week 06-2015

Fotoquiz

Waar en wat?

Waar in Amsterdam is deze foto gemaakt en wat is er in het huis achter de koets gevestigd?
Oplossingen via deze link.

De foto links is de opgave voor deze week. U hoeft niet meer snel in te sturen, maar laat uw antwoord vergezeld gaan van een inspirerend verhaaltje of van door u verzamelde informatie en afbeeldingen. Neem de tijd dus. Uw antwoord wel voor woensdagavond a.u.b.

De bedoeling is om gezamenlijk tot een gevarieerd en goed gedocumenteerd artikel te komen. De artikelen worden opgenomen in een PDF-bestand met - als het goed is - aan het eind van het jaar zo'n 50 onderwerpen. U kunt dat bewaren en/of afdrukken. Over dat laatste zou ik eerst nog eens goed nadenken, gezien de verwachtte omvang richting 300 pagina's.

Oplossing vorige week

Het Looyershofje in de Nieuwe Looiersstraat 16-40.

De huisjes werden in 1665 gebouwd als onderdeel van de Noordse Bosch. Met de achterliggende Nieuwe Looierssloot was dit gebied toegewezen aan de leerlooiers en het complex waar later dit hofje zou komen was zo'n looierij. In nr.40 zit de gevelsteen nog ingemetseld.
Het hofje werd gesticht door Annebet Elias, dochter uit een redelijk welgestelde familie die ook burgemeesters voortbracht. Zij legde in 1828 de eerste steen voor 10 huisjes op het achtererf, die in 1830 opgeleverd werden. Ze boden plaats aan 20 protestantse vrouwen van boven de 50.

De financiering van het hofje bestond uit de revenuen van een kapitaal van ƒ50.000,- (1845) en de huur van de drie huisjes aan de straat. De broer van Annebet en diens dochter werden als regenten aangesteld. Op de binnenplaats is in een huis het motto van Annebet ingemetseld: ‘Waar liefde woont, gebiedt de Heer zijn zegen’.

Het hofje hield stand tot 1968. Toen werd het gedwongen de huisjes aan de normen voor bewoning door bejaarden aan te passen, waarvoor het geld ontbrak. Het hele complex met bewoners werd overgenomen door de Stichting Studentenhuisvesting. In de statuten werd bewoning door bejaarden voorlopig aangehouden, tot in 1971 de laatste bewoonster vertrok. Het kapitaal van het hofje werd ondergebracht in de Fundatie.

Het hofje is een Rijksmonument en te bezichtigen.

Op de tekening van Wenckebach links is de binnenplaats te zien.

Een uitgebreider artikel staat voor u klaar, als vijfde aflevering van ons eigen jaarboek Fotoquiz 2015.

Klik deze link om alleen aflevering 5 te lezen.

U kunt ook alle aflevering tot vandaag tegelijk inzien: klik hier (of de omslag links) voor het jaarboek zover als het gevorderd is.

De rijkste buit aan info en afbeeldingen kwam deze week van Anneke Huijser, Peter v.d.Voort, Ria Scharn en K. de Bruin. Verder is gebruik gemaakt van artikelen in Amstelodamum door dr. I.H.van Eeghen en dr. Joh.C.Breen.

Bouwplaats

Geen nieuw- of herbouw deze keer maar renovatie.

Welk complex wordt hier gerenoveerd?
Wat is het adres van het pand op deze foto?

Uw oplossing graag via deze link.

Carol vaart weer

De oplossing van vorige week:

Singel 83-85, hoek Lijnbaanssteeg

Ria Scharn ging voor ons op zoek naar de geschiedenis van dit huis en hieronder haar bevindingen.

Het Singel is rond 1428 gegraven als vestinggracht. Eerst met een aarden wal en vanaf 1481 met een stenen muur. Toen de stad zich eind 16de eeuw uitbreidde, kwam het Singel als gracht binnen de stad te liggen. In 1651 kocht Nicolaas de Swaen hier een erf met drie woningen waarop hij in 1652 'Het Oude Veerhuis' liet bouwen.

Dit deel van het Singel stond bekend als 'de Londense of Engelse Kaai', omdat de Londenvaarders hier hun ligplaats hadden. Het was dus een veerkade, wat de naam 'Het Oude Veerhuis' verklaart. De gevel staat, in tegenstelling tot wat we meestal zien, niet aan de gracht, maar in de Lijnbaanssteeg. In de tijd dat het pand gebouwd werd, beschouwde men de grachten vaak niet als hoofdwegen en was de Lijnbaanssteeg blijkbaar belangrijker.

Links een fragment uit een kaart van 1625 met nog de oude huizen.

Singel 83-85 is een fraai pand, gebouwd in de stijl van het Hollands classicisme van Jacob van Campen en is aan beide straatzijden 'op de vlucht' gebouwd, dat wil zeggen dat de gevels bewust overhellen. Aan de Lijnbaanssteeg  prijkt bovenin een gevelsteen met een zwaan. Dit kan duiden op de naam van de bouwer, maar ook is de zwaan van oudsher de aanduiding van een herberg, waarbij verder nog moet worden aangetekend dat het vaak duidde op een slaapgelegenheid waar je - indien gewenst - gezelschap kon krijgen van een 'lichte juffrouw'. 

Momenteel staat het pand bekend als 'Hotel Brouwer'. Hotel Brouwer, voorheen Hotel het Blauwe Kruis (om aan te geven dat er geen alcohol geschonken werd) moest in 1980 sluiten wegens brandonveiligheid. Wim Boegem, intussen eigenaar van het pand geworden, zette in 1998 het bedrijf van zijn grootvader G.J.Brouwer voort. Behalve de restauratie van de buitenzijde van het pand werd het ook vanbinnen totaal verbouwd (1995-1998). De oorspronkelijke 20 kamers werden omgevormd tot 8 kamers met suite en badkamer.
In juni 2014 zou het wegens executoriale verkoop geveild worden, maar het is 'uit de hand' (onderhands) verkocht. Het lijkt er nu op dat het hotel weer voortgezet wordt.   -RS

Op de foto het uitzicht vanuit een der kamers van het hotel

Waar is of was...?

Oplossing vorige week: Maria Magdalenakerk

Dat was weer slim! Een quizvraag stellen en de oplossing meteen mee publiceren. Door nog even het verhaaltje van Justus bij de vraag te voegen was het duidelijk dat 't om de Maria Magdalenakerk ging. Nu alleen nog even opzoeken waar die staat/stond. Spaarndammerstraat 9.
Ik had dat bijvoegsel dus nu bij de oplossing moeten plaatsen en niet bij de vraag.

De eerste die een en ander op een rijtje kreeg was Anneke Huijser.

Een paar feiten:
In 1887 werd de parochie van Sint Maria Magdalena in de Spaarndammerbuurt opgericht. In 1888 werd grond gekocht in de driehoek tussen de spoorbaan naar Zaandam en de Spaarndammerstraat, de entree van de buurt zodra je de spoorlijn gepasseerd was (het viaduct kwam pas in 1927). In 1889 verraste de gemeente Amsterdam het kerkbestuur met het bedenken van de Zaanstraat, waarvoor weer grond afgestaan moest worden.
In 1890 werd de eerste steen gelegd van deze creatie van Pierre Cuypers en op 20 april 1891 werd de kerk gewijd.
Op dit ongewone driehoekige grondstuk had Cuypers een ongewone kerk ontworpen, met een wigvormig schip dat zich richting het koor verbrede. Daarmee benutte hij de vorm van het grondstuk wel optimaal, maar zo doende was het koor niet op het oosten georiënteerd. De grote vieringtoren had Cuypers eerder in Nijmegen toegepast. Het geheel wordt als een der hoogtepunten uit Cuypers' oeuvre beschouwd.

Op deze foto uit 1930, met die dramatische lucht een schilderij van Carel Willink waardig, staat de kerk in ongeveer hetzelfde perspectief.

Zoals met meer creaties van Cuypers was de kerk niet bepaald solide gebouwd en in de decennia die kwamen vertoonde het bouwwerk steeds opnieuw gebreken. In 1964 gooide het kerkbestuur de handdoek in de ring en besloot het de kerk te slopen. Dat was natuurlijk niet alleen ingegeven door de technische staat van het bouwsel maar ook door het dramatsich teruglopende kerkbezoek.
In de periode 1967-1968 werd de kerk afgebroken en vandaag vinden we hier een plantsoentje annex kinderspeelplaats: het Domela Nieuwenhuisplantsoen.

Uitgebreide info over deze kerk kwam van Adriaan de Kater. Die is in de bovenstaande tekst verwerkt.

Nieuwezijds-Zuid

De komende weken wil ik graag de vier samenkomsten van de burgwallen in beeld brengen. Die aan de nieuwe zijde zijn niet zo spectaculair maar het lekkers bewaren we voor 't laatst. Deze week de samenkomst van Nieuwezijds Voor- en Achterburgwal bij het Spui. Op de plattegrond links is middenboven het Boerenverdriet met daarachter het Singel. Van rechts komen Voor- en Achterburgwal op het Spui uit. Ook op deze kaart staan er twee huizen op de kop van de burgwallen.
Op de tekening van Herman Missët hierboven zijn die huizen beter te zien, zij het dat het latere bouw betreft. Het hoekhuis Spui 14 moest in 1902 vastgelegd worden omdat het ging verdwijnen voor een groot nieuw gebouw. In 1910 opende hierin C.L. van Langenhuysen een boek- en kunsthandel. Later werd het M. Tokkie Jr. in oude en nieuwe boeken en vandaag vinden we hier de Athenaeum Boekhandel.

Metamorfose

Keizersgracht 328, tweede huis voorbij Felix Meritis. Jawel..., met de tekening links mee vier keer hetzelfde huis. Gelooft u dat niet? Let eens op de buurman op 330.
Links een fragment uit het Grachtenboek van Caspar Philips met in het midden het betreffende pand. Niet moeilijk vast te stellen dat de eerste foto het nog ongewijzigde pand uit 1642 is. Het is achteraf niet meer goed mogelijk te zeggen binnen welke tijdsperiode deze gedaanteverwisselingen plaatsvonden, maar gezien de kwaliteit van de eerste foto zal dat zeker minder dan 100 jaar zijn.

Deze bijdrage werd ingezonden door Erwin Meijers.

Deze week honderd jaar geleden

Weer een karige week.

Vrijdag 5 februari 1915 - De koningin-moeder doet het bezoek van Wilhelmina van vorige week nog eens over en bezoekt en passant ook nog het nieuwe onderkomen van het Kankerinstituut dat we in week 3 geopend zagen worden. Dan gaat ze ook nog naar de Vosmaerstraat waar op nr.1 het Observatiehuis voor Jongens is gevestigd. Dat is opgericht door het echtpaar Jonker, dat ook Hulp voor Onbehuisden in het voormalig Pesthuis organiseerde. In het Observatiehuis kunnen tot 80 criminele jongeren ondergebracht worden. Een beetje een voorloper van de speciale jeugddetentie. Een drukke dag voor Emma.

Lees meer over de geschiedenis van jeugdzorg honderd jaar geleden en hoe dit vanuit particulier initiatief tot stand moest komen. In het middelpunt het echtpaar Jonker.

Op de foto het Observatiehuis, Vosmaerstraat 1.

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave