De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Hans Goedhart. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. Hij maakt 't opnieuw niet makkelijk maar deze keer is het zeker binnen de Singelgracht. Het is een beeld uit zijn werkzame leven bij Stadsvernieuwing. De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

"Dit moet de Kamperbrug wel zijn", was de veelgehoorde kreet bij de oplossing van deze foto. Klopt! De oerversie ervan, de allereerste Kamperbrug naar het middelste Stationseiland. De foto is ±1895 van boven in het CS genomen door fotograaf G. Heinen. Bron: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Hans Goedhart, Anna Denekamp, Ria Scharn, Arjen Lobach, Nico Prinse, Hans van Efferen, Anneke Huijser, Robert Raat en Carl Mollee.

Weer zo'n dubbel pand dat naar de Filistijnen geholpen is.

Weet u het adres van het pand midden op de foto?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De draaiorgels staan op brug #42 over de Keizersgracht en in de Nieuwe Spiegelstraat. Grappig hoeveel Amsterdammers dat "Nieuwe" weglaten. De brug heette tot 2016 onofficieel de Wielrijdersbrug, zo genoemd omdat de ANWB vlakbij kantoren had (Keizersgracht 494 en 588-590). Lees meer...
Het bedrijf dat verhuisde was de Ned. Spar Centrale, Keizersgracht 596, die per 1 juni 1964 naar een verdieping van het Europahuis in de James Wattstraat ging.
Veel steun hadden de deelnemers aan het gebouw op de achtergrond van verzekeringsmaatschappij Amstleven op Keizersgracht 555. Het gebouw werd precies 100 jaar geleden gebouwd naar ontwerp van architect C.B. Posthumus Meyes. U leest meer over het gebouw via deze link.
Een krantenbericht over deze actie van Perlee leest u via deze link.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anna Denekamp, Kees Huyser, Ria Scharn, Han Mannaert, Otto Meyer, Jos Mol, José Goud, Maaike de Graaf, Robert Raat, Ton Brosse, Harry Snijder, Hans van Efferen, Anneke Huijser, Adrie de Koning en Anthony Kolder.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Nu we toch zo gezellig met bruggen in de weer zijn..., weet u welke dit is?

Over welk water ligt deze brug?

Hoe heet deze brug?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Pakhuis De Koorndrager stond op de Oudeschans 73-77. Het was niet alleen een dubbel pakhuis maar nam drie percelen in beslag. Driedubbel dus met drie hijskasten en cartouche in de top met een levensgrote "korendrager" waar het pakhuis zijn naam aan dankte. Het werd algemeen gezien als één der fraaiste pakhuizen van Amsterdam. De benedenverdieping werkte als een sokkel en daarboven drie verticale rijen zolderdeuren.
Het pakhuis werd niet zomaar gesloopt. Het brandde 3 juni 1949 helemaal uit, wat brandmeester De Boer helaas het leven kostte. Na de brand waren de beide bovenste zolders verdwenen.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

...Zelden tekent een straatwand met huizen van verschillende hoogten zich tegen de lucht af met een zo fraaie lijn als dit stuk Oude Schans. Deze lijn is als een melodie. ,,De Koorndrager” domineert in die lijn. De door-de-kroonlijststekende cartouche is in meerdere opzichten een hoogtepunt... schreef een lyrische architect D. Zuiderhoek.

Naar aanleiding van de korendrager op het pakhuis dichtte H. Fedder:

Hij staat ten voeten uit aan pakhuismuur gehouwen,
Hem heeft der eeuwen loop van verv’ noch gloed beroofd,
De steenen leden recht, onwrikbaar, onbewogen,
Torst hij zijn kost’bren last met opgeheven hoofd.

Niemand vertelt of het reliëf de brand overleefde en - zo ja - waar het dan gebleven is. Mogelijk is het met het neerhalen van de bovenste verdiepingen kapot gevallen. Weet u het misschien?

In 1953 werd de restanten van het pakhuis gesloopt en vervangen door een meubeltoonzaal. Opnieuw drie percelen breed en in een architectuur die inspeelde op de gebruikelijke verticale structuur van grachtenhuizen (zie foto links). In 1974 nam het BIMHUIS, een initiatief van Hans Dulfer, Willem Breuker en Mischa Mengelberg, de panden in gebruik als theater. In 1984 werd het geheel verbouwd waarbij een theaterzaal in de vorm van een amfitheater ontstond. In 2005 kreeg het Bimhuis een nieuwe locatie aan de Piet Heinkade. Daar werd aan het Muziekgebouw aan 't IJ een "zwarte doos" geplakt met een zaal voor het Bimhuis.
De gebouwen op de Oudeschans werden weer afgebroken en vervangen door het complex Luxury Suites Amsterdam. Waar we graag aandacht op wilden vestigen is het feit dat de architect globaal de contouren van De Koorndrager heeft aangehouden. Op de cartouche met zakkendrager na dan. Op de foto links een beeldje van een korendrager foto: AHM

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Ria Scharn, Han Mannaert, Jos Mol, Hans van Efferen, Anneke Huijser, Robert Raat, Adrie de Koning en Anthony Kolder.

Een zonnige middag aan de gracht. Het gaat ons om het lage pandje met de klokgevel.

Welk adres heeft dit pand?

Wat is er in het pand rechts bevestigd?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Google Street View

We hebben expres het logo van de firma niet geblurrd. Als u herkende wat er op staat was u al een eind op streek. Het bestaat namelijk uit een grote geit met twee kleine geitjes. Gezien de horens is het een bok (met twee zonen). U kijkt naar het pand Bloemgracht 191 van de firma A. Bok en Zn. Voor intimi Abe Bok. Zij doen van ouds in klassieke verven, muurolie, bladgoud en -zilver, enzovoort. Elke restauratiewerker, praktisch of theoretisch, waardeert deze firma om zijn assortiment.
Het pand staat vandaag stoer stand te houden tussen nieuwbouw appartementen.
U komt alles te weten over de firma via hun site. Vergeet niet de tab "Historie" te lezen. De firma is namelijk ouder dan de tijd dat ze in dit pand gevestigd zijn.

Otto Meyer, Ton Brosse en Han Mannaert weten te berichten dat de firma het pand heel recent heeft afgestoten en verhuisd is naar de Spaarndammerstraat. Ook dit pand aan de Bloemgracht zal "omgetoverd" worden tot appartementen.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Han Mannaert, Ria Scharn, Otto Meyer, Ton Brosse, Mieke Hebink, Anna Denekamp, Maaike de Graaf, Robert Raat, Hans van Efferen, Anneke Huijser, Jos Mol, Adrie de Koning en Anthony Kolder.

Pruimtabak - door Jos Mol

Iets wat je zo goed als niet meer ziet is het pruimen van tabak. Dit was tabak die niet gerookt werd maar waarop gekauwd werd. Na er een tijd op gekauwd te hebben werd de tabak uitgespuwd. Dit uitspuwen gebeurde soms in een bakje dat kwispedoor werd genoemd, maar veelal eindigde de tabak met een wijde boog op de straat. Iemand die pruimtabak consumeerde kon je van een afstand zien aankomen, omdat hij (in veel mindere mate zij) een vreselijke lucht met zich meedroeg. De gebitten van pruimtabak gebruikers waren helemaal bruin uitgeslagen van de nicotine. Met name Kentucky- en Virginiatabak worden veel voor pruimtabak gebruikt. Om een specifieke smaak aan de tabak te geven werden smaakmakers zoals muskaat of kaneel toegevoegd. Het voordeel van tabak pruimen is dat men tabak kon gebruiken op plaatsen waar geen vuur mocht worden ontstoken (bijv. op schepen of rond strooi en turf). 
Het pruimen van tabak werd in de zeventiende eeuw door scheepschirurgijnen voorgeschreven om scheurbuik te voorkomen. Het gebruik van pruimtabak is langzamerhand verdrongen door het gebruik van sigaretten en sigaren.
In Zweden/Noorwegen wordt snus gebruikt. Dit is snuiftabak in een vochtige poedervorm, ook wel 'chewing tobacco' genoemd.

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Op speurtocht in de Beeldbank kwam ik deze mooie foto tegen. Die is leuk voor de quiz, dacht ik, maar een korte check via Google leerde mij dat hij ogenblikkelijk te vinden is. Jammer, ook deze kan dus weer niet en het had zo’n leuke speurtocht kunnen opleveren. Dit beeld zul je in Amsterdam namelijk niet meer terugvinden, want alle gebouwen op de foto zijn verdwenen. Om een idee te geven van deze locatie: we staan hier, zeg maar, voor de deur van het Victoriahotel en kijken over het water van het Damrak naar de overkant. Rechts waar het gebouw van de Lemster Stoombooten stond, staat heden ten dage het pand dat veel mensen nog kennen als het Nationaal Hoofdkantoor van het Leger des Heils. Ooit begonnen als Grand Hotel ‘Prins Hendrik’, heeft het in de loop der jaren meerdere bestemmingen gekend en tegenwoordig is hier ‘Youth with a Mission’ gevestigd. Meer naar links steekt nu de Basiliek van de Heilige Nicolaas prominent zijn torens omhoog en de hele dag raast het drukke verkeer voorbij.

Op het rustige pleintje dat we op de oude foto zien, springt links Het Stads Waterkantoor in het oog. Het gebouw heeft maar heel kort, van 1868 tot 1878, deze functie gehad. Het stamde oorspronkelijk uit 1618 en heette: ‘Zeeregt’. Het was gebouwd als soldatenwachthuis  en van 1641 tot 1655 zetelden hier de commissarissen van Zeezaken. Zij bogen zich over conflicten tussen kooplieden, reders, schippers, matrozen en inladers. Het heeft in de eeuwen daarna meerdere bestemmingen gekregen tot het in 1878 moest verdwijnen, omdat in verband met de aanleg van het Centraal Station het hele gebied opnieuw moest worden ingericht. Aan de rechterkant, niet zichtbaar op de foto, ligt de Nieuwe Brug, die veel smaller was dan de huidige en rechtstreek op de Nieuwebrugsteeg aansloot.

Links heette het Kampersteiger en het deel waar tegenwoordig de Nicolaaskerk staat de ‘Oude Teertuinen’. ‘Oude’ omdat de teertuinen verhuisd waren naar de Westelijke eilanden waar de staatnaam ‘Nieuwe Teertuinen’ nog herinnert aan de bedrijvigheid van vroeger. Teertuinen vind je ook daar niet meer. Amsterdam had vele markten en meteen voorbij Zeeregt vond je in de 17de eeuw die voor slijpstenen. Handig, want je zult maar om zo’n steen verlegen zitten. In een tijd waarin het meeste vervoer nog over water ging, was het hier zo vlak aan het IJ een drukte van belang. De Oude Teertuinen was een drukke vrachtgoedhaven en veerboten naar vele steden meerden hier aan om passagiers te brengen en te halen. Het is er nog steeds druk, maar het meeste verkeer is nu gemotoriseerd en rijdt op vier (of meer) wielen, hoewel we de vele, vele fietsers van Amsterdam niet moeten vergeten natuurlijk.     - Ria Scharn

1932. De Afsluitdijk is dicht, de Zuiderzee heet nu IJsselmeer. We hebben de zee snel zien veranderen. De golfslag werd anders. Vooral bij een Noord-Wester werd die zwaarder, korter en onberekenbaar. Het water werd zoeter en bevroor veel sneller.
1933. De vorst viel al op 5 december in en op de 16de  werd de Elfstedentocht al gereden, de enige tot vandaag die in december werd verreden. Leuk en aardig, maar de vorst was zo streng dat de vaart over het IJsselmeer volledig gestremd was. Het goederenvervoer met onze schepen op de normale route was onmogelijk. De kade lag vol vrachtgoed, er lagen dekschuiten met vracht te wachten en de pakhuizen puilden uit. De telefoon stond roodgloeiend; de klanten wilden weten wanneer zij hun spullen kregen. De directie besloot vanuit Harlingen buitenom naar Amsterdam te varen. Twee schepen zouden het proberen; de Jan Nieveen had de vracht tot in de gangboorden staan en op de Groningen IV was de salon helemaal volgestouwd. De schepen waren zo vol geladen dat de mensen op de wal hoofdschuddend toekeken en zich afvroegen waar we de moed vandaan haalden om zo buitenom te varen. De rijksloods, die nodig was om over de Waddenzee uit te varen, kwam niet opdagen zodat de “slikloods” Piet Plooi uitkomst moest bieden. De tocht verliep zonder incidenten.

1935. Op 30 september gierde een herfststorm over het IJsselmeer. De Groningen VI had de dag ervoor al in Lemmer moeten aankomen. Sluismeester Lykle Poepjes speurde al vroeg met een verrekijker de zee af om te kijken waar het schip bleef.

Het was aardedonker en plots zag hij een licht. Dat zou het toplicht van de Groningen VI wel eens kunnen zijn. Maar…, het bewoog niet! Het verplaatste zich niet. Poepjes sloeg alarm en de reddingsboot Hilda voer uit. Het schip was in de storm vergaan en gezonken. De drie bemanningsleden waren in de mast geklommen en hielden zich krampachtig vast. Zij hadden het geluk dat hun toplicht nog met een petroleumlamp was uitgerust. De elektriciteit was namelijk helemaal uitgevallen. Dat licht heeft hen het leven gered. Gelukkig vervoerde de Groningen VI nooit passagiers en kon iedereen gered worden.
In diezelfde storm beleefden wij op de Groningen IV ook angstige ogenblikken en wij hadden wel passagiers aan boord. Bij een storm met kracht 9 tot 10 kregen wij in het Val van Urk motorpech en gingen we voor anker. Het spookte behoorlijk en het IJsselmeer zag wit van de schuimkoppen. De passagiers in de Tweede Klasse voorin kregen het benauwd en sommigen wilden in paniek overboord springen. Stuurman Jaap Stienstra kreeg een idee. Hij nam een landvast, belegde die op een bolder en liet het andere eind in het verblijf zakken. “Trekken jongens” riep hij. De passagiers grepen het touw en trokken, in de veronderstelling dat hun leven ervan afhing. Dat hielp! De rust keerde weer omdat de mensen afgeleid waren. De motor werd gerepareerd en de reis kon vervolgd worden. In de Tweede Klasse werd druk nagepraat over hun aandeel in de reddingsoperatie.
A. van Es

Bij de foto's:

1. de Groningen IV vaart de haven van Lemmer uit

2. de Groningen VI op zijn ligplaats achter het Centraal Station

3. Stuurman Jaap Stienstra die in 1942 aan boord sneuvelde

In de Hongerwinter 44-'45 was het zo koud dat de uitkijk op de voorplecht van de Jan Nieveen naar binnen ging omdat ze anders bevroor. Die wacht was niet voor niets; ze moesten uitkijken, ogen en oren zijn voor de stuurman. De Jan Nieveen en de Groningen IV ontmoetten elkaar op het IJsselmeer en kwamen in aanvaring. De Groningen IV werd open gereten en begon onmiddellijk te zinken. Een deel van de passagiers kon op de Jan Nieveen overspringen maar 13 passagiers vonden achter een klemmende deur de dood.
Jaap Stienstra was in 1942 al omgekomen toen de Groningen IV door Engelse vliegtuigen onder vuur genomen werd. Hij overleed op weg naar Lemmer in de sluis. Kapitein was toen al Rein de Jong. In 1946 is de Groningen IV nog gelicht maar kon niet meer gerepareerd worden. Ze werd gesloopt.

Veel klachten kregen we na de introductie van Windows 10, met name dat het niet meer mogelijk was onze links te klikken om een oplossing door te geven. Dat zal menig deelnemer de zin ontnomen hebben nog te reageren op de quizvragen. Er was een oplossing maar lastig in te stellen. Sommigen hebben daarvoor betaalde krachten ingehuurd om voor elkaar te krijgen. José Goud heeft de werkwijze uitgedokterd en er een gebruiksaanwijzing van gemaakt. Voor Gmail-accounts is er een aparte procedure.

Klik hier om die te lezen.

Als 't u nu wèl lukt gaat het dank-je-wel naar José.

Woensdag 12 september 1917 - Vanmorgen stapte volkomen onverwacht een 100-jarige de poort van het Marine-etablissement binnen. Op de borst droeg hij het Expeditiekruis en de gouden medaille voor 36-jarige trouwe dienst bij de mariniers. Het was de gepensioneerde marinier 1ste klasse Stade uit Den Haag, die nog één keer de vertrouwde kazerne wilde zien. De wacht leidde hem (en een begeleidend familielid) meteen naar de kamer van de eerste officier, waar de grijsaard ontvangen werd door de commandant en de eerste officier. Onder het genot van een kop koffie en een sigaar vertelde Stade over belevenissen uit zijn diensttijd en over expedities die hij meemaakte. Intussen was het tamboer- en pijperskorps opgetrommeld. Zij brachten ter zijner ere de "Russische taptoe" ten gehore, die Stade stram in de houding aanhoorde. Het bleek dat hij op 14-jarige leeftijd zelf als pijper ("piet") begonnen was. Hij liet zich een fluit tonen en riep dat hij er zo een nog thuis had. Hij sprak tot slot een dankwoord aan de verzamelde militairen uit waarna hij het Marine-etablissement verliet.

Foto: Hoofdpoort Marine-etablissement
bron: Stadsarchief Amsterdam

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave