De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Ria Scharn. De nieuwe opgave komt dan ook van haar.

De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Zoals we vorige week al vertelden is dit een deel uit een grotere foto die eveneens in de Beeldbank zit. Het gaat om het Hamershofje aan de Herengracht 371-387. Het Hamershofje bestond uit twee vleugels en een pakhuis. Op de onderstaande buurtkaart staat de ingang naar het achtererf met de nummers 373-379 als 'a' gemarkeerd. Dan vroegen we ook nog naar de steeg die rechts nog net zichtbaar is en die op het kaartje met 'b' gemarkeerd is. Dat is de Dubbeleworststeeg en zoals u ziet liep die toen en ook nu nog steeds door van Herengracht tot het Singel. In de Beeldbank zitten nog twee tekeningen van het hofje.

Het wekte verwondering op dat de huisjes kennelijk zo ver onder straatniveau lagen terwijl de Herengracht toch werd opgehoogd voordat er gebouwd werd. Het hofje werd hier echter gevestigd toen dit de schans van de Tweede Uitleg was, een situatie die van 1585 tot 1610 heeft geduurd. De Herengracht was toen alleen aan de binnenzijde bebouwd met eenvoudige huizen, pakhuizen en werkplaatsen. De grond was daar niet voor opgehoogd. In 1878 verhuisde het hofje naar de Marnixstraat en werden de huisjes afgebroken. In 1882 was het laatste gat gedicht. Het hofje was in 1878 verhuisd naar de Marnixstraat 281, opnieuw aan de schans dus...

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Otto Meyer, Jos Mol, Adrie de Koning, Aschwin Merks, Mike Man, Kees Valentijn,

De keuzefoto betreft deze week een locatie buiten de Singelgracht.

Vergis u niet: dit is vandaag midden in de stad. Om er geen weggevertje van te maken hebben wij een markant gebouw weggepoetst dat op de horizon zichtbaar was. De vraag is:

Welk gebouw is weggepoetst?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Aan de nieuwsgierigheid van amateurfotograaf Jacob van Eck danken we een reeks bijzondere foto's van de door de stadsuitbreidingen van 1896 en 1921 geannexeerde gebieden. Deze keer ging hij naar de half afgebouwde Spaarndammerbuurt en fotografeerde de huisjes aan de Notweg. Dit was voormalig gebied van het dorp Sloten, vlak achter de Spaarndammerdijk. Er huisden tuinders maar er stond ook een visrokerij tussen. Het idee dat dit een zigeunerkamp was, is onterecht.

Foto+afbeelding hieronder: Stadsarchief A'dam

Herman Misset was ook zo'n man die de Notweg vastlegde, op papier dan wel. Misset struinde alle buurten af naar situaties die binnenkort zouden verdwijnen en voor het nageslacht vastgelegd moesten worden. Op onderstaand kaartje heeft hij zelf vier locaties aangegeven van waaruit hij tekeningen heeft gemaakt. Voor 2e Spaarndammerstraat leest u Houtrijkstraat en voor 3e Spaarndammerdwarsstraat Knollendamstraat. Hier de links naar die tekeningen in de beeldbank: 1 - 2 - 3 - 4

Goede oplossingen kwamen van Nico Schluter, Jos Goossens, Jos Mol, Adrie de Koning, Mike Man, Ria Scharn,

Om te voorkomen dat de rubriek uitsterft roepen wij op nieuwe afbeeldingen te sturen. Laat ze niet steeds van een paar deelnemers komen maar ga zelf ook eens op zoek. Het onderwerp kan zich zowel binnen als buiten de Singelgracht bevinden. Wij verwachten wel een niet alledaags beeld dat ook niet-buurtbewoners wel eens op het netvlies kregen. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b. Blijf vooral sturen!

Een moeilijke deze week, tenminste..., dat lijkt ons zo. Het onderwerp betreft een tijdelijk gebouwtje dat er uiteraard niet meer staat. Het schoolgebouw links staat er nog wel maar er is wat aangebouwd in de loop der tijd. En het is geen school meer. En dit is wel degelijk binnen de Singelgracht. Dit is een opgave die Bellingcat-waardig is.

De vragen zijn:

Waar stond dit noodgebouwtje?

Voor de volgende vraag dient u diep in de krochten van deze quizpagina af te dalen. Dit was eerder in de quiz aan de orde.

Welke school staat links op de foto?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Wij vroegen u vorige week het hemd van 't lijf. Er was een hoop op te zoeken want hoe heette het ook al weer?
Allereerst het water in de voorgrond: dat is het Westerdok met die vlonder boven het water. Als u nu wat andere termen daarvoor had gebruikt, zoals "steiger" was de oplossing u in de schoot gevallen. Links buiten beeld is de Zandhoek maar daar vroegen we dus niet naar. Wel de dubbele ophaalbrug, de Petemayenbrug (#317) over de Zoutkeetsgracht. Aan de andere kant van de brug is de Bokkinghangen (al eerder een quizvraag) en daarmee waren de belangrijkste vragen beantwoord. De bonusvraag ging over de molen die achter de huisjes zichtbaar is. Dat is korenmolen De Bok op het bolwerk Blauwhoofd. Iedereen die de overige vragen wist te beantwoorden kon ook de naam van de molen ophoesten.
Uit deze periode danken we veel historische foto's rond de Zandhoek omdat Jacob Olie er woonde.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Leo van der Meer, Anneke Huijser, Han Mannaert, Mike Man, Harry Snijder, Jos Mol, Kees Valentijn, Herman Schim van der Loeff, Aschwin Merks, Hans van Efferen, Robert Raat, Marike Muller, Hans Olthof,

Daartegen is deze opgave een stuk makkelijker. Een groots project waarbij drie nieuwe bruggen tegelijk gebouwd werden. De vraag is:

Welke grachten kruisen elkaar hier?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze foto is in 1895 gemaakt, kort voordat deze gracht gedempt werd. Dan hebben wij het over de Lindengracht en de blik is gericht naar de Lijnbaansgracht. Rechts de even kant vanaf nr.2. Van deze huizen staan er nog heel wat. Achter de schijnbaar enige boom met blad de lage pandjes waar Jan Luhlf zijn decoratieatelier begon. In de verte de roemruchte Zaterdagsebrug die een rol speelde bij het 'palingtrekken' en het daaruit ontstane 'Palingoproer' in 1886.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Ria Scharn, Anneke Huijser, Kees Valentijn, Marike Muller, Arjen Lobach, Han Mannaert, Harry Snijder, Herman Schim van der Loeff, Mike Man, Hans Goedhart, Hans van Efferen, Robert Raat,

Wij spraken eind 2020 al de veronderstelling uit dat deze fontein in iemands achtertuin zou staan en vanaf de openbare weg helemaal niet zichtbaar zou zijn. Klopt!! In de Beeldbank staat de oplossing inmiddels: achter de villa Mannheimer, Hobbemastraat 20. Die villa is naar ontwerp van Pierre Cuypers gebouwd in 1913.

Weet u nog? De Hembrug? Begin 80-er jaren werd er een spoortunnel naast geopend en was het gedaan met de brug.
Ter gelegenheid daarvan werd in het TV-programma Van Gewest tot Gewest (weet u nog?) een special daarover gemaakt.
Klik hier of de afbeelding links om te zien.

Aan de Oudezijds Achterburgwal staat tussen Oude Hoogstraat en Walenpleintje een kast van een huis met een ongewoon uiterlijk. De eerste gedachte is: daar heeft een vandaal drie oude halsgevels aan elkaar geplakt en de koeienogen die overbleven maar in de top weggemoffeld.
En dan blijkt het bij nader onderzoek zo gebouwd te zijn en zelfs aan Philips Vingboons toegeschreven te zijn...
Het gaat om grond met enkele huisjes die het Sint Jorishof in eigendom kreeg nadat in 1578 het Paulusbroederconvent geconfisqueerd was. Het Sint Jorishof was een proveniershof dat uit de Kalverstraat naar hier verhuisde. U kunt die geschiedenis nog eens nalezen in de PDF over kloosters in Amsterdam, vanaf pag.19.
In 1640 werd een aantal van de huisjes aan de gracht gesloopt en in 1643-'44 vervangen door dit complex van drie zelfstandige huizen onder één dak. Het grote verschil met het huidige uiterlijk is de verdwenen timpaan die het geheel bekroonde. Hieronder ziet u een reconstructie van wat er in 16441 opgeleverd is. De tekening is gemaakt door R. Royaards-ten Holt.

Foto: RCE

In de 19de eeuw zijn vooral de onderpuien vernield en met name dat van nr.153 doet veel afbreuk aan het uiterlijk. De timpaan is ooit gesloopt en zal met de huidige inzichten betreffende renovaties niet meer terug keren.

In 1956 wist de vereniging Hendrick de Keyser beslag te leggen op de nrs. 151-153 maar moest tot 1984 wachten voor ze ook 155 konden verwerven.
Er zijn in de 20ste eeuw twee restauraties uitgevoerd: in 1976 en 1998.
Koddig is dat de drie panden afzonderlijk als rijksmonument vermeld worden: #46, #47 en #48.

Lees meer over deze panden in het Digitaal Grachtenboek.

Tekening: R. Royaards-ten Holt

Foto onder: WBR

redactioneel

Inleiding

De belangrijkste functies van een stad zijn wonen en werken. Maar daarnaast is ook recreëren, in de breedste zin des woords, belangrijk. De mens heeft behoefte aan vrijetijdsbesteding door cultuur, sport en natuur.
De natuur werd door de gegoede burgerij vooral in de zomers buiten de stad gezocht. Omdat het in de stad dan niet al te fris was, betrok men buitenplaatsen, bijvoorbeeld langs de Vecht of in Kennemerland. In de stad boden de tussen de huizen gelegen tuinen ruimte voor verblijf in de open lucht, maar dat was dan beperkt tot de 'eigen kring'. Slechts een deel van de bevolking kon zich dat veroorloven. Openbaar groen binnen de stadsgrenzen kwam vrijwel niet voor.
In de 19e eeuw ontstaat het besef dat het gewenst is parken aan te leggen, waar de bevolking zich dicht bij de eigen woning kan verpozen. Dit leidt tot particulier initiatief, zoals bij het Vondelpark, maar ook de gemeente maakt in haar uitbreidingsplannen plaatst voor parken en parkjes.
Deze parken bieden vaak plaats aan opvallende gebouwen, kunstwerken, muziektenten, waterpartijen en fonteinen. Aan de fonteinen is reeds in een artikel aandacht besteed.
Omdat de parken een belangrijke functie vervulden en nog steeds vervullen in de stad, zal een aantal de komende tijd de revue passeren.

Naam park
De naam van het park komt simpelweg door de ligging, het deel van de stad aan de oostzijde van de Singelgracht.

Ligging en oppervlakte
Het Oosterpark wordt begrenst door de Linnaeusstraat, de Mauritskade, de 's Gravesandestraat en de straat met de naam Oosterpark. Het park is thans 12 ha groot.

Ontstaansgeschiedenis 
In 1891 werd het Oosterpark aangelegd. Het maakte onderdeel uit van een van de stadsuitbreidingen, die noodzakelijk waren door de toenemende toestroom van arbeiders naar de stad. Het oorspronkelijke uitbreidingsplan van stadsingenieur Van Niftrik werd door de directeur Publieke Werken Kalff aangepast en in dit plan-Kalff uit 1876 staat het Oosterpark ingetekend. Op zich verrassend want Kalff had veel van de parken uit het plan Van Niftrik juist geschrapt, omdat hij een veel zakelijkere benadering voorstond, waarin veel plantsoenen en groenvoorzieningen zijns inziens niet pasten.

Het park is door Leonard Springer (1855-1940; portret Wikipedia) ontworpen in de Engelse landschap stijl. Springer was tuinarchitect en ontwierp door het hele land vele grote parken, kasteeltuinen en groene gebieden. Bekend zijn het Thyssehof in Bloemendaal en een deel van de tuin van Paleis Soestdijk.

Door de komst van het Koloniaal Instituut werd het park in 1916 heringericht en moest de Oosterbegraafplaats uit 1866 worden verplaatst. Zoals gebruikelijk was deze begraafplaats destijds aangelegd buiten de stadspoort, in dit geval de Muiderpoort. Maar omdat er rondom de begraafplaats een nieuwe woonwijk aangelegd ging worden, moest er elders een nieuwe komen. Dit werd de Nieuwe Oosterbegraafplaats in de Watergraafsmeer.

Gebouwen in/aan het park

De monumentale, gietijzeren Muziekkoepel werd in 1909 geplaatst en was eveneens ontworpen door Leonard Springer.

In het park, aan de zijde van het Tropenmuseum was van 1923 tot 1970 het zogenoemde Parkherstellingsoord no. 1, later het Beatrixoord, gevestigd. Dit was een sanatorium, oftewel herstellingsoord voor teringlijders; verzwakte Amsterdammers die extra vatbaar waren voor tbc, konden hier buiten liggen en op krachten komen.
Ook was er een openluchtschool voor ziekelijke kinderen.

In 1916 werd op de hoek Mauritskade-Linnaeusstraat begonnen met de bouw van het Koloniaal Instituut, dat na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1950, de naam wijzigde in Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT). De opdracht voor het ontwerp van het immense gebouw was aanvankelijk gegund aan architect J.J. van Nieukerken, maar door diens overlijden in 1913 kwam de opdracht bij zijn zoons M.A. en J. van Nieukerken terecht. De bouw in de neo-renaissancestijl duurde lang en de oplevering vond plaats in 1926. Het gebouw bevat niet alleen een museum, maar ook ruimtes voor congressen, onderzoek, cursussen en een bibliotheek. Achter de fraaie hal aan de Mauritskade bevindt zich een ware bestuursvleugel met mooi gedecoreerde vergaderlokalen.

Op de hoek van de Mauritskade en de 's Gravesandestraat staat het voormalige St. Elisabethgesticht, thans hotel Arena. Het werd gebouwd als verpleeghuis voor ernstig zieke katholieke vrouwen en wezen. De wezen waren zieke meisjes, afkomstig uit het Maagdenhuis. Het op 22 september 1889 geopende gesticht werd ontworpen door Adrianus Bleijs. Tot 1982 is het een verpleeghuis gebleven. Daarna werd het van sleep-inn tot jeugdhotel.

Bij het gebouw bevindt zich een voormalige kapel, ten oosten waarvan in de buitenruimte de Lourdesgrot staat. Dit is een zogenoemde tuinfolly in de vorm van een rots. Deze kunstrots is ongeveer 6 meter breed en 5 meter hoog en uitgevoerd in cementrustiek, een zeldzaam geworden getuigenis van het inmiddels verdwenen ambacht van rocailleren of rotseren, dat in Nederland vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot in de jaren dertig van de twintigste eeuw werd toegepast.

Foto's: links Ino Roël / SAA, rechts rijksmonumenten.nl

Op Oosterpark 6 werd de Holthuysen stichting  gevestigd. Dit was een hofje voor bejaarde vrouwen die lid waren van de Hervormde gemeente.

Nicolaas Witsen woonde op Oosterpark 82a. Hij ontving hier veel schrijvers, vooral De Tachtigers. Het is altijd een huis voor schrijvers gebleven. In het Witsenhuis woonden onder meer J.C. Bloem, Bert Voeten en Marga Minco. En nog steeds kunnen schrijvers zich op de bovenste verdieping terugtrekken om in stilte te werken. Zo heeft Thomas Roosenboom hier zijn bekroonde roman Het Gewassen Vlees voltooid.

Foto: Witsenhuis - 020apps.nl

Monumenten en kunstwerken in het park

In het park staan vele monumenten en kunstwerken. Een aantal opmerkelijke wordt hier uitgelicht.

Ter herinnering aan de afschaffing van de slavernij door Nederland op 1 juli 1863 is in het park het Nationaal monument slavernijverleden geplaatst. Dit door de Surinaamse kunstenaar Edwin de Vries vervaardigde monument werd op 1 juli 2002 door koningin Beatrix onthuld.

Foto: Martin Albers / SAA

Vlakbij het Oosterpark in de Linnaeusstraat vond op 2 November 2004 de moord op televisiemaker en publicist Theo Van Gogh plaats. Ter nagedachtenis hieraan werd in het park een kunstwerk genaamd De Schreeuw geplaatst. Het op 19 maart 2007 onthulde monument is vervaardigd door Jeroen Henneman.

Aan de oostkant van het park bevind zich een gedenksteen voor Politiehond Albert, een Tervurense herder die met zijn baas, brigadier Water, veel speurwerk verrichtte. De hond stierf van verdriet toen zijn baasje in het Burgerziekenhuis lag.

Ter gelegenheid van de kroning van prinses Juliana in 1948 is er een Julianaboom met tekststeen geplaatst.

Foto: Martin Albers / SAA

Het park is verrijkt met een bronzen beeldengroep van Hans Bayens met zittend/hangend op een bankje de drie 'aardige' jongens uit De Titaantjes van Nescio. Het Oosterpark kwam in de werken van Nescio meermaals voor.

Het beeld ‘Spelende kinderen’ (1957) is gemaakt door Gerda Rubinstein (1931), een jongere zus van de schrijfster Renate Rubinstein en stelt een rennende jongen voor met een meisje op zijn rug. Het beeld is gemaakt van brons en geplaatst op een hoge stenen sokkel.

Foto: oost-online.amsterdam

Een ander beeld laat een op een bok gezeten bokkenrijder zien. Het op een bakstenen voet geplaatste beeld is van Gerrit Bolhuis.

In een hoek van het park staat een opvallend eerbetoon van Jan Wolkers aan de Tachtigers. Boven een stuk riet rijst een vlam van roestvrij staal op. Het is geïnspireerd op een gedicht van Marsman ter gelegenheid van het overlijden van Herman Gorter, de belangrijkste dichter van de Tachtigers, in 1927: "Hij was van vuur, een golf, een vlam, een stromend stuk natuur." De Tachtigers kwamen regelmatig bijeen bij Willem Witsen die op Oosterpark 82a woonde.

Foto's: oost-online.amsterdam

Midden in een perkje vlakbij het skateboard-terreintje in het Oosterpark, stond jarenlang een manshoge zandstenen paal. Aan de vier zijden van het zuiltje was het wapen van Amsterdam en het jaartal 1624 uitgehakt. Het was de top van een banpaal, die de grens van een rechtsgebied markeerde. Eén van de zes "uijtterste palen der ballingen" die vanaf 1544 op een afstand van een mijl (zo'n 7,5 kilometer) rond de stad kwamen te staan, en die daarom ook wel mijlpalen werden genoemd. Van die zes staan er nog drie op hun oorspronkelijke plek: één aan de Amsterdamseweg in Amstelveen (1625) en één aan de Amstel bij de Kalfjeslaan (1625). De palen die ooit bij de Diemerlaan en Landsmeer stonden, zijn verdwenen. Het exemplaar dat in het Oosterpark stond, was afkomstig van de Spaarndammerdijk en stond sinds 1954 in het Oosterpark. Enige jaren terug is hij echter weer richting de oorspronkelijke plaats gegaan. Hij staat nu op de Spaarnwouderdijk bij de Westrandweg.
Er staan nog wel twee limietpalen, die de grens van het grondgebied aangaven. Één ervan heeft op de hoek van de Ringdijk en de Middenweg gestaan. Na de annexatie van de gemeente Watersgraafsmeer in 1921 verloor deze zijn functie. De foto toont de limietpaal die in de tuin van het Beatrixoord stond. - - - Foto: Wikipedia

Gebeurtenissen in het park
Jaarlijks vindt het Keti Koti festival ter herinnering aan de afschaffing van de slavernij door Nederland in het Oosterpark plaats.

Foto: ketikotiamsterdam.nl

Overig 
In het boekje Darren en werkbijen, schrijvers over Amsterdam-Oost van Ton Heijdra is het verhaal Bomentijd van Salvador Hertog opgenomen waarin hij vertelt hoe hij elke morgen door het Oosterpark wandelt en daar de bomen hoort praten. In dit boekje staat ook De Titaantjes van Nescio met de in dit kader passende zin: "Heele zomernachten stonden we tegen 't hek van 't Oosterpark te leunen en honderd uit te boomen".

In december 1944 kwam de familie Mol in de nabij gelegen Tweede Boerhaavestraat wonen. Het was hongerwinter en het leven stond vooral in het teken van het vergaren van eten en brandstof. We vroegen Wim Mol naar zijn herinneringen uit de tijd. Hij vertelde ons het volgende:
"Het Oosterpark was in de periode 1940-1945 afgesloten en dus niet toegankelijk. In het park hadden Duitse militairen materieel en voertuigen opgeslagen. Deze soldaten waren gelegerd in de kazernes in de Sarphatistraat, die toen Muiderschans heette. Omdat Samuel Sarphati een Joodse arts en ondernemer was, moest de straatnaam veranderd worden. In park bij het toegangshek aan het ’s-Gravesandeplein stond een Duitse vrachtauto met daarop bevestigd een pioniersschep. Die leek me goed te gebruiken bij het zoeken naar brandstof voor de van een reclamebord zelf gemaakte kachel. In een bui van overmoed ben ik via de speeltuin in de ’s-Gravesandestraat over het hek met het park geklommen om die schep te pikken. Dat lukte, ik werd niet gesnapt. Toen ik met dat ding thuis kwam waren de rapen gaar. Ik kreeg ongenadig op mijn falie en ik moest het stuk gereedschap terug brengen. Met een zwiep heb ik het in het struikgewas in de buurt van die auto gegooid."

Bronnen: www.amsterdam.nl; Amsterdam buiten de grachten, M.G.Emeis, uitg. Sijthoff; Het Amsterdams Beeldenboek, Amsterdams Fonds voor de Kunst; Fanta Voogd in Ons Amsterdam 2005; www.stadsarchief.Amsterdam.nl; Darren en werkbijen, Schrijvers over Amsterdam-Oost, Ton Heidra, uitg. de Milliano.

De afbeeldingen komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld.

e willen even een statement maken Oom Gijsbreght, Oma en Opa,’ zeiden Daan en Jelle. Daan: ‘We zijn helemaal gek op jullie en ook helemaal supergek op door Amsterdam crossen, op zoek naar gevelstenen, ouwe anekdotes, raadplaten in elkaar fabrieken, historische malligheden tot ons nemen, door Artis banjeren met ons kluppie, enzovoort enzovoort… maar…’
‘Ja? Maar?’ vroeg Opa Daan. ‘Nou, ziet U, we hebben zoveel te doen, studie, tentamens, werkweek, voetbalcompetitie, drumles…’ zei Kleine Daan. ‘Ja,’ vulde Jelle aan, ‘en míjn moeder heeft een burnout en nu moet ik boodschappen halen en stofzuigen en…’
De litanie ging nog even door. Het maffe was, dat Opa Daan en Oma Matilde ook helaas moesten stoppen; Opa vanwege zijn been dat niet honderd procent meer wilde, en Oma kwam helemaal bijna de deur niet meer uit en vond het de laatste tijd in haar accukarretje levensgevaarlijk tussen al die intimiderende Amsterdamse tweewielers. Oom Gijsbreght had het er duidelijk moeilijk mee. Even ratelden ze door elkaar heen en daarna viel er een lange zuchtende stilte.

Toen werd er aangebeld. Opa deed open. Het was Inge Bommelskous. Inge Bommelskous van het Amsterdamse Stadhuis.

‘Ik heb wat leuks te melden,’ zei ze, toen ze aan de thee met Matildegebak zat. ‘Ik heb de heuglijke mededeling jullie allen uit te nodigen voor een heuse en unieke boekpresentatie ten Stadhuize. De eersten aan wie we het boek aan zullen bieden, zijn de schrijvers zelf… te weten: Jelle Riemersma en Daan Griffioen!!! Het boek bevat tien wandelingen door Amsterdam aan de hand van honderd gevelstenen, beelden en kunstwerken die speciaal zijn geredigeerd voor de Amsterdamse jeugd, e.e.a. om ze enthousiast te maken voor hun eigen fraaie stad vol cultuur en historie. Het leuke van jullie ideetjes die jullie opschreven - en die Opa Daan trouw naar ons doorstuurde - is, dat de jeugd er ook plezier aan zal hebben, omdat er stenen bollen in waterbakken bij zijn waar je met water kan rommelen, schildpadden waar je op kan rijden, recordlange banken waar je op kan zitten met zijn honderden, enzovoort enzovoort, kortom: geweldig! De onderwijzers van alle zesde en zevende klassen zullen die dag een aantal boeken meekrijgen voor hun scholen.’
Opnieuw viel er een lange stilte. Deze keer zonder zuchten, maar wel met open monden!
Oom Gijsbreght regelde tussendoor een raadplaat, want de rest zat enthousiast te bladeren in de try-out-exemplaren van hún boek!

Oplossing vorige raadplaat

Aan de De Ruijterkade staat het Hiv-Aids-monument van Jean Michel Othoniel. Het werd op 1 december 2016 onthuld door burgemeester Eberhard van der Laan.

Goede inzendingen kreeg ik van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Kees Huyser, Robert Raat,
Anthony Kolder,  Otto Meyer, Adrie de Koning, Kees Valentijn,
Han Mannaert, Hans Olthof,  Harry Snijder, Mike Man en Jos Mol.

De creatie van Jean Michel Othoniel bevindt zich aan De Ruijterkade, Amsterdam. Het initiatief voor het monument kwam rond 2013 van de ‘Stichting Namen Project Nederland’ die een aantal kunstenaars om een ​​monument vroeg. Othoniel kreeg de opdracht. Hij kwam met een groot telraam. Dat telraam weerspiegelt wanneer op de jaarlijkse Wereldaidsdag - 1 december van elk jaar - wordt verwacht dat aids geen nieuwe slachtoffers meer zal maken. Bij de onthulling op 1 december 2016 door burgemeester Eberhard van der Laan en directeur Louise van Deth van het Aidsfonds werd ingeschat dat dit in 2030 het geval zou kunnen zijn. Door het beeld regelmatig te veranderen, wilde de kunstenaar een bewegend beeld creëren dat de discussie over de ziekte, de patiënten en slachtoffers levend houdt. Onderdeel van het kunstwerk is de roze achtergrond en een aluminium bankje, waarop de gebruiker van de bank kan nadenken over mensen die ze hebben zien sterven aan de ziekte. Mensen kunnen daar ook namen achterlaten.

Nieuwe raadplaat

De vragen bij deze raadplaat zijn:

Waar vinden we dit bouwsel?

Welke figuren worden met de borstbeelden uitgebeeld?

De redactie mag als hint melden dat dit bouwsel niet vanaf de openbare weg te zien is.

Weet u de antwoorden? Laat het ons ook weten via deze link

Woensdag 27 april 1921 - De uitslag van de ingelaste gemeenteraadsverkiezing (vanwege de annexaties), de eerste waarbij vrouwen ook mogen stemmen, veroorzaakt een kleine aardverschuiving. Waren kort hiervoor de SDAP-wethouders nog uit protest afgetreden, de SDAP (lijst 4) kwam bij deze verkiezing als grootste uit de strijd met 14 zetels.
De doorslag had de goede zorg van de rode wethouders voor de voedselvoorziening voor de Amsterdammers tijdens de Eerste Wereldoorlog gegeven. Daarom had de bevolking van de Waterlandse gemeenten de annexatie doorgedrukt en nu was het 'pay day' voor de SDAP. De overwinning kon niet verzilverd worden: de confessionelen waren uiteindelijk met 8+4+4 zetels toch in de meerderheid en het werd de grote doorbraak voor Carl Romme (RKSP; 24 jaar oud, portret hiernaast) die hier zijn politieke carrière begon. Als wethouder 'woningbouw' trad nu De Miranda aan en daarmee begon een zegetocht voor de volkswoningbouw met arbeiderspaleizen in West en Zuid en na enkele experimenten met de noodwoningen van Wibaut verschenen in Noord tuindorpen naar Engels model. Tuindorp Oostzaan zou de eerste zijn. Het werd gebouwd in 3 fasen vanaf 1923.

Nog een bijzondere 'binnenkomer': de Groep De Gelder (Hadjememaar) met 2 zetels.

Vrijdag 29 april 1921 - Het onverwachte succes van de Groep De Gelder (Hadjememaar) was aanleiding voor een bliksemsnel oprichten van een 'echte' partij. Naam: Rapaillepartij, voornaamste doel: afschaffing stemplicht. Het zou een doodgeboren kindje blijken; Hadjememaar kwam kort voor de verkiezing in aanvaring met de politie en werd in hechtenis genomen. Daardoor kon hij klaarblijkelijk zijn raadszetel niet innemen en die bleef verder ook leeg. De tweede zetel werd ingenomen door Zuurbier, een fanatieke anarchist (Vrije Sociale Beweging) en volgeling van Domela Nieuwenhuis. Zuurbier liet van zich horen, was duidelijk aanwezig maar alleen wanneer hij er zin in had. Net zo vaak streek hij het presentiegeld op en verdween spoorslags. De overige tijd speelde hij stoorzender. Bij de officiële gemeenteraadsverkiezing in 1923 was het gedaan met deze protestpartij. Ze haalde geen enkele zetel meer.
Oprichter Erich Wichman bekeerde zich in 1923 tot het fascisme na een bezoek aan Italië. Ook in de landelijke politiek probeerde de Rapaillepartij door te breken. In 1922 waagden zij een gooi onder lijsttrekker Roel Knaap. Ook hij kreeg met justitie te maken maar dit keer voor een ernstiger vergrijp: het maken en bezitten van explosieven. Over de bezetting van een zetel hoefde men zich in de partij niet druk te maken gezien het resultaat van 0,39%.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2020. De keuze 2014 t/m 2020 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave