De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Dolf van Wijngaarden. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. Van deze huizen staat geen steen meer op de andere. De vraag is:

Welke straat is dit?

Hoe heette de zijsteeg?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Langs Rapenburg loopt de Rapenburgergracht. Aan de overkant hebben we de kopse kanten van Uilenburg, welke kade Nieuwegrachtje heet. De kade aan de kopse kant van Marken - of zo u wilt Valkenburg - heette Boltensgrachtje. Dat was de naam die we wilden horen.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Dit schreven wij in 2014 over het Boltensgrachtje:

Op het noordeinde van Marken, achter de Rapenburgerstraat, vormen eene rij huizen een blindloopend grachtje, dat den naam "Boltensgrachtje" draagt. Blijkbaar zijn deze huizen te gelijk en naar één plan, dus vermoedelijk ook wel voor rekening van eenzelfden persoon, gebouwd. Wie die persoon geweest is? In Wagenaar kan men vinden, dat in 1751 zekere Jasper Bolten voor het eerst Schepen werd; en vermoedelijk ook voor het laatst, want daarna komt zijn naam op de regeeringslijsten niet meer voor. De huizen zien er echter ouder uit; en het is niet onmogelijk dat Jasper Bolten ze in zijn jonge jaren gesticht heeft, en op lateren leeftijd ("met de nieuwe plooi") nog een enkel jaar Schepen is geweest. Ter Gouw oppert de mogelijkheid, dat des Schepens vader de bouwheer zou geweest zijn. (tekening L.W.R.Wenckebach, tekst J.F.Gebhard Jr.)

Goede oplossingen kwamen van Dolf van Wijngaarden, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Han Mannaert, Hans van Efferen en Maaike de Graaf.

Gezellig hoekje in een - volgens Diny - gezellige buurt.

Weet u welke hoek dit is?

Laat het ons weten via deze link

Het is niet 't mooiste ontwerp van architect Adriaan Dortsman maar het is wel typisch voor hem. Dit in 1674 gebouwde blok van 9 huizen onder één architectuur en onder één dak staat op de hoek van de Herengracht en Amstel. Het betreft de huisnummers Hgracht 621-629 en Amstel 206-212. Ten tijde van het maken van deze foto was de hoek Amstel 212 en Hgracht 627-629 al tot een geheel samengevoegd en zou kort daarop afgebroken en vervangen worden.
Er staan nog restanten van het 17de-eeuwse complex, namelijk Hgracht 623 (onder links; rijksmonument #1692) en Amstel 208-210 (onder rechts; #226-227). De huizen waren zó gebouwd dat het op zichzelf staande elementen waren.

De succesvolle architect Adriaen Dortsman kocht in 1671 en 1672 een aantal aan elkaar grenzende erven in park D tussen Herengracht, Amstel en Amstelstraat. Eén erf (621) nam hij van zijn buurman Jan Six op nr.619 over. Op deze erven bouwde hij voor eigen rekening acht soms heel kleine huizen. Die kwamen in 1673 gereed. Het huis op de hoek en de twee aangrenzende huizen hadden geen tuin. In één van de huizen (Hgracht 623) ging zijn huishoudster wonen en op Amstel 210 kwam de aan haar gelieerde kunstschilder David van der Plaes te wonen. De overige huizen werden verhuurd. Na de dood van Dortsman in 1682 bleek zijn zuster Jannetie zijn erfgenaam. Zij en haar erfgenamen stootten het ene na het andere pand af.
Het huis Herengracht 623, waar de huishoudster ging wonen, is ongeveer nog in de oorspronkelijke staat. Van de twee aan de Amstel zijn de vensters vergroot en de daken gewijzigd. Op de tekening (linksboven) van Caspar Philips hebben de hoekpanden een verhoogde en gekuifde lijst die niet origineel door Dortsman bedacht zijn, maar later aangebracht werden. Vergelijk maar met onderstaande ets. Met de afbraak van die panden zijn die verdwenen.

Alle afbeeldingen in dit item: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Erwin Meijers, Ria Scharn en Hans van Efferen.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Dit is wel een heel vroege foto. Alles dat bewoog is onscherp, dus een lange sluitertijd. Kunt u toch uitdokteren wat en waar dit is?

De vragen zijn:

Welke straat is dit?

Welke instelling is dit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De naam Herman Missët, de maker van deze aquarel, konden we er niet bij vermelden. U moest het van de situatie hebben. Herman werd weer eens op pad gestuurd om een binnenkort te slopen situatie vast te leggen. Rechts achter twee bomen gaat het Spinhuis aan de Oudezijds Achterburgwal schuil. De drie huizen links daarvan werden in 1909 gesloopt om van de politiepost in het Spinhuis het hoofdbureau van Politie te maken. Links is de Korte Spinhuissteeg.
Deze aquarel komt van een veilingsite; in de Beeldbank is net zo'n tekening, maar dan in één kleur en zonder blad aan de bomen. Dat zou te makkelijk zijn geweest.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Otto Meyer, Hans van Efferen en Robert Raat.

Dit is de week van de hele oude foto's. Deze hoek vindt u zo niet meer terug. De fotograaf maken we volgende week bekend.

Hoe heette (let op: v.t.) de kade die we in de lengterichting zien?

Hoe heet de gracht op de voorgrond?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goh..., zó moeilijk was dit nou ook weer niet. Links verraadt het Jonas Daniël Meyerplein waar we zitten en rechts de Muiderstraat. Dit is de Nieuwe Herengracht en de huizen nummeren van 57 t/m 71. Aan de andere smalle kant van het huizenblok staat de Portugese synagoge.

En als je je omdraait zie je dit...

Goede oplossingen kwamen van Rodrigo Vivian, Arjen Lobach, Ria Scharn, Harry Snijder, Han Mannaert, Hans van Efferen, Otto Meyer en Ton Brosse.

In de Beeldbank zit deze foto van een onbekend hoekje, gemaakt door een onbekende fotograaf. Is dit Amsterdam en waar is dit dan? Als u de foto klikt kunt u in de Beeldbank inzoomen. Misschien kunt u de biljetten lezen. Er is geen enkele garantie dat dit binnen de Singelgracht is.

Waar is dit?

Laat dat ons dan via deze link weten.

Het ilegale Parool werd achtereenvolgens door meerdere drukkerijen gedrukt. Het belangrijkste adres was Nieuwe Teertuinen 24, maar dat is niet het adres waar deze foto gemaakt werd. De foto links is van ná de oorlog toen een drukker goede sier kon maken met zo'n verzetsdaad. Het gaat om de winkel van drukkerij Johan Jesse aan de Nieuwezijds Voorburgwal 160. Jesse werd eind 1944 door Simon Carmiggelt overgehaald de laatste maanden van de oorlog de krant te drukken. Dat deed Jesse tot het einde van de oorlog. “Hij deed dat uit fatsoen”, schreef Carmiggelt na de oorlog. De jonge Carmiggelt haalde als koerier persoonlijk de kranten hier op. Zoals de foto laat zien behield Jesse ook na de oorlog een warme band met Het Parool. Veel deelnemers verhaalden van het snel lezen van een stukje krant tijdens het wachten op een van de bussen 14 of 21 die op de halte stopten, precies voor deze winkel.

Hieronder de eerste gestencilde uitgave van Het Parool en rechts de eerste gedrukte uitgave.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Arjen Lobach, Gerard Beermen, Otto Meyer, Harry Snijder, Hans van Efferen, Hans Goedhart en Ruud Fontijn.

Johannes Christiaan Karel Klinkenberg (1852-1924) blonk misschien uit in prachtige stadsgezichten met grote topografische herkenbaarheid, maar toen hij dit schilderij componeerde had hij zijn dag niet. Dit is een ratjetoe van allerlei fragmenten uit Amsterdamse stadsgezichten die zeker niet op deze wijze tegelijk waar te nemen waren. Quasie boze reacties over dit schilderij waren er genoeg, de meest creatieve vonden wij de benaming 'Fantasiegracht'. Er kwamen ook analyses met wat er allemaal mogelijk was. Over één ding was iedereen het eens. In het midden staat de Zuiderkerkstoren afgebeeld. Als gracht komt dan in aanmerking de Kloveniersburgwal en met een beetje fantasie ook de Raamgracht. Allebei missen deze zulke zijgrachten die erop uitkomen onder van die fraaie boogbruggen door. Ria Scharn ontdekte waar die onmogelijke elementen vandaan kwamen, namelijk uit een ander schilderij van hem met als onderwerp Amstel met Blauwbrug (linksboven). De grachten die dan uitmonden zijn de Heren- en Keizersgracht. Alleen klopt daar de tussenstraat weer niet. Daar hebben we er één van, de Kerkstraat, maar die ligt verderop. Achter de Zuiderkerk is dan ook nog de Oudekerkstoren te zien en gespiegeld laat Klinkenberg die ook op het quiz-schilderij terugkomen. Tot zover Kareltje Klinkenberg.

De moeite om te reageren namen Robert Raat, Anneke Huijser, Ria Scharn, Arjen Lobach, Hans Goedhart en Hans van Efferen.

an de Amsterdamse Academie voor Lichamelijke Opvoeding studeerde ik van 1966 tot 1970. De gekste sporten mocht ik beoefenen. Maar ik moest ook leren om goed les te geven. Dat deed je op de Academie of op de diverse clubs. Op verschillende scholen liep je mee met de leraar lichamelijke opvoeding. In 1966 was ik net begonnen aan de opleiding en solliciteerde ik naar een stagiairebaantje bij een gymleraar op….mijn oude HBS! Het was een bijzondere ervaring om les te geven aan zeventienjarigen en achttienjarigen terwijl je een paar maanden daarvoor zelf nog in de schoolbankjes zat. Maar de gymleraar vond het de doodnormaalste zaak en het ging me ook best redelijk af. Hij was zelfs een tikkie jaloers omdat ik ook ritmische gym aan de dames gaf en daarbij gebruik maakte van de schoolpiano. In de pauze wilde ik gewoontegetrouw buiten gaan spelen, maar dat was de bedoeling niet! Lunchen deed je in de lerarenkamer!
Een paar maanden later liep ik stage bij de Kweekschool voor Detailhandel aan de Meester Treublaan vlak naast de Berlagebrug. Lesgeven aan flirterige bakvissen van zeventien en dan proberen overeind te blijven. Je moest stoerheid, mannelijkheid en resoluutheid uitstralen en om je helemaal voor de piranha’s te gooien, gingen veel begeleidende gymleerkrachten aangekondigd of onaangekondigd even pleitos, want daar leerde je van!
Zoals die keer dat de ladies moesten bokspringen en ik tijdens een persoonlijke demonstratie een wat ongelukkige zin lanceerde: ‘Nou,..ik doe het even voor, dan ga jij bij Ans er overheen en dan ga ik bij jou eroverheen.’ Tranen met tuiten schaterlachten de heksjes zich minutenlang en het was moeilijk om het overwicht te heroveren.

Bij de uitgang van de gymzaal lieten ze dan een sexy BH-tje slingeren, wat een beetje ongepast zou kunnen overkomen bij de volgende (jongens) les! Dan houd je het voorwerp maar even met afgewend gezicht in de deuropening van de dameskleedkamer waar de lachsalvo’s opnieuw aanzwellen.
Op dezelfde school verdiende ik ’s avonds nog wat bij door een uurtje huisvrouwengymnastiek te geven aan een aantal giechelende buurtbewoonsters en ook leidde ik een flitsend KLM-zaalhockeyteam waarvan de meesten een grotere bedrevenheid vertoonde dan arme aspirant-ik.
Tussen lesgeven en avondclubjes door hing ik een beetje rond langs de Amstel of deed een privétochtje in zo’n mooie ranke skiff. Dan snoof ik de cacaobonen-lucht op van de fabriek van Blooker, naast de school.
Zelf was ik het meest bedreven in turnen. Ik liep vroeger op school al meer op mijn handen dan op mijn onderstel. Om me verder te bekwamen oefende  ik extra vaak  op een turnclub aan de Passeerdersstraat 1.  De gymzaal was overdreven hoog en daardoor hingen de ringen en de klimtouwen aan zeer lange touwen waardoor je je nog wel eens vergiste in de juiste afstanden bij het onderdeel ringen-zwaai. Een keer wilde ik bij de uiterste uitzwaai een dislock- uit maken, maar klemden mijn benen mijn handen even wat langer tegen de ringen! Hoppa….daar ging Gijsbreght…voluit op de grond! Gelukkig had mijn engelbewaarder een topdag die keer!

Boven - links: Kweekschool voor de Detailhandel, rechts: Even lekker skiffen
Onder - links: Blooker Cacao aan de Weesperzij, rechts: Turngebouw (Nu Krakeling), Passeerdersstraat 1

Diaboloën - door Jos Mol

Met een diabolo kan 'gejongleerd' worden. Dit jongleren werd ook door kinderen en door volwassenen op straat geshowd. Het spel was tamelijk moeilijk, zodat enige oefening wel aan te bevelen was. De diabolo is opgebouwd uit twee plastic of rubber kegels, die met hun toppen verbonden zijn. Een diabolo werkt met twee stokjes die aan elkaar vast zitten met 0.5-1 m touw. Door de diabolo over het touw te laten rollen, komt deze in een ronddraaiende beweging en blijft door de centrifugale (= naar buiten gerichte) kracht horizontaal stabiel rondtollen. Men kan nu de diabolo opgooien en deze blijft perfect in balans ronddraaien. De diabolo jongleur zorgt voor een gevoel van dramatiek wanneer hij de diabolo door de lucht laat suizen. 
Afkomstig uit China
Diaboloën is een kunst afkomstig uit China. De uitvinding van deze kunst gaat terug tot ver voor Christus! Veel diabolo's werden vroeger van bamboe gemaakt, waardoor ze bij het ronddraaien een fluitende toon gaven. Het is pas sinds de 20e eeuw dat de diabolo wijd verbreid is! De rubber/plastic diabolo's hebben stokjes die uit verschillende materialen bestaan. Er zijn stokjes van hout of aluminium, maar ook van koolstof of plastic. Diabolo's kunnen ook aangepast worden middels een bredere as, ze kunnen zwaarder gemaakt worden of er kan een lichtje op gemonteerd worden, zodat je in het pikkedonker kunt diaboloën.  
Twee of meerdere diabolo's 
Kan men goed uit de voeten met één diabolo, dan kan men het proberen met twee stuks. Het in beweging houden van twee diabolo's noemt men de 'shuffle'. Men gooit steeds de ene diabolo naar rechts rechts en rolt tegelijk de andere naar links, die men daarna weer naar rechts gooit etc. Met drie of meer diabolo's wordt het een stuk moeilijker. Men moet de andere diabolo's ook weer in een shuffle houden, zodat ze niet tegen elkaar aan botsen. Men kan ook de diabolo's zo werpen dat er zich iedere keer slechts één tegelijk op het touw bevindt. Met één diabolo op het touw kan men de zaak beter controleren! Het record met deze methode staat op zes diabolo's. De meeste artiesten houden het er echter op twee of drie. Een geheel aparte manier is Vertax (Vertical Axis). De diabolo-as wordt hierbij verticaal gekanteld. Men moet hem in een wrap continu heen en weer bewegen. Twee redelijk nieuwe varianten zijn de contactdiabolo en de loopdiabolo. Bij contactdiabolo gebruikt men ook lichaamsdelen om de diabolo te manipuleren. Bij loopdiabolo gebruikt men alleen een touw, geen stokjes. Die lus zit dan om de handen heen. Hier kom ik de volgende keer op terug.

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

IJskelders
Pieter Klein had in zijn verzameling foto's over alles dat met binnenvaart te maken heeft deze foto van het hakken, verzamelen en transporteren van natuurijs uit de Amstel. Dit was nooit voor consumptie bedoeld doch slechts als koudebron voor bijvoorbeeld de bierbrouwerijen. De foto's komen o.a. uit het Nationaal Archief (GaHetNa). Als er foto's van bestaan betekent dit dat het ijshakken tot ver in de 20ste eeuw doorging. Dat komt overeen met het bestaan van de ijskelder op de Ossenmarkt tot eind 20-er jaren van de vorige eeuw.

Arjen Lobach schakelde hulptroepen van Bureau Monumentenzorg in om er eindelijk achter te komen waartoe het object aan het Waaggebouw (week 20) nou diende. Het antwoord kwam per omgaande:

Peilmerk
Deze foto betreft een bronzen peilmerk met groef en een gaatje waarin een stift geplaatst werd voor een hangbaak. 
Aangezien die er tegenwoordig niet meer zijn, zit er vaak een peilmerk onder geplaatst waarop een baak geplaatst kan worden. 
Met enige creativiteit van de waterpasser kan deze dan het juiste hoogteverschil tussen het peilmerk en de groef van de bronzen plaat bepalen.

Nu nog iemand die ons dit vakjargon uitlegt.

Woensdag 30 mei 1917 - Viering 25-jarig bestaan van de sjoel in de Gerard Doustraat

Tussen 1870 en 1890 vestigden zich veel Joden in de Pijp, onder andere in de Den Texstraat, maar ook bij het Sarphatipark, de Jan van der Heydenstraat, de Jan Steenstraat en de Hemonylaan en -straat. Ook vestigden zich vele diamantslijperijen in deze buurt.
In 1891 werd grondkavel B8142 in erfpacht gegeven aan de Vereeniging Tesjoe'at Israël (Hulpe Israël) voor een bedrag van ƒ287 per jaar. In 1892 wordt dit kavel gekocht voor een bedrag van ƒ7175 van de gemeente Amsterdam.
In 1892 liet de vereniging, op initiatief van Salomon Snuyff en zijn broer Elias Snuyff, een eigen synagoge bouwen aan de Gerard Doustraat. De architect was E.M. Rood (1851 – 1929). De synagoge is gebouwd in de laat 19e-eeuwse stijl van de Hollandse Neo-renaissance. De inwijding van de synagoge was op 3 juni 1892. Lees verder op Joods Amsterdam

Bron foto en tekst: Joods Amsterdam

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave