week 13-2019 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Mike Man. Als nieuwe opgave stuurde hij deze foto. De vraag is: Waar is dit?En dan een facultatieve vraag voor de cracks, telt niet mee voor een goede beantwoording: De fotograaf stond hier met zijn rug naar een school. Welke school en wie was daar in de 50-er jaren gymnastiekleraar?De vraag is gelijktijdig een hint. Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Er wordt gebouwd hier. Niet weer een hotel maar deze keer een bank. Een hypotheekbank wel te verstaan, van de Westland-Utrecht (WUHB). De fotograaf staat in de Sarphatistraat en kijkt over de bouwput naar de huizen in de Maarten Jansz. Kosterstraat. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Deze foto kreeg u eerder als raadplaat van ons. Dit zijn de huizen Sarphatistraat 3-15 en een flink deel ervan werd afgebroken voor de bouw van het kantoor van de Westland-Utrecht. Diverse deelnemers wisten nog van de vele protesten tegen deze sloop en de bouw van het misplaatste kantoorpand. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Kees Huyser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Dirk Fuite, Anna Denekamp, Otto Meyer, Adrie de Koning, Anje Belmon, Hans Olthof, Anneke Huijser, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: Jan's keuze |
||||||||||||
Jan Burgers stuurde ons deze mooie zomerse plaat met wel heel bijzondere attributen. Voor elk wat wils, naar ieders behoefte: ijscokar, haringkar en pissoir. De vraag is: Waar is dit?Oplossingen graag via deze link |
||||||||||||
Oplossing: Jos' keuze |
||||||||||||
U vond dit blijkbaar een inspirerende puzzel en dat hebben we aan de inbrenger overgebracht. Twee stegen in hetzelfde perspectief, rechts een met nogal hoge wallenkant. Aan de overhangende boomtak rechts is te zien dat het in beide gevallen om een smalle gracht gaat. Met deze beperking kwam men op de Oudezijds Achterburgwal (linker foto) en de Krom Boomssloot (rechts). De stegen heten allebei Boomsteeg, met het de opmerking dat de steeg rechts (Krom Boomssloot) tegenwoordig Sleperssteeg genoemd wordt. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Adrie de Koning, Mike Man, Anje Belmon, Anneke Huijser en Hans van Efferen met een halve oplossing. |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze
link en alléén via deze link a.u.b. |
||||||||||||
Fotoquiz Waar? Wat? |
||||||||||||
Het zal niet zo moeilijk zijn te bepalen waar dit gebouw staat maar dat is slechts de helft van de opgave. Er wordt druk gewerkt aan het pand en dat is de tweede vraag. De vragen zijn: Welk gebouw was dit of waar staat het?Wat wordt er - op moment van fotograferen - voor werk verricht aan het pand?Deze week moeten we pietluttig zijn. Het is de bedoeling dat u de werkzaamheden precies duidt. Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Van meerdere kanten kregen we de oplossing met de bekentenis dat men gezocht had op "fronton met leeuwen". De uitkomst was altijd raak: de Rotterdamse Bank aan het Rokin 19-51. Ook in het fronton staat de bouwdatum 1913. |
||||||||||||
De Rotterdamsche Bank, toen al AMRO-bank, werd gesloopt in 1987 om plaats te maken voor een kantoor van de Fortis-bank. Met Fortis ging het niet zo goed en in 2013 werden het gebouw opgekocht door een investeerder. Die handelde mogelijk toen al in opdracht van Hudsons Bay, in elk geval opende die warenhuisketen in 2017 zijn vestiging aan het Rokin. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Jos Mol, Harry Snijder, Han Mannaert, Erwin Meijers, Adrie de Koning, Anje Belmon, Mike Man, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Alweer een gevel en ook al ziet u het er niet aan af, ongeveer uit dezelfde tijd als de foto van vorige week. De tekst van Café Central op de (later toegevoegde) luifel hebben we laten staan. Ons is het in elk geval niet gelukt deze foto via die naam te lokaliseren. Welk adres heeft dit pand?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
En weer is het ons gelukt om een dubieuze vraag te bedenken, een foto die voor twee oplossingen in aanmerking komt. Op onderstaande grote foto ziet u het bewuste poortje in tweevoud verschijnen (pijlen). Het is een voormalig gemeentelijk dienstengebouw op het Singel 451-457. De rode pijlen geven de ingangen aan van respectievelijk Burgerlyke Stand en Bevolkingsregister op Singel 451 en Politiebureau No.15 op Singel 455-457. Foto: Stadsarchief Amsterdam
|
||||||||||||
Dit is de Latijnse school, later Stedelijk Gymnasium, waarop het poortje van Singel 453 in originele staat te zien is. De steeg rechts is het Derde Klooster dat later via de grote poort toegankelijk werd. Foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Winfried Bij, Arjen Lobach, Ria Scharn, Onno Boers, Adrie de Koning, Anneke Huijser, Maarten Helle, Jos Mol, Anje Belmon, Mike Man, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
en dan nog even over... |
||||||||||||
...het meubelbedrijf Jansen op Spui 10A in de opgave van vorige week. U weet vast nog wel dat fraaie beeldhouwwerk op de hoek van het pand. Het was vorige week de keuze-foto van Ton Brosse. Wij hadden daar eerder een 'Metamorfose' over geschreven naar aanleiding van een foto van de voorganger van het pand. In de herhaling dus. |
||||||||||||
Elders op deze pagina gaat 't over het Begijnhof en de oeroude afspraken die de begijnen met het stadsbestuur wisten te maken over het onbebouwd blijven van het Spui voor hun hof. Dat gold niet voor het stuk tussen Spui en Rozenboomsteeg en daar kwam deze naargeestige fabriek annex pakhuis te staan. Op het moment dat deze foto gemaakt werd was dit de meubelfabriek van H.F.Jansen. Dit geheel werd na een brand in 1891 afgebroken, waarna architect Eduard Cuijpers hier in 1891-'92 een groot nieuw gebouw neerzette, zoals de foto hieronder laat zien. Daarin kwam opnieuw het meubel- en tapijtmagazijn van Jansen. De overige verdiepingen werden verhuurd, o.a. aan de Holland-Afrikalijn waar het gebouw de naam Afrikahuis aan dankt. In 2001 is het gebouw verheven tot Rijksmonument. |
||||||||||||
Het meubelbedrijf H.F.Jansen & zonen heeft bestaan van 1845 tot 1948. Vanwege de hoge ambachtelijke kwaliteit van de meubelen uit hun werkplaats waren ze uitverkoren tot officiële hofleverancier. |
||||||||||||
De Oud Burgemeesters van Amsterdam -4 |
||||||||||||
E. J. Voûte (1887-1950) Personalia Foto: E.J. Voûte in de rechtbank (april 1947) |
||||||||||||
Opleiding en eerdere (neven)functies |
||||||||||||
Voûte in oorlogstijd |
||||||||||||
Voûte was geen lid van de NSB. Hoewel hij pogingen heeft gedaan de maatregelen van de Duitsers wat af te zwakken, gold hij als een willig werktuig van de bezetter. Zo doopte hij toen het Sarphatipark om tot 'Bollandpark' vanwege de joodse afkomst van Sarphati. Hij liet alles gebeuren en verzette zich nauwelijks ergens tegen, zelfs niet tegen de verleidingen van een secretaresse in het stadhuis, met wie hij een relatie aanknoopte. Nadat de kansen in de oorlog gekeerd leken na de slag bij Stalingrad werd hij plotseling kritischer en probeerde hij aansluiting te vinden bij die politieagenten die zich wilden onttrekken aan jodenvervolging. Foto: De Burgemeester (vierde van links/rechts) en Seyss-Inquart bij een concert |
||||||||||||
De voorzitter van de Joodse Raad, Abraham Asscher, heeft het tijdens het proces tegen Voûte nog enigszins voor hem opgenomen door aan te geven dat Voûte gewaarschuwd had voor komende razzia's en zich verzet had tegen het wegvoeren van Joden. Zijn collaborateurswerk werd echter zwaar veroordeeld en hij kreeg dan ook drie jaar en zes maanden gevangenisstraf opgelegd. Om gezondheidsredenen heeft hij daarvan maar een kleine twee jaar hoeven zitten. Een jaar na zijn vrijlating overleed hij op 62-jarige leeftijd. Met een kwinkslag naar zijn naam 'Voûte' werd hij ook wel de 'foute' burgemeester genoemd. Het wantrouwen tegen hem kwam ook tot uitdrukking in de zin "Als Voûte fouten maakt, dan nemen we De Vlugt". Foto: Opening van de nieuwe politiekazerne aan het Cornelis Troostplein |
||||||||||||
In het stadhuis hangen borden met de namen en - voor zover van toepassing - de wapens van Amsterdamse burgemeesters en wethouders. Op het bord 1929-1966 staan er zwarte kruisen door de wapenschilden van burgemeester Voûte en zes van zijn wethouders. Het is een van de openbare objecten die verwijzen naar de afgedwongen en vrijwillige samenwerking tussen Amsterdamse bestuurders en Duitse bezetters. Men heeft later zelfs de wapens van Voûte en een wethouder volkomen verwijderd! Foto: Het wapenbord met de kruisen door het veld van de Burgemeesters die met de bezetter samengewerkt hadden. Op een gegeven moment is het wapen van Voûte ook weg 'geschilderd'. Alle afbeeldingen bij deze aflevering komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders vermeld |
||||||||||||
Ambtswoning |
||||||||||||
Andere bestuurders en opvolger |
||||||||||||
De Februaristaking van 22/23 februari 1941 De Februaristaking was de eerste grootschalige openlijke verzetsactie tegen de Jodenvervolging in Nederland tegen de Duitse bezetter. WA-ers begonnen eind 1940 joden lastig te vallen hetgeen vaak tot knokpartijen leidde. De Duitsers vonden het maar niets dat de mensen zich verzetten en gingen terugvechten. Om goed te laten zien wie er de baas was, organiseerden de Duitsers een razzia waarbij 425 joodse mannen opgepakt werden. Als tegenreactie werd opgeroepen tot een staking die zeer succesvol was en leidde tot een proteststaking. Als tegenactie schoten de Duitsers op stakers en vielen er doden. Na de staking moest Amsterdam aan de bezetter 15 miljoen gulden boete betalen. Zeven stakingsleiders werden gefusilleerd, een aantal gemeente-ambtenaren werd ontslagen er de burgemeester vervangen. Bijna alle joodse Amsterdammers die opgepakt waren, werden in de zomer van 1941 vermoord in het concentratiekamp Mauthausen; de stemming werd hierdoor een stuk vijandiger. |
||||||||||||
Column: Revolutionair |
||||||||||||
it De Telegraaf van 4 april 1919: |
"In het paradijs?" |
|||||||||||
Het stukje van vorige week, over het Volkspark, is aanleiding om bovenstaande - ironisch bedoelde - dialoog van honderd jaar geleden te plaatsen. Daarin is sprake van een aantal mensen, de meeste SDAP-ers. Uitzondering is de aangehaalde joodse publicist, journalist, schrijver, dichter en schilder Bernard Canter (1870-1956; foto). Canter zette een nieuw genre neer: de sociale reportage. Daarin stelde hij misstanden aan de kaak, willekeurig welke soort. Men neemt aan dat zijn stukken over misstanden op de haringvloot voor Herman Heijermans aanleiding waren voor zijn toneelstuk 'Op Hoop van Zegen'. |
||||||||||||
Domela Nieuwenhuis, Willem Vliegen, Jelle Troelstra, Floor Wibaut, Joseph Loopuit en Jan Antoon Fortuyn |
||||||||||||
Hop,hop,hop, hang de socialisten op |
||||||||||||
YouTube |
||||||||||||
Carol de Vries speurde YouTube af naar alles wat met (Oud-) Amsterdam te maken heeft en daar pikken wij er af en toe eentje uit die u zou kunnen interesseren. Deze week bedrijvigheid in het Amsterdam van 1938. Klik het titelscherm om te starten |
||||||||||||
Pleziertuinen, uitspanningen: de Hereeniging en Tivoli |
||||||||||||
Bij de bespreking van de ontwikkeling van het stadse leven buiten de Leidsepoort (week 3) kwamen wij de sociëteit De Hereeniging tegen. De Hereeniging was een herensociëteit en werd in 1864 opgericht door een aantal vermogende burgers. De zinspreuk van de sociëteit spreekt voor zich: 'Vriendschap kweekt genoegen'. Binnen korte tijd werden de zomerfeesten van De Hereeniging spraakmakend. Voor de kinderen van leden werd jaarlijks een speciale dag georganiseerd, de zogenaamde kersenpartijtjes. Gelukkig voor ons lieten de heren hun besloten samenkomsten door een schilder vastleggen, zodat we een idee kunnen krijgen hoe het er aan toeging. Hoofddoel van de samenkomsten was 'het beoefenen van de toonkunst' wat er op neerkwam dat de heren van muziek genoten tijdens concerten. In 1882 werd een deel van de tuin verhuurd aan de vereniging Natura et Amicitia die er een concertzaal op liet bouwen. |
||||||||||||
Een lang leven was de sociëteit niet gegund. In 1889, na precies 25 jaar, besloot het bestuur de sociëteit op te heffen en het jaar erop werd de grond verkocht. De kopers van het grondstuk vroegen vergunning aan om een straat erover aan te leggen en te bebouwen met herenhuizen en villa's. Die straat moest halverwege de Tesselschadestraat beginnen en op een ingang van het Vondelpark aansluiten. Een geweldige streep door de rekening was het voorbehoud dat de Gemeente maakte i.v.m. het toekomstige doortrekken van de ceintuurbaan die ter plekke Tweede Constantijn Huygensstraat heet. Zo fraai als de P.C.Hooftstraat op een ingang van het park uitkomt, mocht voor de Roemer Visscherstraat niet lukken. Het laatste stukje van de straat wordt wreed onderbroken door een drukke verkeersweg. |
||||||||||||
Een besloten sociëteit was een uitstapje dat eigenlijk niet in de rij pleziertuinen thuishoort. Dat geldt wel voor Park Tivoli. Markant gebeuren in het park was het Zomertheater, theatervoorstellingen op het moment dat de theaters in de stad hun zomerstop hadden. Op mooie avonden togen de burgers van de stad naar het zomertheater Tivoli om zich te vergapen aan muzikanten, goochelaars en vuurwerk. "Onder directie van den heer Koster werden dáár door Fransche en Duitsche artisten operettes, blijspelen en Vaudevilles opgevoerd. Fraaier zomertheater is er te Amsterdam nooit geweest en zal er niet licht meer komen", herinnerde schrijver Justus van Maurik zich, toen hij in 1901 op zijn jonge jaren terugkeek. |
||||||||||||
Tivoli heeft een nog korter bestaan gekend dan De Hereeniging. Het park werd in 1861 opgezet door A.J.de Boer maar het jaar erop werd deze al vervangen door Willem Koster, die al een goede reputatie had met het programmeren van theaters in de stad. In 1866 deed de Hervormde Diaconie een verleidelijk bod op de grond om daarop een weeshuis te kunnen stichten. Tivoli rekte zijn bestaan nog tot 1869, toen sloot het hek voorgoed. Op de grond werd, behalve het weeshuis, ook nog de Tesselschadestraat aangelegd. |
||||||||||||
Buiten de Weteringbarrière, ongeveer waar nu het Rijksmuseum staat, was Van Lier's Zomer-Theater. In de redelijk grote tuin stonden een muziekkiosk en een houten tent waarin toneelvoorstellingen en operettes werden opgevoerd. De tuin was overdag gratis toegankelijk, van 6 tot 8 werd muziek gemaakt en om 8 uur begon een voorstelling. Van Lier is dan wel een bekende naam in de theaterwereld maar in dit geval was het een onderneming van Abraham van Lier, die ook het Grand Theatre in de Amstelstraat exploiteerde. In 1875 verhuisde Van Lier zijn zomertheater naar de Plantage Franschelaan, nu Henri Polaklaan, in de Plantage. Die schouwburg werd bekend als Plantage Schouwburg. |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Niets dat het vermelden waard is. Wat we vonden hebben we als column geplaatst. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2019. De keuze 2014 t/m 2018 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | wk07 | |
wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | wk19 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |