Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein
Hieronder staat een historische foto of prent van een topografische situatie in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De eerste goede oplossing wint en stuurt dan, na mijn uitnodiging, de volgende opgave in. De foto of prent haalt u uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. Uw keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of u bent van mening dat elke Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.
De winnaar van vorige week was Peter Bastin. Hieronder zijn nieuwe afbeelding voor week 13. Stuur uw oplossing via deze link.
Peter wil 't nu ook weer niet al te makkelijk maken. Hij wil de naam weten van de nieuwbouw op de linkerhelft van de foto.
Weet u ook hoe dat gebouw aan die naam komt?
Oplossing vorige week: Sarphatistraat, tussen Frederiksplein en Amstel, gezien naar het oosten
Niet al te moeilijk, deze foto die door Pieter Oosterhuis in 1888 vanuit het Paleis voor Volksvlijt genomen werd. Je moet natuurlijk wel weten dat dit stukje weg ook al Sarphatistraat heet. Ik heb daar een punt van gemaakt en de eerste die dit in zijn antwoord vermelde de voorkeur gegeven.
De eerste die concludeerde dat de foto vanuit het Paleis voor Volksvlijt gemaakt moet zijn was Wim Huissen.
Op de foto hierboven is het Oosteinde helemaal rechts net buiten beeld gebleven. Het volgende straatje heet vandaag Achter Oosteinde. De ventweg rechts langs de Sarphatistraat heeft geen verbinding met de van links komende kade langs de Amstel die eveneens Amstel heet. Ten zuiden van de Singelgracht heet die kade Amsteldijk. Ook op de foto een deel van het Amstel Hotel. De paardentrams op de foto waren de oorzaak van een kostbare verbouwing van de Hoogesluis, die tussen 1882 en '83 een flink stuk afgevlakt werd, omdat de AOM zonder hulptroepen en -paarden de trams niet de brug over kreeg.
De foto is van 1870 en toont de brug voor de verbouwing, gezien naar het Frederiksplein.
De Hoogesluis was eerder onderwerp in deze quizpagina. De verbouwing was misschien wel kostbaar, maar het nieuwe wegdek werd simpelweg op de ingekorte pijlers van de dik twee eeuwen oude Hoogesluis gelegd. De verbouwde brug was een ontwerp van Willem Springer naar het voorbeeld van de Pont Neuf in Parijs. Er volgden nog diverse aanpassingen en verstevigingen, omdat de oude bakstenen pijlers 'levensmoe' bleken. Dat maakte het begin 21ste eeuw noodzakelijk nog eens te verbouwen; nu werden de pijlers vervangen en werd uit alle macht geprobeerd het uiterlijk van de negentiende-eeuwse brug te behouden.
De foto (Wikipedia) toont de brug in tegenovergestelde richting gezien, naar het Frederiksplein.
Verborgen monumenten
Verscholen achter Hotel Krasnapolsky, gelegen aan de Servetsteeg, staat rijksmonument 518314.
Het is een in 1879 gebouwd pakhuis dat oorspronkelijk gebruikt werd als opslagruimte met op de begane grond de turbines bestemd voor de gaslampen in de Wintertuin. In 1883 werd het gebouw aan de oostzijde vergroot om onderdak te bieden aan de elektriciteitscentrale, de eerste van Amsterdam, die zowel het hotel als het gehele gebied rondom de Dam van elektriciteit voorzag. Vermoedelijk was G.B. Salm de architect van het gebouw.
Hier stond een foto uit de Beeldbank die door Mienke Wagenaar gemaakt bleek te zijn en die voor het gebruik ervan geconsulteerd had willen worden en heel lelijk deed omdat dit niet gebeurd is. Ze heeft een abonnement bij de Amerikaanse waakhond Pixsy, die voor ongeoorloofd gebruik van foto's van artiesten een rekeningen stuurt. Dat is voor deze site, die uitsluitend in het publieke domein wil verkeren, geen werkwijze en we zullen bij gelegenheid de foto zelf schieten. Tot dan deze mededeling.
Op een rechthoekige plattegrond is het in baksteen opgetrokken pakhuis onderdeel van het complex Krasnapolsky. Het pand bestaat uit drie bouwlagen onder een zadeldak met pannen. Het gebouw heeft aan de langszijde twee tuitgevels met hijsluiken. Op de begane grond bevinden zich een aantal blinde vensters en enkele toevoerbuizen (voor de aanvoer van het gas bestemd voor de gaslampen in de Wintertuin). De vensters zijn onregelmatig in de gevel geplaatst. Geheel rechts een hoog uit het gebouw rijzende gemetselde ronde schoorsteen.
Interieur: Op alle verdiepingen troggewelven. Het gebouw heeft nog de oorspronkelijke gietijzeren constructie. De gietijzeren kolommen zijn thans bekleed met een betonlaag.
Waardering: Voormalig pakhuis met elektriciteitscentrale van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde. Pakhuis eveneens van bouwtechnisch belang vanwege de nog aanwezige gietijzeren constructie en tevens van belang als functioneel onderdeel van het complex.
Bron: Rijksmonumentenzorg
Deze week honderd jaar geleden
Woensdag 25 maart 1914 - Burgemeester Roëll verbiedt de opvoering van de film 'De Parijsche Commune' in het Edison-theater aan de Elandsgracht.
Nadat de Tweede Internationale (in 1889) en de Nederlandse anarchist Domela Nieuwenhuis (in 1888) de Parijse opstand als gedachtengoed adopteerden vond het liberale college van B&W het noodzakelijk de film te verbieden als zijnde opruiend. Toch werd de film in een besloten voorstelling op 10 mei 1914 door de Amsterdamse Groepen van Vrije Socialisten vertoond.
Al in het begin van 1914 hadden de Amsterdamse Groepen van Vrije Socialisten het plan opgevat om de traditionele herdenking van de Commune op 18 maart van dat jaar extra luister bij te zetten door het vertonen van een heuse film met bewegende beelden over de Commune, die kort tevoren door Franse geestverwanten was gemaakt. Nadat de lezers van De Vrije Socialist dit spektakel zwart op wit in het vooruitzicht was gesteld, bleek de film echter niet tijdig leverbaar. Met een week vertraging zou de vertoning alsnog plaatsvinden, en wel op twee achtereenvolgende dagen in buurtbioscoop Edison aan de Elandsgracht in de Jordaan. Aangekondigd werd nu ook dat Domela Nieuwenhuis in hoogsteigen persoon als ‘explicateur’ bij de – uiteraard nog stomme – film zou optreden. Zodra echter de kaartverkoop op gang was gekomen, verscheen de nieuwe onheilstijding dat de burgemeester van Amsterdam de filmvertoning verboden had. In weerwil van deze, hoogstwaarschijnlijk zelfverzonnen verbodsbepaling beloofde de anarchistische pers dat de film met een maand vertraging, in april alsnog in bioscoop Edison te zien zou zijn. Ook op deze nieuwe datum bleven de organisatoren echter in gebreke: nu beweerden zij dat de film door kameraden in Brussel op tijd naar Amsterdam was verstuurd, maar op raadselachtige wijze onderweg was zoekgeraakt. Toen de film alsnog in Amsterdam arriveerde, waren de met de bioscoopexploitant overeengekomen data juist verstreken. Deze gang van zaken moest in anarchistische ogen wel op sabotage wijzen, en dat voedde geruchten over een duistere samenzwering tussen de Franse regering, de douane en het Amsterdamse gemeentebestuur, waarvan sinds enkele weken immers ook F.M. Wibaut, de eerste sociaaldemocratisch regent namens de erfvijand SDAP, als wethouder deel uitmaakte.
Toch, op zondag 10 mei 1914 was het dan eindelijk zover en was de langverwachte ‘Kommune-film’ eenmalig in Amsterdam te zien. Kennelijk had het uitstel de belangstelling wel doen groeien, want in plaats van het oorspronkelijke plan voor een vertoning in een bescheiden buurtbioscoop, draaide de film nu in het fameuze circustheater van Oscar Carré aan de Amstel. Bezoekers werden getrakteerd op een verhaal in 17 taferelen met bewegende beelden, in zwart-wit en niet vergezeld van geluidsopnamen. De film werd daarom omlijst met muzikale begeleiding door piano en orgel, terwijl ook een speciaal voor de gelegenheid geformeerd strijdkoor van maar liefst 150 anarchistische zangers een artistieke bijdrage leverde. De gesproken uitleg van de getoonde beelden werd die zondag in Carré inderdaad verzorgd door Ferdinand Domela Nieuwenhuis, terwijl een aanvullend programma voorzag in de vertoning van nog meer bewegende beelden, muziekuitvoeringen en optredens van verschillende voordrachtskunstenaars. De sociaaldemocratische concurrentie nam zorgvuldig afstand van de hele voorstelling en de recensent van Het Volk velde in het nummer van 11 mei 1914 een vernietigend oordeel over de met zoveel tamtam aangekondigde ‘revolutionaire’ film:
"Een verzameling van soms onbeholpen handelingen van slechte dilettanten, met aangeplakte baarden en overdreven zware pruiken. […] Nieuwenhuis, die de film zou uitleggen, stond er paf van en zweeg na enkele zwakke pogingen wijselijk stil: er was ook niets van te maken!"
Oude afleveringen
Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.
Als snelheid belangrijk is zou het prettig zijn als u precies wist wanneer de nieuwe opgave geplaatst wordt. Dat kan ! U kunt zich op de mailinglijst laten zetten via deze link.