week 43-2021 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Jos Mol. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. De vragen zijn: Welke straat kijken we in?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Ook afgelopen week werd het u niet al te moeilijk gemaakt met deze prentbriefkaart van het Panoramagebouw aan de Plantage Middenlaan 50. De adressering wil nog wel eens verschillen; Plantage Muidergracht (achtergevel) en Plantage Westermanlaan huidige naam van het plantsoen dat in de plaats van het Panoramagebouw kwam) worden ook genoemd. Foto: collectie Thomas Gravemaker |
||||||||||||
Het gebouw kwam tot stand na een prijsvraag waarbij architect I. Gosschalk het winnende ontwerp instuurde en volgens welk ontwerp het gebouw ook neergezet is. Het Panoramagebouw werd in 1935 afgebroken.
Afb: stadsplattegrond 1922 (SAA) |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Mike Man, Anthony Kolder, Ria Scharn, Aschwin Merks, Kees Huyser, Maaike de Graaf, Marike Muller, Emmanuel Zegeling, Kees Boas, Peter Waagen, Anneke Huijser, Erik Dubelaar, Harald Advokaat, Bert Brouwenstijn, Han Mannaert, Karel Meijers, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Otto Meyer, Ton Brosse, Ron Poelgeest, Hans Olthof, Marike Muller, Hans Goedhart, Harry Snijder, Hans van Efferen, Dirk Fuite, |
||||||||||||
Fotoquiz: Ton's keuze |
||||||||||||
De keuzefoto betreft ook deze week een locatie buiten de Singelgracht. Ton Hupkens maakte een serie foto's voor zijn project over stadsvernieuwing in Amsterdam-West. Tijdens de nogal heftig verlopende sanering van de buurt was dit een buurthuis. Dat zijn de hints die u meekrijgt, hier moet u het mee doen. U zult deze foto of gelijkende foto's niet in de Beeldbank vinden maar wij hebben Ton geadviseerd deze ter beschikking te stellen van het Stadsarchief. Welke straat is dit?Laat het ons weten via deze link Foto: © Ton Hupkens |
||||||||||||
Oplossing: Harald's keuze |
||||||||||||
Vorige week zagen we een fries uit het atelier van beeldhouwer Van den Bosse en dit exemplaar stamt van dezelfde maker. De putti zijn blijkbaar standaard maar waar ze mee bezig zijn houdt verband met de opdrachtgever en zijn werkzaamheden. Nieuwendijk 89 was het huis van fotograaf Albert Greiner en dus sjouwen de putti aan een grote platencamera, zo een met een balg (zie afbeelding hieronder). Ter weerszijden van het reliëf zijn medaillons met de afbeeldingen van fotografie-pioniers Daguerre en Niepce. Er bestond enige verwarring over het huisnummer dat ook als 87 gevonden werd. Dat gaat om de oude nummering die 1853-1875 geldig was; het oude nummer is dan voluit L87, buurt L perceel 87. Het is echter hetzelfde huis Nieuwendijk 89. Foto: Google Street View Onder: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Mike Man, Arjen Lobach, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Jos Mol, Ria Scharn, Adrie de Koning, Han Mannaert, Otto Meyer, Ton Brosse, Hans Olthof, Marike Muller, Hans van Efferen, Aschwin Merks, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf sturen! |
||||||||||||
Fotoquiz Wat? Waar? |
||||||||||||
De vragen zijn: Welke straat/plein/weg is dit?Wat is de functie van dit gebouw?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Dit is de Keizersgracht ter hoogte van de Westermarkt, met rechts in de steigers het Coymanshuis (Jacob van Campen) op nr.177 dat omgebouwd wordt tot de eerste HBS in Amsterdam. Later zou dit de Eerste Vijfjarige HBS-B worden en nog later (1957) het Ir. Lely-lyceum. Bij de verbouwing tot HBS kwam er een verdieping extra op het gebouw. Het koetshuis op 179 en het huis op nr.181 werden eveneens bij de school getrokken. De stad huurde het huis de eerste 20 jaar
van de erven Huydecoper van Maarseveen, in 1888 werd de koop gesloten. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Kees Huyser, Mike Man, Anthony Kolder, Jos Mol, Otto Meyer, Han Mannaert, Ton Brosse, Marike Muller, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Harry Snijder, Aschwin Merks, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Weer een plaatje van Pieter Klein. De vraag is: Waar is dit?Laat het ons weten via deze link Foto: © Pieter Klein |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Deze werkzaamheden vonden volgens de Beeldbank rond 1900 plaats aan de kade van de Korte Prinsengracht oneven zijde. Op de foto is helemaal rechts de toegang tot de Haarlemmerstraat te zien. Helemaal rechts weten we de Eenhoornsluis maar die is buiten beeld gehouden. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Mike Man, Anthony Kolder, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jos Mol, Adrie de Koning, Han Mannaert, Ton Brosse, Marike Muller, Hans van Efferen, Aschwin Merks, Harry Snijder, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Nog een niet-gelokaliseerde foto. Dit zou best wel Amsterdam kunnen zijn, alhoewel er geen hijsbalk te zien is. U kunt de foto weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank. Dan kunt u meteen zien dat we de foto wat gepimpt hebben om meer details te kunnen zien. Helaas blijft de tekst op het firmabord - helemaal links - onleesbaar. Waar is dit?Als u het weet, laat het ons ook weten via deze link. |
||||||||||||
Hulp gevraagd... en gekregen |
||||||||||||
Opnieuw een foto uit Groningen. Het is de achterkant van het Harmoniegebouw aan de Oude Kijk in 't Jatstraat 22. De foto is genomen in 1973 vanaf de Uurwerkersgang i.v.m. de aanstaande sloop van het gebouw. Alleen de voorgevel anno 1891 is blijven staan. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
De oplossing kregen wij van Eric-Jan Noomen, Harald Advokaat, |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Rozengang |
||||||||||||
Gangen waren er in de Jordaan honderden maar slechts enkele liepen dwars door een huizenblok heen zodat je van de ene straat naar de andere kon doorsteken. Per definitie zijn het dan eigenlijk stegen. Niet ongebruikelijk is het dat zo'n gang halverwege van naam veranderde, maar daar zal de Jordanees die bekend was met de situatie geen probleem mee gehad hebben. Een verkenningstocht... |
||||||||||||
Op de eerste buurtkaart, getekend door Publieke Werken en uitgegeven door Mortier, Covens & Zoon, staat de gang meer dan prominent afgebeeld. Hij heeft twee namen: vanaf de Rozengracht heet hij Suikerbakkerssteeg die zeven inpandige huisjes omvat. Vanaf de Rozenstraat zien we een Vossenhofje daarop aansluiten met twaalf huisjes. PW zat er naast en had de zaak omgedraaid. Het Vossenhofje begint op de Rozengracht en dat zal op de volgende kaart verbeterd worden. Van een Suikerbakkerssteeg of -gang waren er meer dan een dozijn in A'dam maar niet in de Rozenstraat of -gracht. |
||||||||||||
Op de kaart van 1853 wordt de vergissing inderdaad gecorrigeerd: Vossenhofje vanaf de Rozengracht maar nu opeens een Stuurmanshofje vanaf Rozenstraat. In de lijst van gangen van Willem Blok wordt het Stuurmanshofje met Stuurmansgang aangeduid en in de lijst van Breen komt deze naam helemaal niet voor. |
||||||||||||
Het aanzicht in de Rozenstraat is drastisch veranderd door buurman 'Ons Huis' op nrs.12-16. Die liet drie huizen aan de straat en zes aan de oostzijde van de gang slopen om een ruim speelveld achter en naast het gebouw te creëren. Daarvoor sneuvelden negen van de twaalf inpandige huisjes, drie zijn er nog over.
