week 21-2015

Fotoquiz

We willen graag de locatie weten. Waar is dit?

Oplossingen via deze link.

Weinig oplossingen vorige week. De eerste met het goede antwoord was Dolf van Wijngaarden. Hiernaast zijn suggestie om uw tanden op te beproeven. Ik geloof niet dat deze eenvoudiger is, alhoewel het een bekende foto is.

Oplossing vorige week

Oudekerksplein 44-40 (vlnr). Dit huizenblok bevond zich tussen Wijde Kerksteeg (rechts) en Sint Annendwarsstraat (niet op foto). Wel op de foto de toegang tot de Zoetenaamsteeg of (volgens Ter Gouw) Beresteynsteegje. Die steeg liep door tot de Warmoesstraat. De huisnummers in het buurtkaartje hieronden zijn oude nummers van 1853.

Op de foto links een gezicht in 1983 vanaf de Oudekerkstoren op de afbraak van hetzelfde blokje huizen. Er zijn in dat jaar opgravingen verricht in dit oudste stukje Amsterdam. Een rapport over die opgravingen schijnt niet te bestaan, wat verbazend is. Hier komt een zandplaat zo dicht aan de oppervlakte dat hier de eerste kapel voor de bewoners aan de Amstelmonding kwam te staan. Daaromheen zullen zonder twijfel ook bewoners hun huisjes gebouwd hebben. Hieronder een historiserende tekening van de eerste St.Nicolaaskerk, later de Oude Kerk genoemd.

Fotoquiz jaarboek

Van welk gebouw zijn dit de schamele resten?

Recente foto met fragmentarische resten van een vroeg 17de-eeuwse stedelijke instelling. Ik moest er een randje afhalen om de clou niet weg te geven.

Uw oplossing via deze link.

Doe mee en verzamel zoveel mogelijk informatie en afbeeldingen, die betrekking hebben op de quizfoto van deze week. Onze redactie bakt er weer een verhaaltje van.

Oplossing vorige week

Grand Theatre (des Variétés) in de Amstelstraat 21.

Op de foto en beide tekeningen hieronder de drie gevels van hetzelfde theater. Linksonder die van de Hoogduitsche Schouwburg. Die werd in 1791 opgericht. De tekening geeft de gevel weer zoals die in 1846 was. In 1852 nam Abraham van Lier het over en richtte er zijn Grand Theatre des Variétés in. In 1875 begon Van Lier een omvangrijke verbouwing aan het theater. De capaciteit ging van 800 naar 1100 stoelen. Dat schijnt niet zo'n goed idee geweest te zijn want in 1905 al is die weer teruggebracht tot minder dan 700 stoelen. Van even daarvoor (1904) stamt de aquarel van Herman Missët rechtsonder. Hij legde de oude gevel vast voor er een totaal nieuwe kwam, die van de foto links. Toen was ook al de naam ingekort tot Grand Theatre. In 1910 kwam B. Mullens hier werken en vertoonde incidenteel films in het theater. In 1911 werd Mullens eigenaar van het Grand Theatre en werden er vaker films vertoond.
In 1938 presenteerde Mullens nog een verbouwing tot grote bioscoop maar betalingsproblemen lieten die plannen sneuvelen. Begin 1940 greep de belastingdienst in en werd Mullens failliet verklaard en in maart werd de inboedel geveild. Daarna bleef het gebouw leeg staan en werd in de hongerwinter prooi van houtrovers. In 1946 bleef niet anders over dan het gebouw te slopen. Daarna bleef het grondstuk vele jaren braak liggen tot de NMB hier in 1963 een kantoor bouwde.

Hieronder de Amstelstraat gezien vanaf het Rembrandtplein. Halverwege de lichte gevel van het Grand Theatre met de opvallende brandtrap.

Het uitgebreide artikel staat voor u klaar, als twintigste aflevering van ons eigen jaarboek Fotoquiz 2015.

Klik deze link om alleen aflevering 20 te lezen.

U kunt ook alle aflevering tot vandaag tegelijk inzien: klik hier (of de omslag links) voor het jaarboek zover als het gevorderd is (>18MB).

Aflevering 20 werd samengesteld uit de informatie, gestuurd door o.a. Maaike de Graaf, Anneke Huijser en Dolf van Wijngaarden.

Raadsel

Waar?

Geen onzekerheden meer..., dit is echt Amsterdam. Maar waar?

Weet u waar dit is? Meldt dat dan a.u.b. via deze link.

Het raadsel van vorige week blijft voorlopig een raadsel.

Roelof vaart ook

Oplossing vorige week:

We blijven over de Singelgracht varen. Hier voer Roelof langs het Hard Rock Café op het Max Euweplein. In de verte de achterkanten van enkele gespaarde stadsvilla's aan de Weteringschans 10-14.
Er werd licht gemopperd over de vertekening door een telelens, met als bewijs foto's van de werkelijke diepteverhouding. Neemt niet weg dat een flink aantal deelnemers dit wisten thuis te brengen, met Arjen Lobach als eerste.

Arti et Amicitiae revisited

Zoals eerder gebeurde kreeg ik na een item in dit weekblad een uitgebreide reactie met foto's. Erwin Meijers bezocht, kort voor mijn artikeltje in de metamorfose verscheen, het gebouw van Arti et Amicitiae aan het Rokin, hoek Spui. Hieronder zijn foto's en wat teksten.

Berlage heeft zich bij de verbouwing van Arti kunnen uitleven in alle bekwaamheden waarover hij beschikte: niet alleen als architect, maar ook als ontwerper van interieurs en meubelen. Wellicht dat hij dit onderscheid zo niet maakte, want hij zag 'een meubel als een klein gebouw en een gebouw als een groot meubel'.

Links de expositiezaal anno 2015. Rechts de eerste expositiezaal zoals die in 1841 werd ingericht door M.G. Tetar van Elven.

De verbouwing van Arti door Bleijs en Berlage betrof weliswaar voornamelijk het interieur van het gebouw, maar had ook consequenties voor de buitenkant. De opdracht was immers de ingang te verplaatsen naar het Spui, waardoor er aan het Rokin een 'dode gevelwand' zou ontstaan. Om de eentonigheid daar te doorbreken voegden de architecten aan die zijde op de benedenverdieping de drie langwerpige ramen aan de linkerzijde van de gevel samen tot één groot raam. Voorts behelsde de opdracht 'het aan elkander brengen der verschillende Sociëteitszalen' die voortaan 'alle onderling in communicatie [moeten] staan ten einde daardoor te verkrijgen gezelliger verkeer in de eerste plaats en in de tweede plaats de gelegenheid om bij eventuele feestelijkheden behoorlijke partij te kunnen trekken van de groote ruimte welke de benedenzalen aanbieden'. Er diende ook een trap te komen naar de bovenzalen 'die en door vorm en door toepassing van rijk materiaal een monumentaal karakter zal verkrijgen'. Veel specifieker wilde men in de opdracht niet worden, want 'niet alles kan worden beschreven wat zal worden gedaan om de zalen zoo artistiek en zoo gezellig mogelijk te maken'. De verbouwing was begroot op 55.000 gulden, met inbegrip van de meubilering en de aanleg van elektrisch licht (tienduizend), de honoraria voor de architecten (drieduizend) en onvoorziene uitgaven (vijfeneenhalfduizend). Op 2 mei 1894 werd het gebouw feestelijk heropend.

Plafond trappenhuis (links detail, totaal hieronder). Helemaal onder het trappenhuis met raam naar Rokin.

Ere-leden
Een bord (rechts naast het raam) met de belangrijkste kunstenaars, bijvoorbeeld C.J. (Kees) Maks 1876 – 1967.
Leerling van de Rijksacademie te Amsterdam o.l.v. August Allebé, de Academie van Rome o.l.v. Antonio Mancini, van E.R.D. Schaap en van G.H. Breitner die hij enorm bewonderde en die tevens de groot- ste invloed op de schilderswijze van Maks had. Hij ontwikkelde echter een geheel eigen stijl. o.a. Woonde en werkte in Amsterdam, Parijs en Madrid. Schilderde voornamelijk circustaferelen, dansers en danseressen en stadsgezichten. Lid van Arti et Amicitiae.
Het andere bord (links op de foto) met verdienstelijke leden, zoals Geurt Brinkgreve; hij is bezig geweest met restauratie van huizen en verzet tegen de cityvorming in de jaren ’80. Hij is ook voorzitter van Arti geweest.
Wikipedia : Geurt Brinkgreve (Utrecht, 9 december 1917 – Amsterdam, 23 maart 2005) was een Nederlandse beeldhouwer, gemeenteraadslid, medailleur en publicist. Zijn vader Marius Brinkgreve was directeur van de medaille-afdeling van Begeers Zilverfabriek te Voorschoten.

Metamorfose

Alle foto's in de metamorfose vorige week betroffen het Koningsplein. Op de Street View hieronder kunt u puzzelen of er iets is blijven staan. Eéntje? Twee, als u het zwaar verminkte éénraams-huisje in het midden meetelt.

Deze week honderd jaar geleden

Dinsdag 18 mei 1915 - Vijf maanden nadat ze uit hun vorige gehuurde behuizing gegooid zijn betrekt studentensociëteit Nos Ingut Amicitia (GUA/UvA) een nieuw onderkomen in sociëteitsgebouw Eensgezindheid, Spui hoek Nieuwezijds Voorburgwal. Eind 1914 ontstond door baldadigheid tijdens een 'feest' brand in hun onderkomen op een verdieping van Café De Kroon op het Rembrandtplein en werden ze per direct op straat gezet. De sociëteit werd in 1841 in De Karseboom opgericht en vandaar zwierf ze van stek naar stek. Ook in Eensgezindheid bleven ze net vijf jaar voor hen de huur opgezegd werd. Alleen het onderkomen in een herenhuis aan de Sarphatistraat beklijfde (van 1926 tot 1967).

Kent u het filmpje over Gebouw Eensgezindheid?

De Gemeentetram Amsterdam vervoert op Eerste Pinksterdag 1915 333.110 passagiers. Het vermelden waard vinden ze. Op Tweede Pinksterdag zijn het er zelfs 385.208.

Op de foto een tramstel van lijn 14 op eindhalte Javaplein in 1915. Deze motorwagen was toen de modernste tram van de GTA. De open bijwagen ging al wat langer mee. Velen daarvan waren nog uit de tijd van de paardentrams. Die tijd lag toen nog helemaal niet zo lang terug. Toen de GTA in 1900 van start ging was dat met het materieel van de AOM en dat waren alléén maar paardentrams.
De open bijwagens werden buiten dienst gesteld toen in de 30-er jaren de motorwagen van een andere tram inreed op zo'n open bijwagen. De passagiers bleken toen wel erg kwetsbaar.

Dinsdag 25 mei 1915 - Ook de Hoge Raad veroordeelt H.C.J. Wijnoogst in hoger beroep tot 10 jaar gevangenisstraf voor het vermoorden van zijn broer. Zie voor het uitgebreide verhaal week 46.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2015. De keuze '2014' leidt naar aflevering 1 van 2014, met een eigen menu voor dat jaar.

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave