Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein
Hieronder staat een historische foto of prent van een topografische situatie in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De eerste goede oplossing wint en stuurt dan, na mijn uitnodiging, de volgende opgave in. De foto of prent haalt u uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. Uw keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of u bent van mening dat elke Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.
De winnaar van vorige week was Jaap Schoen. Hieronder zijn nieuwe afbeelding voor week 18. Stuur uw oplossing via deze link.
Heerlijk hoe we met deze quiz door de stad zwalken. Nou weer een brug en helmaal aan het andere eind van de stad. Waar?
Oplossing vorige week: Eerste Marnixplantsoen, met links Marnixkade en rechts de Marnixstraat
Ook deze week weer volop verwarring. Wim Huissen stuurde niet alleen deze foto als nieuwe opgave, maar ook een e-mail naar de Beeldbank om ze attent te maken op hun foute beschrijving. De foto stond namelijk onder het toponiem "Houtmankade". Het lijkt er misschien wel iets op maar bij controle zie je dat het niet kan kloppen. In sneltreinvaart wijzigde de Beeldbank de beschrijving terwijl ik vrolijk riep dat die foutief was.
De fotograaf staat in het Eerste Marnixplantsoen, tenminste
zodra het gazon weer is ingezaaid.
We kijken richting Haarlemmerplein met rechts de Marnixstraat en links de Marnixkade.
Het Eerste Marnixplantsoen is het laatste restant van de omwalling van de stad dat niet vergraven is. Dit is het bolwerk Haarlem waarop de stellingmolen 'de Palm' gestaan heeft. Tevens was dit bolwerk ingericht als begraafplaats, het Noorderkerkhof (zie afbeelding links). Toen in 1868-'70 de muren geslecht werden en begonnen werd met het rechttrekken van de Singelgracht door het plempen van stroken water bleven de oude graven op dit kerkhof uit piëteit gespaard, ondanks dat het niet meer in gebruik was. Vooral op een plattegrond is de bastionvorm nog duidelijk herkenbaar.
Binnen de muren was een breed pad aangelegd, de Schans. Aan deze schans hadden zich met medewerking van de stad lijnbanen gevestigd. Ter plaatse van onze quizfoto waren dit 'het Fortuin' (afb.links) en 'de Hoop'.
In 1870 besloot de gemeenteraad de grond van deze lijnbanen terug te vorderen door het met ƒ20.000,- afkopen van de resterende huurtermijn van nog 3 jaar. Van de gewonnen grond
werd een deel gebruikt om het pad te verbreden en daarop de Marnixstraat aan te leggen. Het resterende deel werd in veiling gebracht, samen met de gewonnen grond door het plempen van delen Sinbgelgracht.
Door het wel heel royaal plempen ter plaatse kwam er veel extra ruimte langs de nieuwe oever van de Singelgracht. In 1871 verkocht de stad die grond in publieke veiling aan aannemer J.F. Schutte voor ƒ35.604,-. De bebouwing werd voorgeschreven en omvatte twee blokken huizen; één blok met 108 middenstands-woningen en aan de Marnixstraat nog een blok met 162 arbeiderswoningen. Dat is het smalle blokje rechts op de quizfoto. Beide blokken namen 54 percelen met dezelfde breedte in beslag; aan de Marnixkade 13m diep en aan de Marnixstraat 9 meter. De woningen werden in 1872 opgeleverd.
In 1876 werd de grond tussen de nieuwe Marnixstraat en de Lijnbaansgracht ter bebouwing verkocht. Dat is o.a. het blok revolutiebouw helemaal rechts op de quizfoto. Een der quizdeelnemers wist me te vertellen dat de woningen door 'projectontwikkelaar' Hellingman geëxploiteerd werden en heel klein waren. De achterkant van de huizen stonden met de voeten in de Lijnbaansgracht of hadden een petieterig plaatsje. De uitgebouwde keukens waren ijskoud in de winter, maar ook 's-zomers fungeerde de aanrechtkastjes als 'koelkast'. De vierde (zolder-)verdieping werd ook bewoond. Het toilet was zo klein dat je de deur niet dichtkreeg, tenzij je je voeten helemaal verdraaide. Dan komt uitgebreid het badritueel aan bod, maar dat is geldig voor alle woonhuizen uit de 19de eeuw zonder badkamers.
Nieuw
U zult zich afvragen waarom een werkstuk over de allereerste verkeersdoorbraak, waartoe in 1860 besloten werd, zo lang op zich liet wachten. En dat terwijl de Raadhuisstraat en de Vijzelstraat al geweest zijn. Hier is dan toch het verhaal over de al of niet gedeeltelijke sloop van Oude Doelenstraat-Halsteeg-Vijgendam-Gasthuisstraat-Stilsteeg en Korte Gasthuismolensteeg. En over de 'geboorte' van de Damstraat en Paleisstraat daarna. Ook de doorbraak van Damrak naar Rokin wordt meegenomen, met alle gevolgen voor het uiterlijk van de Dam.
Deze week honderd jaar geleden
Demonstratie voor vrouwenkiesrecht als onderdeel van de 1 mei-optocht te Amsterdam, 1914. Vrouwen lopen door de stad met kransen op stokken en spandoeken, waarvan één met de tekst "Algemeen Vrouwenkiesrecht in den grondwet". De foto is uit 'Het Leven'.
Er waren natuurlijk ook nog de gebruikelijke 1 mei-optochten. De SDAP en de communistische partij organiseren eigen optochten. Hier de drukte langs de stoet van de SDAP, voor Milles Colonnes op het Rembrandtplein.
Groot was de bezorgdheid onder links-Nederland over de overspannen politieke situatie in Europa. Ook dat kwam tot uitdrukking in sommige optochten.
Er bestond bij links-Nederland onbehagen over het gewijzigde karakter van de 1 mei-viering. Paul de Groot in: 50 Jaar 1 mei-vieringen:
"Ging de Mei-viering aanvankelijk gepaard aan massastaking en demonstratie,
spoedig wisten de leiders van de partijen der Tweede
Internationale, met uitzondering van de Russische bolsjewiki, de
werkstaking in een 'rust-dag' te veranderen. De Meidag werd tot
een "Lente-feest" gedegradeerd, de manifestaties werden in feestelijke,
onschuldige optochten omgezet".
Ter illustratie daarvan:
De praalwagen in de 1 mei-optocht 1914: 'De vier deugden van het proletariaat', ontworpen door A. Hahn.
De boel loopt hier behoorlijk vast. Hier een deel van de optocht met, als ik het goed lees, de ANDB-leden. Dit is het Rembrandtplein en rechtsboven het begin van de Amstelstraat. Lijn 5 en 9 reden in 1914 over Dam, Rokin, Munt en Rembrandtplein volgens hetzelfde traject. De 5 ging dan verder door de Utrechtsestraat en de 9 door de Amstelstraat.
Oude afleveringen
Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.
Als snelheid belangrijk is zou het prettig zijn als u precies wist wanneer de nieuwe opgave geplaatst wordt. Dat kan ! U kunt zich op de mailinglijst laten zetten via deze link.