|
||||||||||||
Na een gemeentelijke inventarisatie heeft de gemeente bij de ingang van zo'n honderd stegen en gangen een straatnaambordje met de historische naam geplaatst. Deze nieuwe bordjes zijn wit met blauwe letters. Op die manier blijft de herinnering bewaard aan deze vaak afgesloten straatjes. Foto: Street View |
||||||||||||
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven. |
||||||||||||
Schuilkerken in Amsterdam - 2 |
||||||||||||
Dominicuskerk, 't Stadhuys van Hoorn |
||||||||||||
Het huis stond op naam van een particulier om de verbinding met de Dominicaner Orde te verdoezelen. De Dominicanen waren een trotse orde en hun praktijken - 'paepsche stoutigheden' als luid zingen en muziek maken op orgel of ander instrument - veroorzaakten regelmatig problemen. |
||||||||||||
Gekerkt werd er op de eerste verdieping boven het woongedeelte van het huis waar de paters woonden. Tussen 't Vagevier en 't Stadhuys van Hoorn was een zijingang in een smalle gang die in de loop der 18de eeuw iets verbreed werd en een solide deur kreeg. Dat alles om te voorkomen dat de paters te maken kregen met door de voordeur binnenstromende gelovigen. Wagenaar omschrijft het pand van binnen: als men de trap opgeklommen was, kwam men in een langwerpige ruimte met galerijen langs de muren. Op de bovenste galerij was het zangkoor of 'zingzolder'. Door een glazen lantaarn midden boven de ruimte viel gedempt licht. Aan de wanden viel het schilderij van Honthorst "de bespotting van Christus" op. Het altaar was uitbundig verguld en was gesierd met een altaarstuk van Pieter van der Faes (ook wel genoemd Sir Peter Lely) "den stervenden Godschmensch". De kunstwerken vertegenwoordigden een aanmerkelijk kapitaal, wat ook buiten de kerk opviel. Naast deze rijkdom had de kerk nogal wat schulden en er werd aangedrongen op verkoop van een kunstwerk om die schulden eens af te lossen. Het is niet gebeurd! |
||||||||||||
We zijn dan al dik in de 18de eeuw beland. Door de sanering van bedrijven naast de schuilkerk was het de Dominicanen mogelijk hun kerk uit te breiden. In 1737 werd suikerbakkerij 't Vagevier gesloopt en het perceel door de kerk verworven. De eerste uitbreiding met permissie van het stadsbestuur begon onmiddellijk daarna. De 17de-eeuwse voorgevels (klokgevels) van de huizen waren 'uit de mode' en men vond het tijd voor een gevel met een lijst. In 1829 en 1845 vonden verbouwingen plaats waar we geen afbeeldingen van hebben. Het pandje rechts van het kerkpand werd er als pastorie bij getrokken en kreeg een lijstgevel. Ook de kerk werd verbouwd en kreeg een lijstgevel en hoge kerkramen. Net een decennium later werd het pand van de suikerbakkerij (nr.16) bij de kerk getrokken en kwam er aan totaal nieuwe classicistische gevel voor het geheel. Daarvan hebben we wel diverse afbeeldingen zoals die van P.H. Harmsze hierboven. Links een nieuwbouw voor de Sint Rosaschool, ook door de Dominicanen geleid. |
||||||||||||
Met de komst van het Koninkrijk der Nederlanden kwam de vrijheid van godsdienst weer terug en werd in de katholieke kerk de hiërargie weer hersteld. Veel schuilkerken werden uitgebouwd tot openlijk kerkgebouw en de architecten en aannemers draaiden overuren. Pierre Cuijpers werd een veelgevraagd ontwerper van de favoriete neo-gotische kerkgebouwen en ook voor de totale herbouw van de schuilkerk 't Stadhuis van Hoorn werd hij gevraagd. De nieuwbouw werd gewijd aan de Heilige Dominicus en zo heette de kerk voortaan ook. Cuijpers had voor de kerk de hoogste toren van Amsterdam in gedachten maar die is er nooit gekomen omdat de parochie niet beslag wist te leggen op huizen aan de overkant van de Korte Korsjespoortsteeg. Het bleef bij een stompje... |
||||||||||||
Doopsgezinde kerken -1 |
||||||||||||
De onverkwikkelijke geschiedenis van de Doopsgezinde kerken in Amsterdam stak die van de Gereformeerde kerk naar de kroon als het om haarkloverij en ruzie om theologische kwesties gaat. Zo snel ze met ruzie uiteen gingen, zo lang duurde het tot er weer één Doopsgezinde Gemeente ontstond (1801). Bekend zijn de Vlamingen die Bij 't Lam kerkten en de Waterlanders die zich daarvan afscheidden en terugkeerden naar waar de Lammisten ooit begonnen, aan de Nieuwezijds Achterburgwal. We kennen nog kleinere groeperingen als de Hoogduitsen, de Friezen, de Oud-Vlamingen of Groningers dan wel Dantzigers waarvan de laatsten aan de Nieuwezijds Achterburgwal naast herberg De Zes Kruiken (bij de Lijnbaansteeg) een kerk hadden. En we vergeten er vast nog een paar. |
||||||||||||
Nu we toch in de Spuistraat zijn bekijken we de (Jonge of Zachte) Friese Doopsgezinde Gemeente (er was ook een Oud-Friese gemeente, zie hieronder) die daar in 1606 het huis In de Arcke Noë kocht via stroman Albert Verspecht (huidig adres Spuistraat 50, de gang naar de ingang van de inpandige kerk is er nog). Achter het huis werd een schuilkerk gebouwd waar de gemeente tot 1720 bleef. Van die kerk is weinig tot niets bekend maar iets meer van de volgende, eveneens inpandige kerk achter het huis De Kleine Zon in de Prinsenstraat met twee uitgangen naar de Prinsengracht. Ook de naam verhuisde mee en werd nu als Arke Noach geschreven. Ze bleven hier tot 1752 toen de gemeente zich aansloot bij de Zonisten die op het Singel achter het huis De Son kerkten. |
||||||||||||
Zoals hierboven gezegd was er ook een Oud-Friese Gemeente die in de Bloemstraat tussen beide dwarsstraten een kerk had. Dit was opnieuw een gevolg van een scheuring onder invloed van de strenge voorganger Jan Jacobsz. en daarom ook als Harde Friezen of Jan Jacobszgezinden aangeduid. Om de verwarring compleet te maken noemden zij hun kerk Arcke Noachs. |
||||||||||||
De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven. |
||||||||||||
Column: Wat 'n poppenkast! -3 |
||||||||||||
Mijn belangstelling voor het straattheater was altoos groots. In de jaren tachtig ging ik op 30 april, koninginnedag, buiten trompet spelen en mijn zwager speelde er gitaar bij. We stonden in de Kalverstraat bij de V&D en speelden het populaire ‘The House Of The Rising Sun’ van ‘The Animals’. Meer popnummers kenden we niet, dus speelden we het een keertje en wachtten daarna drie minuten tot het voorbijsloffende volk weg was, en dan, …hoppa… daar kwam het In The Sun Risende House weer opnieuw voorbij. We deden regelmatig straatoptredenachtige acts, wel of niet met poppen, wel of niet in de trein, meestal op koninginnedagen, en mijn kunstzinnige zwager imponeerde op introverte wijze steeds meer als een levend kunstwerk à la de Amsterdamse illustere performancekunstenaar Fabiola (zie foto). Later was mijn zwager te gast bij ‘De Stoel’ van Rick Felderhof. Ikzelf drentelde om hem heen en was de extraverterik die mensen aansprak en op het verkeerde been zette. Ik improviseerde erop los terwijl mijn zwager bevroren standbeeld speelde. |
Hoogtepunten waren hangen aan de Weesper Brug, een bruiloft in Breukelen waar ik al sneldichtende over de gracht heen meefeestte en het plunderen van bouwafvalbakken in Naarden waarbij ik van een paar stukken afgeschreven elektriciteitspijp een trombone-achtig instrument wist te fröbelen en meespeelde met de voorbijtrekkende koninginnedagmuziekband. Kortom: Commedia dell’ Arte! Op de Dam stond, toen we daar weer eens waren, een koor te zingen, een koor met zangers met Venetiaanse gondelierspakken aan en dat klopte, want het ging hier om een uitwisseling, de gondeliers zongen hier op de Dam in Amsterdam hun gondelliederen terwijl de Amsterdamse taxichauffeurs in Venetië Mokumse smartlappen ten gehore brachten. Door het publiek heen trok die dag een stoet van Italiaanse Commedia dell’ Arte-spelers over de Dam die ineens voor je neus stond en je confronteerde met het leven, met de échtheid, met de liefde, met de eindigheid, met de geschiedenis, met de Italiaanse kunst, met… TUTTI! Voorwaar, je waande je in het Venetië van de veertiende eeuw! |
|||||||||||
Boven: Mijn zwager Julien bespeelt de harp |
||||||||||||
Rechtsboven: "Levend kunstwerk" Fabiola in de Leidsestraat, 1979. Fabiola was de artiestennaam van Peter Alexander van Linden - 26 mei 1946 tot 27 januari 2013 - die sinds de jaren zestig als performancekunstenaar en onder de titel "levend kunstwerk" een bekende verschijning in Amsterdam was. Bekijk ook de Facebook-pagina over Fabiola |
||||||||||||
Oplossing raadplaat week 39 De ‘RK Sint-Antoniuskerk’ was van 1912 tot 2004 de kerk van het ‘Minderbroedersklooster van de Kapucijnen’ en staat tegenwoordig bekend als de ‘Tichelkerk’. Toen de ‘Kapucijnen’ in 2004 het pand verlieten, kwam de kerk leeg te staan. In 2005 werd de kerk in gebruik genomen door de ‘Russisch-Orthodoxe Kerk’. De kerk werd gewijd aan ‘Sint-Nicolaas van Myra’. Lees meer... en ook nog hier. Goede oplossingen kreeg ik van: Jos Mol, Anneke Huijser, Otto Meyer en Mike Man |
||||||||||||
Nieuwe raadplaat voor week 43 Weet u waar deze gevelstenen zich bevinden? Laat het ons weten via deze link
|
||||||||||||
YouTube: Berlages Plan Zuid |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Vrijdag 28 oktober 1921 - Opening van het Tuschinski-theater. Deze avond wordt het nieuwe theater in bijzijn van 2500 gasten ingewijd. De kranten berichten lyrisch over de inrichting en -besmuikt - over de drie miljoen die de bouwkosten bedragen zouden hebben. Het Vaderland bericht: "Wie de Reguliersbreestraat binnenkomt, ziet dadelijk den monumentalen Tuschinski- Foto's hieronder: ACHV - Lees meer over het theater bij de ACHV |
||||||||||||
Zaterdag 29 oktober 1921 - Oplevering van een blok woningen van Amsterdamsche Coöperatieve Woningvereniging Samenwerking. Samenwerking is onder de woningbouwverenigingen een vreemde eend in de bijt. Na problemen met de bouw en falende aannemers besloot ze de bouw in eigen hand te nemen en alleen te werken met vakmensen (tot wel 500 bouwvakkers) die eveneens in coöperatie met elkaar werkten. Als de plannen lukken zal de vereniging de hele wijk tussen Roelof Hartstraat, Hobbemakade, Noorder Amstelkanaal en J.M.Coenenstraat bebouwen. Gemeente en Rijk geloven in de formule en verstrekten ƒ8,7 miljoen aan subsidies. Klapstuk - weten wij nu na al die jaren - is het tehuis voor ongehuwden op de hoek bij het Roelof Hartplein. Verder zullen 650 woningen gerealiseerd worden; de laagbouw rond het Harmoniehof zal in 1922 gereed komen. Zuurpruimen noemen de wijk "een blanke elite-enclave" maar voorlopig zijn de eerste delen van het project tot rijksmonument verklaard (het Nieuwe Huis). Lees meer... |
||||||||||||
Zaterdag 29 oktober 1921 - Opening dagschool voor timmerlieden 'Concordia Inter Nos' in de Frederik Hendrikstraat 79-83. De opening werd verricht door burgemeester De Vlugt, als ex-aannemer in feite ook een bouwvakker. Diverse sprekers roemden dit particuliere initiatief op het gebied van vakorganisatie. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2020 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | |
wk06 | wk07 | wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | |
wk18 | wk19 | wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | |
wk30 | wk31 | wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | wk37 | wk38 | wk39 | wk40 | wk41 | |
wk42 | wk43 | wk44 | wk45 | wk46 | wk47 | wk48 | wk49 | Oudjr | wk50 | wk51 | wk52 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |