De snelste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Han Mannaert. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. Hij houdt het bij zijn stiel: het maritieme Amsterdam. Deze foto is heel bekend en daarom gaat de vraag iets dieper dan normaal. Op dat akelig witte bord op de loods stond de oplossing van deze opgave, vandaar dat wij het onleesbaar hebben gemaakt. De vraag is:

In welke straat staan de huizen op de achtergrond?

Let op! Het is dus niet voldoende de beschrijving bij deze foto over te nemen.

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Inderdaad bleek dit een moeilijke opgave, blijkens de twee volle uren die we moesten wachten op de eerste oplossing. Die was wel meteen goed met het antwoord: we kijken hier naar Blauwburgwal 15, het huis dat als 'Kunstzaal van lokaal De Zon' gebouwd werd in 1887 naar ontwerp van A.L.van Gendt. De gevel is inmiddels totaal verwoest: de lichtkap is verdwenen en de onderpui uitgebroken.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Ooit op een kijkdag in De Zon op het Singel geweest? Dan moet u dit beeld nog kennen. Hier werden de 'betere' stukken neergezet en opgehangen. De opbouw van Van Gendt speelde in de decoratie met de naam van het veilinglokaal: De Zon. Dit is de binnenzijde van de gevel van de quizfoto.
Het veilinghuis bleef hier tot 1988 om op de Overtoom 5 jaar later failliet te gaan. De naam leeft voort onder de paraplu van collega De Eland. Ook verhuisd... naar Diemen.

U leest meer over het gebouw bij 020apps.nl

Foto: Ino Roël
Bron: Stadsarchief Amsterdam

Enkele deelnemers refereerden nog aan het bombardement op 11 mei 1940, waarbij alle panden 17-25, enkele aan de overkant en op de Herengracht totaal verwoest werden en ook nog eens 44 doden te betreuren vielen. Wij hebben daar eerder uitvoerig over bericht. Het huis van De Zon bleef overeind maar zeker niet volledig gespaard, zoals uit bovenstaande foto blijkt. Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Han Mannaert, Hans Olthof, Arjen Lobach, Onno Boers, Mike Man, Jos Mol, Ilja Boelaars, Ria Scharn, Hans van Efferen, Remco Stig,

Waren de geveltjes van vorige week misschien niet eenvoudig, deze week een paar dat u al eens eerder in deze kolommen zag verschijnen.

Wat is het huisadres van het witte gebouw?

Wat is het huisadres van het huis rechts daarvan?

De vraagstelling houdt al een hint in.

Oplossingen graag via deze link

Foto: Pieter Klein

De twee middelste huizen hebben de sanering van het Bickerseiland overleefd. Ze staan aan de Bickersgracht 22-24. De slagschaduw in de voorgrond is van de Eilandskerk. Bij die sanering is nr. 26 gesneuveld teneinde de Minnemoerstraat een redelijke breedte te geven.
In de opgave werd over gevelstenen (mv) gesproken maar oude foto's (Van Eck) laten zien dat die op nr.24 al langer verdwenen is. Op nr.22 zat vanouds de steen IN VREELANT maar ook die is bij de restauratie verdwenen. Lees meer daarover bij de VVAG.
De quizfoto werd in 1936 gemaakt.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Foto gevelsteen: VVAG

Onderstaand nog twee beelden van de panden. Links een tekening van Wenckebach en rechts een foto van nr.22 uit 1925 met de gevelsteen (beide Stadsarchief Amsterdam).

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn, Han Mannaert, Mike Man, Jos Mol, Ilja oelaars,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.
Blijf sturen, zodat wij de aantrekkelijkste platen kunnen kiezen.

Hier een kabinetfoto uit de Beeldbank, voorkomend in een beroemde verzameling historische afbeeldingen.

Aan welke straten staat dit hoekpand?

Welke bestemmingen heeft dit pand in de loop der eeuwen gehad? minstens twee

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam; fotograaf hoort u volgende week

Dit afgetrapte gevelelement is inmiddels keurig opgeknapt. U kunt het waarnemen als u vanuit het centrum over de Prins Hendrikkade richting IJtunnel rijdt. Net over de Kikkerbilssluis staat het West-Indisch Pakhuis met dit element op de zijgevel. Als u scherpe ogen hebt, had u de letters GWC ontdekt, wat staat voor de Geoctroyeerde West-Indische Compagnie. In analogie met de VOC hebben wij het altijd over de WIC maar dat is dus niet de officiële afkorting. De fout (verschrijving?) in de Beeldbank-beschrijving heeft het over "het wapen van de VOV".

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn, Hans Olthof, Arjen Lobach, Carol de Vries, Mike Man, Adrie de Koning, Han Mannaert, Ilja Boelaars, Hans van Efferen,

Weer eens een bouwfoto. Hier wordt iets groots neergezet. Even goed oriënteren om de juiste locatie van de fotograaf uit te vinden, dat wordt namelijk een vraag. De hint zit in de foto opgesloten.

Wat wordt hier gebouwd?

Waar staat de fotograaf?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze kostelijke Art Nouveau-verdiepingen maken deel uit van het 18de-eeuws pandje Keizersgracht 329 en zijn een schepping van François Caron.
Het is met buurman 331, die de kuif heeft vervangen door een lijst, een bewijs van onvermogen. Het waren twee gespiegelde gevels met elk een stoep. Die heeft 331 dan weer wèl behouden. Balkons aan een grachtenhuis zijn nogal ongewoon, maar het siersmeedwerk van dit exemplaar is bijzonder te noemen.
Voor een uitgebreide beschrijving van pand, interieur en ontwerper Caron klikt u hier.
Meer over de architect Caron leest u van Vincent van Rossum (VVAB). Klik hier.

Foto's: Wilfried Dierick/Stichting Historische Interieurs/Google
Tek.onder: Caspar Philips' Grachtenboek

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Erwin Meijers, Ria Scharn, Carol de Vries, Maaike de Graaf, Arjen Lobach, Mike Man, Jos Mol, Ton Brosse, Ilja Boelaars,

Deze foto is recent toegevoegd aan de Beeldbank, voorlopig zonder beschrijving. Weet u waar dit is? Houdt u er rekening mee dat dit eventueel helemaal niet in Amsterdam is. Wanneer u de foto klikt krijgt u het origineel in de Beeldbank op maximale resolutie. Weet u waar dit is? Deel het met ons via deze link.

redactioneel

De Nederlandsche Bank

Aan de Oude Turfmarkt bevinden zich het Allard Pierson Museum en onderdelen van de Universiteit van Amsterdam, waaronder de afdeling Bijzondere Collecties. Voorheen was hier op nummer 127 de Nederlandsche Bank gevestigd, waarvan de schrijfwijze inmiddels gewijzigd is in Nederlandse Bank. De Nederlandse Bank (DNB) is als centrale bank een belangrijk instituut in de bancaire wereld.

Ontwerper en bouwer
De gebouwen aan de Oude Turfmarkt, zoals we die nu kennen, zijn in verschillende fases tot stand gekomen. Oorspronkelijk stonden er een rijtje van 9 woonhuizen van de hand van Philip Vingboons (tekening boven) en het bejaardenhuis St. Bernardus. DNB trekt in het jaar van oprichting 1814 in drie huizen. Dat aantal wordt later uitgebreid en voorzien van zolderverdiepingen onder een doorgaande lijst (foto boven), maar dit blijkt geen goede oplossing. Daarom wordt besloten een deel van de huizen af te breken en te vervangen door een echt kantoorgebouw. Architect Dr. W.A. Froger (portret) krijgt hiertoe de opdracht. De bouw duurt van 1865 tot 1869, waarbij gebruik gemaakt wordt van de bestaande fundamenten. Later werden de bestaande pand steeds uitgebreid, omdat de DNB steeds meer ruimte nodig had.

Portret: Wikimedia

Bouwstijl
Het gebouw, op nummer 127, dat nu in gebruik is bij het Allard Pierson Museum, is onder te brengen onder de neo-classicistische stijl. Daarbij is voor de gevel gebruik gemaakt van verschillende soorten, uit Duitsland geïmporteerd, zandsteen. Het gebouw is een van de eerste grote kantoorgebouwen in ons land, waarbij sprake is van een monumentale bouwstijl.

Wetenswaardigheden
Er hebben plannen bestaan om aan de Oude Turfmarkt 139 een geheel nieuw gebouw neer te zetten nadat het St. Bernardusgesticht werd verplaatst. Er worden zelfs vijf ontwerpen gemaakt, maar geen ervan zal worden uitgevoerd (maquette links).
Uiteindelijk zal besloten worden nieuwbouw te plegen op het Frederiksplein, nadat daar het Paleis voor Volksvlijt is verbrand en ook de restanten van de overgebleven galerij zijn afgebroken. Architect Marius F. Duintjer, die in 1957 nog een ontwerp maakt voor het gehele Binnengasthuis terrein inclusief een nieuw bankgebouw, krijgt in 1961 de opdracht. In 1967 is de nieuwbouw klaar. In 1991 is aan het gebouw een nogal omstreden ronde, glazen toren toegevoegd. De gebouwen op de Oude Turfmarkt worden ontruimd en aangewezen als beschermd monument. De Universiteit van Amsterdam koopt het bankgebouw en laat het verbouwen tot Allard Pierson Museum.

Ontstaan en functie van de Nederlandsche Bank
Het besluit tot het oprichten van DNB werd genomen op 25 maart 1814 door Willem I. Nederland had zwaar geleden in de Franse tijd en een impuls was nodig om de economie weer op gang te brengen. DNB kreeg hierbij een belangrijke rol als kredietinstelling, om leningen aan het bedrijfsleven te verstrekken, maar werd ook een circulatiebank, een bank die van de overheid het recht kreeg bankbiljetten uit te geven. DNB kreeg geen monopolie op de uitgifte van bankbiljetten, maar was als enige vrijgesteld van zegelrecht, dit was een belasting op bankbiljetten. Tot slot werd bepaald dat het namaken van biljetten van DNB strafbaar was. De aandelen van DNB werden niet alleen door de Staat gehouden, ook particulieren konden deze kopen.

Na 1850 groeide de Nederlandse economie. DNB had veel edelmetaal in de kluizen liggen en kon hierdoor veel kredieten verstrekken. DNB groeide uit tot een nationale bank, hetgeen Willem I in 1814 wilde bereiken. Bij de Bankwet van 1863 kreeg DNB de opdracht agentschappen te openen in heel het land. Een aantal jaren later had ze een landelijk filialennet. Aan het einde van de 19e eeuw kwamen er meer particuliere banken die een breder dienstenpakket aanboden en daarmee klanten van DNB wegkaapten. De rol van DNB veranderde geleidelijk, van kredietverschaffer aan bedrijven naar kredietverschaffer voor het bankwezen. DNB wilde inzage hebben in de financiële positie van de banken en dit was de eerste stap in de rol van toezichthouder. Tijdens de Eerste Wereldoorlog en de economische crisis van 1929 nam de centrale rol van DNB binnen het Nederlandse bankwezen sterk toe. In 1936 kwam een einde aan de zogenaamde gouden standaard in Nederland. Bankbiljetten waren niet langer inwisselbaar voor goud en de acceptatie van papiergeld werd een kwestie van vertrouwen.

De afbeeldingen bij dit artikel komen uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, tenzij anders aangegeven

In 1948 volgde een nieuwe Bankwet met een nieuwe taak op het gebied van wisselkoersbeleid. Onder invloed van Keynes koos Nederland er verder voor de conjunctuur te beïnvloeden door een harmonieus monetair en sociaal economisch beleid te gaan voeren. Winst was niet meer de belangrijkste drijfveer voor DNB. DNB werd in 1948 genationaliseerd.
De bank kreeg verder de taak toezicht uit te oefenen op de kredietinstellingen hetgeen in 1952 formeel werd vastgelegd in de Wet toezicht kredietwezen (Wtk). In 1978 werd een nieuwe Wtk van kracht, waarbij ter bescherming van crediteuren een collectieve garantieregeling werd geïntroduceerd.

opgedragen aan mijn opa Dirk

Vorige keer vertelde ik over Opa Dirk die bij de aankoop van een zoute haring op de hoek van de Raadhuisstraat en het Singel bemerkte dat het hier een levend exemplaar betrof, waarop hij besloot het arme visje als het zoveelste huisdier in zijn huis op te nemen. Zijn vrouw Anne had op een lekker broodje paling gerekend maar dat had Opa Dirk in de consternatie vergeten.

een broodje paling, Dirk? ” jammerde oma Anne, “alleen maar een rondzwemmende haring in een blikkie? ” Het was niet anders. Opa Dirk liet de tirade van zijn liefhebbende vrouw naast zich neervallen en begon in het overvolle troepschuurtje naar een antiek aquarium te zoeken. Toen de halve schuurinhoud tot verbijstering van Oma en de buren op straat stond, vond hij het gezochte object dat natuurlijk helemaal achteraan onderop bleek te staan. Met een oude lolaborstel en wat groene zeep werden de ruiten van het vissenverblijf ontalgd en werd er wat grind van het tuinpad op de bodem gestort. Om de boel wat aan te kleden zette hij de mini-Arc-de-Triomphe - die op de schoorsteenmantel stond - in het grind en legde er voor de nodige vitamientjes een blaadje sla naast. Water erin, waarna Japie de Haring - zoals Opa zijn zwemmende huisdier had gedoopt - onder het zingen van een visserslied in zijn nieuwe woning werd getjoept! De eerste minuten bleef Japie verdwaasd op zijn zij zweven en af en toe boven water naar lucht happen, echter een uur later leek hij de beschuitkruimeltjes die hem werden toegeworpen lekker weg te sabbelen. Het was één groot feest, want Japie leerde snel en kon al snel wat kunstjes waar ze in het Dolfinarium jaloers op zouden zijn, alles erin getraind met het vissenvoer dat Opa inmiddels bij de dierenwinkel van Piet de Hont had gekocht. Zo kan hij op commando door het poortje van de Arc zwemmen, een salto maken en over een satéprikker springen. Oma had er niet zoveel belangstelling voor, ze kende Opa en zijn diertjes, ze werd er een beetje tureluurs van, maar de visite en de buurtjes vonden ‘Opa Dirk’s Onderwatercircus’ te gek. Kinderen uit de buurt mochten voor een stuiver komen kijken en vertelden er op school in de kring over.

Toen brak de tijd aan dat het wat slechter ging met Japie, hij werd steeds lomer en de kunstjes lukten maar half. Piet de Hont wist het. Je moet zeewater gebruiken Dirk, écht zeewater, dan zul je zien! Zo kwam het dat Opa elke woensdag op zijn Berini (zijn ‘Eitje’) naar Zandvoort tufte met twee grote jerrycans in zijn zijtassen. Eenmaal een paar uurtjes in het zoute Noordzeewater, zag je Japie weer ouwe Japie worden, waren er weer elke dag kinderen om van het circus te genieten en kwam zelfs Het TV-Journaal langs om een paar minuutjes aan dit klaterende item te wijden. Opa dacht nog eens na over die vermoeiende benzine-en-tijd-slurpende zoutwaterritten. Hij kreeg een slim plan: Hij deed elke dag een vingerhoedje zeewater minder in de bak en deed er een vingerhoedje Amsterdams kraanwater bij en zo kwam het dat Japie leerde om uiteindelijk in zoet water te overleven. Verder doorfilosoferend bedacht slimme Opa Dirk het plan om elke dag een vingerhoedje water uit de bak te halen en Japie zo te laten wennen aan een leven zónder zwemwater. Ook dat lukte wonderwel. De bak was inmiddels gezellig ingericht met een zitje en een klein strandje, veel plantjes en een schaaltje water tegen de uitdroging. Japie kon na veel oefenen als een afgerichte zeeleeuw op zijn staart lopen en zelfs een laddertje beklimmen om zich bij Opa op schoot te nestelen. Opa liet bij Piet de Hont een dun roodlederen tuigje maken en liet Japie als een hondje elke dag een keertje uit tot groot vermaak van de hele Rimboe. ‘Het Jeugdjournaal’ wijdde er woensdagmiddag een halve uitzending aan. Als Opa Dirk bij Appie de haringboer was, vroeg deze constant naar de illustere circusharing en Opa toonde dan foto’s die Appie helemaal te gek vond. Opa besloot, na lang zeuren van Appie, de haring mee te nemen in de tram en hem uit te laten van het Postkantoor naar de viskraam. Appie zag ze al aankomen en Appie, Opa en Japie zwaaiden naar elkaar. Helaas..., eenmaal op de brug gleed Japie uit over een meeuwenstrontje, floepte tot ontsteltenis van de twee mannen uit zijn net iets te ruime tuigje en schoof onder het smeedijzeren hek door, zo het water van de Singel in, waarna Japie nog drie keer bovenkwam en toen verdronk! Als U een klein kruisje ziet onderaan de betreffende brug, dan weet U hoe het zo gekomen is. Waarvan acte!

Bij de Foto:

Amsterdam: Brug 8, voorheen ‘De Huiszittensluis’ alwaar Japie een lethale uitglisser maakte

Deze keer een gewoon pretentieloos filmpje/diaserie over het Amsterdam van eind 19de, begin 20ste eeuw. Wel goed gemaakt volgens ons.

Klik de afbeelding om te zien.

Zegt Kaarseladeveer u iets? In de Brouwersgracht voor de Herenmarkt was op de kade een beurtveerdienst op Haarlem gesitueerd. Die was uit het Damrak verdreven door de demping van een deel van het Damrak.
Bovenstaande foto is een deel uit een foto van Jacob Olie uit 1891. Eén van de knulletjes op de voorgrond is Jacob Olie Jr.
De koetsier links is Wilhelmus Hendrikus Volat (1856-1925), staande rechts is Johannes Meijer. Met dank aan Anneke Huijser en Arjen Lobach voor deze informatie.

Beide foto's: Stadsarchief Amsterdam

Het Kaarseladeveer hield er een tijd een drijvend kantoor op na (foto) maar betrok later een kantoor op de wal. Han Mannaert herinnert zich dat hij als jong uitvoerder een van zijn eerste klussen had aan de restauratie van het hoekpand, dat toen het walkantoor van het veer herbergde. Naast het drijvende kantoor ligt een nieuwigheid..., een stoomsleepbootje. U weet hoe dat gaat..., de nieuwe tijd. Geen tijd meer voor tegenwind.

Tot 1959 was het veer actief, maar was toen wel aangevuld met een vrachtauto. Lees meer over het Kaarseladeveer bij "De Binnenvaart". Daar heeft Pieter Klein alles verzameld wat er over het Kaarseladeveer te weten valt.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De Franse impressionist Claude Monet (1840-1926) - er zijn kenners die hem de grondlegger van die stijl noemen - verbleef in de periode 1871-1886 drie maal in Nederland en maakte hier 42 schilderijen waarvan 12 in Amsterdam. Hij kwam hier niet toevallig als toerist langs..., hij was op de vlucht. Als gevolg van de Frans-Duitse oorlog van 1870-'71 had de bevolking van Parijs zich niet neergelegd bij de nederlaag, het stadsbestuur in eigen hand genomen en bleef zich verzetten tegen de Pruisische bezetter. Deze Parijse Commune werd met harde hand neergeslagen en honderden Parijzenaars werden geëxecuteerd, met een voorkeur voor kopstukken en bekende mensen. Veel jonge kunstenaars en schrijvers namen de benen naar alle uithoeken van Europa, veel naar Londen. Ook Monet in eerste instantie, maar de Engelse regering was niet bepaald blij met de communards, zoals de opstandelingen te boek stonden. De Nederlandse regering stond ook niet te juichen, vooral omdat Victor Hugo van plan zou zijn naar hier uit te wijken. Monet nam de wijk naar de Zaanstreek waar hij vier maanden tamelijk ongestoord met vrouw en kind kon wonen en werken, alhoewel hij nauwlettend in het oog gehouden werd. Hij maakte daar 25 schilderijen waarvan dat linksboven wel het bekendst is. Deze reis maakte hij via Amsterdam, hij bezocht namelijk op 22 juni het Rijksmuseum (toen nog in het Trippenhuis). In 1874 (februari-maart) kwam hij speciaal voor onze stad nog een keer terug.

Helemaal boven Claude Monet, schepen in het Oosterdok, Amsterdam 1874

Niet alle schilderijen zijn ook in Nederland ontstaan. sommige zijn later in Parijs geschilderd naar uitgebreide schetsen en aantekeningen. Er zijn ook Amsterdamse schilderijen tijdens het eerste bezoek (Zaanstreek) gemaakt. Van het beroemde gezicht op de Zuiderkerktoren door de Groenburgwal zijn twee versies, waarvan één mogelijk in de Zaanse periode (links).

Hierboven een gezicht op het IJ dat waarschijnlijk in 1871 werd gemaakt. De toets is dan nog verfijnder, lichter en kleurrijker dan in 1874 (zie ook het Zaanse schilderij). Later wordt het grover en donkerder, daar getuigt het schilderij rechts van molen de Eendracht/Roozeboom aan de Amstel van (daar waar nu Carré staat). Onder twee stadsgezichten, links de Kromme Waal en rechts het Kamperhoofd (?). Het tweede huis van links (PHKade 104) staat er nog. Het standpunt van het laatste schilderij is nagenoeg hetzelfde: links op de Kraansluis en rechts er net buiten.

Wanneer u ze alle 12 wilt zien klikt u hier voor de Wiki-pagina 'Monet in Nederland'. Daar vindt u ook de verblijfplaatsen van de schilderijen.

Dinsdag 16 september 1919 - In de grote feestzaal van Bellevue wordt deze avond een groot feest gehouden door de afdeling Amsterdam van de Nederlandschen Bond voor Vrouwenkiesrecht, ter viering dat de grondwetswijziging, die bepaalt dat vrouwen actief kiesrecht krijgen, door beide Kamers is aangenomen (Wet Marchant). In de feestelijke openingsrede stelt voorzitter mej. dr.M.J.Baale voor de Bond te liquideren en de activiteiten nu te richten op gelijke behandeling van man en vrouw. Groot applaus!
De aanwezigen zijn bijna allemaal vrouwen, op misschien de zegsman in de media na, Charles E.H.Boissevain die naast raadslid en Statenlid ook hoofdredacteur en directeur van het Algemeen Handelsblad is. Dan is hij is ook nog echtgenoot van een der actiefste leden van het bondsbestuur: Maria Boissevain-Pijnappel (niet te verwarren met Mia Boissevain die ook een rol speelde in de Bond. De dames hadden van de versiering van Bellevue werk gemaakt. Een zee van planten en bloemen veranderde Bellevue in een lustoord, wat niet op de foto te zien is. Die is dan ook t.g.v. een andere gelegenheid gemaakt. Tijdens het informele deel van de avond worden dia's getoond en het begeleidende commentaar roept veel lachsalvo's op, zo melden de kranten de volgende dag. De eerste verkiezingen waarbij vrouwen ook mochten stemmen, was pas in 1922 voor de Tweede Kamer.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Links:

Poster 1916 van de voorafgaande strijd

Rechts:

Officieel document betreffende de wetswijziging met datering 9 augustus 1919 en de handtekening van koningin Wilhelmina

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2019. De keuze 2014 t/m 2018 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave