Vanaf 2020 zal deze quizpagina op zaterdagmorgen uitkomen. De vaste tijd 12:00 uur zal dan ook niet meer gelden. Zo krijgt een andere groep deelnemers eens de kans de snelste te zijn.

De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Anneke Huijser. De nieuwe opgave komt dan ook van haar. De vragen zijn:

Wat is het adres van het hoekpand?

Facultatief:

Welke firma maakt - op moment van fotograferen - gebruik van de winkel?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Zoals u op de foto hieronder kunt zien, is dit kunstje door meer mensen uitgehaald. Daarvoor klimt u op de Westertoren (halverwege op ±40m is een platform) en kijkt dan naar het noorden, de Prinsengracht verder af. Dan krijgt u de aansluiting met de Bloemgracht in beeld en daar staan de bewuste vier huizen aan. De kleurenfoto laat een vijfde - nieuwe - huis zien dat ooit een rol speelde in de rubriek "genomineerd voor de sloop".

De foto werd in 1961 gemaakt door Hans de Boer.

Bron: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Anna Denekamp, Jan Six van Hillegom, Ria Scharn, Han Mannaert, Arjen Lobach, Adrie de Koning, Pieter Klein, Gerard Beerman, Otto Meyer, Onno Boers, Dick van der Kroon, Harry Snijder, Mike Man, Anje Belmon, Hans Olthof, Ton Brosse, Hans van Efferen, Robert Raat, Anthony Kolder,

Wij konden het firmaopschrift J.Jacob & Co rustig laten staan want dat leidde bij ons nergens toe.
Dick wil het volgende van u weten:

Wat is het adres van Jacob's pand?

Wij vinden dat u een hint verdient om deze foto te kunnen plaatsen. De twee achter de bomen schuilgaande panden rechts zijn afgebroken voor een groot bedrijf dat helemaal tot de volgende gracht erachter reikte en waar ook een groot aantal panden afgebroken werden.

Oplossingen graag via deze link

Foto: collectie DvdK

De twee erkers horen bij de huizen Leidsekade 76 en 77 die in resp. 1887 en 1888 gebouwd zijn. In het huis met de witte erker woonde ooit architect Gerrit van Arkel, zo weet Ton Brosse te melden. Het is nu een hotel (met de regenboog-vlag uit).

Op de vogelvlucht hieronder leest u de ligging af t.o.v. het DeLaMar-theater en het voormalig kantoor GVB.

Foto: Pieter Klein

Goede oplossingen kwamen van Maarten Helle, Otto Meyer, Kees Huyser, Han Mannaert, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Harald Advokaat, José Goud, Gerard Beerman, Harry Snijder, Ruud Fontijn, Hans van Noort, Ton Brosse, Mike Man, Jos Mol, Ria Scharn, Anje Belmon, Ton Hupkens, Hans Olthof, Hans van Efferen, Robert Raat, Schipperpaul,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.
Blijf sturen, zodat wij de aantrekkelijkste platen kunnen kiezen.

Een foto met ietwat wazige verten uit de Beeldbank. Wij willen het volgende van u weten:

Welke gracht/burgwal/kade is dit?

Voor wie of wat werd de kade (rechts) verbreed?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Eind november 1983 brak een staking uit de Dienst Stads-Reiniging waardoor het huisvuil wekenlang niet meer werd opgehaald. De foto werd gemaakt op brug #230 in de Zwanenburgwal over de Raamgracht. Op de achtergrond het Pentagon.
Op onderstaande foto's, resp. 22 en 29 november 1983, een beeld van de puinhopen in de stad. Links ligt de vuilnis voor de deur van het kantoor van ABVA-KABO en een poging dit op te ruimen leidde tot verhitte situaties en werd dan ook gestaakt. Er zijn meerdere van dit soort stakingen van de SR geweest en soms werd een verkeerd jaartal genoemd.

Foto boven: Stadsarchief Amsterdam

Foto's onder: ANP, resp door Cor Mulder en Ruud Hoff

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Harry Snijder, Adrie de koning, Anneke Huijser, Maarten Helle, Otto Meyer, Jos Mol, Han Mannaert, Mike Man, Ton Brosse, Anje Belmon, Carol de Vries, Ria Scharn, Hans van Efferen, Robert Raat, Anthony Kolder,

Een foto van een straatlantaarn in zijn omgeving. Het gaat ons natuurlijk om die omgeving.
Wij willen graag het volgende van u weten:

Wat is het adres van het hoekhuis rechts?

Laat het ons weten via deze link

Foto: de bron van deze foto is een leverancier van stockfoto's; de naam nu verklappen zou u direct naar de oplossing leiden en hoort u daarom pas volgende week

Dit afwijkende dubbelpand moet u al op het netvlies hebben om meteen te weten dat we op de Reguliersgracht zijn ter hoogte van de Noorderstraat.
Ton Brosse over dit pand: "Dit was een uitbreiding van het pakhuis-complex van behangfabrikant Rath & Doodeheefver aan de Prinsengracht. Het pakhuiscomplex bestaat uit twee
bouwdelen: een lager deel aan de Noorderstraat en een hoog deel aan de gracht, met de vorm van twee traditionele pakhuizen. Opmerkelijk zijn de gemetselde kruisjes in de gevel. Het complex dateert uit 1942. Kort na de voltooiing werd de maximale bouwhoogte aan de gracht verlaagd van 21 naar 16 meter".

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Maarten Helle, Harry Snijder, Jos Mol, Anneke Huijser, Dick van der Kroon, Mike Man, Otto Meyer, Anje Belmon, Ton Brosse, Ria Scharn, Hans van Efferen, Robert Raat,

Dit was makkelijk te herkennen en daar hoef je niet eens gelovig voor te zijn. In deze Doopsgezinde kerk (ook wel: Vermaning) op Singel 452, doorlopend tot de Herengracht (431), worden namelijk met grote regelmaat lezingen, presentaties en andere evenementen gehouden van heel verschillende aard.
De foto's hieronder geven nog wat gezichtshoeken van deze kerk.

De aanvulling op de beschrijving in de Beeldbank is inmiddels doorgegeven.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Jan Six van Hillegom, Kees Huyser, Anneke Huijser, Maaike de Graaf, Adrie de Koning, Dick van der Kroon, Carol de Vries, Mike Man, Ria Scharn, Anje Belmon, Jos Mol, E. Wouters, Hans van Efferen, Robert Raat,

Tijdens de recente wandeling over de Westelijke Eilanden werd de gedachte geopperd dit vaker te doen. Wij hebben er nu twee achter de rug en ze smaakten naar meer. Wij kregen al twee suggesties voor een nieuwe wandeling binnen en zoeken naar een geschikte datum. U hoort van ons.
Heeft u ook stof voor zo'n wandeling? Laat het ons weten via deze link

redactioneel

Onlangs presenteerden Jos Mol en Adrie de Koning hun serie over 20ste-eeuwse burgemeesters. Wij haken daarop in met een serie burgemeesters van de 17de en 18de eeuw. U zult zien dat het een wereld van verschil is. Om een indruk te geven van de positie van burgemeesters toen, laten we eerst zien hoe ze met hun functie en macht omgingen. Wij hebben gekozen voor de periode ná de Alteratie (1578) tot het begin van de Bataafse Republiek (1795). Het waarom wordt al lezende duidelijk.

De afbeeldingen halen wij zoals gewoonlijk uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam. Wanneer dat afwijkend is wordt dat erbij vermeld.

Uit de Bourgondische tijd stamt de organisatie van stadsbesturen en de benamingen voor de instanties. Door het wegvallen van het landsheerlijk gezag, uiterlijk met het Plakkaat van Verlatinghe van 1581, had de Staten-Generaal dat gezag overgenomen. Dat college werd gedomineerd door de Staten van Holland die bijna de helft van de uitgaven voor zijn rekening nam, en waarin de stad Amsterdam met 17 andere steden en één lid uit de adel zitting had. Amsterdam alleen al bracht de helft van de kosten van de Staten van Holland op, wat de stad op haar beurt een dominante positie in dat college gaf.
Het stadsbestuur berustte traditiegetrouw bij de Vroedschap, een college van 40 Raden waaruit vier burgemeesters gekozen werden. Als er een plaats in hun gelederen vrij kwam, vulde de Vroedschap die via coöptatie zelf aan uit eigen gelederen, meestal familie, schoonfamilie, aangetrouwd of goede kennissen. Zo zorgden zij ervoor dat de neuzen altijd dezelfde kant op wezen.

Dat de Vroedschap van (ooit) wetgevend college verwerd tot een verzameling jaknikkers was een proces dat hoogstens een halve eeuw in beslag nam. Medio 17de eeuw maakten de burgemeesters de dienst uit. Zij werden voor één jaar gekozen en konden daarna niet meteen herkozen worden. Van de vier bleef er één zitten en was dat jaar eerste of voorzittende burgemeester. Hij praatte de nieuwelingen bij voor zover ze geen kennis hadden van de lopende zaken. Deze burgemeester was dus twee jaar achtereen actief, een uitzondering.
De burgemeesters maakten de agenda van de Vroedschap uit; er werd alleen vergaderd over zaken waarvoor toestemming was. Natuurlijk was er soms weerstand maar opposanten sneuvelden nagenoeg altijd doordat de meerderheid van stemmen op de hand van de burgemeesters was. Geen wonder dat het Amsterdamse stadsbestuur met een oligarchie vergeleken wordt.

Afbeelding: Jaarlijks op 28 januari vergaderde de Vroedschap in de Mozeszaal van het stadhuis op de Dam voor de jaarlijkse verkiezingen.

Besturen was een volmaakt eenrichtingverkeer, in die zin dat eerst de belangen van henzelf, hun familie en trouwe trawanten gediend werden. Dan die van de collega’s en hun families, dan de stad en dan pas die van het land. In die volgorde. Onbeschaamd hielden ze hieraan vast, als een regerende familie uitgeschakeld werd, kwam dat altijd van buiten de stad. Steden waren vrijwel autonoom, maar de stadhouders wilden de Republiek tot één natie omsmeden. Als Den Haag ingreep heette dat een 'wetsverzetting' en dat was weinig minder dan een staatsgreep. In andere steden bleef het usance dat de stadhouder als vertegenwoordiger van de landsheer zeggenschap bij benoemingen in de stad hield. Zo niet in Amsterdam, dat de eigen boontjes dopte en vooral geen inmenging van een stadhouder wenste. Hier was men van mening dat deze oude functie overbodig geworden was. Opperbevelhebber van het Staatse leger tot daar aan toe, maar geen politieke inmenging meer. Bij de twee Stadhouderloze Tijdperken had Amsterdam dan ook een dikke vinger in de pap. De relatie met de Oranjes is lange tijd verstoord geweest.

Afbeelding: Cornelis Pietersz Hooft leest prins Maurits in de Raadskamer de les over een onbestaanbare politieke manipulatie (wetsverzetting) van de prins. Hooft is op dat moment zegsman in de Vroedschap.

“Burgemeesteren” gingen ver in hun arrogantie en schroomden niet de stadhouder desnoods gewapenderhand te weerstreven. Denk aan de strijd tegen stadhouder Willem II en diens aanval op de stad in 1650. De stad was rondom via inderhaast opgeworpen forten verdedigd en klaar voor het Staatse leger. Aansluitend moest de familie Bicker het veld ruimen om de gemoederen te sussen. Dat deze opstand tegen de Staten-Generaal echt té ver was gegaan, zag men achteraf ook wel in (afbeelding).
In de komende weken willen wij u een paar bijzondere burgemeesters presenteren die u zeker van naam kent maar van hun achtergrond misschien minder weet. Wij hopen dat u hen wilt ontmoeten…

Afbeelding: Graaf Willem Frederik van Nassau onderhandelt in 1650 met vertegenwoordigers van Amsterdam op Welna aan de Amstel.

Deelnemer Han Mannaert kijkt terug op een interessante loopbaan als bouwkundige die bij veel restauraties in de stad betrokken raakte. Zo ook die aan de Westertoren in 1984. Hij maakte daar veel foto's van die hij ons stuurde en daarna aan de Beeldbank van het Stadsarchief zal aanbieden. De restauratie bestond uit twee delen en twee opdrachtgevers. Het kerkgebouw is eigendom van de NH kerk maar de toren, net als alle andere torens (bron: Han Mannaert) zijn eigendom van de Gemeente. De vernieuwing van het dak van de kerk werd dan ook door het kerkbestuur betaald (na intensieve fondsenwerving) en de ingrijpende renovatie van de toren was voor rekening van de Gemeente Amsterdam. Het project werd destijds begeleid door architectenbureau Joop van Stigt (foto) en uitgevoerd door Koninklijk aannemersbedrijf Woudenberg-Ameide bv die ook de huidige restauratie van het interieur voor haar rekening neemt.

Alle werkfoto's zijn gemaakt door Han Manaaert

Han werd aan deze klus herinnerd door de quizvraag van vorige week, de Bloemgracht vanuit de Westertoren gezien. Hij ging graven in zijn schoenendoos met foto's met bijgaand resultaat. Han vertelt:

De in 2011 overleden architect Joop van Stigt was de architect van de restauratie. Hij had toen al diverse restauraties op zijn naam staan, in Amsterdam de Oude Kerk, de pakhuizen aan het Entrepotdok, het Begijnhof en het Sint Andrieshof maar net ze goed nieuwbouw in de Bijlmer.
Het metselwerk rond ijzeren ankers was er het slechtst aan toe. Door roestvorming dijen ijzeren onderdelen uit en drukken het metselwerk uit elkaar. Op de foto's hieronder zien we enkele staaltjes daarvan.

Speciale aandacht vroegen het uurwerk, de luidklokken en het carillon. Dat hoorde natuurlijk niet bij het bouwkundig gedeelte maar omdat er toch steigers stonden werd dat tussen al het andere werk door meteen aangepakt.

Voor het publiek beneden was de restauratie van de keizerskroon het spectaculairst. De blauwe kleur deed heel wat stof opwaaien. Veel parels waren kapot gegaan, ook al weer door roest-vorming aan de pennen waarmee ze op de kroon waren vastgezet. De nieuwe porseleinen parels moesten in een van de Oostbloklanden gemaakt worden.

Mooi verhaal is nog de mislukte diefstal van het haantje..., nou ja... haan. Of de dieven toen tijdens de poging gestoord zijn zal nooit duidelijk worden maar hij was wel al van zijn sokkel getild.
De ronde kogel/bol, waar hij op draait, vonden we verdiepingen lager terug.
Zoals gezegd was de toren eigendom van de stad en die mocht dus ook voor het onderhoud opdraaien. Vroeger was er een torenwachter die de klok opwond, gelijk zette en ook de klokken luidde. Hij was tevens brandwacht en luidde dan de klokken om te alarmeren. En dan dat uitzicht! Het was een geweldige ervaring om de stad eens van deze hoogte te bekijken. Han kon het niet laten om even te laten zien waar hij woont.

De Nederlandsche Bank

door Ria Scharn

Tien tegen één dat, als je iemand vraagt: ‘Wat stond er vroeger op de plaats van De Nederlandsche Bank?’ je als antwoord krijgt: Het Paleis voor Volksvlijt. Dat is weliswaar logisch, maar feitelijk onjuist. Het Paleis stond op het Frederiksplein op de assen van de Weteringschans, Sarphatistraat en Utrechtsestraat (zie kaartje hieronder), waar nu de tram rijdt. De luchtfoto (links) uit 1957 toont duidelijk dat de Bank staat op de plaats waar ooit de Galerij zich bevond.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam (SAA)

Nog steeds spreekt het Paleis velen tot de verbeelding. De manier waarop het ten onder ging, in de enorme vlammenzee in de nacht van 18 op 19 april 1929, heeft daar zeker toe bijgedragen en het heeft daardoor mythische proporties aangenomen. Na de fatale brand die het Paleis volledig in de as legde, bleef de Galerij achter als een fraaie lijst waaruit het schilderij is weggesneden. We gaan nu niet verder in op de geschiedenis en ondergang van het Paleis zelf, maar bekijken de Galerij eens wat beter, want die verdient zeker wat meer aandacht.

Foto: achterzijde Paleis met tuin (SAA)

Oorspronkelijk was het Paleis bedoeld als tentoonstellingsgebouw, maar toen al snel bleek dat de exploitatie op die manier niet rendabel was, werd het steeds meer een centrum van vermaak. Achter het gebouw lag een enorme tuin en de gemeente besloot een deel daarvan te verkopen aan de Amsterdamse Galerij Maatschappij om daar een luxe winkelgalerij te bouwen die weer omzoomd zou worden door fraaie woningen. Dat leverde de Gemeente ongeveer vijf en een halve ton in guldens op, waarmee de schuldenlast van het Paleis kon worden afbetaald.

Foto: Galerij met tuin in 1890 (SAA)

Architect A.L. van Gendt, die ook had meegewerkt aan de galerij in de Raadhuisstraat, kreeg de opdracht om een ontwerp hiervoor te maken. De opening vond plaats op 26 mei 1883. Aan beide zijden van het Paleis stond een fraaie poort die toegang bood tot de overdekte 320 meter lange winkelpromenade met in totaal vijftig chique winkels. De vloeren waren bedekt met mozaïek, de rijkversierde plafonds met de sierlijke lantaarns werden ondersteund door gietijzeren bogen en de tuin werd omlijst met hekken, die eveneens van gietijzer waren. De opzet was dat deze deftige winkelgalerij het aanzien en de inkomsten van het Paleis zou verbeteren. Het probleem voor de winkeliers was echter, dat het Paleis en de Galerij in die tijd aan de rand van de stad lagen, ver van het centrum vandaan, waardoor de klandizie nogal te wensen overliet. Alleen in de weekenden, als er concerten en evenementen in het Paleis plaatsvonden, was er meer aanloop.

Foto: Galerijtoegang vanuit Westeinde in 1883 (SAA)

Onder: Tweemaal de galerij met winkels (SAA)

De situatie verbeterde wel toen de nieuwe wijken ten zuiden van de oude stad verrezen. Na de brand kocht de Gemeente Amsterdam de Galerij weer terug van de Maatschappij voor 1,3 miljoen gulden. Met het verdwijnen van het Paleis begon de toeloop naar de Galerij te tanen en steeds meer winkels verdwenen. In de leegstaande ruimtes werden culturele instellingen en de Dienst Sociale Zaken gehuisvest en langzaamaan raakte de Galerij in verval. De Gemeente had, als eigenaar van de grond, het plan opgevat om hier een nieuw stadhuis te laten verrijzen en schreef in 1937 een prijsvraag uit voor het ontwerp ervan. Helaas kwam de Tweede Wereldoorlog tussenbeide en in 1949 werd van het plan afgezien. Het nieuwe plan was een operagebouw, maar helaas lukte het De Nederlandsche Bank dit terrein te bemachtigen in ruil voor het hoofdkantoor aan de Oude Turfmarkt dat tegenwoordig het Allard Pierson-museum huisvest. Sinds die tijd zitten we dus opgescheept met het, op zijn zachtst gezegd, weinig aantrekkelijke hoofdkwartier van De Nederlandsche Bank. Rudy Kousbroek verwoordde het als volgt: ‘De afbraak van het Galerijgebouw was de meest extreme daad van vandalisme in Amsterdam na de oorlog.' Veel mensen zijn het daar hartgrondig mee eens.

pa Daan haalde elke woensdag Kleine Daan uit school. Daarna gingen ze bij Opa Daan en Oma Matilde in de Westerstraat verse krentenbollen en warme chocolademelk genieten en over school praten. Dat was altijd beregezellig c.q. berengezellig want Oma zong altijd grappige liedjes bij het traporgel en Kleine Daan mocht dan in de bijkeuken met Flip de ruigharige dashond spelen en soms mocht ie even een blokje om met Flip om de bomen in de buurt goed vochtig te houden.
Om twee uur gingen de twee Daantjes met een fruitreep op zak de wekelijkse Daan-Daan-wandeling doen. Dat was zo gegroeid. Opa en Oma waren namelijk gek op lange wandelingen door hun eigen stad, maar Oma kon niet meer zo ver vanwege een versleten heup en dus zei ze: ‘Gaan jullie maar, maak er maar een fijne mannenwandeling van, zo leer je nog wat, ik ga hier wel lekker vol op het orgel en doe even de gehaakte kleedjes in de bleekwas.’
Opa liet eerst zijn eigen buurtje zien, De Jordaan, volgens Opa de gezelligste en illusterste woonbuurt in de hele wereld. Kleine Daan stapte vrolijkbabbelend mee en vertelde honderduit over zijn schoolbelevenissen en over modelbootjesvereniging ‘Behouden Vaart’ waar hij elke zaterdagochtend in de weer was. Naar Opa luisteren kwam er amper van, maar successievelijk begonnen Opa’s verhalen over bepaalde straten, oeroude huisjes en met name de aparte gevelbeelden Daan steeds meer te interesseren.
Opa was duidelijk van de kunst, Oma trouwens ook. Opa kon beeldhouwen! Tja, wie houwt er nog beeld? Was zoiets een lonende baan?

Oma maakte levensgrote quilten en lappendekens en deed verstelnaaien. Tja, wie naait er nog verstel? Maar goed, Oma runde ook nog een quiltgroepje in de Goudsbloemstraat en Opa viel naast zijn baan vaak in bij een beeldhouwer in de van Brederodestraat, dus al met al konden ze het bolwerken. Omdat Opa van de kunst was, waren zijn verhalen niet zomaar verhalen. Opa wist waar hij het over had, wees her en der stenen bruggebeelden c.q. bruggenbeelden aan alsook aparte dakgevels en interessante beeldjes in hoeknissen verstopt.
Ze startten natuurlijk in De Jordaan en Kleine Daan wees dan altijd opnieuw juichend het muurklimmertje aan (zie raadfoto hieronder).
Op een keer mocht Flip mee, en ondanks zijn korte trippelpootjes kon de kleine snaak de beide heren goed bijpoten. Tegenover het Leidsebosje moest Opa even een winkel binnen en hij vroeg Kleine Daan even met Flip in het parkje aldaar te wachten, het zou maar een minuutje duren. ‘Opa, Opa…, kom kijken…, een beeld…, een mannetje…, daar in die boom…, hij zaagt!’ Inderdaad daar was het Zagertje, een leuk beeldje van de Onbekende Kunstenaar. ‘Ja ja, die ken ik wel. Ik heb er wel over gelezen, ik zal het thuis even opzoeken.’
Via de Weteringschans gingen ze naar huis en Daan was nu zo geestdriftig geworden dat hij alle daken afspeurde naar bijzonderheden. Toen ze ter hoogte van Poptempel Paradiso waren, kraaide hij het alweer uit. Boven op het dak zat een uiterst klein ventje over Mokum uit te kijken. Opa had helaas zijn verkeerde bril op. ‘Goed gewerkt Daantje,’zei hij, ‘deze kende ik nog niet. Die zoeken we ook thuis op!’

Bij de foto's:

Het Muurklimmertje. Gysbreght is benieuwd of u een idee hebt waar dat zich bevindt. Stuur uw suggestie met de straatnaam die op het bewerkte bordje hoort te staan via deze link

Het zagertje aan het Leidsebosje

Eberhard van der Laan waakt over zijn stad

Natuurlijk heeft u het al gehoord: de Gemeente Amsterdam ruimt een groot aantal bouwfragmenten op. Op de speciale site staat o.a.: In de afgelopen tientallen jaren zijn vele stukken van geveltoppen en brokstukken van al of niet monumentale panden opgeslagen in depot. Het is tijd om deze onderdelen opnieuw te gebruiken zodat we er allemaal weer van kunnen genieten. Iedere Amsterdammer kan tot eind 2019 een aanvraag indienen om een bouwfragment te gebruiken.
Als u eens wilt bekijken wat er zoal in de aanbieding is klikt u hier.

Pieter Oosterhuis maakte heel vroeg foto's van Amsterdam, vanaf 1861 tot het einde van de eeuw. Sommige zijn als basis voor prentbriefkaarten gebruikt en zijn heel bekend geworden. Sommigen voor kabinetfoto's, het betere souvenir destijds. Reizigers stelden van een reis een album samen en namen dat mee naar huis. De foto's werden dan op groot formaat afgedrukt.

Bovenstaande foto is inderdaad een heel vroege, volgens de Beeldbank van ±1859. Het was oorspronkelijk een stereo-opname van de toen nog vrij jonge Willemspoort (1840). De stedelijke accijnzen zijn dan nog van kracht en daarom kan de doorgang 's nachts afgesloten worden met hekken. Er zijn ook afbeeldingen waarop nog een wachthuisje te zien is maar dat was in 1859 blijkbaar al verdwenen. Voor de poort ligt een brede vaste brug over de Singelgracht die later i.v.m. de Staande-Mast-Route vervangen zal worden door de beweegbare Willemsbrug die ook op een andere plaats komt. Belangrijk op stadspoorten was de klok. Die hielp de bevolking 'bij de tijd te blijven', zelfs in 1840. Wie kon zich immers een horloge permitteren?!
Deze poort verving de Haarlemmerpoort van Hendrick de Keyser uit 1615 die wegens bouwvalligheid afgebroken moest worden. Omdat de bouw van de Willemspoort in 1840 gereed kwam en tijdens de bouw bekend werd dat de oude koning Willem I in dat jaar opgevolgd zou worden door zijn zoon als Willem II besloot de stad Amsterdam dat dit niet opnieuw een Haarlemmerpoort zou worden maar ter ere van de nieuwe koning de Willemspoort. Ze kreeg het ook ver elkaar dat de intocht van de nieuwe koning t.g.v. de inhuldiging door de nieuwe poort zou plaatsvinden.

Afbeeldingen: Stadsarchief Amsterdam

Vrijdag 14 oktober 1919 - Uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam in het juridisch steekspel tussen de erven Alberdingk Thym en de Nederduits Hervormde Gemeente over een graf in de gesloopte Nieuwezijds Kapel. Het meningsverschil bestaat al sinds de afbraak van de kapel in 1908 en in maart 1912 kregen de erven Alberdingk Thym al het recht op de grond waarin het koopgraf zich bevond, c.q. had bevonden, toegewezen. De N.H.-gemeente was in beroep gegaan en nu kwam het tot een uitspraak in dat beroep.
De rechtsvoorgangers van Thym hadden het graf en de grond in 1794 gekocht en in het eigendom hoorde ook de grafsteen met daarin het cijfer 143 gebeiteld. In het Burgerlijk Wetboek (art.5.5) wordt het eigendomsrecht verzekerd en de N.H.-gemeente heeft het graf in 1908 geruimd dan wel ontoegankelijk gemaakt zonder overleg. In dat jaar was iedereen ervan overtuigd dat de kapel afgebroken werd uit geldelijk gewin. Er zouden immers woonhuizen met winkels voor in de plaats komen met slecht inpandig een kleine kapel. De advocaat van de N.H.-gemeente stelde in het appel dat de grond van het voormalige graf van Thym nog steeds deel uitmaakte van de nieuwe kapel en dat revindicatie (juridische term voor opeisbaarheid van ontvreemd eigendom) in dit geval niet van toepassing was. De rechtbank oordeelde dat de eis van de erven Thym niet ontvankelijk was ingevolge artikel 13 van de Staatsregeling van 1801 (N.B. Franse tijd). De erven hadden het bezit van ongehinderde toegang gekocht en die bestond nog steeds.
De kranten staan bol van deze drogredenen en algemeen wordt de N.H.-gemeente een dubieuze rol toegedicht. De publieke opinie was al vanaf de sloopplannen sterk gekant tegen de acties van de Protestanten en werd gevoed door de overtuiging dat men de "Heilige Stede" nooit had willen redden en voor het kortstondig gewin ging.

Bij de foto's: boven een laatste blik in de gotische kapel bij het begin van de sloop in 1908, onder de opnieuw aan het licht gekomen zerkenvloer tijdens werkzaamheden van Bureau Monumenten en Archeologie. De vloer is bloot komen te liggen in verband met de verbouwing van de kapel tot The Amsterdam Dungeon. Of daarbij grafsteen 143 tevoorschijn is gekomen vertelt het verhaal niet.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2019. De keuze 2014 t/m 2018 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave