Grimburgwal 6-8, gezien over de Grimnessesluis. Links een stukje muur van de Kraamkliniek van het BG.
De tweede foto bewees dat ook Ria wel eens vaart, want die was duidelijk vanuit een boot gemaakt.

We gaan een uitstapje maken. Gaat u mee? Dan verzamelen we bij dit huisje.

1, Waar stond het?
2. Welke verschillende vervoermiddelen brachten ons naar de eindbestemming?

Uw oplossing via deze link.

Doe mee en verzamel zoveel mogelijk informatie en afbeeldingen die betrekking hebben op de quizfoto van deze week. Onze redactie bakt er weer een verhaaltje van.

De Engelse huizen op het Schapenplein, later (1877) Sophiaplein, nog later (1917) Muntplein. Ze werden in 1624 gebouwd door de Engelsman John Jorden. Daarom zijn ze ook wel als de Jorden-huizen bekend. De vijf huizen werden onder één architectuur gebouwd. Op deze foto van vóór 1865 zijn de twee linkse panden ingrijpend en lelijk verbouwd. Op de luchtfoto hieronder is het blok huizen gemarkeerd en daarmee zichtbaar dat de doorgang naar de Vijzelstraat en Reguliersbreestraat uiterst ongelukkig en smal was. In 1865 gebeurde in die nauwe doorgang een dodelijk ongeluk waarbij een voetganger het leven verloor. Om die situatie te verbeteren werd het meest rechtse huis in 1865 gesloopt en de brug er achter verbreed. Toen de AOM in 1875 hier paardentrams wilde laten passeren besloot men in 1876 alle huizen te slopen. Toen kon de doorgang flink verbreed worden en onstond de situatie als vandaag. De Muntsluis is vandaag met ruim 60 meter de breedste brug van de stad.

Deze tekening bewijst dat Jorden een blok fraaie huizen had laten bouwen. Ook het achteraanzicht was zonder meer fraai (zie hieronder).

Het uitgebreide artikel staat voor u klaar, als eenendertigste aflevering van ons eigen jaarboek Fotoquiz 2015.

Klik deze link om alleen aflevering 31 te lezen.

U kunt ook alle aflevering tot vandaag tegelijk inzien: klik hier (of de omslag links) voor het jaarboek zover als het gevorderd is (>18MB).

Aflevering 31 werd samengesteld uit materiaal van Ria Scharn en J.J.Beyerman. Mejuffrouw Isa van Eeghen publiceerde in Amstelodamum Mb.55 (1968) een uitgebreide levensloop van John Jorden (3 bijdragen). Tot slot H.J.M. Roetemeijer die in Ons Amsterdam jg.24 (1972) Jordens speculaties in onroerend goed toelicht.

1. Waar voer Roelof toen hij deze foto nam?
Dat is deze keer niet voldoende. Nog twee vragen:
2. Hoe heet het neo-renaissancegebouw in het midden van de foto?
3. Hoe heet het classicistische gebouw helemaal rechts op de foto? Wat er voorheen in gevestigd was mag ook.

Uw oplossing graag via deze link.

Oplossing vorige week:

Snoekjesgracht, op de achtergrond het J.W.Siebbeleshof met het kunstwerk "Levensboom" door Wim Tap (1989).

Veel goede oplossingen, maar Kees Huyser was de snelste.

Wat? Waar?

Het onderwerp van de wat-waar-quiz bevindt zich deze week buiten de Singelgracht.

Uw oplossing graag via deze link

Oplossing vorige week:

Magazijn De Bijenkorf op de Nieuwendijk.

Abraham Salomon Polak, koopman, wonende aan de Sint Anthoniebreestraat 23, en Simon Philip Goudsmit, commissionair in effecten, wonende te Rotterdam, besloten een 'vennootschap, betreffende den handel in garen, band, sayet en hetgeen daartoe behoort' aan te gaan onder de naam Polak en Goudsmit. De handel werd voor gemeenschappelijke rekening voortgezet in de panden van vennoot Polak aan de Sint Anthoniebreestraat en in het perceel op de Nieuwendijk van Goudsmit. De familie Goudsmit heeft tot 1891 boven de zaak gewoond. Bij het overlijden van Simon in 1889 werd zijn neef Arthur Isaac vennoot en dreef de zaak verder. Hij was het die buurpanden kocht en in december 1907 beschikte de firma over Nieuwendijk 126-132, 144 en 162. De naam "Magazijn De Bijenkorf" verschijnt voor 't eerst in 1892. Dat is daarom de vroegste datering die aan deze foto geplakt kan worden.

Bron: Stadsarchief

De snelste met het goede antwoord was Erwin Meijers.

Isaac had het plan een groot winkelhuis te bouwen met alle toenmalige afdelingen (Nieuwendijk 126-144) onder één dak. Op 12 augustus 1908 werd een bouwcontract ondertekend. Hoewel in oktober 1908 de sloop werd aanbesteed en opgedragen gingen uiteindelijk de bouwplannen aan de Nieuwendijk (700 m²) niet door vanwege de nieuwbouw op het sedert 1903 braakliggende terrein van de voormalige beurs van Zocher. Tijdens de uitvoering van de nieuwbouw aan de Nieuwendijk wilde de bedrijfsleiding de verkoop niet bemoeilijken. Daarom werd tijdelijk, voor 15 maanden, het noordelijke gedeelte van het braakliggende beursterrein aan het Damrak van de gemeente Amsterdam gehuurd (1200 m² voor f 0,20 per m² per week). Op deze aantrekkelijk gelegen locatie aan het Damrak werd een houten noodgebouw geplaatst op stenen fundamenten (foto boven). De opening van het hulpgebouw op 11 oktober 1909 trok volgens het Algemeen Handelsblad zoveel publiek, dat de 200 hulpkrachten hun handen vol hadden. Toen bleek dat de omzet aan het Damrak zich in ruim anderhalve maand gunstig ontwikkelde, werd op 30 november bij de directeur van de Dienst Publieke Werken de wens kenbaar gemaakt tot de aankoop van het terrein voor de bouw en vestiging van een nieuw winkelpand. Tevens werd besloten de nieuwbouw aan de Nieuwendijk niet door te laten gaan. In 1912 werd op de Nieuwendijk 128-132 in de voormalige panden van De Bijenkorf een Groot Bioscoop Theater, later Luxor, geopend.

De prenten in Fouquets atlas zijn rijkelijk gestoffeerd met figuren die hun dagelijkse beslommeringen nagaan, zoals werken, spelen, lanterfanten en noem maar op. Leuk om te zien. Soms kom je ook werklui tegen die voor de stad klussen opknappen, zoals links de metselaar die een wallenkant repareert. Zijn steiger is bepaald vindingrijk geconstrueerd.

De prent gaat eigenlijk over het Spinhuis, waarvan het toegangspoortje in de zijstraat te zien is.

Nog zo'n klus die voor rekening van de stad of door een beambte van de stad wordt uitgevoerd. Er wordt gewerkt aan de straatverlichting. Het is midden op de dag dus het is niet de lantaarnopsteker, nee, er wordt onderhoud gepleegd.
De prenten voor de atlas van Fouquet werden in het derde kwart van de achttiende eeuw gemaakt. Toen waren er bijna 3000 lantaarns in de stad die 's avonds door een klein legertje lantaarn-opstekers in no-time ontstoken werden.

De prent gaat eigenlijk over het Dolhuys (links achter) en het Oost-Indisch Huis (rechts).
Voor het Dolhuys staat langs de waterkant een hoog hek en dicht boven het water is een plankier. Daar zien we er bij Fouquet meer van en ook waarvoor ze dienden. Maar waarom zo eenkennig, met een hek?

Op deze tekening van Dick Verrijk uit 1760 nog meer werklui, die aan constructies van de stad bezig zijn. In dit geval metselaars die reparaties uitvoeren aan het Reguliersbolwerk, op alweer zo'n labiele steiger.
De stadswal zag er indrukwekkend uit maar was een ratjetoe. Veel te snel gebouwd en onder falend toezicht werd er geknoeid bij het leven. Vooral in de zuidoost-hoek tussen Amstel en Nieuwe Vaart was de muur zo slecht dat soms hele delen voorover in het water verdwenen. Tijdens de Franse overheersing was er geen geld meer voor onderhoud en bleven de ingestorte muren naast bolwerk Muiden gewoon liggen. Voor het bolwerk Jaap Hannes bleef zo weinig stadsgracht over dat er een ware smokkelroute ontstond om de stedelijke accijnzen te ontduiken.
Bij het slechten van de verdedigingswerken ontdekte men een der oorzaken van de slechte kwaliteit van de muren. De aannemers hadden alle overbodige materialen als planken, kruiwagens, enzovoort in de ophoging achtergelaten, die na het vergaan evenzovele gaten achterlieten. Daarbij kwam dat de ondergrond in het zuidoosten nogal week was. Het was niet voor niets dat hier in 1651 de grote dijkdoorbraak plaatsvond waardoor Houtewael van de kaart geveegd werd.

Café `t Hoekje, Van Ouds De Gulden Molen, Amstel 54, hoek Halvemaansteeg. Uitgerekend verkiezingsleuzen van de VVD op de bouwsteigers..., hoe bedenk je 't? Nou nog een dakdekker die een mooie pannennaad legt.

Carol de Vries reageerde op het item over winkels en stuurde een foto van zijn inmiddels gesloten tagrijn op Singel 2a. Hij vond dat een prima illustratie van wat over vroegere winkels verteld werd. Wij ook!

De twee namen van maanden laten zxien dat dit een kalenderblad was.

In 1864 maakte Gaston Braun deze foto van de IJgracht en Oosterdok. Al te makkelijk wordt gesteld dat de IJgracht het laatste deel was van wat vandaag Prins Hendrikkade heet. Er is echter een wereld van verschil tussen de smalle kade van toen en de stads-autosnelweg van vandaag. Onderstaande foto is de oorspronkelijke Buitenkant met in het verlengde daarvan de IJgracht, vanaf de andere kant gezien.

In 1682 begon de bedijking van de IJoever van Rapenburg tot de Droogbak. Daarvoor werden IJgracht, Buitenkant, Kamperhoofd, Oude Teertuinen, Texelsekade en Haringpakkerij opgehoogd en verstevigd. Bovendien kregen waterwegen die tot dan onbelemmerd op het IJ uitkwamen een keersluis.

Toen in 1832 het Oosterdok gereed was waren IJgracht en Buitenkant bevrijd van eb-en-vloed en hoge waterstanden.

In 1938 begon de verbreding van de Prins Hendrikkade. Op de foto links de Kikkerbilssluis en daarachter de Kalkmarkt. We kijken in het verlengde van de voormalige Buitenkant langs het Waalseiland.

Publieke Werken ging helemaal los bij de aanleg van de IJtunnel. Vanaf 1960 werd opnieuw de Prins Hendrikkade verbreed. Op de foto links opnieuw de Kikkerbilssluis, waarover intussen de veel bredere hefbrug ligt.

Op de Street View hieronder is geprobeerd hetzelfde standpunt in te nemen als op de foto van Braun. We kijken over de Scharrebiersluis over wat ooit het Oosterdok was. Daar is weinig van overgebleven. Zelfs de Oosterdoksdijk is deels weggenomen. Hoge bebouwing rondom verstoort het idee dat dit ooit de waterkering tegen het opdringerige en onberekenbare IJ was.

Woensdag 3 augustus 1915 - De De afdeling Amsterdam van de Algemene Schippersbond wordt opgericht naar Gronings voorbeeld. Binnen korte tijd volgen meer afdelingen in Nederland en wordt het land door de ASB in secties verdeeld met elk een eigen beurs. In Amsterdam was overigens al een schippersbeurs werkzaam (foto links). De oprichting en regulering is door de schippers zelf geïnitieerd en georganiseerd en duidelijk ingegeven door de crisis in de binnenvaart door de Eerste Wereldoorlog. Een en ander is zeer tegen de zin van de stedelijke en landelijke overheid en de Kamers van Koophandel, omdat het leidt tot verhoging van vrachttarieven. Uit nood gaat de overheid zich er mee bemoeien en stelt de bevrachting en tarieven onder toezicht. Per oktober 1917 zien rijksinspecteurs toe op de diverse schippersbeurzen in het land.

Lees over het functioneren van de schippersbeurzen in Vaart! Info. Op de foto de schippersbeurs in de Beurs van Berlage maar daar zijn ze in 1907 al uitgejaagd. Na een omzwerving vindt de Schippersbeurs een plek op de Effectenbeurs.

In 1930, alweer crisistijd, ook in de binnenvaart, volgt een Wet op de Evenredige Bevrachting (Wet EV) van overheidswege. Dit soort organisaties is de liberalen een doorn in het oog en ze stellen alles in het werk om de schippersbeurzen te laten verbieden. Pas wanneer ze hun heil in het Europarlement zoeken boeken ze succes. Brussel verbiedt dit soort protectionisme en in 1998 wordt de ASB opgeheven. Tot dan vindt de vrachtverdeling in Amsterdam plaats op een kantoorschip dat in 1980 van Vrachtmail (KNSM) was overgenomen. Dit was als een soos voor de binnenschippers. Lees daarover in Ons Amsterdam.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2015. De keuze '2014' leidt naar aflevering 1 van 2014, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave