De snelste met de goede oplossing van de opgave van vorige week was Fanta Voogd. Van hem komt dan ook de nieuwe raadplaat. Hij koos er een uit zijn schoenendoos vol familiefoto's. Op de foto een witkar met zijn vader een een collega, beide werkzaam bij Minerva Verzekeringen, die het witkar-project sponsorde. De vraag is:

Waar rijdt deze witkar?

De straatnaambordjes zijn 'geblurrd' maar het huisnummer 400 gaat u op weg helpen.

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Na een veel te moeilijke opgave in week 26 was er afgelopen week aan makkelijke. Daarom hadden wij er een tweede vraag aan geplakt over de ophaalbrug in het midden van de foto.
Dit is natuurlijk de Amstel met rechts het huizenblok tussen de Nieuwe Keizersgracht en de Nieuwe Kerkstraat. De brug ligt dus over de Nieuwe Keizersgracht, heeft het nummer 241 en heet tegenwoordig Dirk van Nimwegenbrug. Eén van beide was genoeg. Achter de brug doemt het Amstelhof op.

Dit zegt de Dienst Bruggen over deze brug: Ze dateert uit de 18de eeuw. Vermoedelijk was zij een welfbrug, maar in 1888 is ze omgebouwd tot plaatbrug, zonder bogen en ondersteund door twee jukken. In 1909 kreeg ze haar nummer (241), werd verbreed en het wegdek vernieuwd. In 1991 werd de plaatbrug afgebroken en in een driedelige welfbrug veranderd naar ontwerp van D. Sterrenberg.
De Dienst kende duidelijk deze foto uit het laatste kwart van de 19de eeuw niet. Hier staat wel degelijk een enkele wipbrug op de foto. De kaart van Gerrit de Broen uit 1728 laat weer een vaste brug op twee jukken zien en géén welfbrug. Op de ontwerpkaart van Daniel Stalpaert van 1662 staan over de Nieuwe Keizers- en Prinsengracht inderdaad geen bruggen gepland.

Dirk van Nimwegen zette zich tijdens WO2 in tegen de Jodenvervolging door de Duitse bezetter. Hij was op 24 februari 1941 op de Noordermarkt de spreker die de arbeiders opriep te staken uit protest tegen het onrecht dat de Joden werd aangedaan. Klik hier om iets meer over de oproep tot de Februaristaking te lezen.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Fanta Voogd, Minne Dijkstra, Ria Scharn, Anna Denekamp, Peet Voeten, Harry Snijder, Arjen Lobach, Robert Raat, Adrie de Koning, Fred Dubiez, Ton Brosse, Anneke Huijser, Han Mannaert, Otto Meyer, Maaike de Graaf, Kees Huyser, Hans van Efferen, Jos Mol, Rob Wagenaar, Anthony Kolder, Carol de Vries en Erwin Meijers.

Fanta stuurde - op uitnodiging een nieuwe opgave te bedenken - twee onderwerpen. Het tweede onderwerp maken we tot de keuzefoto van deze week. Het gaat om het draaien van een filmpje van een destijds bekende band. Vandaag noemen ze dat een clip, geloven we. Als locatie koos men een Amsterdamse afbraakbuurt. Het jaar verklappen we niet en welke band het was ook niet. Alleen dat Moef Ga Ga het programma was waarin het filmpje te zien zou zijn. Presentator Willen van Kooten hangt uit een van de ramen.

Het vinden van de buurt wordt nu een peuleschilletje, maar mogen wij van u weten waar deze panden stonden?

Wat was het adres van het afbraakpand achter de band?

Facultatief: weet u hoe die meiden-dansgroep heette, die in meer filmpjes meedeed?

Laat het ons weten via deze link

Foto's uit de privecollectie van Fanta Voogd.

De clou hangt aan de gevel: ATO Garage. Dat was een onderneming van de firma Fernich & Douwes die gevestigd was op de Prinsengracht 860.
Even controleren of de foto ook daar gemaakt is..., en ja hoor.

Goede oplossingen kwamen van Anna Denekamp, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Anneke Huijser, Kees Huyser, Jos Mol en Adrie de Koning.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Gekker moet 't toch niet worden. Een interieur! Dat kan toch overal zijn?!
En toch willen wij van u weten waar zich dit interieur bevond. Goed gezien..., verleden tijd, het is verdwenen. Ook dat nog. U moet 't deze week van uw netvlies hebben en van uw geheugen als een ijzeren pot. Waar zag u deze foto eerder?

In welk pand bevond zich dit interieur?

Waar stond dit pand?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Vanaf de Westerdoksdijk kijkt de fotograaf over het Westerdok naar het rangeerterrein van de HIJSM. Op de quizfoto staat links een deel van de locomotiefloods. Dat was een carrousel met enorme draaischijf waar een locomotief ingereden werd en een stukje draaide zodat de volgende naar binnen kon rijden. In het midden staat een watertorentje voor het (bij)vullen van de ketels.
De foto hiernaast geeft nog een veel duidelijker beeld van de situatie, maar wel op een veel later tijdstip (1926).

En dan de vraag naar de besognes van beide heren op de foto. De Westerdoksdijk was heel lang niemandsland, het was namelijk douanegebied. De foto hiernaast laat het accijnskantoor aan het eind van de dijk zien. Iedere passant die van de dijk de stad in wilde moest er op rekenen te worden gevisiteerd. Het meest voor de hand ligt dus dat een der heren de ander controleert op waren die onderhevig zijn aan invoerrechten. Dat had niets meer met stedelijke accijnzen te maken; die waren in het fotografietijdperk al afgeschaft.
Het deel van het Westerdok van de quizfoto en van de foto hiernaast werd gedempt voor het westelijk stationseiland i.v.m. de bouw van het Centraal Station. Het lijkt er op dat het dempen op de foto links al begonnen is.
Tot slot nog een plattegrond.

Goede oplossingen kwamen van Anna Denekamp, Ria Scharn, Harry Snijder, Robert Raat, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Han Mannaert, Kees Huyser, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Carol de Vries en Jos Mol.

Onafhankelijkheidsfeesten 1913..., de stad is versierd. Dit is de gepimpte helft van een stereofoto, maar waar?

Welke straat kijken we in?

Over welk water ligt de brug waar de fotograaf op staat?

Uw oplossing graag via deze link

Dat was zoeken! Waar zijn straten met een paar huizen voor het einde een rooilijn die een kleine twee meter terugwijkt? Er zijn er dan ook maar een paar die deze foto wisten te plaatsen.

We kijken door de Passeerdersstraat in de richting van de Prinsengracht (bomen). Arjen Lobach zocht wat meer uit over de gesloopte huizen. Het trapgeveltje had het huisnummer 7 en was tot voor kort een logement geweest. Het werd in 1928 gesloopt, met andere woorden..., in of vlak voor dat jaar is deze foto ook gemaakt.
Het volgende huisnummer, dat terug ligt, is nummer 15. Tussen beide huizen een naamloze gang naar de nrs.9-13. De gang is het de panden 7-17 van de kaart verdwenen, net als de Smeltersgang tussen de nrs.17 en 19 naar nr.19a.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Robert Raat, Ria Scharn en Anna Denekamp.

Fietskleppers - door Robert Raat

Die ratel op de fiets was leuk en best toepasbaar tijdens de Luilakviering, maar wat echt een vreselijke herrie maakte ervoer ik na mijn verhuizing naar Zwanenburg eind 1956. Een vriendje kwam toen met wat blikjes en touw dat in de petroleum gedrenkt was. Buitennaaf achterwiel van je fiets ontvetten, touw erom heen en door een gaatje in het blik voeren en strak aandraaien. En dan fietsen.
Dat gaf werkelijk een oorverdovende herrie. Wij reden met diverse afmetingen blikken [klein – groot -> hoog – laag]. Om het effect nog eens te versterken werden voor de deur van de Luilak de fietsen op de standaard gezet en trapte wij als gekken! Nou, daar komen zelfs de overledenen op het kerkhof voor uit hun graf, wat een kabaal was dat. En effectief, naar duidelijk werd. Met regelmaat moesten wij vluchten. Onder een enorme hoop herrie, dat wel.

Naast deze methode denk ik bij luilak ook nog aan de luilakbollen. En natuurlijk aan het dichtbinden van deuren met, nee geen touw, maar ijzerdraad. Ik lach nog steeds wanneer ik eraan terugdenk. Steeds weer zag je een mes door de kier komen en tevergeefs proberen door het ijzerdraad te komen. Bij lang genoeg wachten zag je tenslotte een ijzerzaag komen maar meestal klom de bewoner in pyama door het raam naar buiten.

Maar dit alles is al weer lang geleden; in het rustige Amstelveen hoef ik al vele jaren niet eens meer de bel uit te schakelen. Maar de Luilakbollen mis ik wel.

Scheikundig Laboratorium UvA

Bij de oplossing van die hele moeilijke quizfoto van de Nieuwe Prinsengracht hebben we een ongelukkige foto geplaatst en (in commissie) onzin verteld over het Scheikundig Laboratorium. Ria Scharn corrigeerde: De geplaatste foto van het lab laat dat van 1891 zien. Het lab dat ernaast in 1954 geopend werd is het Van het Hoff-laboratorium van de Geologische faculteit, dat niet op de foto voorkwam. Beide labs op de foto hiernaast.

Frits Mol is nieuwsgierig of iemand weet wat er op het fabrieksterrein op de quizfoto vervaardigd werd. Iemand?

Bovenstaande foto kan nooit dienen als quizfoto omdat zelfs een expat die 14 dagen in Amsterdam verblijft niet om dit beeld heenkomt. Het Singel met Ronde Luthersekerk en de brug voor de Korte Korsjespoortsteeg. De foto werd in 1861 gemaakt door een onbekende fotograaf. De afbeelding hiernaast maakten wij m.b.v. Google Street View. Google besloot ooit dat ze alleen in de zomer opnamen zouden maken en daarom zitten er altijd bomen in de weg. Erwin Meijers, die geïnteresseerd is in grachtenhuizen en niet in bomen, maakte onderstaand panorama van dit stukje Amsterdam. Daarop zien we dat tot aan de kerk de gevelwand verrassend goed bewaard is gebleven. Als u de gevelwand in detail wilt zien klikt u hier.

Onderstaande foto's en montage: ©Erwin Meijers

Twee weken geleden hadden we 't nog over hem..., Simon Carmiggelt. Hier zijn laatste TV-Kronkel uit 1987.

"God bestaat echt," zei de moeder, "en ze doofde het licht."

Dat waren zijn laatste publieke woorden.

Klik de afbeelding om af te spelen.

Bij mijn zoektochten naar de quizfoto’s kom ik soms de prachtigste plaatjes tegen, die ik graag een keer zou willen insturen. Sommige foto’s zijn met Google gemakkelijk te achterhalen en daardoor niet bruikbaar als raadplaat. Deze foto bijvoorbeeld uit het Geheugen van Nederland: een begrafenisstoet trekt door Amsterdam. De locatie is natuurlijk snel duidelijk: links zien we het Amstelhotel en rechts de Hoge Sluis. Er zijn veel mensen op de been, blijkbaar gaat het om een bekende persoon. Het is 1911 en Amsterdam neemt afscheid van een belangrijk man: Oscar Carré. Wie kent niet het grote theater dat hij aan de Amstel liet bouwen? Wie heeft er niet gezeten en gekeken naar een voorstelling of anders wel gevolgd op televisie?

Oscar Carré was een telg uit een Duitse circusfamilie die in 1863 naar Nederland kwam. Met name in Amsterdam deden ze goede zaken en keerden er ieder jaar terug. Oscar nam in 1869 het stokje van zijn vader over. Toen in 1875 het stadsbestuur besloot de circussen af te schaffen, bracht dat Oscar op het idee om een permanent circusgebouw te bouwen. Aanvankelijk was dat een houten pand, maar dat moest in 1880 wegens brandgevaar worden afgebroken, waarna hij besloot een stenen gebouw neer te zetten. Het kostte jarenlang ambtelijk getouwtrek, voordat hij in 1886 de bouwvergunning verkreeg. Via obligaties lukte het hem de bouwsom van ƒ300.000,- bij elkaar te krijgen, zodat op 2 december 1887 Circustheater Carré kon worden geopend. Het werd opgetrokken in Italiaanse Renaissance-stijl met een koepel van 37 meter breed. Duidelijk een circustheater, maar om het pand rendabel te maken, bedacht Carré dat er ook een toneelpodium moest komen met twee grote balkons voor de orkesten. Zodoende kon het theater ook in de zomer, als het circus op tournee was, door blijven draaien. Oscar en zijn theater werden zeer populair in Amsterdam.

Koning Willem III was één van zijn bewonderaars, woonde met de hele Koninklijke familie een voorstelling bij en verleende het circus het predicaat ‘Koninklijk’. In 1891, slechts enkele jaren na de opening, voltrok zich een ramp aan de familie Carré. In Duitsland kwam de trein die het circus naar Hannover zou brengen, in botsing met een andere trein. Bij het ongeval kwamen verschillende mensen om het leven, waaronder de vrouw van Oscar. Ook een groot deel van het circusmaterieel ging verloren. Oscar Carré kwam er nooit meer helemaal bovenop. Hij hertrouwde maar zijn tweede vrouw overleed enkele jaren later. Carré was een gebroken man en raakte steeds dieper in de schulden. Uiteindelijk kwam het zover dat hij in 1897 moest stoppen en een deel van zijn bedrijf verkopen om de schuldeisers te kunnen betalen. Zijn gezondheid ging steeds meer achteruit en hij overleed in 1911 op 65-jarige leeftijd. Het circus beleefde zware tijden, onder meer door de opkomst van de bioscopen. Uiteindelijk ging het alsnog failliet, maar het werk van Oscar werd door zijn nakomelingen voortgezet.

Donderdag 5 juli 1917 - Door louter aardappeloproer hadden wij vorige week geen plaats voor dit bericht. Bij de Amsterdamse Superphosphaat Fabrieken (ASF) ontploft een ketel. Twee arbeiders vinden de dood en vijf worden ernstig verwond.
De ASF werd in 1907 opgericht om door behandeling van fosfaathoudende stoffen met zwavelzuur kunstmest te maken. De fabriek stond aan het Noordzeekanaal ter hoogte van de Minervahaven. De werkomstandigheden waren miserabel en meer dan slecht voor de gezondheid van de werkers. Dat resulteerde in uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden om het personeel toch te binden. Bekend zijn de vakantie-dagkampen voor kinderen van het personeel.

Woensdag 11 juli 1917 - Tijdens een Raadszitting nemen de leden een aantal beslissingen die je, gezien de gespannen situatie en de moeilijke oorlogsomstandigheden de haren ten berge doen rijzen. Allereerst worden een aantal tarieven verhoogd, waaronder die voor de levering van gas en elektriciteit en verder van het openbaar vervoer. In de Ruysdaelstraat zal een nieuw (tijdelijk) belastingkantoor geopend worden.
Voor een klein deel van de inwonenden zal de beslissing welkom zijn dat de Centrale keuken uitgebreid zal worden om het mogelijk te maken rituele maaltijden te bereiden. Bedoeld werden de Joodse spijswetten. In zeven eetlokalen werden even later onder rabbinaal toezicht die voorschriften in acht genomen. 

Woensdag 11 juli 1917 - De commissie De Miranda-Manassen-Scheltema geeft antwoorden op vragen van collega's over het aardappeloproer van vorige week.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave