weekblad-logo

week 14-2015

Fotoquiz

Wat zien we hier?

Lijkt wel een filmzaal. Tien tegen één dat u er ooit geweest bent. Maar waar was het en hoe heette het?

Oplossingen via deze link.

Doe mee en verzamel zoveel mogelijk informatie en afbeeldingen, die betrekking hebben op de quizfoto van deze week. Onze redactie bakt er weer een verhaaltje van.

Oplossing vorige week

Voormalig Wijnkopersgildehuis, Koestraat 10-12. De foto is genomen kort voordat Jacobus Th. Boelen beide panden kocht en door A.A. Kok liet restaureren. De datum staat met koeieletters op het veilingbiljet: 1914.
Boelen was medeoprichter en eerste voorzitter van de Vereniging Hendrick de Keyser en bij zijn overlijden in 1946 gingen de panden in eigendom van de vereniging over. Die lieten ze nog eens restaureren in 1950-1953 en 1956-1957.

In basis werden de panden kort na 1551 gebouwd; vier huizen op een totale breedte van 19 meter. De huizen stonden zo'n twee meter achter de rooilijn om een voorerf te hebben voor houtopslag, enzovoort. De twee eigenaren, elk twee huizen breed, waren een houtkoper en een scheepstimmerman. In 1611 kwamen alle vier de panden in handen van Claes Jansz Geus die een aannemer de vier panden tot de rooilijn liet uitbreiden, waarbij als betaling een der vier panden in diens bezit kwam. De andere drie kregen een gemeenschappelijke gevel onder drie kappen en werden toen door een nieuwe tussenmuur in twee huizen verdeeld.

Zo kwamen de panden in 1630 in het bezit van de overlieden van het Wijnkopersgilde. Die lieten de achterzijde van de drie oude huizen opnieuw opbouwen en brachten een grote gildezaal daarin onder. Ook de natuurstenen toegangspoort stamt uit die periode. De verbouwing staat op naam van Pieter de Keyser, de zoon van Hendrick.

Door toedoen van de Bataafse Republiek werden alle gilden opgeheven en volgde een niet-gedocumenteerde periode van huur en onderhuur. Op de quizfoto is te zien dat er een logement in ondergebracht was. Toen Boelen de panden in 1917 en 1918 in bezit kreeg moesten 13 gezinnen een ander onderkomen zoeken. Na de restauratie (1921-1923) kwam op nr.10 heel toepasselijk het Wijnmuseum.

Eenmaal in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser en na het grondig restaureren van de panden werden ze opnieuw verhuurd. Het Wijnmuseum was in 1953 failliet gegaan en vervangen door een soort partycentrum. In een ander deel van het pand vond het Apothekersmuseum een plek. Vandaag worden nr.10 en 12 ingenomen door restauratieatelier J.A.Diepraam.

Arjen Lobach was de eerste met de juiste oplossing. Hij stuurde aansluitend documentatie, net als Anneke Huijser, Ria Scharn.

En veel uitgebreider artikel staat voor u klaar, als dertiende aflevering van ons eigen jaarboek Fotoquiz 2015.

Klik deze link om alleen aflevering 13 te lezen.

U kunt ook alle aflevering tot vandaag tegelijk inzien: klik hier (of de omslag links) voor het jaarboek zover als het gevorderd is (>10MB).

Waar is of was...?

Simpel deze week. De vraag is: waar staat deze haringkar?

Uw oplossing via deze link.

We gaan de opzet van deze 'onderafdeling' van de quiz veranderen. Bij deelnemers die al langer meedoen is het niet onbekend. De eerste met het goede antwoord mag de volgende opgave indienen. Wacht wel tot u uitgenodigd wordt dit te doen.
Overkoepelende spelregel is en blijft: het onderwerp bevindt zich binnen de Singelgracht.

Oplossing vorige week:

Dit is het zendschip Norderney van Radio Veronica. Het ligt hier achter het Centraal Station aan de De Ruijterkade. Tijdelijk, van 2 september tot 26 november 1975.

De snelste met het juiste antwoord op 'waar en wat' was Theo Beijerbacht. Het juiste antwoord op 'wanneer' kwam helemaal niet.
Lees alles over de Norderney sinds het stoppen van de uitzendigen op Soundscapes.info. De link werd gestuurd door Ria Scharn.

Nadat op 31 augustus 1974 de Nederlandse zeezenders stopten met uitzenden, bleef de Norderney nog ruim een jaar op open zee liggen. De directie van Radio Veronica wilde hiermee voorkomen dat het schip in beslag genomen zou worden. Gedurende het jaar dat het schip op zee heeft gelegen, heeft de directie pogingen ondernomen om het schip, dat nog in een zeer goede staat verkeerde en direct zendklaar was, te verkopen aan diverse partijen. Nu er geen inkomsten meer binnenkwamen uit reclameboodschappen, en op het schip een voltallige bemanning en een kapitein zorgdroegen voor het noodzakelijke onderhoud werd toch besloten om het schip de haven van Amsterdam binnen te slepen. Op 12 augustus 1975 werd het schip de Entrepothaven in Amsterdam binnengesleept, waar het meteen na binnenkomst in beslag werd genomen door de Radio Controle Dienst en politie. Op 28 augustus 1975 werden onder toeziend oog van Bull Verweij de zenders uit het schip verwijderd, waarna op 2 september 1975 het beslag op de Norderney werd opgeheven. Daarna werd het aan de De Ruijterkade afgemeerd, achter het CS (volgens Carol de Vries aan steiger 8). Op 26 november 1975 werd het schip overgebracht naar de Czaar Peterwerf in Zaandam, dezelfde werf waar het in 1964 was omgebouwd tot zendschip.
Uiteindelijk kwam het vaartuig in handen van private ondernemers, die het onder meer gebruikten voor de organisatie van discofeestjes in Antwerpen. Het bedrijf Veronica B.V. heeft in 2010 aangekondigd de Norderney weer terug te willen halen naar Nederland. Het schip zou dan dienst gaan doen als podium voor radio- en televisie-uitzendingen. Het ligt "nu" aan de NDSM-werf.

Carol vaart weer

Oplossing vorige week:

Nieuwe Waalse Kerk Keizersgracht 676. Helemaal niet zo'n bekende kerk, zo bleek. Ria Scharn was de eerste met het juiste antwoord en ze gaf toe dat het niet eenvoudig was geweest en via de omweg Google opgelost werd. De kerk werd in 1854-'56 gebouwd door A.N.Godefroy in een stijl die nog het meest doet denken aan Italiaanse vroeg-renaissance. De façade is van zandsteen met rondboog glas-in-loodramen. De pijlers zijn voorzien van zgn. ezelsrugkapitelen. In het interieur terazzovloeren en oorspronkelijk galerijen op gietijzeren pilaren en dito balustraden. Ook de originele klapstoeltjes waren van gietijzer en dan geschilderd en 'gehout'.

In 1912 ging de kerk vijf maanden dicht om een orgel te plaatsen en een galerij daarvoor aan te passen. Het was een nieuw gebouwd orgel van orgelbouwer Dalstein & Haerpfer in Bolchen Saarland/BRD. Het zou nog veel geroemd worden om zijn fantastische klank en gelukkige combinatie van Duitse techniek en Franse gratie. Dit orgel is op zichzelf een Rijksmonument geworden en nadat de kerk in 1989 ontmanteld werd om plaats te maken voor cultureel centrum Artemis werd het opgeslagen en 22 jaar later (2011) opnieuw opgebouwd in de O.L.Vrouwe Visitatie te Budel.
In 1989 werd nog meer unieks gesloopt, zoals gedeelten van de galerijen, balustraden en de klapstoeltjes.

De Waalse Hervormde Gemeente had de kerk al in 1959 verlaten en overgedragen aan de Zevendedags Adventisten, die al het een en ander verbouwden of aanpasten. Ook zij verlieten de kerk weer in 1989, zoals hierboven al beschreven.

Vandaag wordt het gebouw gebruikt door filmmaatschappij CZAR.

Nieuw

Zouden de bewoners van Oud-West zich realiseren dat ze in een voormalige polder wonen die eeuwen onder gedeeld bestuur van Amsterdam en Nieuwer-Amstel stond? Zien ze nog wel de verschillen in de bebouwing in die twee delen? Hoe ontstond die polder en hoe zag het er hier vroeger uit? Deze PDF probeert op al die vragen antwoord te geven.
En dan die intrigerende naam. De polder was niet van de stad en toch! Waar slaat dat godshuis op? Was dat vanwege de uitgebreide bezittingen in deze polder van de Amsterdamse gasthuizen? Of had het iets te maken met het Karthuizerklooster? Daar is voorlopig geen antwoord op.

Klik de omslag hier links om te lezen.

Réveil-buurt?

Houdt u van kryptogrammen en andere hersenbrekers? Ik kreeg een mailtje van een deelnemer die me voorstelde eens iets over de Réveil-buurt te schrijven. Ik in paniek! Nog nooit van gehoord! Zoektochten op internet en in mijn - toch bepaald uitgebreide - collectie "Amsterdammania" leverden ook niets op. Met virtueel schaamrood op de kaken de mail beantwoord en gevraagd om opheldering. Die kwam en we vonden beiden dat dit een leuke puzzel zou zijn voor de deelnemers aan deze wekelijkse quiz.

Omdat ik u niet ook zo in het duister wil laten tasten hierbij een afbeelding die een hint moet voorstellen. Nou is het verder echt aan u. Over welke buurt werd gesproken? Oplossingen via deze link.

Metamorfose

Bovenstaande foto schoot Jacob Olie in 1892. Onderwerp was de Boerenwetering en we kijken hier naar het deel dat toen al Amsterdams was. Toch was het nog zeer landelijk aan de wetering, met links grazende koeien en een scheepswerf. Verder heel slordige oevers. De schoorstenen links horen bij de Kaarsenfabriek die nog een behoorlijke stoorzender gaat worden bij de ontwikkeling van dit gebied.
Ook al ziet het er hier vandaag nog steeds 'groen' uit, de oevers zijn strak getrokken en 'versteend'.
Olie stond op de toen nog smalle houten Hooge Brug voor de Schagerlaan, die later omgedoopt werd tot Ruysdaelstraat.

Lees meer over de metamorfose van deze plek in de PDF Boerenwetering.

Technisch praatje

Waarom krijgen in de PDF's zwart/witfoto's soms zo'n raar sepia-sausje? Die vraag werd me onlangs gesteld door een quizdeelnemer. Uit de Beeldbank bekende foto's van bijvoorbeeld Jacob Olie zijn pikzwart en in mijn PDF's zijn ze opeens sepia geworden. Dat wil ik hier even uitleggen. Dat heeft te maken met de PDF plug-in's van sommige browsers, die moeite hebben met 'ingepakte' PDF-bestanden. Pak ze dan niet in, denkt u misschien, maar die routine in Adobe Acrobat reduceert de omvang van de bestanden tot soms minder de helft. En niet iedereen heeft breedband internet met 200 Mb p/sec. De inpakroutine maakt van afbeeldingen zonder of weinig kleurinformatie plaatjes met geïndexeerde kleuren en dat is het punt waarop sommige browsers het af laten weten. Dat was eerst Apple's Safari, maar die heeft het probleem schijnbaar onder controle gekregen, want ik hoor nooit meer iets. Nu heeft Google Chrome het stokje overgenomen en dat is nog niet opgelost. Dit is vervelender, want we hebben het dan over het Windows-platform en daar waren tot voor kort nooit problemen mee.
Wat is het effect dan? Simpel..., de afbeelding wordt niet weergegeven! Nu zit achter bijna elk plaatje in mijn PDF's een slagschaduw en die krijgt u wel te zien als een grijs vlak.
Ik hoop dat nu duidelijk is waarom ik historische foto's geweld aandoe door er kleurinformatie aan toe te voegen zodat ze goed afgebeeld worden. Gelukkig is het gros van de oude foto's sowieso al in sepia-tinten of sterk naar iets van geel verbleekt.
Als u nu toch nog eens zo'n grijs vlak ziet mag u mij dat melden. Ik regel het dan..., met een sepia-sausje.

Deze week honderd jaar geleden

Woensdag 31 maart 1915 - Opening van gebouw Neptunus aan de Nieuwezijds Voorburgwal 128-130. De eerste steen werd 6 juli 1914 gelegd. Het gebouw is neergezet door de Vereeniging van Nederlandsche gezagvoerders en stuurlieden ter koopvaardij. Het gebouw is van de hand van architect P(iet Hein?) van Niftrik en het is versierd met allerlei symbolen uit de zeevaart, zoals een kompas, sextant en een log. Verder tekens uit de dierenriem, de uit de navigatie bekende sterrenbeelden. De ontwerpen voor deze versiering zijn gemaakt door een lid van de vereniging. Opvallend is de dubbele jaartalsteen, tussen 3e en 4e verdieping: een met 1901 en een met 1915. De laatste is het jaar van ingebruikname van het eigen pand en de eerste de oprichtingsdatum van de vereniging (in 1901 werd een vereniging van stuurlieden opgericht, waar zich in 1906 gezagvoerders bij voegden). Daartussen een gevelsteen met de attributen van Neptunus, waaronder een drietand. Op de dag van de opening wapperen twee betekenisvolle seinvlaggen op het dak: de letters I en N. Dat is het internationale sein voor “Blijf in mijn buurt voor eventuele assistentie”. De uitleg bij de opening luidt: “”Laat ons samen varen ter wederzijdse steun” (de huidige internationale code is gewijzigd en luidt CG: Stand by to assist me).
Het lijkt een nogal pretentieus gebouw voor zomaar een vereniging. De werkelijkheid is dan ook genuanceerder. Om te beginnen neemt de vereniging alleen de tweede verdieping in gebruik en zullen de andere drie verdiepingen plus de parterre verhuurd worden. Zelfs de eigen vergaderzaal zal incidenteel verhuurd worden. Verder wordt de N.V. Neptunus de zetel van een plaatsingsbureau (detachering heet dat vandaag) voor gezagvoerders en stuurlieden, waarbij alle grote rederijen aangesloten zijn. De vereniging heeft dergelijke bureaus in Amsterdam, Rotterdam en Nederlands Indië. S.J. Graaf Van Limburg Stirum treedt op als directeur van de N.V. In het gebouw zal een eigen juridisch consulent zitting houden.
In de verenigingsruimte is behalve de eerder genoemde vergaderzaal ook een leeszaal met kaartentafel en een keuken/buffet die ‘pantry’ genoemd wordt. De bar is ingericht alsof het een zeeschip betreft, de glazen zijn opgehangen. De gebrandschilderde ramen tonen de wapens van de bekendste havensteden van de wereld. Boven de schouw een tegeltableau met een ‘marine’ naar Willem van de Velde.
De openingsplechtigheid wordt bijgewoond door een select gezelschap uit de top van de scheepvaart, de Raad en de Hoofdinspecteur voor de Scheepvaart, de waterschout en de havenmeester van Amsterdam. De voorzitter van de vereniging, A. Duif, hield de eerste toespraak, waarin hij benadrukte dat de branche door de oorlogssituatie onder moeilijke en ook gevaarlijke omstandigheden zijn werk moest doen. Hij dankte ook de Stoomvaart Maatschappij Nederland voor het geschenk dat zij aan het gebouw heeft gegeven. Hij stelde tevreden vast dat de relatie met de rederijen/klanten steeds beter wordt. Verdere toespraken werden gehouden door de directeur van het Rotterdamse filiaal, C. Goslinga, en de voorzitter van Schuttevaêr, die de binnenvaart vertegenwoordigt.
De Neptunus N.V. fuseert in 1947 met bonden van overige zeevarenden tot de vakbond Centrale Koopvaardij Officieren (CKO) waar aanvankelijk ook de luchtvaart del van uitmaakt. In 2006 gaat deze vakbond de Nautilus NL heten. In 2009 fuseert deze met de Britse zusterorganisatie tot Nautilus International.
Klik deze link om het gebouw in Street View te bekijken. Het hoge pand rechts is Gebouw Candida van later datum. De voorgangers werden in 1930 gesloopt.

Oude afleveringen

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2015. De keuze '2014' leidt naar aflevering 1 van 2014, met een eigen menu voor dat jaar.

2014 wk01 wk02 wk03 wk04 wk05 wk06 wk07 wk08 wk09 wk10 wk11 wk12
wk13 wk14                      

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

 
Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave