Niemand wist de opgave van vorige week op te lossen. Deze week komt de nieuwe opgave dan ook uit de reservebak. De vraag is:

Waar is dit?

In het midden van de foto is een ophaalbrug. Die is nu vervangen door een stenen boogbrug.

Hoe heet de brug of welk nummer heeft die?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dat bleek een moeilijke te zijn. En dit is nota bene de tweede keer dat de foto figureert. Met behulp van de Google Maps vogelvlucht-foto hieronder wordt 't wel duidelijk.
De fotograaf staat aan de Nieuwe Keizersgracht, daar waar die overgaat in de Plantage Muidergracht. Hij keek over de gracht naar het plantsoentje van het Nieuwe Werkhuis bij de Roetersstraat. Daarachter is de Nieuwe Prinsengracht te zien met het Roeterseiland waar nu de UvA is gevestigd.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Op de plek van de bebouwing op de foto kwam in 1891 een scheikundig laboratorium en ernaast in 1954 het geologisch laboratorium, vernoemd naar professor Van het Hoff.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De Roetersstraat is de voormalige Roetersburgwal die helemaal niet bedoeld was voor verkeer. De straat is nogal gekunsteld aangelegd om een verbinding te maken tussen Sarphatistraat en Plantage Middenlaan. Dat had alles te maken met de eerste geregelde omnibusdienst in Amsterdam, van het Leidseplein naar Artis. Het was dan ook een initiatief van Artis-directeur Westerman.

Goede oplossingen kwamen er niet.

Erwin Meijers vond deze foto en vroeg zich af of de plek herkend zou worden. Met andere woorden: hulp gezocht.

Waar is dit?

Wat is dan het huisnummer van het huis met de poort?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

We kijken hier over de Herengracht naar het noorden. De brug is de Oude Bogensluis in de Warmoesgracht, die verdween toen die laatste gedempt werd om daarop de Raadhuisstraat aan te leggen. Lees - indien nodig - het hele verhaal in de PDF over die verkeersdoorbraak.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anna Denekamp, Jos Mol, Anneke Huijser, Erik-Jan Noomen, Ria Scharn, Otto Meyer, Hans van Efferen en Robert Raat.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Maaike de Graaf vond deze oude foto.

Waar is dit?

Wat is de bestemming van het verhoogde terrein en waartoe diende het linker cirkelvormige gebouw waarvan slechts 4 ramen op de foto pasten?

Facultatief: Durft u een gokje te wagen wat de functie van de stompe ronde toren middenvoor is?
Maaike vroeg zich ook nog af wat beide mannen op de voorgrond aan 't doen zijn. Weet u het?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Ja, wat is dit nu? Zodra de foto thuisgebracht was, werden de deelnemers met diverse benamingen voor dit gebouwtje geconfronteerd: het was een hulpkerk, een schuilkerk of een schuurkerk. Van ons treffen beide laatste benamingen doel, maar een hulpkerk was het alleen zolang de nieuwbouw nog niet zover gereed was dat er gekerkt kon worden. Dit is de St. Willibrord buiten de Veste aan het Rustenburgerpad. Niet alleen de voorloper van, nee, deze kerk heette óók zo. Andere namen: de Statie achter de Pauwentuin, de kerk aan het Kuiperspad en de kerk aan het Rustenburgerpad. Dit was een voormalige turfschuur tussen beide laatstgenoemde paden in de buurt van de Amsteldijk. Door de oprukkende bebouwing werd het steeds drukker in het kerkje. In 1856 werd deze statie verheven tot parochiekerk en gelijk een bouwpastoor (Wubbe) aangesteld om tot nieuwbouw te komen. Het jaar erop al werd P.J.H.Cuypers verzocht een ontwerp te maken. De kerk kwam wel nog steeds buiten de gemeentegrens van Amsterdam, dus buiten de veste. Bouwpastoor Wubbe was grenzeloos ambitieus en dat hebben we geweten.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Natuurlijk ging Herman Missët even een tekening maken van de kerk, voordat die gesloopt zou worden. Afbeelding: Stadsarchief Amsterdam

Op een tweede tekening van het kerkje, een studie voor de aquarel links, staat een datum 1888, maar dat kan niet de datum van tekenen zijn. Missët begon immers in 1899 pas met tekenen en schilderen. De datering 1900-1910 past dus beter. Dat wil zeggen dat dit gebouw toen nog steeds niet afgebroken was, ondanks dat in 1897 het schip en dwarsschip van de nieuwe kerk gereed gekomen waren.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Harry Snijder, Jos Mol, Anneke Huijser, Maaike de Graaf, Ria Scharn, Hans Goedhart, Hans van Efferen en Otto Meyer.

Deze fotograaf had ook eind 30-er jaren nog bekijks. Daar wilden die kinderen wel even voor poseren. Maar die mannen in de deuropening? Hebben die niets beters te doen?
De trapgevel is op deze foto al dichtgetimmerd en heeft 't niet overleefd. De rest van het rijtje staat er vandaag weer fier bij. Dat laten we volgende week zien.

Welke straat is dit?

Uw oplossing graag via deze link

Dat verhaal van het op deze manier fotograferen van bruggen achter elkaar was een regelrechte hint naar de Reguliersgracht met z'n zeven bruggen op een rij. Maar ja..., ze willen ook nog weten waar die voorste brug op de foto ligt. Arjen Lobach zag tussen de bomen het pandje met de roedeverdeling in kleine raampjes en vond uit dat dit pandje op de hoek van de Keizersgracht staat. We lenen even één van de vele panorama-foto's van Erwin Meijers om te laten zien dat deze gevelwand tussen de Reguliersgracht en de Utrechtsestraat te vinden is. De brug in de Keizersgracht oneven zijde heeft het nummer #39 en gaat naamloos door het leven.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anna Denekamp, Anneke Huijser, Ria Scharn, Hans Goedhart, Peter Pijst, Hans van Efferen, Robert Raat en Otto Meyer.

...de walvis aan de Oostelijke Handelskade.
Toen we beweerden dat geen krant moeite had gedaan iets over de walvis te berichten, hadden we moeten zeggen: wij hebben geen berichten gevonden. Ze bestaan namelijk wel degelijk, als je maar naar walvisch zoekt.
Hier een bloemlezing van wat ons door attente deelnemers toegestuurd werd. Allereerst kwam de walvis niet reeds geprepareerd hier aan. Ze werd door de zeesleper Odin van Tenvik-Noorwegen naar hier vervoerd, drijvend in het water. Op de foto hieronder wordt de walvis in de takels gehangen om op een aak met een speciale stellage te worden getild. Daar werd ze door een preperateur van het Hamburgs Museum voor Natuurlijke Historie geprepareerd.
De diverse datums bij de foto's van Jacob Olie zijn onjuist. Die geven met 3 maart het begin van de tentoonstelling aan, die tot 27 maart zou duren. De walvis kwam al op 11 februari in IJmuiden aan en op 13 februari in Amsterdam. Het prepareren gebeurde op 23 februari, waarbij de vis gekanteld werd, waarbij behalve een sloot zeewater ook een ondraaglijke stank uit de enorme bek van het "zeemonster" kwam. Het resultaat werd verhaald naar de Oosterdoksdijk waar het vanaf 3 maart tentoongesteld werd.

Maaike de Graaf stelt - op basis van diverse krantenartikelen - de datum dat Olie deze foto maakte op 18 februari 1892.

Na de tentoonstelling in Amsterdam ging de walvis op reis naar Gouda, Rotterdam, Antwerpen, Brussel en Keulen. De organisator van dit evenement wordt nergens met naam genoemd, wel dat hij de impresario is. Deze betiteling duidt erop dat dit geheel meer een kermisattractie is dan een leerzame tentoonstelling. In meerdere kranten wordt aangestipt dat alleen het slepen van het dier vanuit Noorwegen ƒ8000,- heeft gekost.

Het stalen ros ontdekt en dan je eigen stad doorracen
Om g’woon maar even weg te zijn, om g’woon even ergens anders te wezen
In de namiddagzon rondhangen op de vlooienmarkt, op ons aller Waterloopleintje
Daar hielden de koopmannen jou met al hun waar en nepperijtjes aan het lijntje

Je scharrelde wat, neusde in een historisch boek, nieuw voer om fijn te lezen
Gelaafd door zon en medestedelingen, er was geen mens daar om te vrezen
Genieten van de standwerker met mooie klokkies, mooie kloffie
Een concentratiekampnummer op zijn onderarm, ja dat was onze Moffie

De kraam van Montezinos,  daar haalde je een klodd’rig ijsje
Vijftig cent voor jou, een gulden voor een toerist
(De meeste Montezinossen zijn door de Duitsers uitgemoord!)

Wat een gelukzaligheid, al likkend keek je naar een passerend Mokums meisje
Kon dit maar eeuwig blijven zo - dacht je  - maar voor je het wist
Zat je weer op de fiets, terug naar huis, want je gaf moeder j’ erewoord

Wij maakten u in het verleden al eens attent op de site van Erwin Meijers: AmsterdamseGrachtenhuizen
Bij de foto van de kruising Reguliersgracht-Keizersgracht lieten we een panoramafoto zien van een complete gevelwand. Zo heeft Erwin o.a. de hele Herengracht en Keizersgracht in beeld gebracht, zowel even als oneven zijde. Dat doet hij nu in boekvorm nog eens over in hoge-resolutiebeelden over steeds twee pagina's liggend A4-formaat.
Onder de foto staat dezelfde gevelwand zoals getekend door Caspar Philips in 1767. Dat stelt u in staat om vast te stellen wat er nog nèt zo bijstaat, wat uitgebreid of aangepast werd en wat afgebroken is. Stelt u zich voor..., onderstaande foto op bijna 60 centimeter breedte. Sommige gevelwanden zijn zó lang (Gouden Bocht) dat ze verdeeld zijn over twee dubbelpagina's. Foto: Aerophoto ©

De fotoserie wordt vooraf gegaan door een korte wordingsgeschiedenis van de grachtengordel en een korte levensloop van Caspar Philips. Daarnaast een uitleg over de werking van het boek en over de connectie met de site. Op elke pagina staat een QR-code die u naar de betreffende pagina op de site van Erwin voert. Daar is per huis - voor zover aanwezig - de geschiedenis van elk pand te lezen en extra interieur- en exterieurfoto's te bekijken.
Nevenstaande QR-code zou u naar bovenstaande foto op de site moeten leiden.

Bekijk het boek en ontdek hoe u het kunt bestellen.

Maandag 2 juli 1917 - En nu loopt het uit de hand. Wat begon als relletjes ontaardt in een reeks plunderingen, ook van andere winkels dan aardappelhandels. De uitstalkast met zilver van juwelier Hoeker&Zn op de Herengracht wordt vernield en leeggeroofd. De politie is niet bij machte het volk uiteen te drijven. 's-Avonds zijn er op de "Eilanden" (en de Czaar Peterbuurt) ernstige ongeregeldheden. Diezelfde avond is er crisisoverleg op het stadhuis tussen de burgemeester en de hoofdcommissaris van politie. Die avond vraagt en krijgt de burgemeester assistentie van twee bataljons infanterie uit Haarlem, die de volgende dag al arriveren.

Dinsdag 3 juli 1917 - Het plunderen van winkels gaat vormen aannemen. Op de Groenmarkt (Marnixstraat) zijn ongeregeldheden. Er wordt door militairen gepatrouileerd en wacht gelopen voor winkels en bij de toegangen tot de groenmarkt. Bij winkels, bijv. De Gruyter in de Kinkerstraat, komen de Amsterdammers groepjes militairen op wacht tegen met de bajonet op het geweer.

Op de foto: soldaten bivakkeren op de groenmarkt; bron: Stadsarchief Amsterdam, net als de foto's hieronder

Woensdag 4 juli 1917 - Arbeiders in verschillende bedrijfstakken gaan in staking, o.a. de dokwerkers. Ook op de munitiefabriek Hembrug wordt gestaakt. Pas vrijdag lukt het e overheid die laatste staking te breken en de mensen weer aan het werk te krijgen. Behalve dat aardappel-lichters geplunderd worden, breidt zich dat uit naar goederentreinen en kleinere transporten met wagens of handkarren. Zelfs die laatsten moeten nu militairen meekrijgen om ongeschonden op hun bestemming te arriveren (foto).

Donderdag 5 juli 1917 - Het aantal militairen wordt uitgebreid met marechaussee en cavalerie, beide te paard. Die concentreren zich op de aanlegplaatsen voor aardappelleveranties per schip in de Nieuwe Vaart. Vandaar trekken intimiderende peletons door de stad. De marechaussee en cavalerie bivakkeren op het Museumplein. De marechaussee kent een effectief trucje waarbij ze door een snelle wending van hun paard een heel trottoir "schoonvegen". Dat boezemt ontzag in.
's-Avonds zijn er ernstige onlusten op de Haarlemmerdijk en omgeving.

Vrijdag 6 juli 1917 - Vandaag keert de rust langzaam weer terug in de stad. Na opmaken van de balans blijkt één persoon doodgeschoten en zes min of meer ernstig verwond. De soldaten zijn zo intensief ingezet dat ze doodop zijn. Het "lolletje" is er voor hen af. De dokwerkers staken nog steeds en stellen eisen voor betere rantsoenering van voedsel. Den Haag zegt dat de burgemeester toe.
De Gemeente bereidt een vragenuur voor over het aardappeloproer van de voorbije week. De leiding hebben raadsleden De Miranda, Manassen en Scheltema. Wordt vervolgd.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave