Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein

Hieronder staan drie historische foto's of prenten van topografische situaties in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De foto's of prenten komen uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. De keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of ik ben van mening dat een beetje Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.

Hieronder drie historische foto's voor week 41. Eén punt per goed antwoord in de competitie die tot week 51 duurt. Stuur uw oplossing vóór volgende week vrijdag via deze link.

1.

2.

Dat ziet iedereen wel, maar de naam van deze straat?

Deze foto staat in spiegelbeeld in de Beeldbank. Dat is hier gecorrigeerd. De goede foto staat er ook wel, maar met een verkeerde naam.

3.

De oplossing van vorige week

1.

Prinsengracht 281, als u dat tenminste iets zegt. Het poortje naast de Westerkerk, als dat duidelijker is. Dit was de z.g.n. burgemeestersingang. Vroeger konden de burgervaders via deze ingang rechtstreeks de kerk binnengaan en in hun eigen burgemeestersbank plaatsnemen.
Mooi verhaal..., maar of dat de hele waarheid is?

Dat is een vaak verteld verhaal maar de oorsprong van de poort is natuurlijk dat het de ingang tot het kerkhof van de Westerkerk was. Om dat duidelijk te maken staan tussen het beeldhouwwerk boven de deur twee schedels (zie foto hieronder). Dan weet u ook meteen waarom de kindertjes, die de rest van de gebeeldhouwde figuren uitmaken, zo bedroefd kijken.
Mooie ontvangst voor de burgemeester!!

Afbeeldingsbestand 010003015245

In 1655 was de stad zozeer gegroeid dat het kerkhof onvoldoende ruimte bood en er een uitwijk gevonden werd op het bolwerk Nieuwkerk aan het eind van de Bloemgracht. Ook het kerkhof van de Noorderkerk kreeg een 'dependance' op bolwerk Haarlem. Daar danken wij vandaag twee plantsoenen aan langs de Marnixstraat, nl. respectievelijk het Tweede en het Eerste Marnixplantsoen. Terwijl alle andere bolwerken geslecht werden en door industrie ingenomen, bleven deze begraafplaatsen lang gespaard. Vroeger werd de doden iets meer rust gegund dan vandaag.

2.

Kadijksplein 2-3, ingang Entrepotdok.
Entrepots waren een Franse vinding, die tijdens de Franse overheersing ook in Nederland werd ingevoerd. Toen de Fransen in 1813 weer uit Amsterdam waren vertrokken werden tal van ‘Franse fratsen’ weer afgeschaft, inclusief de entrepots. Maar menig transporteur en importeur vond bij nader inzien het systeem van opslag in Nederland zonder direct in te voeren toch wel een handige vinding. Zo bleef transitovervoer mogelijk, zonder onnodige kosten. De goederen bleven in entrepot, een verzegelde opslagplaats onder douanetoezicht. Op aandringen van de Kamer van Koophandel van Amsterdam richtte de Rijksbelastingen in 1827-’30 de Nieuwe Rapenburgergracht in als entrepotdok. Aan de Laagte Kadijk werden 51 pakhuizen gekocht en 34 nieuwe in opdracht gegeven. Die pakhuizen werden van de stad afgezonderd door een hoge muur met een poortgebouw aan het Kadijksplein. De schepen werden door de Rapenburgersluis in de Rapenburgergracht geloodst en die werd aan twee zijden met drijvende steigers afsluitbaar gemaakt.

Oh, ja..., die mannen bij de poort waren "hellebaardiers", het eigen korps bewakers van het entrepot.

Afbeeldingsbestand 010003004313

Omdat de Rapenburgersluis te klein werd voor de steeds groter wordende zeeschepen werd in 1839 door de Kadijken een nieuwe sluis aangelegd, de Entrepotdoksluis. Toen bij de Cruquiusweg in 1898-1900 een nieuwe entrepothaven werd ingericht, werd de bediening van deze Entrepotdoksluis gestaakt.

Op de foto links van rond 1900 de Entrepotdoksluis. De brug ligt in de Hoogte Kadijk. Deze sluis was serieus voor zeeschepen bedoeld.

3.

We kijken het Westeinde in met links de oneven zijde met op de hoek de ingang van de galerij rond het Paleis voor Volksvlijt. Ten tijde van deze foto was het paleis al afgebrand en gesloopt. De fotograaf stond op de Weteringschans. In het winkelpand helemaal rechts was sinds 1958 Kaptein gevestigd, waar ik m'n eerste Mobylette vandaan had (1959).

Afbeeldingsbestand 10009A003684

Bouwplaats

Het bekende recept: oplossingen via deze link.

Nieuw

De geschiedenis van de eerste joodse gemeenten in Amsterdam en hun vroegste synagogen, tot de inwijding van beide grote synagogen aan de Muidergracht.

Overtoomkerk

Kreeg ik toch een leuke puzzelfoto opgestuurd!! Ik dacht meteen: dat is wat voor de quiz.
Tot de inzender mij even later mailde dat hij zelf al de oplossing gevonden had.

De foto is van Spaarnestad en zou de Overtoom voorstellen. Nu ben ik in die hoek jaren op school gegaan, nog voor Autopon op de hoek bouwde, maar deze situatie was me zo vreemd dat ik vermoedde dat dit helemaal niet de Overtoom was. Ik zag een VW-kever, dus de foto is na-oorlogs. Ik zag twee gebouwtjes met duidelijk een ruiter op het dak. Kerk? Kapel? Maar het blijkt toch de Overtoom!

We kijken naar de oprit naar de Overtoomsesluis, waar de weg linksaf gaat naar de Amstelveenseweg. En juist voor deze bocht moest de hele bebouwing inclusief kerk verdwijnen. Dat hele werk was om de trambaan naar de Amstelveenseweg dubbelsporig te kunnen maken en daar moest ook de hele Dubbel Buurt voor wijken. Dit deel van Nieuwer-Amstel werd in 1896 door Amsterdam geannexeerd.

Fred van Kooij weet meer van de Overtoomkerk:

Gebouwd op intitiatief van de Amstelveense Hervormde predikant W.B.J. Baart de la Faille en door hem ingewijd in 1892. Het was de tweede N-H-kerk van de gemeente Nieuwer-Amstel. Adres destijds Overtoom 543. Gesloten 12 october 1952 en gesloopt in 1954 i.v.m. verlegging van de rooilijn einde Overtoom en Dubbele Buurt (landinwaarts). Achter het kerkgebouw lag een sloot, ervoor een klein plein met enkele bomen. Volgens H.J. Scharp  is de kerk “eerst ter halve breedte gebouwd, later met een tweede helft ernaast vergroot”.

Deze week honderd jaar geleden

Belgische vluchtelingen..., wat vooraf ging.

Op 4 augustus 1914 viel Duitsland België binnen, zonder formele oorlogsverklaring. Al meteen na de inval kwam de vluchtelingenstroom richting Nederland op gang. De eerste dag al kwamen 52 Belgische soldaten naar Nederland. Toen op 10 oktober 1914 Antwerpen viel, vluchtten naar schatting 40.000 soldaten en één miljoen Belgische burgers naar Nederland. Aanvankelijk liet de regering de opvang van de burgervluchtelingen zo veel mogelijk aan particulieren over, maar uit angst voor anti-Duitse rellen en betogingen onder de vluchtelingen, werd besloten tot het oprichten van bewaakte opvangkampen. Het eerste kamp dat verrees was Vluchtoord Nunspeet. Daarna volgden kampen bij onder andere Amersfoort, Bergen op Zoom, Roosendaal, Scheveningen en Amsterdam. De kampen bestonden uit ofwel tenten of barakken. Dat zou snel anders worden...

Foto boven: opvang vluchtelingen die in een leegstaande loods op de Sumatrakade waren ondergebracht.

Na een beleg van 12 dagen werd op 9 oktober 1914 de stad Antwerpen aan de Duitse legerleiding overgegeven. De Belgische en Engelse troepen hadden de stad verlaten, na het in brand steken van zoveel mogelijk voorraden olie en levensmiddelen. De Belgische koninklijke familie en de regering hadden Antwerpen verruild voor Ostende. Toen bleek dat overgave onvermijdelijk was sloegen tienduizenden burgers op de vlucht, voornamelijk richting noorden: Nederland. Alle ziekenhuizen, weeshuizen, kloosters, de militairen en alle burgers werden geëvacueerd.

Foto links: vluchtelingen in gebouw Concordia aan het Weesperplein

Roosendaal werd een verzamelpunt en van hier werden de vluchtelingen over de rest van Nederland “gedistribueerd”.  Het stadje zat bomvol en de vluchtelingen sliepen in het open veld, langs de wegen. Er was te weinig voedsel voor al die mensen en er werd honger geleden. Op 12 oktober ontving het stadsbestuur van Amsterdam een telegram uit Roosendaal met de vraag hoeveel vluchtelingen de stad nog kon opnemen. Het antwoord was “nul”. Er waren op 12 oktober al zo’n 20.000 Belgen in de stad. De Amsterdamse bevolking liet het daar niet bij. Veel particulieren reden met eigen auto’s op en neer tussen de stad en de grens en brachten op de heenweg voedsel mee en namen vluchtelingen mee terug. Ook per trein werden de vluchtelingen vervoerd, deels met meegenomen Belgisch materieel. Op de foto boven een colonne vluchtelingen die van het Centraal Station onderweg is naar de Effectenbeurs of de Koopmansbeurs waar ze geregistreerd werden. Maar daarover volgende week meer.

Oude afleveringen

Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.