![]() |
||||||||||||
week 32-2019 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Anneke Huijser. De nieuwe opgave komt dan ook van haar. Het jaartal op het lint rechts is verwijderd, omdat het anders geen puzzel meer zou zijn. Ook de branche-aanduiding en firmanaam is onleesbaar gemaakt. Het pandje staat er nog steeds. De vraag is: Waar staat dit pand?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Zegt u de naam 'De Econoom' nog iets? In onze tijd was dat een garagebedrijf op het Frederiksplein 6-8. Voordat ze met auto's en taxi's in de weer gingen, was het een firma met huurkoetsen en die ziet u nog net op deze foto. Het pand werd in 1901 gebouwd voor machinehandelaar Jan Hamer & Co. Wanneer De Econoom er in kwam, is ons niet bekend. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Mike Man, Arjen Lobach, Anje Belmon, Jos Mol, Adrie de Koning, Harry Snijder, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Fotoquiz: Pieter's keuze |
||||||||||||
Pieter Klein heeft zo te zien een boottochtje door de grachten gemaakt. Dit lijkt moeilijk maar er zit een ijzersterke hint in de foto. De vraag is: Welk adres heeft het middelste huis (halsgevel)?Kent u de bijnaam van dit pand?Het pand links daarvan (de verhoogde lijst met reliëf) was jaren de ingang van een inpandig gebouw. De bestemming van het inpandige gebouw wisselde enkele keren. Weet u een of meer bestemmingen? De laatste - appartementen - bedoelen we dan niet. Wat was de bestemming van het inpandige gebouw achter deze gevels?Oplossingen graag via deze link Foto: Pieter Klein |
||||||||||||
Oplossing: Wilfried's keuze |
||||||||||||
Het eerste houvast is iets van een kerk of kapel in de zijstraat. Na vergelijking zou u dan op de Sint Olofskapel kunnen komen en wel de achtergevel aan de Zeedijk. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Mike Man, Anneke Huijser, Ria Scharn, Peter Bastin, Caol de Vries, Adrie de Koning, Han Mannaert, Anje Belmon, Ruud Fontijn, Jos Mol, Minne Dijkstra, Hans Goedhart, Harry Snijder, Nico Prinse, Onno Boers, Robert Raat, Hans van Efferen, Ton Brosse, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze
link en alléén via deze link a.u.b. |
||||||||||||
Fotoquiz Waar? Wat? |
||||||||||||
Negentiende-eeuwse huizen aan een stille straat. Ze staan er nog allemaal. Vandaag is er een zebrapad nodig om, op de plek van het groepje mensen, niet van de sokken gereden te worden. Waar is dit?Links zijn nog net wat takken van een boom te zien. Waar staat die boom?Oplossingen graag via deze link |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
In het hoekhuis is een café met boven de deur een beeldje van een mannenfiguur met een knots in zijn hand, door heel Nederland bekend als een 'wildeman'. En laat nou dat café ook zo heten. Het huisnummmer dat we lieten staan om te verwarren is uit de tijs dat dit nog Warmoesstraat 201 was. Tijdens de herinirichting van de Dam in de periode 1912-1914 werd een heel blok huizen gesloopt waaronder die aan de even zijde van de Warmoesstraat, tegenover het café. Opeens stond 'ons' pand vrij aan de Dam. In 1957, toen Vissers- en Vijgendam officieel opgeheven werden, kreeg het café het nummer Dam 11. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Erwin Meijers, Arjen Lobach, Mike Man, Kees Huyser, Adrie de Koning, Maaike de Graaf, Carol de Vries, Han Mannaert, Anje Belmon, Ruud Fontijn, Jos Mol, Ria Scharn, Adrie de Koning, Harry Snijder, Onno Boers, Hans van Efferen, Ton Brosse, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Nu we toch zo aan het varen zijn... deze is ook van een boot genomen. Een grote verscheidenheid aan gevelsoorten, alleen de klokgevel mankeert nog. Waar is dit?Laat het ons weten via deze link Foto: hoort u volgende week van ons |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
Deze leguaan en een horde andere reptielen kroop tot voor kort over het Kleine-Gartmannplantsoen. Voor de bouw van een ondergrondse fietsenstalling zijn ze opgeborgen, we hopen tijdelijk, volgens Anthony komen ze 100% zeker terug. Foto: Oneindig Noord-Holland |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Adri Wiedeman, Mike Man, Kees Huyser, Maaike de Graaf, Adrie de Koning, Tom Tand, Anje Belmon, Ruud Fontijn, Ton Hupkens, Jos Mol, Minne Dijkstra, Hans Goedhart, Nico Prinse, Harry Snijder, Onno Boers, Hans van Efferen, Ton Brosse, Anthony Kolder, |
||||||||||||
redactioneel |
||||||||||||
Amsterdamse gebouwen -6 |
||||||||||||
Het Scheepvaarthuis Naam en plaats van het gebouw Het Scheepvaarthuis is gelegen aan de Prins Hendrikkade 108-114. Dit magnifieke gebouw heeft sinds 2007 een hotelbestemming gekregen en heet tegenwoordig Grand Hotel Amrâth. Ontwerper, bouwer |
||||||||||||
Bouwstijl en datum begin bouw |
||||||||||||
Foto's onder: De iuitbreiding van het Scheepvaarthuis in de periode 1926-'27 - bron: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
|
||||||||||||
Interieur |
||||||||||||
|
||||||||||||
|
||||||||||||
Recente ontwikkelingen |
||||||||||||
Column: 't Stroopje van Smokie |
||||||||||||
|
Zou dat dezelfde drogist geweest zijn die op 23 december 1919 voor 15 cent een flesje vitriool verkocht aan de 22-jarige kelner C.R.V. Met het flesje bezocht hij - zoals afgesproken - zijn echtgenote die bij haar moeder in de Goudsbloemstraat 135 woonde en van wie hij 'van tafel en bed gescheiden leefde'. Hij zou haar enkele spullen brengen uit de echtelijke woning. Toen haar moeder even naar de keuken verdween en de vrouw zich bukte om de hond aan te halen, trok hij het flesje open om de inhouw in haar gezicht te gooien. Gevolg: zwaar lichamelijk letsel aan hoofd, gelaat en rechterarm en -hand. |
|||||||||||
d'Arke Noach |
||||||||||||
"Een huis uit 1590 aan de Herengracht? Dat kan helemaal niet." Wij varen langs d'Arke Noach op Herengracht 43-45. Op zich geen gekke vaststelling, als je bedenkt dat de Herengracht is gegraven ter gelegenheid van de Derde Uitleg van 1613 en later. En toch kan het kloppen. Daar hebben we de kaart van Pieter Bast van 1597 even bij nodig. Daarop staat de situatie na de Tweede Uitleg getekend. De Herengracht bestaat dan nog niet; op die plek ligt een vestgracht met bastions naar ontwerp van Prins Maurits. Hij is dan kapitein-generaal van het Republikeinse leger en heeft zich verdiept in vestingbouw, met behulp van Menno van Coehoorn. Hij heeft na de Alteratie Amsterdam opgedragen zo snel mogelijk de vestingwerken in orde te brengen; de Republiek was immers in oorlog met Spanje? De oude omwalling was hopeloos ouderwets door zijn muurtorens en blinde hoeken. Dus werd er vlak langs de oude omwalling een nieuwe gebouwd volgens de nieuwste inzichten. Foto: Herengracht 43-45; |
||||||||||||
Die nieuwe inzichten vergden bastions met geschut dat naar alle kanten kon vuren, zelfs parallel aan de muur. Het volgende bastion lag zover verwijderd dat geen schade kon worden aangebracht door eigen vuur. Buiten de muur en bastions kwam een vestgracht van zo'n 30 meter breed die keurig de muur met zijn bastions volgde. Dan een stenen muur en een schans, een rijweg voor aanvoer van wapens en munitie. Binnen de omwalling een gracht voor vervoer van de eerder genoemde goederen en daarbinnen kwamen huizen, pakhuizen en fabriekjes. Deze laatste gracht nu is de basis van de latere Herengracht. Deze smalle gracht werd naar buiten verbreed ten koste van de schans en de muur die bij een volgende stadsuitbreiding (de Derde Uitleg) immers niet meer nodig waren. Kaart van Pieter Bas uit 1597 |
||||||||||||
Oudste nog bestaande pakhuis in Amsterdam |
||||||||||||
We varen door de Krom Boomssloot en dan valt me in dat het niet wijd verbreid bekend is dat dit de gekuiste vorm is van een Middeleeuwse afwateringssloot in de Lastage: de Bijleveldse Wetering. We varen ook langs de Schottenburgh, waarschijnlijk het oudste pakhuis in de stad dat nog overeind staat. Nu we de kaart van Bast toch voor ons hebben, kunnen wij het (dubbel-)pakhuis makkelijk vinden. Het is pre-stedelijk en na het rechttrekken van het water en rooien van de kade erlangs stond het pakhuis niet in de rooilijn. Mogelijk is het jaartal 1636 dat van de verbouwing die dit euvel oploste. Lees meer in de PDF en de eerdere aflevering hierover. |
||||||||||||
Herbergen in Amsterdam -5 (slot) |
||||||||||||
Maarten Hell promoveerde in 2017 op een proefschrift over alle soorten van herbergen in Amsterdam, van de Middeleeuwen tot 1800. Wij lopen de verschillende herbergen in de stad aan zijn hand langs. Rariteiten, menagerieën en doolhoven bij stadsherbergen Als je als herbergier geen vaste clientèle had en geen specialisatie zoals we vorige weken zagen, dan kon je altijd nog mensen trekken met een tentoonstelling van rariteiten of exotische dieren. Je had er wel ruimte voor nodig; een flink achtererf of desnoods dat van de buren ook nog erbij. Sommige herbergiers hieven entree, anderen deden de uitstalling gratis..., als er maar gedronken werd. We gaan vandaag langs enkele vermaaksherbergen. |
||||||||||||
In 1734 kwam een nieuwe uitbater in herberg De Zon, Nieuwendijk 192, Hendrick Bagh, die extra publiek dacht te kunnen trekken met rariteiten en exotische dieren, al of niet opgezet. In 1737 stonden bij hem twee mechanische beeldjes die op menselijke bevelen gehoorzaamden. In 1741 had hij een Joods tabernakel met een hogepriester in vol ornaat en in 1745 een Poolse uitvinder met een elektriseermachine. En dat zijn nog maar de items waarmee hij adverteerde. Hij kreeg blijkbaar te weinig baten uit het geheel en vertrok in 1746 naar Leiden waar hij een succesvol rariteitenkabinet en menagerie runde in een herenlogement. |
||||||||||||
Doolhoven en pleziertuinen lagen vaak net buiten de stad. Daar was ruimte voor een wandelpark met eventueel spectaculaire fonteinen en bedriegertjes. We hebben er ook een paar binnen de stad gekend. Alhoewel, de eerste pleziertuin van Vincent Coster lag oorspronkelijk ook buiten de stad maar werd door de Derde Uitleg van 1613 binnengesloten. Coster moest voor het graven van de Prinsengracht en het rooien van straten en bouwblokken een flink stuk van zijn 'doolhof' afstaan maar hield meer dan de helft over. Aan die nieuwe Prinsengracht kreeg de tuin een poortje tussen de huidige nummers 336 en 338. De tuin was ingericht als 'dwaaltuin' of doolhof (tek.li.boven). Van een Franse fonteinenmaker huurde hij twee fontijnen en hij installeerde in een pad verborgen waterspuiters, zgn. bedriegertjes, die voor de nodige hilariteit zorgden. In omringende gebouwtjes waren uitstallingen van opgezette en gekooide dieren, zoals een groene halsbandparkiet (toen al!). Na Coster kwam er een stroom elkaar opvolgende uitbaters die de uitstalling en aankleding steeds wijzigden omdat het publiek anders wegbleef. De maker van de fonteinen, Jonas Garbois, dacht: "dat kan ik zelf ook" en stichtte een tweede doolhof aan de Looiersgracht, vlak tegen de reeds bestaande (tek.re.boven). In het spraakgebruik werd de eerste de 'Oude Doolhof' en die van Garbois de 'Nieuwe Doolhof. De concurrentie werd moordend en de Nieuwe Doolhof verhuisde in 1648 naar enkele erven aan de Rozengracht (links). Daarna ging het beiden iets beter en ze hebben zelfs ruimschoots de 19de eeuw gehaald. De herberg van de Oude Doolhof was in eigendom van een bierbeschooier die als voorwaarde stelde dat alleen zijn bier geschonken zou worden. Dat werd geïmporteerd uit Rotterdam en was van zo miserabele kwaliteit dat er mensen daarom alleen al wegbleven. Ze zijn er in overleg uitgekomen, in elk geval schonk de herberg daarna beter bier. |
||||||||||||
Dat er met exotische dieren rondgezeuld werd, weten we van Rembrandts tekening van de jonge Indische olifant Hansken. Dat was allang vergeten als Rambradt er in 1637 geen tekening van had gemaakt. Het dier werd als attractie van de ene eigenaar naar de ander doorverkocht en moest zijn hele leven 'kunstjes' vertonen totdat het dier - veel te jong - in 1655 bezweek aan slordigheid. Niet veel beter trof het een olifant die de herberg De Witte Olifant op de Botermarkt als thuisbasis had. Ook dit dier zeulde door heel Europa..., lopend. Oververmoeid legde ook deze olifant het loodje door verdrinking in een kuil die tijdelijk als 'kooi' diende. De Witte Olifant daarentegen ging het goed als menagerie, vooral vogels. De goudvinken konden eerst bewonderd worden om de kunstjes die zij beheersten en daarna gekocht. Maar er waren ook andere dieren: een levend waterpaard, een grote schildpad, een aap en een Arabisch schaap met vier hoorns.
Afb.onder: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto: reconstructie van Rembrandts 'Cunstcamer' met verzameling exotica in het Rembrandthuis |
||||||||||||
Tot slot voert Maarten Hell nog gelegenheden op die wij niet als herberg zouden willen betitelen. Talloos waren de huizen waar muziek gemaakt werd als dekmantel voor de werkelijke bestemming ervan: een bordeel. Wij stellen voor dat u bij verder reikende interesse zijn boek op internet ophaalt via deze link. |
||||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Woensdag 13 augustus 1919 - De politie verjaagt zwemmers uit het water van het Westerdok. Daar is door plemping een strandje ontstaan; een ideale plek om te zwemmen. Dat vinden omwonenden onterecht en keren zich massaal tegen de politie. Ze worden bekogeld met aardkluiten en stenen. De agenten halen versterking (acht man) en gaan er met sabel en revolver tegenaan. Even later worden de ruiten van de woning van haveninspecteur De Vries bekogeld. Er klinken waarschuwingschoten en de orde lijkt hersteld. Foto: George Breiner fotografeerde rond 1900 zwemmertjes; het moge duidelijk zijn waarom het overwegend confessionele kabinet Ruysch de Beernebroeck zwemmen in open water verbood |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2019. De keuze 2014 t/m 2018 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | wk07 | |
wk08 | wk09 | wk10 | wk11 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | wk19 | |
wk20 | wk21 | wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | wk31 | |
wk32 | wk33 | wk34 | wk35 | wk36 | wk37 | wk38 | wk40 | wk41 | wk42 | wk43 | wk44 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |