De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Wim Huissen. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Welke straat kijken we in?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Er kwam een heel scala van straten voorbij met - werkelijk of vermeend - uitzicht op de Maria Magdalenakerk aan de Spaarndammerstraat. De enige juiste straat was de Grote Houtstraat. Deze foto maakte Jacob Olie in 1894 van een meneer D. Eskes met zijn kinderen. Olie mocht graag mensen fotograferen, als stoffering in zijn platen. Er is wel gespeculeerd over een familiebetrekking tussen Eskes en Olie, maar dat is nooit opgehelderd.
Zo'n beetje elke steen op deze foto is verdwenen, zelfs de straat is van de kaart verdwenen. Alleen het viaduct naar de Spaarndammerstraat, heel in de verte, is er nog, zij het verbreed.

Aschwin het het ons niet al te moeilijk gemaakt, door deze overbekende foto te kiezen. Goede oplossingen kwamen van Wim Huissen, Arjen Lobach, Ria Scharn, Minne Dijkstra, Anneke Huijser, Gerard Beerma, Anna Denekamp, Kees Huyser, Harry Snijder, Otto Meyer, Robert Raat, Peter Pijst, Han Mannaert, Maaike de Graaf, Jos Mol, Hans van Efferen, W. Derue en Adrie de Koning.

Erwin kwam deze foto tegen in een herdenkingsboek en scande deze vervolgens voor ons. Hij vraagt zich het volgende af:

Weet u het adres van dit pand?

Weet u de naam van de firma die het gebouw op het moment van fotograferen gebruikte?

Het pand werd meer dan een eeuw geleden gesloopt, nadat de gebruiker was verhuisd naar een nieuw gebouwd pand elders in de stad.

Uw oplossing via deze link

Deze foto van een onbekende maker vindt u niet in de Beeldbank SAA.

Pieter maakte deze foto van de stadsvilla Oud Leijerhoven II in de Tesselschadestraat 31, hoek Vondelstraat. De riante villa werd in 1884 gebouwd.

Deze stadsvilla is het eerste werk van Jos Cuypers. Hij ontwierp het in opdracht van zijn vader Pierre. De bijzondere tegeltableaux op de vakwerkgevel van de bovenverdieping zijn gemaakt door de firma Villeroy & Boch. Ze stellen muzen voor. Pierre Cuypers exploiteerde het huis met 34 kamers als luxe-pension Oud Leyerhoven. Het pension sloot in 1922 en het huis werd op een veiling te koop aangeboden.

Daarop werd de villa verbouwd tot kantoor met conciërgewoning door architect L. van der Veen. Het pand was toen in handen van het Internationaal Verbond van Vakvereenigingen, dat er zijn bureaux vestigde. Delen van het pand werden verhuurd aan diverse bedrijven. Het IVV verkocht het pand in 1928 aan de SDAP, die er het partijkantoor in onderbracht. Ook de naoorlogse opvolger van de SDAP, de PvdA, was hier gevestigd. De PvdA verkocht het pand in 1980 en verhuisde naar de Nicolaas Witsenkade.

Het pand is nu een appartementencomplex.

Foto: Pieter Klein; Tekst en bouwtekening: 020apps.nl

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Carol de Vries, Adri Wiedeman, Otto Meyer, Ria Scharn, Adrie de Koning, Jos Mol en Aschwin Merks.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Is dit Amsterdam? Nou, dan in elk geval buiten de Singelgracht! Toen deze foto gemaakt werd lag dit stadsdeel toch al een tijdje binnen de gemeentegrenzen.

Weet u waar dit is?

Weet u wat dit is?

Oplossingen graag via deze link

Foto: De Magische Stad

Ziehier (bijna) de hele foto, met meer entourage. Rechts springt het Commandantshuis in het oog en dan weet u dat u op de Dam staat. Dit is kort voor de herinrichting van de Dam, die in 1912 begint met het slopen van zo'n beetje alles wat op deze foto te zien is. Bij deze prentbriefkaart mist aan de linkerkant een strookje foto, precies waar de ingang van de Vischsteeg is. Die naam wilden we graag horen.
Achter het Commandantshuis ziet u de huizen op de Vijgendam, een naam die soms - ten onrechte - aan het geheel van huizen op deze foto geplakt wordt. Jos Mol weet nog te berichten dat de prentbriefkaart werd uitgegeven door de Gebroeders Rijkom.

Prentbriefkaart uit de collectie van Roeland Koning, fotograaf onbekend

Tussen de naamloze gang en de Damstraat (onder de tekst "in 1912" staat het pand Dam 13-15 (oude nummering Dam en niet Vijgendam dus!) dat door de verkeersdoorbraak in 1866-'68 hoekhuis was geworden. Dat was het geldwisselkantoor van Van Eijck. Op de foto links van het laatste stadium (van de grote afbraak) ziet u dat pand als laatste overeind staan. Daarachter de huizen van de Warmoesstraat oneven zijde, die later Dam 1-15 zullen worden. Op het afgezette grondstuk van het Commandantshuis worden voorbereidingen getroffen voor archeologisch onderzoek naar de middeleeuwse damsluizen.
Foto: Amsterdamsegrachtenhuizen

Goede oplossingen kwamen van Arje Lobach, Kees Huyser, Anneke Huijser, Ria Scharn, Robert Raat, Harry Snijder, Peter Pijst, Roeland Koning, Hans van Efferen, Thea Sterenborg, Jos Mol, Adrie de Koning en Aschwin Merks.

Waar is dit?

Het bruggetje heeft een naam. Welke?

In het lage pandje is een gevelsteen ingemetseld. Welke tekst staat erop?

Een foto van de gevelsteen is nog mooier, maar om tekstberichten per telefoon mogelijk te maken, houden we het op de tekst.

Uw oplossing graag via deze link

Foto: De Magische Stad; bevindt zich ook in de Beeldbank SAA

Zo'n brede straat naast een vaarweg..., dat moet wel aan de Singelgracht zijn. Ria Scharn stelde fijntjes vast dat het dan wel erbuiten was. Het huis met de erkers gaf de doorslag. Dit is de Nassaukade tussen Nassauplein en Kattensloot. De erker is vandaag nog steeds te vinden op huisnummer 26 (de enkelzijdige bebouwing van de Nassaukade nummert door).

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Robert Raat, Ria Scharn en Aschwin Merks.

In het Velehanden project Amsterdamse Monumenten hebben vrijwilligers ruim 40.000 foto’s uit de collectie van Monumentenzorg beschreven voor de Beeldbank van het Stadsarchief. Een aantal foto’s kon nog niet gelokaliseerd worden. Daarvoor roepen zij jullie hulp in.

Nog even en we gaan raden waar deurbellen en -krukken zich bevinden. Kunt u hier chocola van maken?

U kunt de foto weer klikken voor een nog grotere afbeelding. We weten zeker dat deze niet in spiegelbeeld staat.

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Wanneer u op een later tijdstip deze foto in de Beeldbank bezoekt kan het zijn dat de beschrijving er al onder staat. Het raadsel is dan al door iemand opgelost.

Hier hadden we eerst een tekstje geplaats dat deze foto inderdaad te weinig aanknopingspunten bood, toen op het allerlaatste moment (vrijdagmorgen) de verlossen e-mail van Hans van Efferen kwam met de oplossing: Prinsengracht 106.

Petje af, Hans!

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Op deze foto betreft het 't meest linkse pand. Het staat in dezelfde stutten als op bovenstaande foto. Het huisnummer 106 vindt u tussen de Egelantiersstraat en Egelantiersgracht.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

r waren in Amsterdam twee Cineac-bioscopen: Cineac Damrak en Cineac Reguliersbree. In de eerste draaiden ze de nieuwste bestsellers. Aan de gevel hingen grote uithangborden, toen nog met de hand geschilderd door Jan Luhlf en in de tweede was er een doorlopende voorstelling met het Polygoon Journaal. Tegenover de Cineac Regulierbree was de mooiste bioscoop van de wereld gelegen: ‘Het Tuschinski-Theater’. Een bijzonder fraaie bioscoop van de vloer tot en met de plafonds bekleed met de fraaiste kleden en kostbaarste lampen; Amsterdamse School, Jugendstil en Art Deco zie je er in veelvoud terug. Abraham Tuschinski had het goed begrepen. Ook in crisistijden, of juist in crisistijden, moest de mens geëntertaind worden, dus waren de stoelen heerlijk om in te zitten, kon je in de pauze overal een gezellig barretje vinden en was er in de pauze altijd een goochelaar, een variété-artiest of een bioscooporgelbespeler aanwezig om het publiek een andere en fijnere werkelijkheid te schenken, en dat alles, zonder echt de prijs te verhogen. Het was ook daar dat ik elke James Bond (met ‘Good Old Sean Connery’ natuurlijk!) die maar net uit was, intensief tot me nam. Je was helemaal in de ban en je vergat helemaal dat je in een rookhol zat; alle mannen droegen toen hoeden en alle kijkers rookten er lustig op los! De volledige lichtbundel van de projector was door de sigarettenrook altijd goed te zien, c.q. bijna beet te pakken. Door het onstuimige rookgedrag kwamen er  door brand wel diverse bioscopen aan hun endje, zoals Du Midi en Plaza.

De sfeer in de diverse bisocopen was erg divers. Er waren door studenten gerunde filmhuizen zoals Kriterion e.a. en later kwamen er nieuwe bestsellerbioscopen in de nieuwe wijken zoals Cinema West e.d. Maar de mooiste en gezelligste bioscoopjes waren toch wel die kleine en gezellig ingerichte. Een van de oudste bioscopen van Amsterdam (1912), ‘The Movies’ op de Haarlemmerdijk , ook wel ‘klein Tuschinski’ genoemd, heeft net zo een fraaie inrichting en is ook nog eens gekoppeld aan een gezellige bar en restaurant.  Wat hebben we daar prachtige films gezien, zoals Atonement e.d. We zagen daar ook eens een reclamefilmpje waarin een man een vrouw in de zaal ten huwelijk vroeg……dat was lachen…en romantisch!
Het kon niet uitblijven, scoren in de liefde doe je,….ook in de bioscoop! Eind jaren zestig gingen we met een groepje vrienden die elkaar kenden van dansschool Sandman naar de film. Bullitt draaide toen in het Rembrandtpleintheater. Van de film heb ik niet veel gezien. Ik had het te druk met stiekem vanuit mijn ooghoeken naar het mooie en lieve meisje naast me te kijken. Na een half uur dorst ik mijn arm voorzichtig over haar schouder te leggen. En zo is het gekomen! Gelukkig is zij, net als ik, ook cinéfiel, en hebben we dezelfde smaak op filmgebied.

Onthoud: In een goedgevuld bioscoopje zitten, met allemaal anderen,….het was toch een geweldige ervaring! Wég met de TV! Wég met de thuisbioscoop. Pik een biosje!

Op de foto's: Bioscoopborden-studio Jan Luhlf, Theater Tuschinski met bioscooporgel, Rembrandtpleintheater en de brand bij Plaza (op de foto de achtergevel zijde Singel).

Wij willen bij de bovenstaande column aanhaken met een aantal unieke foto's van het Rembrandt Theater. De buitenkant is goed vertegenwoordigd in de Beeldbank SAA (bijv. foto links) maar van het interieur zijn er nauwelijks foto's te vinden en dan nog van ná de verbouwing van 1937.
Het theater werd in 1902 geopend als variététheater, in 1904 al veranderde het in operettetheater en in 1919 werd het door nieuwe eigenaar UFA omgebouwd tot bioscoop. De bouwstijl is Art-Nouveau naar een ontwerp van de architecten Evert Breman en Willem Molenbroek. Het is in recordtempo gebouwd: van fundament tot dak in 65 dagen en tussen de eerst paal en het eerste optreden net vier maanden!
In 1937 verbouwde de UFA de voorgevel naar ultramodern. Tijdens WO2 (1943) heeft een knokploeg het theater met een brandbom in de as gelegd om de als propagandamachine gebruikte bioscoop te stoppen.
Dit theater was te vinden op het huisnummer 19, waar tegenwoordig NH Caransahotel staat. Links van het theater de toen nog open Balk in 't Oogsteeg.

De onderstaande foto's zijn ons ter publicatie beschikbaar gesteld door prentbriefkaarten-verzamelaar Schipperpaul.

Foto links: Stadsarchief Amsterdam

Roeland Koning stuurde ons een link naar zijn fotopagina over het wel en wee van het Victoriahotel. Daarin staat bovenstaande foto van het in 1915 met een verlenging van de vleugel aan de P.H.Kade uitgebreide hotel. Kijk eens goed..., er klopt iets niet. Klik de foto voor een vergroting of: Lees zijn hele verhaal.

De gasmuntmeters werden tegelijk met de gaslevering ingevoerd. Het doel van de meters was te voorkomen dat mensen een te grote betalingsachterstand opliepen bij het gasbedrijf. Er werd gewoon muntgeld gebruikt: 3x een 2½ centstuk voor een kuub gas. Ná WO1 liep de gasprijs sterk op en moest bij elke leging van de meter bijbetaald worden. Om dat te voorkomen werden speciale penningen uitgegeven tegen de juiste gasprijs. Daartoe werden de muntmeters aangepast waardoor een meganiek een inkeping zocht voordat de munt geaccepteerd werd. Het simpelweg aanpassen van de muntmeters met een mechaniek voor de inkeping maakte dat de muntmeter ook penningen slikte die even groot waren, bijv. nog steeds het 2½ centstuk, maar dan voorzien van een inkeping. Het GGA vond het geen probleem; als zo'n neppenning door de beambte gevonden werd stond de dader tegenover hem.

Het gebruik als gasmunt van bronzen "plakken", zoals de 2½ centstukken genoemd werden, was zo wijdverbreid dat winkeliers klaagden over gebrek aan dat muntgeld. In WO2 gooide de bezetter roet in het eten. Alle munten van edel- of halfedelmetaal werden ingevorderd en omgesmolten. Wat we terug kregen waren zinken munten en die pasten niet meer in de muntmeter. De bronzen plakken werden verdonkeremaand en tot de afschaffing van de muntmeters, begin 1950-er jaren, lustig verder gebruikt. Weten we uit ervaring.

Het 2½ centstuk ontstond uit het oude geld, waarbij naast de gulden de stuiver een hoofdrol vervulde. Een stuiver was verdeeld in 8 duiten en daaruit ontstond een halve stuiver ofwel een vierduitstuk. De cent ontstond veel later onder Franse invloed. De eerste Nederlandse cent werd in 1817 geslagen.

Woensdag 21 februari 1917 - B&W van Amsterdam besloten eerder de openbare scholen elke middag gesloten te houden om brandstof te sparen. Het SDAP-raadslid Johannes G. Kuijkhof (penningmeester van de SDAP) interpelleert de betreffende wethouder Den Hertog (Lib.Unie) hierover. Hij doet dit in zijn nevenfunctie van Arrondissements-schoolopziener. Wat zijn grieven precies zijn is niet gedocumenteerd.
De Hersteld Evangelisch Lutherse Kerk lost het probleem pragmatisch op door het organiseren van vertelmiddagen in de kerk aan de Kloveniersburgwal. Maar ja..., of veel kinderen daar gebruik van maken?

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave