Wij vragen uw aandacht tot de laatste regels van dit weekblad i.v.m. een aangekondigde excursie

De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Arjen Lobach. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Voordat u ons weer beschuldigd van gebrek aan fantasie: dit is inderdaad de derde keer dat dit hoekje onderwerp van de fotoquiz is. Het aantal goede inzendingen was destijds echter niet van dien aard dat we bang zijn honderden of zelfs maar tientallen namen te moeten vermelden.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit is het begin van de Plantage Middenlaan met de Hortusbrug en daarachter een kijkje de Muiderstraat in. Links de gevel van Plantage Middenlaan 2, de Hortus Botanicus. Dankbaar houvast voor sommige deelnemers. Er zijn in de loop der tijd diverse van dit soort bruggen geweest want er kwamen vele verschillende bruggen langs. Ook kwamen veel inzendingen binnen met alleen de brugnaam. Omdat dit toch aangaf dat men de juiste locatie herkend had, zijn die inzendingen toch goed gerekend.
Verder was er alom verbazing hoezeer deze omgeving veranderd is sinds deze foto gemaakt werd (zie Street View hieronder).

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Wim Huissen, Ria Scharn, Anna Denekamp, Aschwin Merks, Gerard Beerman, Cor Fijma, Fons Baede, Hans van Efferen, Hans Goedhart, Han Mannaert, Carol de Vries, Robert Raat, Otto Meyer, Jos Mol, Adrie de Koning, Anneke Huijser en Age van der Veer.

Carol kwam deze foto tegen met een twijfelachtige lokalisering. De eerste twee pandjes van links hebben gevelstenen, waarvan de eerste redelijk te herkennen is (zie detail hieronder). Het tweede heeft een renaissancegevel en die ziet er nog redelijk vroeg-17de-eeuws en origineel uit.

Wat is het adres van het renaissancehuisje op de foto?

Uw oplossing via deze link

Het pand met de pinakels had het adres Herengracht 89.
Het pand is in 1974 gesloopt en vervangen door een zogenaamde reconstructie van het huis dat in begin 20ste eeuw in een hevige brand verwoest werd. Dat is het huis zoals het op de 18de-eeuwse prenten van Caspar Philips voorkomt (zie hieronder). Dat was niet het eerste huis op dit perceel. Het staat tussen Korsjespoortsteeg en Blauwburgwal en is dus uit de Derde Uitleg van 1613. Het onderstaande huis werd pas in 1672 gebouwd ter vervanging van een onbekend pand. Het komt er op neer dat vandaag de vierde gevel prijkt op dit adres (zie onder).

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Ria Scharn en Aschwin Merks.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Na lange tijd weer eens een bouwfoto. Deze keer is het niet binnen de Singelgracht.

Waar wordt deze kerk gebouwd?

Welke kerk wordt hier gebouwd?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Ondanks de uitsnede wisten heel wat deelnemers dit rijtje huizen als Bloemgracht 87-91 te plaatsen. Iets moeilijker werd de benaming van de pandjes. De meesten antwoorden, zoals verwacht, dat dit de Drie Hendricken waren, tot een paar keer de benaming Drielinghuizen opdook en dat niet geheel onterecht. Het blijkt namelijk dat Vereniging Hendrick de Keyser, de eigenaar em initiatiefnemer voor de restauratie die in 1949 afgerond werd, deze naam hanteert.
We wilden stellen dat dit de eerste na-oorlogse restauratie was, maar die startte al in de oorlogsjaren.

Foto: Wikipedia

Deze panden uit 1642 zijn al eens in 1907 gerestaureerd en in 1947-1949 gereconstrueerd. De plannen werden in 1941 gemaakt, de fondsenwerving begon in 1943; er waren wel ƒ50.000,- voor nodig..., stel je voor. Op deze reconstructie kwam veel kritiek, want de schuiframen werden terug gerestaureerd naar kruiskozijnen. Dat vreemde soort puristen, dat het onacceptabel vindt dat aangebrachte wijzigingen weer ongedaan gemaakt worden, is nog steeds niet uitgestorven. Vereniging Hendrick de Keyser dacht en denkt daar anders over en gaf architect Jan de Meyer deze opdracht. Dat zagen we o.m. bij het pand van café Papeneiland en het Aalsmeerder Veerhuis. De vereniging heeft de drie huizen in 1929 weten te verenigen door de aankoop van nr.91 in 1927 en 87-89 in 1929.
Het BMA schreef: Dankzij deze restauratie is een buitengewoon gaaf beeld van een 17de eeuwse trapgevel-drieling ontstaan. De huisjes vormen een goed voorbeeld van een zaalhuis met verdiepte binnenhaard met een insteek boven de binnenhaard. Er is ook een insteek boven de zijkamer in het voorhuis. Onder het voorhuis bevindt zich een kelder. Bij de restauratie in 1946/47 werd de opsplitsing in beneden- en bovenwoningen en dus ook de dubbele toegangsdeuren ongedaan gemaakt. Hierdoor kon het 17de eeuwse voorhuis in ere worden hersteld.

En dit zijn de drie Hendricken. De gerestaureerde en gepolygrameerde gevelstenen laten geen discussie meer toe, maar in de loop der jaren is vooral de laatste figuur abusievelijk boer genoemd, zaaier en ook visser. Het is nu dus definitief een zeeman.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Fanta Voogd, Ton Houten, Minne Dijkstra, Anna Denekamp, Otto Meyer, Gerard Beerman, Anneke Huijser, Ruud Fontijn, Ria Scharn, Han Mannaert, Roeland Koning, Jos Mol, Aschwin Merks, Adrie de Koning, Carol de Vries, Robert Raat, Maaike de Graaf, Age van der Veer en Anthony Kolder.

Zo'n breed water, dat moet de Amstel zijn. Dat krijgt u cadeau van ons. U mag ons nog even vertellen ter hoogte waarvan, welke zijstraten of huisnummers. Verder zijn we benieuwd welke zool daar een landing of start maakt met zijn watervliegtuigje en ter gelegenheid waarvan.

Weet u waar dit is?

Weet u wanneer, wat of wie dit is?

Uw oplossing graag via deze link

Nou..., dat hebben we geweten. Carol maakte deze foto iets verder de Schiemanstraat in en dat leuke klokgeveltje staat in de Planciusstraat. Nog geen maand geleden was dit de raadplaat van Wim Huissen, maar dan staande op de Houtmankade. Gemopper alom! Tja, dan moeten we deze week natuurlijk een paar honderd namen gaan noteren. Of niet?

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Han Mannaert, Gerard Beerman, Aschwin Merks, Otto Meyer, Maaike de Graaf en Menno van Ham.

Pieter Klein is altijd op zoek naar afbeeldingen die betrekking hebben op de binnenvaart. Als hij iets bijzonders tegenkomt, dat Amsterdam betreft, stuurt hij dat naar ons door. Deze keer kwam hij op een oude foto een detail tegen dat hij niet kon thuisbrengen en dat mogelijk niets met scheepvaart te maken heeft. Het gaat om een achtkantig huisje op de wallekant, dat hiernaast op een detail van de foto te zien is.

Welk complex is dit?

Waar diende het huisje voor?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Gedurende de week voordat de quiz uitkwam is deze foto door een van de lezers van Zoekplaatjes.nl opgelost.

Het gaat om Nieuwendijk 211, het pand dat decennialang bekend was als de lunchroom van Harkema.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

ussen mijn tiende en mijn twintigste had ik na school of in de vakanties allerlei baantjes. Mijn buurjongen kwam me melden dat ik wel meemocht. Ze hadden immers mensen zat nodig bij de Halfwegse boer. Seizoenarbeid. We moesten wel vroeg op, want we moesten helemaal op de fiets van Amsterdam-West naar Halfweg. Daar moesten we onkruid wieden. Met grote schoffels en schoppen sloegen we de brandnetels plat en gooiden de planten en kluiten op hopen. Vervolgens moesten we de onkruiden wegbrengen met de kar vanwege uitzaaiingsgevaar. Hoe kregen we die kar weg? Kan dat met die trekker, boer? Ja hoor,….neem de trekker maar jongens. Ik herinner me wel nog dat mijn eerste empirische trekkerrijdpogingen nogal hortend en stotend verliepen; dat een trekker ook sprongetjes kon maken, leerden we daar! Maar na een paar uur  reden we op zeer jonge leeftijd als volleerde boeren over de Halfwegse akkers. Twee weken over de velden rommelen, fietsspieren en een bruin kleurtje opdoen en van de opbrengst (wel vijfentwintig gulden per week!) konden we weer op kampeervakantie.

Dat soort buitenwerkzaamheden lag mij wel. Een kantoor was niks voor mij. Maar ja,….ik wilde graag werkjes om mooie racefietsen en schitterende kampeervakanties te bekostigen. Een familielid wist nog wel een baantje. Bij de punaisefabriek van Rikkers, Blazer en Metz op een van de Amsterdamse grachten. Mijn herinneringen daaraan zijn niet zo positief, maar zoals ik al zei, dat kwam ook deels door mijzelf.

Ik moest wekenlang papiertjes op alfabet leggen in een saai kamertje waar ik vrijwel in mijn eentje zat, terwijl de ratelende machines van de ponstypistes in de belendende ruimte mij als rechtgeaarde misofoon compleet gek maakten. Ik kreeg een droge mond van al die paperassen. Dit houd ik nooit vol, dacht ik. Om de dag door te komen, werd ik wat speelser (lees: roekelozer) en vulde af en toe een extra nulletje in op een paar rekeningen. Ik ging twee weken op vakantie en daarna mocht ik nog een extra weekje werken op de punaisefabriek. Heb je het al gehoord, vroeg een van de medewerksters? Er zijn wat fouten ontstaan in de financiële administratie, er zijn twintigduizend guldentjes zoek! Gloep!
Dan maar schoenen verkopen bij Hoogenbosch op de Nieuwendijk 181. Dat liep gesmeerd.
Boven was de herenafdeling en ik mocht beneden op de damesafdeling. Zo werden heel wat charmante dames van fraai schoeisel voorzien door een knappe en gewillige (en genietende) Gijsbreght. Ik leerde daar ook een beetje handelen en jokkentjes plegen. Als de schoenen toch ietsje knelden, ging ik naar achteren en kwam stralend terug,..met hetzelfde paar, dat dan volgens de gelukkige klant wél leek te passen! Als je de dames een paar uit-de-mode-zijnde hakken aansmeerde, kreeg je een riks extra per paar verkochte schoenen. Veel boerinnetjes uit de polder gingen kirrend terug naar de boerderij en showden in Flutjeradeel hun ‘hippe’ uitgaanshakjes. Van die dingen!

- Wordt vervolgd

Foto's boven: Op de Halfwegse trekker (li.) en trekkers kunnen ook sprongetjes maken

Foto links: Nieuwendijk 181, de schoenenwinkel van Hoogenbosch

De Vereniging Vrienden van Amsterdams Gevelstenen (VVAG) heeft een nieuwe website gelanceerd over de gevelstenen van Amsterdam. Aan de website is ruim een jaar gewerkt. De site geeft informatie in beeld en tekst over de ruim duizend gevelstenen aan de openbare weg in onze stad. U kunt een selectie opvragen naar onderwerp. Met een beetje goede wil lost u hiermee Carols keuzeplaat op.

Klik de afbeelding om een kijkje te nemen.

Pieter Klein zocht voor ons een aantal voorschriften op die in de 17de eeuw en later golden voor vaartuigen die handelswaar voor de groenmarkt kwam aanvoeren. In die voorschriften wordt een onderscheid gemaakt voor groenten, fruit en aardvruchten. Het zal duidelijk zijn dat de aardappelen van vorige week in die laatste categorie vallen. De belangrijkste regel handelde over de grootte en lengte van schepen die de stad binnen mochten. Dat was respectievelijk 12 's lands lasten (24ton) en 48 Amsterdamse voeten (13,60m). Dat die lengte evengoed nog een aardig obstakel in de gracht betekende laat de foto zien, weliswaar van de appelmarkt aan het Singel, maar vergelijkbaar.

Foto: Appelmarkt Singel t.h.v. Heisteeg, bron: Stadsarchief Amsterdam

Het was dan ook niet de bedoeling dat zo'n groot schip blijft liggen tot het leegverkocht is. Het diende binnen redelijke tijd ontladen te worden en dan te vertrekken. Als er van boord verkocht wordt dienen de schepen een andere ligplaats buiten de groenmarkt in te nemen. Met name wordt genoemd de Brouwersgracht tussen Prinsengracht en Singel of de Amstel tussen Prinsengracht en Keizersgracht. Overtredingen worden beboet met ƒ6,-. Een schipper krijgt zijn plaats aangewezen door de marktmeester en kan zeker niet gaan liggen waar hij wil. Dezelfde boete hangt hem dan boven het hoofd.
Vorige week spraken we over de kosten van lossen en de dwang daarvoor ingezworen personeel in te zetten. Van die totale kosten, die wel 17 cent per ½ mud kon belopen, ging 2½ cent naar de stad.

De ligplaatsen voor aardappel- en knollenschepen bevonden zich in principe tussen de Rozengracht en de brug voor de Prinsenstraat. De breedte van de ligplaats was aangegeven. Naar het oordeel van de marktmeester kon de ruimte uitgebreid worden ten zuiden van de brug voor de Rozengracht, een plaats waar normaal de schepen uit de Venen en Langeraar lagen, en ten noorden van de brug voor de Prinsenstraat. Die extra plaatsen bij drukte kostte de schipper een extra 20 cent.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Er waren overigens meer groenmarkten in de stad en weer aparte voor verschillende soorten fruit. Op het Oudekerksplein was twee dagen per week een groenmarkt en langs de zuidzijde van de Nieuwe Herengracht tussen Weesperstraat en Amstel. De Jodenbuurt had z'n eigen groenmarkt aan de Houtgracht.
Als u dat allemaal nog eens in het 17de-eeuwse reglement wilt lezen klikt u deze link (bron: Google Books)

Playeren - door Jos Mol

In de 40er en 50er jaren waren er veel meer sigarettenmerken dan tegenwoordig, welke kartonnen doosjes gebruikten. Voorbeelden zijn Virginia, Chief Whip, Bond Street, Golden Fiction, Miss Blanche, The Three Castles en andere. Om die kartonnen doosjes, die langer waren dan hoog, was het te doen. Zij dienden als basis voor het spelletje, omdat dit type doosjes veel steviger waren dan de papieren. De voor- en achterkant van de doosjes werd in verticale richting in tweeën geknipt en de zijkanten verwijderd. Zo ontstonden er vier kaartjes die alleen aan de voorkant het merk zichtbaar hadden. Met de achterkant naar boven werd zo'n heel pak halve kaartjes dan door elkaar geschud. Je legde om en om een kaart, met het sigarettenmerk zichtbaar, in een doos. Zodra de tegenpartij bijvoorbeeld een Virginia had neergelegd en jouw volgende kaart was óók een Virginia, dan moest je snel je hand op de kaarten leggen, player roepen en dan was de stapel kaartjes voor jou. Indien je een fractie van een seconde te laat was en de tegenpartij had er bijvoorbeeld een Miss Blanche op gelegd, dan ging het spel gewoon verder.
Wanneer een van de spelers zijn laatste kaart had opgegooid, mocht hij of zij de stapel, die dan op tafel aanwezig was, op wijs- en middelvinger leggen om de kaarten een stuk omhoog te gooien en met dezelfde hand op te vangen. Met de opgevangen kaarten ging het spel verder.

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Naar aanleiding van Jos' keuze van 14 dagen geleden stelde Leo van Geuns dat het bouwjaar 1920 was. Jos Mol meldt ons zeker te weten dat de huizen in 1910 gebouwd zijn. Als bewijs gaf hij de link naar deze foto uit het politiearchief, gedateerd eind mei 1910.

Fons Baede verbaasde zich eerder over de geringe kennis over Oostenburg. Tenminste, dat las hij af aan de spaarzame oplossingen van foto's van Oostenburg. Daar moest iets aan gebeuren, vond hij, en stelde voor een wandeling over Oostenburg te organiseren en al wandelende iets over de topografie en geschiedenis te vertellen. Dat idee is nu uitgerijpt en wij stellen u het volgende voor. Op woensdag 26 april a.s. nodigen wij een groep van maximaal 10 personen uit voor een bezoek aan het Werkspoormuseum (alleen op afspraak en voor groepen en alleen op woensdag toegankelijk). Aansluitend een excursie over Oostenburg en de rest van de Oostelijke Eilanden, met als tweede hoogtepunt een bezoek aan de Oosterkerk van binnen, met explicatie.

Er zijn géén kosten aan deze excursie verbonden, ook niet aan het museumbezoek. Er wordt wel gesuggereerd een donatie van vijf euro te doen in de kerk. Fons Baede, bewoner van Oostenburg, vermoedt dat de wandeling 2 á 2½ uur in beslag zal nemen. We verzamelen om precies 10:00 uur voor de ingang van het museum, Oostenburgergracht 77. Leuk! Koppen zien bij de namen.

Foto boven: Studio Koning; foto midden: Werkspoormuseum; foto onder: TripAdvisor

Bij voldoende belangstelling herhalen wij dit op woensdag 24 mei a.s. uitgezonderd het bezoek aan de Oosterkerk, die op die dag voor examens gereserveerd is. Of die tweede dag doorgaat is echter niet zeker, maar zal tijdig gecommuniceerd worden. Het hangt helemaal van de grootte van die groep af.

Wij stellen voor dat u eerst kenbaar maakt interesse hiervoor te hebben. Stuurt u daartoe een e-mail via deze link. Als u op woensdag 26 april niet kunt maar wel op 24 mei kunt u daar ook vast voor inschrijven.

Woensdag 21 maart 1917 - De Gemeenteraad besluit tot instelling van een gemeentelijke girodienst.
Dit werd toch wel iets van een sensatie, iets dat letterlijk nog niet eerder vertoond was in Nederland. Betalingsverkeer zonder contant geld! Het eerste kantoor zou op Oudezijds Voorbrugwal 195 komen en de eerste directeur werd voormalig belastinginspecteur Harke Keegstra. De Gemeente had bij dit initiatief wel een beetje een dubbele agenda, namelijk het buitenspel zetten van banken. Door het beheerde geld zou de Gemeente ook niet meer zo snel voor leningen bij die banken hoeven aankloppen.

Lees meer over de Gemeentegiro via een eigen domein of koop het maart-nummer van Ons Amsterdam

Woensdag 21 maart 1917 - In dezelfde Raadsvergadering wordt besloten dat de Gemeente de Concordia-woningen in de Jordaan aankoopt. Bouwmaatschappij Concordia was een filantropische onderneming van bankier C.P. van Eeghen en jurist H.S. van Lennep, werd opgericht in 1864 en bouwde tot deze overname in 1917 ruim 400 arbeiderswoningen op diverse locaties. Dat was grondbezit van beide oprichters dat zij in de onderneming inbrachten en grond die later nog werd aangekocht. Lees meer over Bouwmaatschappij Concordia via Wikipedia.

Foto: Wikipedia

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave