maken. Allereerst een serie van ad hoc-beslissingen die de Muiderpoort betroffen. De Muiderpoort was in de vroegste plannen één courtine meer naar het noord-oosten gedacht. Tijdens de voorbereidingen lukte het de scheepsbouwlobby de Rapenburgergracht doorgetrokken te krijgen tot de Baangracht. Die kwam toen precies op het punt uit waar de poort gedacht was. Jacob van Eck beschrijft in zijn boek De Amsterdamsche Schans & de Buitensingel wat er gebeurde... |
||||||||||||
"Nadat de funderingen voor de Muiderpoort waren gelegd en het metselwerk reeds ruim twee meter opgetrokken was, bleek dat de poort juist tegenover de Nieuwe Rapenburgergracht zou komen te staan, in plaats van vóór het ontworpen plein aan het einde van de verbindingsweg met de Muiderstraat. Het reeds gebouwde gedeelte werd afgebroken en de poort ten westen van het bolwerk Muiden geplaatst." |
||||||||||||
Het van de fundamenten glijden van de Muiderpoort had niet alléén een slechte fundering als oorzaak. Over grote lengte bleken muur en bolwerken in het zuid-oosten van de omwalling niet opgewassen tegen de slappe bodem in dit deel van het buitengebied. Vlak daarvoor (1651) was de instabiele Sint Anthoniesdijk doorgebroken en was het dorp Houtewael van de kaart geveegd. Door slecht onderhoud tijdens en na de Franse overheersing stortte medio 19de eeuw een groot deel van de walmuur tussen de bolwerken Diemen en Muiden voorover in de Singelgracht. Juist hier zou het Departement van Oorlog enkele grote magazijnen bouwen en na proefboringen in 1865 werd in 1874 begonnen met het verstevigen van ondergrond. Kijk in de Beeldbank voor een technische tekening. |
||||||||||||
In 1810 decreteerde Napoleon dat er een 'chappe-telegraaf' aangelegd zou worden van Amsterdam naar Antwerpen. De Fransen waren al vanaf 1795 bezig aan een Europees netwerk van optische telegrafen. Deze waren steeds op hooggelegen punten zoals kerken of andere grote gebouwen gesitueerd, op onderlinge afstanden van 10 à 20 km. Op zo'n gebouw bevond zich dan een seinpaal met armen die in 196 verschillende standen konden worden gezet (foto). Het (geheime) codeboek bevatte 8464 woorden. De telegrafist had twee sterke telescopen ter beschikking om de seinen achter en voor zich te zien. Op de eerste 'lijn' van Parijs naar Rijsel (220km) deed een koerier te paard er 20 uur over en een chappe-bericht een kwartier.
De lijn Amsterdam-Antwerpen begon op de Weesperpoort. Daartoe werd een deel van de toren (koepel) gesloopt en vervangen door een seinpaal. Het volgende station was de Amstelkerk in Ouderkerk
a/d Amstel. In november 1813 werd de seinpaal door Amsterdammers gesaboteerd om de Franse commandant Molitor niet de kans te geven berichten over te seinen. Het hoeft geen betoog dat deze installatie na het vertrek van de Fransen onmiddellijk gesloopt werd. Het koepeltje kwam echter nooit meer terug. |
||||||||||||
De Utrechtsepoort was getekend door de nabijheid van veemarkten, soms zelfs buiten de poort en tot op bolwerk Reguliers. Waar andere poorten een wagenplein binnen de poort kregen, was het binnen de Utrechtsepoort een wild dooreen. Er waren aparte markten voor ossen, kalveren, schapen en varkens. Ook de schutterij maakte aanspraak op een deel van het binnenterrein, later afgewisseld door het Pruisische leger, toen het Franse leger en tenslotte na 1813 het Nederlandse leger. Voor al dat militaire geweld werd o.a. het Drilveld aangelegd, ten westen van de poort. Vooral de Fransen hadden energiek gebouwd binnen de poort, o.a. paardenstallen voor de cavalerie en een hospitaal. Om van de Utrechtsestraat naar de poort te komen moest een ware slalom gemaakt worden tussen alle markten en andere voorzieningen door. |
||||||||||||
De Leidsepoort was naar een van de zojuist genoemde poorten afwijkend ontwerp van Daniel Stalpaert. Hij volbracht de bouw van het stadhuis waar Jacob van Campen boos zijn handen van had afgetrokken. Daarna werd deze voormalige schilder als stads-bouwmeester bezig gehouden; hij bouwde 's Lands Zeemagazijn, de Amstelkerk en het gigantische Magazijn van de VOC. In 1662-'64 mocht hij de Leidsepoort bouwen; dat werd een veel groter gebouw dan nodig was met het uiterlijk van een Middeleeuws kasteel. De vier hoektorens met verbindende muren gaven de indruk dat er een binnenplein was, maar het was een gesloten gebouw. Doordat het veel groter dan nodig was, zijn er altijd alternatieve gebruikers gehuisvest. Behalve die Naatje vorige week al noemde, kreeg ook de brandweer een plek, met een materiaalloods tegen de zijmuur. Toen de poort gesloopt werd kregen politie en brandweer eerst een plek in de lokalen ter weerszijden van de Barrière die ter vervanging gebouwd werd. Na sloop daarvan kregen ze gezamenlijk een nieuw gebouw op de hoek van de Leidsekade. Op de tekening van H.P.Schouten uit 1779 de doorgang van de Leidsepoort die navenant groot was |
||||||||||||
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld. |
||||||||||||
Column: Daan & Daan -31: Markante Plantagehuizen |
||||||||||||
oensdagmiddag zouden ze weer verder praten over Huize Sint Jacob. Echter er was iets tussen gekomen. Oom Gijsbreght vertelde dat hij vroeger een aantal jaren gewoond had in een pand aan de Plantage Muidergracht. Het was het huis op nummer 157, niet ver van de Plantage Middenlaan. De mensen die er nu woonden hadden het krantje ‘De Oud Amsterdammer’ gelezen, waarin een aantal weken geleden een leuk stukje over dit pand en over de Plantage stond, een stukje dat Oom Gijsbreght had geschreven. De twee mensen die er nu woonden met hun zoontje vonden het ook een heerlijk plekje en hadden het huis nog mooier gemaakt. Ze zochten contact met de ‘Oud Amsterdammer’ en kregen zo het adres van Oom Gijsbreght. Oom Gijsbreght werd uitgenodigd om de woning, zijn oude huis dus, weer eens te bekijken onder het genot van een kopje koffie en hij mocht gewoon zijn vrienden en belangstellenden meenemen. |
Met grote aaneengesloten kamers met ouderwetse schuifdeuren ertussen, met een gek hoekje dat achter de woning op 159 was gelegen. Met een enorme keuken met een granieten vloer en een binnenplaatsje waar de olietanks stonden voor de oliekachels van het niet op gas aangesloten huis. Op de binnenplaats keek je uit op de achterkanten van de woningen aan de Plantage Muidergracht en aan de Plantage Middenlaan en er was nog een deur die onderdeel was van de woning op 155. Ja 155, dat was me wat. Oom Gijsbreght: ‘De eerste week dat we er woonden, hoorden we vanuit ons bed gezangen begeleid door zware orgelakkoorden. Het gebeurde rond tien uur en ’s middags rond vijven. Als je goed luisterde, leek het of er een soort kerkdienst aan de gang was. En dat was dus ook zo. Twee keer per zondag kwamen de leden van de gereformeerde kerk Muidergracht bijeen voor een dienst. Het was een aparte gewaarwording om naast een kerk te wonen. Een paar jaar later kwam ik thuis na een dag hard werken, en stonden er ineens rekken met groente links en rechts naast de deur van 155. Vanuit de open deur klonken er nu heel andere klanken. Het leken wel reclameslogans die je hoorde, heel wat anders dan die gereformeerde gezangen! Het bleek dat de kerk was vertrokken en dat er nu een bekende geluidsstudio in zat, Hoek & Sonépouse. In de badcel waar ik voorheen mee kon zingen met liedjes voor de Heer, kon ik nu meezingen met de Sterreclame! Wel lachen geblazen!’ |
|||||||||||
Oplossing vorige raadplaat Het betreft hier het in eclectische stijl gebouwde ‘Singelhoven’ aan de Stadhouderskade 69-70 al waar de illustere verzetsstrijder Hans van Gogh heeft gewoond. Goede oplossingen ontving ik van Otto Meyer, Mike Man, Ton Brosse en Jos Mol.
Aanvulling redactie: Hans van Gogh (eigenlijk Henri) (Haarlem, 13 februari 1909 – Amstelveen, 2 maart 1962) werd geboren in Haarlem en verloofde zich op 1 juni 1935 met Jetta Konijn. Op 16 juni 1937 trouwden zij en op 22 juni 1937 werd het echtpaar ingeschreven op het adres Stadhouderskade 70, 2e etage. Het pand bestaat nog; het is de helft van het tweelinghuis "Singelhoven". |
||||||||||||
De nieuwe raadplaat De vragen zijn: Hoe heet ik?Waar woon ik?
Als je het weet, laat het ons ook weten via deze link |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Vrijdag 18 naart 1921 - Maison de Vries opent de deuren van de nieuwe vestiging Leidsestraat 103-109, hoek Leidseplein. Het is een verhuizing van de vestiging Leidsestraat 89-93 van 1904, die ingegeven was door het succes van Hirsch&Cie, dat de aandacht van winkelende dames had verlegd naar het Leidseplein. Nadat Hirsch zijn enorme nieuwe pand had geopend, wilde De Vries ook iets nieuws. Het gebouw is van de hand van Jacot die ook de oude vestiging had gebouwd alsmede de vestiging Kalverstraat (tussen Taksteeg en Spui) en Hirsch. Voor het pand aan het Leidseplein zocht Jacot medewerking van architect Zinsmeister. Jacot had al een storm van kritiek (wegens plagiaat) van vakbroeders moeten verwerken na de bouw van Hirsch&Cie aan de overkant, nu werd de vloer aangeveegd met zijn schepping voor De Vries. Het moest Louis XV-stijl voorstellen maar het ontbeerde het raffinement, aristocratie en élégance van die stijl. Dit was plomp, grof, burgerlijk prutswerk! Afb: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Op de linkerfoto de bouwput in 1919 (SAA) en rechts het interieur van Leidsestraat 89-93; Spaarnestad |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2020 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | |
wk06 | wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |